장음표시 사용
201쪽
o secundum naturam dicuntur,ea, vessimi manifesta, vel occulta: si manifesta, soponantur ut manifesta,ne tempus teratur; Signa autem proponantur planius, de plenius, siue nota, siue occulta. Atqui in rebus naturalibus explicandis cauenda est ii mi a diligentia,quam plerique adhibent proponendis temperamentis totius, & pariatium . In Febribus uero quae toriam hominem occupant, inquirendum, quae nam sit totius corporis temperatura in morbo occupanter At secus in ijs, quae totum non occupant hominem .hPraeterea laborandum in cognoscendo statu naturali partis I borantis, siue principalis, siue non principalis, ut in catharro E capite fluente,& capite quidem per essentiam affecto omni cum diligentia laborandum, ut noscatur status cerebri naturalis: si vero testes inficiantur, pariter noscendus status naturalis testuam: ac denique inquirenda sunt accuratξ, quae huc pertinent. B Ceterum quoniam interdum rerum naturalium, dum consultationes habentur,historia recitatur ex scripto, interdum autem ex relatu patientis; tunc si ex relatu ipsi,
videmus patientem, dum aliquid est ignotum, per signa est manifestandum: Quod si
non aderit patiens,& vero historia extet scripto, quoniam non semper integra scribitur, indaganda sivit ex propositis,qus desiderantur. Verbi gratia. In catharro non scribit Medicus quaenam sit dispositio patientis, quae temperies naturalis cerebri ,&tamen in scripto asserit patientem antequam in morbum laberetur, habuisse somnos diuturnos,ac profundos, put item excrementitium, ac proinde per os expuitiones
copiosas,& nullius saporis : Tunc igitur patebit patientem habuisse caput frigidu, di humidum. Quibus propositis quaerendum , quonam modo aegrotus sit redditus dissimilis sibi ipsi, in quonam similitudo consistat, an vero cum antea non affligere
C tura rebus praeter naturam, iam, modo dum patitur, a rebus praeter naturam uexetunAt quoniam res prsternaturam sunt vel symptomata, vel morbi, vel causis, tunc
ex traditis in historia colligendum, quae nam symptomata , seu morbi sint; Quod si morbi fuerint propositi in historia , mox itidendum quς nam snt causae, in quibus proponendis duplex ordo potest adhiberi .,Alter, ut si, qui primo loco est Ioc tus, sit ordinate progressias, is qui secundo loco dicturus est, alio utatur ordine, nexa,qiuea primo dicta sunt, repetere videatur. Alter est, dum progredimur a sympto ima tibus in morbos,& alius dum a morbis in symptomata. Quoniam autem hoc no suffcit, sed mustis maioris momenti est ita circa haec progredi, ut nec supersilii, nec dia minuti simus,& ideo noscendum quanam,& quot capita snt proponenda . Nempe natura, & symptomatis, S morbi,& sedis affecta vel symptomatis, ve, morbi. Dico D vel symptomatis, vel morbi, nam pars potest duobus assici morbis, nimirum perco
sensum, & per essentiam. Si per consensum, locus potest esse vel symptomatis tantum vel morbi. Quoius pars sit assecta etiam morbo, necesse erit confiteri partem illam per essentiam esse affectam , nec alio modo progrediendum esse in cura
Pr erea dum ad symptomata accredimus,ea transferenda sunt in rem prsto nat ra, inquam mediath insertur: immediath & solet,& potest reserti in morbum,ut dicit Galenus libro de different ijs symptoma tum capite ultimo. Et hoc quidem dicimus, ut semper ostendi possit legitimus recessus a naturali sta tu,quoniam fieri potest,ut raseratur in symptomata, & tandem in morbum,v.g. laesa functio immediath procediti morbo, laesam vero sunctionem sequuntur exeuntia immutata. Dum 1gitur ad res morbum accedimus, dicendum quisnam sit ille morbus, neque enim sistendum est in generalibus, ctim in consultationibus ratio habenda sit morbi: cuius ideo dicendum quisnam sit affectus. de si is sit asseruis in temperie, Olida ne an frigida. Qui autem
immorantur in differentiis morborum enarrandis, ut inde efficiant non esse eph inimram, neque hecticam,ergo putridam,annus est,antequam quae dicunt, absolvant. Ad-immediata itaque semper veniendum. Porro si manifestus,sit morbus, nulla probatiore opus est: sin minus. ex signis c5probandum, ac monstrandii in talem csse morbum.
Quod si is,qui primo est locutus,aperte rem enunciauit,id iam est si apponendum tanquam manifestum. At si deceptus sit, accuratE sed amanter eius sententia impr
banda, suus ut ueritati sit locus: idque ex signis, ut facilius corruat illa sententia. A: Bibl. Selectae Sectio Secunda. R et Praeterea
202쪽
Preterea reseri: his est morbus in sitas causas, pristio in extemas lainde in in tetrias mi Amo in proxima, mundo in minoi M.Accaus pqusrentis a pati te non solumnati . sed adscititiae; deinceps primarit, mox adiuuantes, nimirum' sine quibus esset spicia duci ne ii rim rigi si fiat erili pillas, considerandε caus*que peris quς per accidens clanctitrant; diuinaeris frigiditas prohibens,deiluxione inducausa per adcitan cala facti mis, num catulica aer ii t causa calefactuinis per se, primaria caula hilis coctuens, icauia vem adtiniana sit bilix temulas caulasimc qua nan,meat mi amplitudo. Quod spataecisi pellate aiiecta imbecilla fuerit, a prviqipio generationis in causa natiua; sn milaus adicititia: Qua in rhaon di identa sint cause in colloquij neque ars pro
Haec ubi erunt a cta, versandum adli hic circa re preter naturam, atque nro lstrandia quonam temptare sint assectus de quibus quPritur: onside dum item numin pria Beipio sint an alio tum pore; Qui d ii pater, supponendum eii, ut manifestum; si a mi nus, e signas probandum est. Denique res omnes praeter iraturam asstigentex aegritum, de qmbiis nsillisur,coinpara adsitan timesceat, quae cum sint caulae morbi, lyinploma perpendendum est teqn id ex his rationem vigintis habeatia Tum ex traditis declarandum, quodnam ha b at rationem catis, csticienti vel conseruantis, quodnarationem a tacuis quodnam vel producatur, vel conseriretur, ac tandem quodnam habeat rationem causis sine qua non; de qua dicendum est antea. - , Iam vero proposirimus causas sine quibus non produci tur affectus, ut modo agen dum sit id, sime quo non potest aliquid praeter naturam rempueri ., Mox descendendum ad indicanda iuuantia atque adeo ad disserentias circa inuentionem iuuantium, sed de tunc d is qui tendum an liceat conferentia, & iuuantia inuenire, vel per indica- tiones, vel pcr Obseruationes voliper Analogi suos. SanE vcro damnandi sunt, qui Cper solas indicationes semper progrediuntur: namque interdum locum habet indicatio, interdum obseruatio, interdum Aualoga sinus, interdum omnibus utimur, inter dum uno solo pro diruersitate retum praeter naturam: qua de re Medici agunt in cura putridarum in generali. iuri .ib c ut it c nimii pat ror. tur i. Iam his absolutis antequam ad remedia veniam , prognosticum faciendum est, urssertim post indicationcs , At de progntillic quidem est loquendum, dum ferino habetur de patiente, qui non ficillico morituriis Quod quidem dixerim, quoniam si quis proxime moriturus si,non est tempus terendum in mirenticine immitium,sed prognosticum faciendum: . At si mors non adeo est propinquas satis esst, .ut pruno inueniantur iuuantia, v.g. si prius apparuerunt indicationes, thim praedicendum est, inu possint absolui nec ine, ita quo cx altera parte perpendendet sunt res prctet natura , Dee ex altera vis rerum naturalium, longitudo item, & breuiras futuri statuc inorbi. Equi b. patet aditus ad prognostica. Denique cum morbus Curtitionem adimitrit,descendendum est ultimo ad materias p*sidiorum, sed antequam fiat sermo vel de Chiruragia, vel de Pliarmacia, ves dodiaeta,ne qua contingat confusio, optimum vitii repetatur, cui nam primo occurrendum, cui secundo , & cui tertio, &idemcops.; Quc si ignorentur, frustra adhibebitur curatio. At ubi innotuit quodnam habeat rationem causae sius elficientis, siue con serii antis. quodnam item effectus, quodque etandem causi sine qua non; facili negocio licebit asIctere,esic primo Occurrendum urgenti dummodo urgeat, de quo uidendus Galentis D methodi a r. cui est prius occurrendum,
quod habet rationem caust, sine qua.non Ac cum illa multiplicia sint, illi occurrem adum est quod habet rationem efficientis, quibus explicatis, descendendum ad proponenda remedia, siue de Chlauem, siue Pharmacia, siue Diaeta,in quibus omnibus mdinate,ac distilicia progrediendum, cauendum autem ab eo,'uod imperiti quidem sicere solent,qui dum de Chirurgia, Pharmacia, & Diaeta considunt, de his agunt ita confuse, ut & quod dixerint, ignorent, deinde loqtientes de Chirurgia, miscent aliquid de Pharmacia, atque adeo ad Chi tuli viri redeuntes, subdunt ala quid de Diaeta,
203쪽
Methodus interroganae aegrotos p. XI.
AT quoniam consultandi methodus pendet ε notitia eorum, quae acciderunt
aegroto, haec autem nequeunt innotescere,nisi rectε interrogetur, ideo & de methodo illum tuterrogandi praestat haec pauca adijcere: Cum igitur con- set ipsum es Ie Medicum qui dogmaticus sit, hunc aut esse qui per indicationes ea,qus conserunt, uenetur, siquidem tanta vis est indicationum, ut conserentia inueniantur, quod citra obseruationes,& citra analogismos fieri nequit,denique etiam hoc sit tamquam fundamen tum, unde iuuantia a noxijs secernantur; profecto ei, qui optimus velit esse Medicus,laborandum est, ut noxia reci E intelligat, percepturus mox facillimEiuuantia, & remedia adhibiturus . Itaque aegrotum primo roget, quaenam sint, qui- . bus assicitur, & quando eacsperint illum uexare, quod nisi ipse dicere possit, dicant' astantes; sic enim & Galenus monet primo de locis affectis. Quae uero patent, ac sunt praesentia, omittantur. Eo vero prima tendat interrogatio, ut noscantur res s cundum naturam, ex quibus in notitiam earum, quae sunt praeter naturam deueniri possit. Qui sane ordo&iuvabit aegrotum,& efficiet,ut Medicum admiretur, quod eius morbum praenouerit, quare & in curatione libentius ei obtemperabit, ac sanitatem Deo iuuante consequetur. Verbi gratia. Ae*rotus inquit se multum expuere, idque nullius esse saporis, is igitur tum inter gandus est, num ait E, diuque dormiat, nam ex ipsa pituita copiosa hoc coni j citur,quae indicat cerebrum frigidum, & humi. dum esse: deinde progrediendum ad actiones, quae cum sint in capite, propriae sunt ipsus, nempe animales, deinde item perquirendae naturales sunctiones, quae extant in C omni uiuentis corporis parte, nimiru quonam modo circa actiones animales,& prine ripales,& non principales, siue cognitiuas, sue motivas se habeat, idq: ea ratione est ante interrogandum, ut noscatur quonam modo se habuerit patiens, antequam laberetur in morbum, quaeruntur enim res secundum naturam, & temperamentum capitis. Quae ubi absoluta fuerit intermgatio, ueniendum ad actiones naturales, ad difforentiam animalium quae in capite sunt. Quae quidem actiones naturales ad differen' etiam animalium quando non ita patent, ex ijssunctionibus est intelligendum, quae eas consequuntur, sunt autem exeuntia, sunt qualitates, seu affectiones. Exeuntia sunt & oris,N narium,& reliquarum partium, de quibus interrogandus aegrotus.Qua Iitates lunt, calor, & reliqua seu corporis, seu capitis; nam & d vario capitis dolore,& magnitudine uenarum uenitur in notitiam status naturalis capitis. Inde quaeren- dum, quonam modo se habuerit aegrotus ante morbum penes uentriculum, iliis nam Y fuerit appetitus cibi, & potus qui celebrata sit coctio cibi: Quae noscuntur etiam ex exeuntibus mutatis, que per aluum descendunt; interdum item ex iis, qus per os mxeunt. Tunc interrogandus fgrotus,an solitus sit pati nauseam, uomitum, flatus &per os,& per insernas partes prorumpentes, E quibus intelligitur, bona ne fuerit ventriculi temperatura, necne; mox de iecore videndum,bona ne fiat significatio, ε qua
noscitur temperies,& consormatio iecoris, ac status naturalis ipsius. Qus item deprehenduntur ex exeuntibus, .u ex affectionibus non ex actione, quia natur is est noanimalis; excrementa vero linit melancholia,& excrementitia bilis, quς sunt duo excrementa sanguificationis,qus fit in iecore. Prs terea adest lotium,quod qi iam uis sit excrementum uenatum, & arteriarum, nihilominus tamen nequit iecoris statum in-n dicare. Quam ob rem diligenter groti interrogadi sunt,num excrementa sint bilio' se . Vbi enim gipnitur bilis copia, qualisa iecore calido, exeuntia maxim Ecitrina sunt & colorata. Ac dum uiget excrementum melancholicum,non raro per uenas h morrhoidales melancholicus sanguis erumpit. Quod si noscatur ex alijs iecur esse calidius, non interrogandum est de lotio, sed dicendum, antequam ipsi s groti ducant, lotium suisse coloratum, vel subflaui coloris. Mox quaerendum ab iisdem de sis tu rerum, de vesicae eodem modo , nam bene se habent hae partes, cum sine dolore emittitur lotium. . His quisitis, ad Vitales stinctiones est ueniendum, nimiruna ad eas, vis in corde, atque eas qui extra cor eduntur . Mox tangendus pulsus , in quo cum possit esse
Bibl. Selectae Sectio Secunda. R a deceptio,
204쪽
deceptio, nam cum aeger egrotat, pulsus non est secundum naturam prudens Medi- A cus animaduertet, quaenam sit vis morbi,quo tunc corripitur aegrotus, de quam mimtationem possit emere, & ita sun tionem indicabit propterip is si in satu natur Ii. E.g. laborabit aliquisse ire quotidiana, cui frequens sit pulsu , de uelox, qu et e illi sebri non res ondet: dicendum igitur hanc velocitatem indicaxe,& freque tem,S velocem suisse pulsum tempore sanitatis ; Quod Rr se, M edici prudentiores spectant, qui noscere vejint, quaesit actio cor is, cquaenam ii ς viis animalis . Nec vero quaerendum, num aegrotus sit timidus, necne. Ecquis est enim, qui sortem se esse neget 3 At cum noscitur cae pulsu esse cor calidum fg ot sitem nosi eriir aut , desertis. io ubi ,3 ' i Hic ubi aeta suerint, quaerendae erunt res praeter naturam & omittenda int rogatio Omnium exeuntium, ne taedio sgrotis, & astantibus sit Medicus, qui tamen ex ius nintelliget, quaenam sit pars affecta,u g si laesumsit caput, i rugrogasdus fgrqtus,. qudi nam secuta mutatio a statu naturali penc. sunctiones capitis., pcnes exeuntia, penes qualitates mutatas, & alia id genus. Quain ob rem siquis male habet in capite, no est interroga'dus de alijs corporis partibus: nisi sorte aliqua .sit suspicio, symptoma capitis non prodire ex capitis, scd aliarum partium inoi quae per consensum aificiunt caput: Quod cum per consensum assicitur, facile e traditis ab aegroto, noscetur mutatio, quae ventriculo acciderit. At quod de Ventriculo dictum est,de res,
quis quoque dicendum est. . . t Y et Methodus Medicamenta componendX. ω' XXI
AT Methodum medicamenta componendi ex simplicibus iudicitasemmo cdelectis, & arte certa paratis, quattuor libris distributam, Iacobus Sylvius Medicus Gallus praeter alios scripsit; quam edidit Gulielmus Rouillius ante quinquaginta propemodum annos, quamuis postea saepius E praelis aliorum Ty-Pographorum prodierit. Et Methodum quidem hanc illo se confecit, ut Medic
menta sumer t. Plantis, & harum par- Radice surculis corticibustibus similaribus,& dis Floribus Foliis Suceis similaribus. J Stipite Fructibus Liquoribus Ramia Seminibus Resinis Guminis. Vulpe Limacibus Ostreis Animalibus 9 Hirundine Cicadis Buccinis totis. 6 Motacilla Cantharidibus Purpuris Galerita Cancris Lumbricis, Tinea.
xi partibus anima. lium. Animalium Excrementis Organicis, ut Capite Maenidum, Hetate Lupi, Testibu Fibri, Renibus Stilicorum, Corpore toto Vipers, excepta cauda, Mcapite, pelle, interaneis Similaribus, ut Pinguedine, Adipe, Cerebro Leporis Medulla, Osse. Dente, Coagulo, Lache, de eius partibus, Sanguine, Tu nica interna ventriculi, Unguibus Caprarum, Asinorum,c Cornu Cerui, Vnicornis, Glutino Tauri, Senecta serpet
Felle Luporum caprino urina Puerorum Columbino Sorde, pilis, Sudore, Saliua, Lana succida.
Ceu excrementis, ut Ouis, Cera, Lacte.
Terreis corpo l Lapidibus, ut Pumice, Iaspide, Iudaico, smaragdo, Pyrite, saphim tib s. N Gagate, Haematite. l Metallicis, ut Salibus, Nitris sessi ijs, Auripigmento, Saridracha J Sulphure, Cadmia, Litartaro, Chalciti, Auto, Asteato. εχ. α
205쪽
d Hymnos laudum Diuini bonitari ex animo concinendosAum quatum Hecon in sitiit, ad usum ho mutis ςrcata videat; di quidem ita c0ndita, ut crescant, visant, intereant, disiecen tu r, piniantu r, torreantur, quas suo Domi qvi tandent aliquando tarda nostra haec meni excitetur au seipsam in eius trad
dendatr.bsequium, in cuius gloriam immensa charitate creati,& redempti in hac benesciurum omnis in Academia excoli debemus,& erudiri λMethodus medendi et nis. --X X IL
'pienter nobis reliquit libris quattuordecim,quq s de ipse medendi uexti' - do inscripsit. Verum quoniam hoc seculum desiderabat faciliorem ac magis uberem, iccirco Donatus Antonius ab Attomari, iustum hac de re volumen, magno Studentium commodo consse; est . Viderat enim verissimum esse id, quod non uno in loco apud Galenum habemus, uniuersalem methodum,quae versa v xcirca uniuersalia quisdam theoremata, bonum haud escere posse Artificem absque multa in parti laribus exercitatione. Quamobrem egit qua ratione quisque vaseret affecta scdem omnem,ac 'uearitis preter naturam affoctum, eiusque caussam dignoscere: His autem cognitis, quidnam esset prinoscendum,ac pridicendum, & demum salse- ωρρ. . metus is sit curabilis, sanandus iuxta Hippocratis,& Galeni monimen a potissimum . Quippe quae ad dignotionem,curationem, M prognostica sint percommoda. At eiul- dem Donati Antoni j. ab Alto mari Mςthodus cum digna teriectu sit,nec facile pone-da de manibus,sic eius Opera antea sparsa, collecta tandem in unum,& recognita, &aucta ab Auctore Guillelmus Rouillius anno huius seculi sexagesimo quinto Lugio
Sed es cum plerique alii optimi Medici de Methodo medendi egerunt, crediderim posse initio sussicere tam eos de qύib.diximus, quam nosce singulares aliquo qui postremo hac de re egerunt, . Extat Georgius Dertinus Campanus, qui libris viginti methodice Medicinam a solvit,in qua praeter multa, quae istic pertinent,Grscorum etiam, & Arabum consen. sum; legitimam item aduersus Paracelsistas Descissionem; veramque Animaduersionuin Argenterij in Hippocratem, & Galenum Consulationem: locutum dissici . lium explicationem ue atque accuratam hoc seculo nouarum rerum obseruationem
Qui in & post Bertinum Ludovic.Tramenus ex Perotiis Triden mus, edidit anno is 8'. ex officina Dauidis Sertorij, in stolita iij, Commentarium de vera, &persecta medendi methodo iuxta Peripateticorum doctrinam . Iam Hieronymi Mercurialis duos habemus Tomos Responsorum,& Consuli tionum, in quibus medendi methodus, tua ubere cum scuctu vir ille insignis est usus, mistri
At qui legerit Franci sci Vallesj tres libros de Methodo medendi,pauca in hoc genere habebit que desideret. Interim legant Studios per breuem summam,quam ex Io. Perneli j viri privstantissimi Methodo medendi, decerpsimiis,quam uberiorem in eo deinceps sunt magno
Samma D. Fernet, Methodi me min. Cap. X XIII. Edici munus est,cito, tuto,& iucundE remedia conferre, interdum vi adiutor, interdum,v t opifex primarius,ut cum luxatos artus reponit, & vulne
206쪽
diorum usu liniis,quae tripliciter considerantur. hoc es ceni iremes Quantitas, Α
Ο & wtendi ratio. i Morbus omnis contrario proiligatur,quod contrarium aliud est positi iiiiiiii ut si i-sidum & calidum, aliud priuatiuum, ut plenum & inane, ac reducuntur ad tria sen ta ad Medicamentum,Chirurgiam, & Diaetam. Rata igitur constansit; manet 'Eirandi lex per contraria, & siquidam contrarium velint dum morbos similibus curari dicimus, quae licet morbo similia sint, ius tamen causae primario aduersantur, ut uomitus curat uomitum,materiam morbificam e medio tollendo. Vnde quot morborum tot remediorum genera sunt constituenda: illa autem modo in intemperie simplici modo.ia mixta, consistianti & quilibet habet suum E diametro contrarium Simplex affectus, simplici remedio,compositus composito repellendus: si autem obscurior morbi species nondum tibi penitus cognita, perspectaque est,huic ne pro- BPercs remedia adhibere, sed rem totam naturs committito si quid sortὰ experiri cogeris, leue id,esto ne fiat in re ancipiti iactura grauis. Causa omnis priusqua in assci ius methodo recta excludi & summoueri debet, mconnexis ueto astetaonibus ab ea cu rationis ducetur exordium, quae ortu prima, inuesigatione uero postrema sue iit inuenta. v. g. si quis cerebri distillatione uexaturquε ex immodico excrementorum prouentu sit Orta, nullatenus curabitur nisi prius excrementorum colluuies sublata suerit. Connexi uero affectus omnes eo singillati iti tirpentur ordine, quo sibi ortu succedunt. Morbi disparati,& qui sedibus ualde distant, ut unicuique sua possint remedia, c teris intactis, adhiberi, omnes de singillatim pos Iuni curari: nec refert cui primu pro- irria remedia decernas i Impliciti uero morbi methodo sunt curandi, qui si similiares Cfuerint poterunt simul curari. Si vero contrarii temperatis remedijs, ut in inflammatione,ui qua repercutientia resoluentibus admiscenius. In ceteris uero complicatis
affectibus; illud prius est faciendum sine quo persecta sanitas haberi nequit. In affemiuia, connexione interdum ab eo auspicanda est curatio, a quo maximEsgro pcriculum impendet. Urgemur autem ad id faciendum aut essentis morbi in gnitudine, aut laesae sunctionis praestantia, quibus uires prosternuta tuti& si anguntur. unde si maius periculum propter magnitudinem morbi, quam propter virium prinstrationem incumbat, illi tanquam grauissimo omni cura est incumbendum. Glauissimum autem dicere possis,uel quod maximὰ aegrum in vitae discrimen adducit, vel de suo is grauissimὸ quaeritur. Qui tamen methodum in omnibus nimium pertinaciter exquirit, pariter cum ino ibo plerumque hominem de medio tollit, sipe etiam graui Dalicui sympromati quod nimis vires conuellat diligenter est succurrendum,mor tiam interdum pistermisso. Et lisc est curatio extraordinaria Expugnando morbo paria quodammodo exponenda sunt remedia,& considerandum,quantum fgrotus a naturali statu distet, quod ex morbi magnitudine dignosse tur. In uariorum uero adna in in ratione, eousquc est progrediendum,donec in natu- Iem aut cerae in pristinum gradum sit recessiis. Id autem modo subito, modo sensim est faciendum, hoc in morbis leuibus, iuxta Hipp. sententiam in extremis. Illud in mediocribus morbis; univcrsim; etenim aut vacuare,aut alterare est naturae odiosum ex Hipp. Bisariam autem lente, paulatimque curationes fieri contingit, uel pari contrario uel inseriore recessus ordine. In iis uero quae tertij gradus sunt, non est admo- 'dum tutus usus etiam si in modica quantitate,& frequenter administrentur. Non.n. Eimmodicum corporis calorem congruenter,uel Opio,vel Mandragora; uel Hyoscia-mo exigua lice portione repetita,extingues, neque exuperantem humorem parua portione, uel scanion ij, uel colocynthidis repetita utiliter detrahes: uiribus etiam imbecillis senta curatio necessaria est, cauendum autem nedum uni mitiori remedio
insistis illo assuefacta natura contemnat remedium, unde per uaria & multa eua gari licet. Remedii quantitas non solum ex morbi magnitudine sed etiam ex partis conditione est sumenda, in qua considerari debent confirmatio, positus pristantia,& sensus.
In consormatione consideranda est raritas, di densitas, In situ si sint uicina ori, uel
207쪽
De Medicin ei Lib. VI III. et o
A non In praestantia an vel sint principalia, a toti corpori, inseruientia; io sensu, pumis hebes sit an acutus. Densitas exposcis media valid Ia quam raritas. distentaboresortiora,quia medicamentuli ad illa refractum pertingit, o irassem Praestantia membra requirunt remedi mitiora, quam ignobilia. Et qui sensia sunt acri acria remituit medicamenta. Scjς0dum in autem feri non posse, ut arte quis adsm: Iem,aut meliorem statum redeat,in quo antc morbum erat constitutus. Remediolum alia evacuant, alia duntariat immutant, & affcctum depellunt. Remedia quae iselum immutant, . sue extetius, sue interius Udantur, sunt parii a sic Oae proxima adhibenda. Perspecta igitur prict sit Anato me, unde ad caput purgandum optima via est quae pet nares os, & Occipiat sit. Pectoralia optime per evaporationem. Idcpati, Ventriculo, & Renibus screa,quae peros sunt untur succiuritur. Vay cuatio autem triplex est, prima est eorum quae citra motum, aut magitationem pec cant, secunda est revulsio humoribus in pyeceps ductis idonea, tertia derivatio eorum,
quae partim obsident ipsi quodammodo impacta. Reuulsio autem fit etiam venae sectione, & purgatione. Formae remediocum sunt duae; liquida quae competit locis distantibus , O solida, quae etiam vicina iuuat. Porro liquida magis aperiun laxant, resoluunt, quam solida, Quod attinet ad tempus id, quod prius cst curandum, praecedat.Non enim schir sum humorem discutere est tentandum,antequam is plane attenuatus sit,& emollitus. In fluxionis initio altringentia, In statu digerentia indeclinatione resoluetitia. In sebribus quidem inatio exuperamis inpleriae portio euacuanda,reliqua deinde naturae imitatione digerenda,& demum per loca congrua propellenda. Sed & vi. C ctus ratio praescribenda est ex morborum remporibus,nam initio tenuis quodammodo est habendus in cremento tenuior, in ista tu tenuissimus.Breuis morbus tenui victu indiget, longus pleniori. Cauenda accessio & accessionis inuaso,dum cibum, & medicamenta offerimus .
Me hiaus Christiane medicinans ad bendi. C p. X X III LAT quoniam eruditior omnibus scholis est Charitas,haecque excellentior estra. alijs via,& methodus,restat linc in qua erudiendus omnino is est, qui Mediia cita e dat operam, eo magis,quud pietas ad omnia valet, spemque habet presentis,& sumrς viis,ac pisinium Christus Dominus certissimum spopondit ijs, qui grotos inuisunt, proptcrea non solu quae ad oeconomiam aegrotantis attinent, con- D serenda sunt in rem a Medico, cuiusmodi sunt quae secunda,&quarta sectione libri sexti de popularibus morbis. ic libello Medico, Hippocrates,& alij tradunt i verum etiam dispiciendum est, si cum cadeclinauerit, quae fugienda sunt,temporis Se aegroti status postulant, ut vel monstrato Duce salutis spirituali, vel alia ratione, quam subministrauit ipsa charitas. , instillare possit aegroto sanitatem animi. Et mirum est aut cm,quantum Christianae R eipub.commodare queat Medicus, occasioneni sedulo captans iuuandarum animarum. Nec vero tanti esset, si cum plura lucrent ut Medici, hinc quasi tributum, & ipsi rependerent Deo, qui aegrotis iam comi alescen. tibus libros pro cuiusque captu pios,militi militares, Politicis politicos sed ad pietatem conscriptos) dono darent aptus sanitati corporis &animi statuendae;ne videlicet amplius is peccet, qui sanus factus est; ne ut inquit Dominus) deterius illi
Porto non solum Medico declinanda sunt, quae ij tradunt, qui de officiis agunt, quae dicuntur casu conscientae, verum ctiam quae in primis Pontifices Maximi. vel 2Constitvitionibus uel anathemate sapiunt et caucruut. Prioris generis, ut alij attige- rimi, sic pol temo Nauartus, vigesimo quinto capite Enchiridii Consessariorum, &poenitentrum,numetro sexagesimo, usque ad quartum se pra sexagesimum. Distiuit enim, quanti momenti sint quae peccant Medici,& Chirurgi Medicae artis ignoratione, atque abiectione lationalis Methodi, & praeceptorum, ex quibus remedia petendaE . Qui item fascinatio es adhibent pro Medicinis,vel morborum caussas, &peri si ex approbatis Medicinae Auctoribus accurate, ac vigili corde non perpen- ,hu bria dunt.
208쪽
dunt. Qui visere aegrotox negligunt. Qui primariam animae salutis curam respiren- . Ite neque Cos hortantur, ut iacramen tali peccatorum consessione coram Catholicis Sacerdotibus sese expient; & interdum curationem cum periculo differunt,seu deni que illos deserunt: vel animis noxia contra Diuinam legem concedunt, aut consulti ut corpora valetudinem assequantur. Praeterea, qui moribundum haud in tempore praemonent,& adeo tunc plus squo mercedis exprimunt,aut nimia inculcant medicamenta . Qui etiam pauperi, uel diuiti soli itionem detrectanti, non medentur: aut Metdicorum aliorum detrahunt famae. Quae sanε omnia prilegisse Medicos, pretilabit, acidentidem suos monuisse, in quos huius facultatis methodum derivant. Ceterum Pontifices Maximi Innocentius III. Paulus IV. Pius V. Gregorius XII s. Consti tutionibus praeceperunt, non solum ut Medici inprimis monerent Trotos,ut animarum medicos ad sese accerserent,uerum etiam, ut nisi hoc efiicerent tertio post hdie desererentura Medicis: Quae nisi hi executioni mandassent, praeter penas in Corν stitutione Innocentis III. contentas, perpetuo essent infames,& gradu Medicinς omnino priuarentur, atque eijcerentura Collegio, siue Vniuersitate Medicorum; poena etiam pecuniaria,arbitrio ordinariorum, ubi deliquissent, multarentur. qui uero gradus insignia suscepturi essen ea ne assequerentur, quin prius publico iii reiurando th coram publico Scriba,Mtestibus id prosterentur: quo de iureiurando etiam in medendi,aut priuilegio, aut pet missu,mentio fieret. Huc spectant,quae Paulus IIII. dc
Pius V. cauerunt, nequis Iudaeorum Medicorum,licet uocarentur,& rogarentur, admiram Christianorum accederet, uel illis interesset. Quas Constitutiones deinceps Gregorius XIII. eminenti erga gregem sibi commissum pietate roboratas, planius adhuc,& susius exposuit,& inter alia ad perpetuam memoriam edixit,ut quia sbi nos ne magna animi fili molestia innotuerat, ea quae Praedecessores sui mandauerant, minime obseruari, sed multos adhue ex Christianis hominibus esse, qui dum suos corporum languores illicitis medijs, & praecipuε Iudaeorum, ac aliorum infidelium opera sanari cupiunt,ue salutis animarum sirarum, & corporis simul immemores
fiunt & quod valde dolendum est in damnationis steriis maximum kpe discrimen
incidunt, Medicis Iudaeis,&infidelibus huiusmodi ad ipsorum curationem uocatis, S adhibitis: unde fit,ut & Iudaeis, acalijs infidelibus magna detur delinquendi occasio. Iccirco tam Iudaeos, qui aduersus mandata huiusmodi Apostolica committere audent,quam Christianos, qui illos ad se accersunt, vel medendi licentiam concediit, ει uiam ad delinquendum eisdem aperiunt, coercere volui me, ac supradictas praedecessorum nostrorum Constitutiones, Auctoritate Apostolica, tenore praesentium ap' o Probare, confirmare, Si in nouare, ac inuiolabiliter obseruari ni ad are, atque ea in perpetuum valitura constitutione,eisdem Constitutionibus,& praeceptis, pro firmiori illorum obseruatione addentes, uniuersis utriusque sexus Christi fidelib. districtὰ inhibere, & interdicere, ne post hae Iudaeos, vel alios infideles, ad ipsorum Christianotu
aegrotantium,& infirmorum curam vocent, seu admittant,aut vocari, admittive s clant, concedant, vel permittant.
Considerationes alia, ct cautiones a Meduis in se ire ordibus altis Mimprimendae. Cap. XXV.
ATqui ad haec omnia accedunt dignae Christianis mentibus considerationes, g& cautiones,quae Catholici Medici quanto magis auctoritate valuerint,ta' to altius impriment in suorum cordibus auditorum. Iam enim Europe ma gna pars peccatis hominum, sanitatem non solum fidei, verum etiam Mediein abiecit. Passi autem hoc fidei naufragium, non desisti in t tamen celebriores adire Catholicorum Academias, ut arte Medicinae exculti, insignibus quoque Doctoratus sus piis, professi item salso Catholies Religionis iusiurandum,ad suos redeant eo animo, ut opes,nomenque sibi comparent. Redeuntibus, quanto doctiores facti sunt a no . . seris, tanto aditus his latior patet ad Principes, & ad praecipuos omnis generis homines, Ut vero fili j inuli prudentiores sunt fili; s lucis, nihil non attentant, qui, pamed di
209쪽
De Medicina .l Lib. XIII L 2o.3.
A medendi occasionem, haereses, & Athea sinum in animos agrotantium inlaudant. Hi vero affecti morbis,non solum patientes aures adhibent, sed & arrigunt, atque tum opinione doctrins, turri neressitate ac desiderio recuperandae valetudinis, ecquid noadmittunt Sla initur fouet ut impietas, fitque pererranti contagio ria, o haeretico, aut quouis alio infideli medico nussum praesentius venenum sit,quo Cliti stialia tal scat Ecclesia, & longi illine ablegetur. Quamobrem quantopere initio sudandumst Catholicis Medicinae Tractatoribus , oe suis laboribus armentuc infestissimi Catholicae Religionis hostes, nemo non videt. Ac propterea, pijς, & fidei veritatem tutantibus libitς, frequenti auteni catholicorum Contionatorum auditione, ut eoiadem externos alliciam, summo opere enitendum eis Medicis Praelectoribis, , si salui esse velint: Ne dicam splendidissi inain coronam adepturos, qui in hoc uigilauetintra B tertissime. Nam ubi inualuit abusius, ut uel eadem hora, qua Catholica habetur co 'cio diebus etiam Quadrages malibus ipsi Medici publice praetcgant, uel contis nenter corpora curantes, nihili animorum salutem ducant, is ipse abusus sane tollendus est, proca cura, quae cile debet in corde uel Magistratuum, uel Medicoruni antiquissima . Capita atia magni momenti de Chri Hana , o tota medendi ratione . Caput XXVI. : : ' Vod autem docti peroptabant, ut aliquis inter praestantex Medicos de Clitistiana, Je tuta medendi ratione ageret, id a Baptista Codronchio Foroconie- C liensi plat id consecuti; quae ille hac de re prscipua capita explieitit, ea nos huc necessario apponimus. ut inde quis'; & sus conscientiae,& saluti inrototum consitat. Editus autem liber est primo quidem Italice, dcinde Latin E Ferrariar ; quem Hieronimus Mercurialis, uir tantus, praefixa epistola maximὰ commendat. MEdicum grauiter peccare sine sussi elemi
scientia ad medendum se ponente, exceptis casibus non periculosis, de dummodo remedia periculo a non adhibeantur, uel
V Medicus eurando, antequam morbum cogno. scat, peccat, nec in quibusdam morbis solos Practicos exeipiendos esse eontra aliquorum opinionem,ex quo horum vitia,& fraudes deteguntur, e in morbo dissicilis cognitionis aliquod remediu leue adhiberi pcille probatur. Qui medicinae prscepta negligit, uel liudiis ua care,cum est opus, contemnit, experimento suo nimis sidens, ac proprio sensui nimis tribuens peccat,& damna praestate debet Medicus valde negligens in studendo,Visitando, morborum signa animaduertendo,uel in co-Ε sulendo cum est opus, grauiter peccat, ct aliquando ad damna tenetur. Aegroti absentes num per nuncios, ues t itera tuta,ae rite eurati possint, & quae remedia ipsis offerenda. Dubia medicamenta prsbens,ut experimur, uel quaestus causa,aut ne videatur imperitus, gra ue peccatum admittit, quod modo mortale, modo veniale esse poterit. Aegrotum deserens non absoluta euratione peecat,& aliquando restitutioni tenetur, di qua
uis in qitibusdam eas bus non peccet, tutius tamen esse dicHis,si usque ad ultimum interitum, vel eompletam sanitatem eii metires . Deploratis cibos,veI potus morbo aduersa mea non esse permittendos,N quodnam medio hae in re peccatum committat. Medicum habita medicamentorum seientia grauitet peccare,si cortupta,ae vetusta & noxia permittat aegrotis dari,& recentiora ae nnesiora non eligat. Et Mediecis collegit,uel alterius ossieti ae dignitatis,in multis ditiis peccare, ut plurimum mortaliter, & quando medici priuati medicamenta,vel aromatariam inspicem
Medieitu lucri cauta morbum protrahens , op. portuna non adhibens,morbum augens , vel ι recidiuam faciens, peccat, & ad restitutionε
Qui medicamentum praescriptum, deinde pro
non conuenienti eognitum eommutare cum
graui damno infirmi renuit,peteat, I satis a
sententiam mutare erubestetis in dispositio, ib. ac canonicam curationem ab alio medi Eoaptius propositam, in dubi si leuorans grauites peccat,di satisfacere tenetur. Medicamentis nee experimento, nee ratione comprobatis non ein utendi iiii, ubi aliouad, medicamentis veterum, ac iectatio tam di
Baptista Codronchius philosopli', S Medicusi molensis.
210쪽
iniustitiam copulabis,nisi omissu dispu tationibus, mentem capiniam Fidei reddas R
in unius passim consensus antiquissimi inuiolabili auctoritate persistas: alioqui certo in Epicuri opinionem su blatis primis principijstra irassercnrur, perlustratoque oerillax circuitu, S mundum concestum disputationibus nos uis, & van cum sapiente dicemus omnes conatus hominum , etiam in sapientia mundi vanissimam vanitatem
Uetum enim uem, nemini Christiano ita loquendum est, ut Deorum cum DeL debuissct dicere prouidentiam vocet licut ille facit; plus Etliniis antiquae Latinit
ii Interi in noluissem ab eo talem aestimari Erasmuin Roterodamum, ut magnum illum, quasi honoris gratia, nominaret: id quod facit praesertim libro secundo, uersus
octaui capitis finem . . . l. Ρ ΨI l . R
Consulendi, seu consultandi Methodus, quainuis percipi possit cx iis, qua de
Medici ossicio disseruerunt Hippocrates, Calenus, Avicenna, quinque hOrum lueta interpretes; a neminc ante hoc seculum quod sciam ita proprio libro fuerat tracrata qualis omnino desiderabatur. I Oamies igitur Argenterius scriptum de consultandi siue ut vulgus vocat decollegiandi ratione in lucem edidit, quem Fraiiciscus Vallesius quoniam inquit ei sui is non denegandus cst honor citat, quamquam post ca non doluere, qui illius Animaduersiones in Hippocratem,&Galenum consutauerint . post illurn vero, vel E cathedra cum publice Medicinam Cprofiterentur, vel ex scripto,vel typis,uci praxi ipsa idem scribendi genus alij aggressi sunt. Ac vi modo loquar de publicis Acadciniae Patauinae Prosessoribus, cum quibus diuturna mihi suit consuetudoὼ ad meas quidem manus peruenerat non edita, sed quae pietatem, eruditionem, atque iudicium spirat, Nicolai Curtij Methodus consultandi, quae asseruata fuit ex doctis alijsciusdem scriptis, quae supina aliorum negligentia interierant. Quam, ne periret, & vero Medicis ea iunioribus usui csset, inserui in Bibliothecae meae Sele' prinia Romana Editione. Praeter Curtium Hi ronymus Mercurialis alteri tomo Responsorum, & consultationum addidit collogiandi rationem, quae primo Venet ijs prodiit ex Iolitorum ossicina anno is 89. R liqua huc spectantia cerni pollunt in libris Horatij Eugenjj, atque in duabus Moli dis de legitima consultationum instituendarum ratione i& indicationum doctrina, Dquae nouissime ex prelis Francosmensibus prodiere ab Aemilio Campolongo, & AIherto Bottono uiris in re medica insignibus. Sed Hieronymi Capuaaccci Methodum suis Auditoribus dictatam tamquam Viri iudicii accerimi, expcdit huc, paucioribus tamen neque omnino suis uerbis, sed sensu ad texere: quae suit huiusmodi. . facti historia proponatur non mutila, non consilis, non superflua, quae neque abali scit it cranda, ni fuerit aliquid necessaritim omissum. Qui adsunt consilio sipponant, quae a primii uel primis sint dicta.
Mox agatur de acris qualitate, in quo uersatur aegrotus: diuersa cnim rationc progrediendum in aere calido, aut frigido. Quo licita reserendum est, quod ad uarias anni constitutiones aut adco ad regiones diuersas Pertinet. Ei Deinde ueniatur ad res secundum naturam, Scqusnam sint proponantur: prsterea ad res contra naturam, in quibus nil aliud fit quam considerare recessum patientis a statu secundum naturam; Quod dum facimus, neminem latere debet qui Mamfuerit eius status secundum naturam. In stam aut secundum naturam considerare post innus temperamcntum & totius,&partium habituni, Foris aetatem veterom cosuetudinem,ac cui rei eli addictus, deniq; vel dissicilem, vel facile tolerantiam patietis,causa tum morborum, tum auxiliorum. Veruntamen quamuis life sint pro ponenda; non tamen in omnibus, fue in quolibet patiente, nec in quacunq; contulia