장음표시 사용
21쪽
gro inirili causiae iii solitos halial dubio redundarunt. Plia nomena apparentia in auro singularia, lumina sacpius in coelo observata, aliaque ejusmodi prodigiosa ofinsolita, quas cuiusue Porum explicationes aevi illius religio prodigiosa dederit, id satis aperie ostendunt, maiorio quadam aliena atque corio nociva aerom iunc valde implo tum cloci ricitatemque rius normalom muta iam suisso 1). Pulmones voro ei cutis, quorum sutici iones prae primis ab aeris natura Pendent, Primum atque praecipuum indo tulerunt detrimentum, cui is debita perspiratione suppressa, maioria inutilis ad sustentandam vitam, nodum valetudinem bonam, in corporibus rotinebatur, neque minia A ad 'O n OV a putridarum particularum copia, quae in aere Sus Pen Sae erant, Per pulmones in sanguinis circuitum recipiebatur l). Dispositio igitur ad putredinem, vitae victusque ratione, Pra 'primis Pravis illis consu iudinibus inducia, hacco aeris maligna Da iura valde adaucta eSii quae corporum natura prava plus minus longum tempus genies jam ion uorai, etiamsi non iam coriis, iam exquisitis speciebuS morbo Si S sese promerui, quum, quo propius sinis imminerei saeculi XV, oo graviores major 'Squo calamitates vehementia portinaci Oro, quam antea, in omnes terras irruore ni 3). Anno 1483 cujusvis rei inopia annonae quo caritas multas Germaniae regiones invasii, ii sequo aliis certo terris pepercit, postquam messes annorum, qui Pro Nime antecesserant, Omnino sero perditae erant, aquarum im- 1) Heckex Goseli. p. 150. 151 2) Iseel. Engi. Solov. P. 12. δ) Iliiii. p. 173.
22쪽
mmisa copia o innes terras inundavit, anni Atilio I 4 4 HiI4S5 mors positioni inlis ii ominum intili mera millia onec a vii, urbos magnas devastavit multasque regiones depopulata est i) ; quibus temporum angustiis si alios tumulius, quibus civitat Ps percutiebantur gentiumque animi quam vehementissime commovebantur, addimus, ad summum corio fastigium gentium mi sorias evectas fuisse salebimur. Quid igitur mirum, quid insolitum, quod inlirerum statu, in perturbatione iam universa uno cod m- quo sero tempore in omnibus terris novae Posios exarserini, quae modicos formis, tuas ostenderunt, te terrimistio quo unquam anica aut visis aui cognitis, aequo si u-Pore ac vulgum summa pernicio, quam secum tulerunt,
vehementissimis terroribus perculoruni 2 . Sudor anglicus in Anglia, Scorbilius in Germania, lyphus Pole-chialis in Hispania, lues venero a in Italia, iisdem soroannis irrumpentes, non minus eo, quod eadem aetato divorsissimis in locis genius Occia Parunt, quam Sympi Omalibus atque pertinacia summa solis luce sero clarius in limum, quo anter se jungebantur, vinculum jam iunco siendoriani. Scoibulus primum in Germaniae regionibus mediis, ubi plurimae illarum calamitatum, quas modo obiter Qxplicaro studui, in unam quasi congeriem confluxerant, I) Cyr SP augent et g cap. 340-342. sol. 3s 7 -3 l.
23쪽
a iiii , I IS , i aliqua iii morbus i, id c liticiis exsiliti i), unde mox latius progrediens ira sopies trionalibus ad maritim litiora adjacentibus torris sodes sibi fixas ologii. Non deerunt sorte etiamniinc, ilui uegantes, tunc primum eX- si iiisse scorbuium, sussi agentur eorum sententiae, qui primum de hoc morbo accuratius scripsoru ni ci jam dudum a Die saeculiam illud, jam votoribus in modica arte horoibues cognitam atquo bolio perspectam hanc aegrotationem fuisse, conici latii. Piolas quidem atque religio, quae fuit Hippocratis, Galeni, A v i c o D n a coaeterorumque illustrium antiquitatis medicorum, apud mediae aetatis ei saeculorum subsequentium modicos controversias graves ot vehementes hac de re concitavitai quo in libris, qui hac de materio prostant, multum pro ei contra scor bulum, tanquani morbum jam veloribus medicis cogntium atque bene perspectum, dicta sunt. Alii alio nomine apud vetorcs hanc a gi Oi ait Onom notari
putaverunt 2 et quamquam veri aliquid hisco opinionibus inesse atque seri potuisse jam antea, ut syndrome calamitatum similium eadem Sympio mala provocata sinii denique morbus consiliuius, quam qui suli saeculi XV.
scorbilius, corio coii cedimus, iam n tanquam universalem
gentium pestem tunc primum eXsiliisse eum, largiri debemus. Natura ipsa hujus i ci veritatem primordio, quod habuit se orbuius illo saeculo XV. atque decursu, quem
24쪽
οsiendii por saecula posteriora, clariorem oculis nostris patefecit, quam cui opinio uos vatias DPPonero POSSimu S. Pio ea, quae saeculo illo et temporibus proxime subsecutis sicuti littorarum artiumque omnium, ita Do- Sirao quoque disciplinao, coitio inito atque neglectio fuit, mirum videri non debui, primos de scorbulo nuntios noti medicos, sed chronicorum scriptores Prodidisse, nam Praeter historicos quosdam usque ad aliora in saeculi XVI partem nemo rius munito nona socii nisi Olaus Magnus
Archiepiscopus Upsalensis; neque tamen morbi ipsius lovitati et Oxilitati id imputare oportet, quo enim modo, si ros ita se habuisset, O laus in historia, quam odidit de gentibus sopioni rionalibus, scorbuium tanquam morbum iis gentibus, praecipue vero Danis, Batavis et quicunque in marium illorum vicinitato habitarunt, iam diu
communem et clademicum valdeque cognitum nomina S-Sei, ejusque sympio mala paucis ei levibus verbis adumbrare necessarium duxisset I). Eodem sero tempore Echillius primus suit medicus 2), qui accuratiorem hujus morbi descriptionem dodii atque mox lanius cum
in tractanda hac maiorio medicorum Dum erus Secutus
Osi 3 , ui jam haec una res abunde demonstrei, quaniae iunc suo rii auctoritatis ci malignitatis haec dyscrasia, etiamsi nondum perlegimus ea ipsa , quae nobis ab
hisco tradita sunt. Quotquot vero auciores scripserunt de scorbulo, alii alias illarum, quas modo explicaro studui, causarum attulerunt, itaque morborum scorbuit corum systema alii aliud posuerunt: ex corporum ipsorum
25쪽
maligna quadam in dolo alii. alii coli ira ex pernicios O rerum externarum influxu rius Originem deduxerunt rius que Daturam modo in clic mica modo in physica aui quavis alia corruptela posuerunt pro iis, quae valebant in arie medica, sentcntiae praecipua c. Opinio uos diversissimae, inter quas multae leves atque omnino vatiast, Propositae sunt, et si nonnulli scriptores propius ad sentcntiam accesserint, quac vero con Senia non videtur, iam etinemo ex propria illorum temporum natura, ori proprii Sisiis gentium conditionibus universalibus, Ox iota illarum calamitatum, quae tunc concurrerant, syndi O me prodiisses corbilium, pronuntia Vii; quicunque accuratius elaboraverunt in hac maiorio perlustranda ab Echilii O usque ad eos, qui lauperrimis diebus scripserunt hac de re,
scorbuium velut singularium hominum morbum iracia-VOrunt, non commemorantes quanti is fuerit momenti,ianquam saeculorum illorum gentiumque earum morbus communis ci dyscrasia universalis. Declior solus nupserrimo medicorum animos ad hanc opinionem advortii
brevibus quidem verbis et paucis, sed gravissimis ei naturae rerum quam maXime consentaneis l . Germaniae, qua in terra primum scorbuius tanquam novus ot peculiaris morbus exsilierat, inferiores praccipue paries ad oras maritimas sitas ei obnoxias suisse,
scriptorcs tradiderunt; oppida in locis paludosis luiu
leniis condita. ubi aquarum aerisque natura prae coieris 2 ΗΡide Hrankliellen, dux Pelectit aliyldriis uiid Scortuit,
26쪽
i ui ai luo civium ordinos insorio ros majorem rivm Per rix merum scor buticorum Obtulor unt, quamvis ditiores quoque nequaquam ab eo fuerint i uia. Anio bellum per triginta annos gestum in Germania su portoro omnino sorolla Opinatum atque incognitum fuit hoc malum morbique alii divorsis nominibus ab auioribus notati irius locum ibi ολ Ploro videbantur, quum scor buticae Seu Putridae corruptionis signa apertissima prae se ferroni; iunc primum Scorbuius verus ipso Nor imbergae ot mox in hujus urbis vicinia tanquam opi domicus morbus emersit 2). Attamen nunquam in superioribuq Germaniae partibus laniam Osiondii saevitiam laniam quo pertinaciam, quam in inferioribus 3 . Arthritis sic dici a scorbuit ca valde communis suit Saxoniae, ab aliis Germani ac gentibus alia ac copor uni nomina 4) similes aegrotationes ei sero omnino ea odem 5 . Septimo decimo saeculo certe summum hac iii terra attigerat scorbuius fastigium, Postea sensim sensim quo decrevit ei recessit ex ea, quamvis
Siculi vero Germaniae, tia Batavi ac quoque, Frisiae, Daniae ieri is quo vicinis haec pestis suit quam maxime
27쪽
infesta ei cognita ot quamquam Bald. Rons Seus l)anno I 53S hanc dyscrasiam primum in hisce locis observa iam fuisse dixerit, antea vero iis suisse omnino incognitam, corio iamen mulios jam per annos ibi gras-
Sala osi, quum terrarum illarum natura ciborumque, quibus incolae fruebantur, genere quam maXime eo S ad
putredinem opportunos reddi oporteret 2). Ibi quoque in iis regionibus praesertim sedes sibi elegii dyscrasia, qtlarum natura quam maxime suit humida. Qui Alcmariam Oi Amsielodamum ei vicina loca inhabitabani, multo periculosius et frequentius scolotyrbe assiciebantur 3), quam qui aut Gaudam aut noli erodamum incoluerunt; ex annorum iniquitate majori ad vim majorem semper exaucius est scorbuius 4) hiemesque frigidissimas 5 vehementissimae ejus accessiones sequi solebant. Iis, quibus Eugalonus vixit atque scripsit, temporibus terris illis hic morbus iam communis et familiaris suit, ui hic
,, nullum, dicerei, se fore morbum sibi in iis regionibus Occurrere scelotyrbe frequenti Orem, quique magis sallaci sua specie, qua alios mentiretur morbos, medicis imp
I) Isa Id. Ronssetis cap. II. 236. 2ὶ Reus nex. Exerc. IV. p. 156. I. ind. I li. II. C. I. P. 139. Η at d. notiss. V. 350. Reusner Exercit. II l. p. 156. III. Rous. Epist. V, p. 297. 293. neu snser Exercit. IV. p. 14ου et
28쪽
,ermaniae, Daniae, Ilaia vino aliarii in illo ieri arum si ius atque Datiara, incolarum vivetuli genus ei similes ejusmodi conditiones, praecipue scorbulo savobaui, qua de re plurimas de hujus morbi invasionibus aut opidemicis aut en domicis relationes harum terrarum scriptores memoriae prodiderunt; attamen ceterae quoque Europae regiones dyscrasiae illius vestigia, quamvis aut aliis formis aui minus exquisita, por omnia ista saecula
Italia 3) adeo scorbuius divorsis temporibus, modo majori modo minori cum vehementia, viguit ei certo nuntios de eo mulio plures ex hisce terris scriptoros aut modici nobis tradidissoni, nisi ejus sympio mala propria
harum terrarum natura plus minus mutata suissent, mor-busque ipso non raro aliis esset occultatus. Ita, ui hoc unum asseram, in Anglia suror veho motitissimus, quo Sudor ille anglicus quinque opidem iis vulgi ci medicorum animos lotos in sc convortii terroreque Summo PercUS-sii, per integrum sere saeculum scorbuit, tanquam aegrotationis chronicae atque levioris, quae minus rapiden Pgros enecaret, miserias occultavit; post quin iam enim
atque ultimam illius postis opidem iam scorbuit vestigia in hac ierra clariora reddita sunt medicorumque aiiontionem magis excitarunt. In Italia, Francogallia atque Hispania, quae in Europa maximo ad Orientem ei ne-ridiem sit ac sunt, constitutio putrida simili modo alia
29쪽
ei qui lem acutissima forma, typho nempe pelechiali, sese Plemina quo pale socii, quamvis ibi quoquc aegrotationes
chronicae sub scorbuit forma Non deerant. Frequentissime vero in navibus 1 scorbuit vis mul-ias Diagnasque hominum Strages ab tempore. illo, quo primum quasi morbus universalis proditi in lucem, ad nostra usque tempora esse cit. Quum uno eodemque seretempore navigationes magis florere eum scorbulo in genies irrumpente coeperini, mirari haud debemus pro iis, quae iunc fuerunt, navigationum insiliuilonibus impor- sectis plurimos in quovis itinere homines morbis vehementioribus correptos esse, praecipue Si hodie quoque, postquam Saeculorum quatuor sere experientia tot ianiaeque in navigando cujusvis generis emendationes introduciae sini, aegrotationes nequaquam levos in latibus itineribus prorumpore Videmus. Quid repetam exempla illa numerosa, quae Linil nobis prodidit, scorbuit ian- quam morbi navalis 3 omnium gentium naves plus minus detrimenti OX eo passae sunt, maXimum Vero Sem
per eae, quae aut longiora itinera suscipiebant, aut sub
Zonis frigidioribus navigabani 3 . Id vero suffieiai anserro ex omnibus illis, quae Linil nobis tradidit, hisco
Proximis saeculis in navibus quoque scorbuium ad mitiores decrevisse formas Dauliumque prioris saevitiae atque malignitatis abjecisse.
30쪽
praecipua semper si erutii eadem, sive in torra coliti lio Dic, Sive in navibus Observatus fuerit, neque aliud quid hac ratione commemorandum puto, quam quod tibicunque major calamitatum miseriarumque copia in homines incideret, aut per longius tempus eos premeret, ibi sompor graviores et veho monitoros hujus dys cras inosor inas observatas osse, sicuti iis in locis, quibus, perio tum antium endem ius ian illam morbus prae caci rissuli proprius, aui in longioribus navigationibus, aut in
urbibus obsessis, Similibusque sub hominum conditionibus miserioribus 2). Accuratius vero per saecula singula ei per singulas terras decursum hujus morbi por- sequi atque singula accuratius perpendere Oi OX ponere harum paginarum augustiae non permittunt.
Per integra saecula XVI, XVII ei parto in XVIII
saeculi Europae fuit haec dyscrasia communis, quae quotiescunque tempora erant apia, ad majorem veho mentiam pertinaciamque graviorem evehebatur; summum malignitatis fastigium saeculo oxotinio XVI atque in ei- plenio XVII attigerat, Postea vero magis magisque Siri-gulis annis, pristinam malignitatem ex uotis, ex media atque occidentali Europa usque ad nostrum aevum omnino sero abiit. Quae vero res, quae gentium conditiones prae-