장음표시 사용
191쪽
De Medicina. Lib. XIIII. t sue
uenta, aucta, persecta, quot eius species. luid exercitatio: quot genera; δc quomodo ab antiquis adhibebant ut ad usum; dein una quid sit illa quantitas, qualitas,&Occasio, tuibus haec ars adeo recte conseruandῖ valetudini conducat. Iam vero in libro de morbo sacro,eiusdem Hippocratis nomine edito,nepotis sorsan ex Dracone filio, lisc sunt: Quisquis lustrationibus Se magicis incantamentis talem affectionem abducere potens est, is etiam alijs artibus abduxerit,& ex hac rati neDiuinitatis opinio penitus pessumit. Ac quae sequuntur. In quibus etsi quNa sunt, ' v que non videntui absona,caucduin est tamen,ne id negetur,quod apertE Diuina Scriptura, Patrcsque & ipsa res *pe monstrarunt. Deum enim suis uti creaturis, etiam Daemonibus,ad Opera sitae Iustitia , ac Sapientiae patranda, nemo est qui ignoret, cum n reminiscetur quae Iobo, & alijs, Deo vel in late, vel permittente, enerunt. Acei- οὐ piunt stye Daemones, ait Sanctus Augusti mis potestatem morbos immittere, & ae matione. rem vitiando morbidum reddere. Infinita nimirum Diuina potestas est, qiis armat creaturam suam omnem aduersus insensatos. Huc illud spectat, Nullum malum est in Ciuitato,quod non faciat Dominus. Et quidem de ea Daemonum potestate extat illud testimonium,quod sic habet. Multi non dubitant, magicis artibus elementa tur bare,vitam insontium labefactare,& Manibus accitis audent ventilare ut quisq; suos Wi consciat inimicos. Et illa altera. Qui sciiges excantassit, poenas dato. Et illa, Nealienam segetem pellexeris incantando. Et illa. Ne incantanto, neu quem defraudanto:
Videant vero Medici librum Quinque Inquisitorum,di Pauli de Grilandis tractatu de malescis, sed potissimum libros Martini Deiri j de Disquisitionib. Magicis,& quarc capite a8. de Sacra Philosophia cordate, ac pi E Franciscus Vallesius est persecutus de
Saule,de Epilepsia,de homine Dsmonium habet de Lycanthropia,cum cctora sus cauenda sunt, ad pietatem: sartam tectam tuendam,ex ijs, quae de Galeno dicemus,intelligi possint.
Quin quod idem Vallesius,cum quod capite decimo Lucae,ait Dominus: Et anni. prans alti uti vulnera eius, infundens oleum is urauim uideret posse reprehendi ab iis,
qui in Hippocratis uerba iurarunt, apposite quaestioni occurrit,inquiens, ipsius Domini uerbis uideri ad uillnera Oleum, & iii num commendari, quod Grscis uocatur οἰνολεον. At indetur ait ad id alia 'o idcira ex parte Medici ias placitis consonum,ex alia autem dissonitin. Nam de Vino Hippocrates libello de ulceribus ita inquit: Vlcera uniuersa, nisi uino, hi iniectari non Oportet, nisi in articulo fuerit ulcus. A t oleum D paullo post inquit & quacunque mollia, aut oleosa sunt medicamenta, talibus ulu, ceribus non conducunt, si non ualde iam ad sanitatem tendant;Quae omnia iii Vallesius sapienter expendisset, ostendit denique nihil aptius etiam Hippocratis, & Gale. ni Medici potuisse proponi, qua quod a Domino IESU diei uni est. Quamobrem . concludit his uel bis Vallesius. Sive enim fustibus ictus si quod plagarum nomen sonat,sue ense uulneratus Olco necessarib indigebat. Nam ii contusione etant insiseia uulnera,nihil potius: Sin autetia sola incision tamen de simito sine alligatione tadiu sub dio,ab aere haud dubie essent exaspera is,& refrigera is partes,cui malo nullare melius succurreretur,quam calente Omoleo.&c. . Discondes Anara bensis. Cap. XI L. - .i s.
E ti. E Dioscorkle Anazarbensi testimonium Galeni satis esset ut illius & do- 3 ctrina,& utilitas agnoscerentur, atq; avide a Medicitas candidatis perciperentur. Verii curii Galeni iudiciu sint secuti quotquot fuere Medici eximii, certe qui sese Medicitis it udiis addixerint, Dioscoridem necesse est, ut pN manibus habeant ac uersent con titienter. Et Galenus quidem cum libro 6. de sinapi. Med. siculi. Pamphilum quendam, qui librumde herbis composuerat reiecisset, subdidit hiscuerba ipsa: At Dioscorides An albensic quinque libris materiam omnem utilem,
absoluit, non herbarum tantum, sed & alborum, desiuistitui de succorum, de liquo' stoiule. rum: memorans insuper & metallica omnia,&. partes animalium. Et mihi utique vi
Bibl. Selecta Sectio Secunda. α 3 detur
192쪽
detur omnium persectissime Tractatum de materia medicamentorum consecisse. Ni Alicet a maioribus multa de illis bene scripta extent, tamen a nemine omnium aeque de omnibus. Ceterum quae scripta reliquit Heraclides Tarentinus, & Crateuas, di
Mantelas,non in unum ordinem digesta,nec in unum omnia collecta visuntur,quemadmodum illa, quae scripsit Dioscorides. Sic quidem Galenus, qui& primo libro de Antidotis subdit: Ac de omni Medica materia a Dioscoride sufficienter quinque libris traditum est a quo tibi di lcere licet cum alias omnes notas, tum gustu , ollactuque perceptas,quibus maxime probatiora medicamenta a deterioribus cognoscumtur, & discernuntur.
At Petrus Andieas Matthiolus, qui optime est meritus de Dioscoride,cum studia
adolescentum etiam, atque etiam excitasset ad eundem Auctorem versandum, atque ad simplicium medicamentorum, quae usui Medicinae competunt, cognitionem, ac se acultatem sensibus inade consequendam,ostendit additioncs quasdam nominum,inus
insert fuerant contextui Dioscoridis, suisse spurias: id quod huius rei testimonium praebitri,quod in quibusda antiquis Bibliothecis legitima Dioscoridisvolumina reperta sint ante plura secula, manuscripta, in quibus nullum prinsus cxijs nomini b.spuarijs legebatur. Quorum vetustam auctoritatem ait idem Matthiolus: simul cum do icti stimo Ruellio secutus in suis versioniblis Italica lingua conscriptis omnia illa ii mina adulterina ab Opere abdicauit, quemadmodum secit in Latino Dioscoride: etsi Hermolaus,& Marcellus vulgatis exemplaribus decepti nomina illa suis interpretationibus reliquerant tamquam Dioscoridis legitima. Ergo Dioicoridem cum alij, tum Andreas Matthiolus Commentariis Italicε, ac, Latine ab eodem coscriptis illustrauit, quam qui maxime. Cum vero Theophrastus, CCrateuas, Plinius,Apuleius,5 reliqui, tuos nominauit Galenus, sed& antiquitus hae materiam tractassent, recentiores quoque in eandem sedulo incubuissent, hi sine dimbio,quibus filia temporis Veritas ingentes thesauros aperuit, diligenter suiu studio-ss euoluendi, per quos Dioscorides altius intelligetur,&conseretur in usum. Atque ut mittam Fuchstum,cuius scripta si versandus sit omnino sunt expurganda, certEIacobus Daleeliam pius Cadomensis in Gallia, plurimum diligentiae,atque utilitatis toti huic negocio adhibuit, non solum in Plinio,quem operosE emendauit, atque exorie in a Gulielmi Rouilli j edidit anno Domini 1387. atque in .Athenso,quem Lai, nitate donauit,uerum inprimis eo in opere sat grandi, quod inscripsi t Historiam generalem Plantarum in duodeuiginti libros per certas classes ingeniosὰ digesta. Quip pe, cum ceteri ante illum cadein non digessissent, Andreae autem Matthiolo alium, Dquam, quem ipse Dioscorides tenuit ordinem, tenere non licuisset, Dalecham pius
praeter conquilitas ex omnibus Prouinciis, atque adeo ex Indijs omnium generum plantas, stirpes, herbas, haec omnia certas in sedes retulit, ne quem in tanta librorum multitudine, atque Ordine tam confuso isderet quaerere,quae vestigatet. Addidit plantarum imaginibus iconicis expressarum descriptiones, c quibus nosceret lector unius
cuiusque genus, formam, ubi crescant, quo tzmpore vigeant,natiuum temperament si,
ac proprias in Medicina vires. In singularum porro propemodum historia Auctorum de illis loci & citamur,& expenduntur,& interdum collatione explorantur, aut si pugnare inter sese videri possint, conciliantur. Quamobrem & tantus hic labor, cum labore Matthioli coniundius Dioscoridi intelligendo perutiliter est adhibendus. Vide autem quae de Dioscoride in sua Bibbotheca Photius. . EGasenus Pergamentis. Cap. XIII.
E Galeno breui iis hie est agendum, quan do quae se pra de Medicis genera η tim & de ipso deinceps Hippocrate,ac de Dioscoride dicta sunt, viam La deri possunt strauisse ad rationem sudiorum Galentcs disciplinae. Accesse re autem labores praeflantistinorum in Arce Medica Virorum,qui in edendo Galeno desudarim t. Quae enim apud Iunias, anno huius seculli octogesimo sexto Venetijs
193쪽
A edita suerunt, qWae quidem fuit editio sexta Galeni, habent non solum quae legitima,
&spuria,&integra, S: manca suerant ad illud usq; tcpuscuulgata; verum etiam Comentatium secudum Galeni in libi ina vulgamini morborum Hippocratis secundit, nunquam alias vel Graece,vel Latine editum, Caleni in libros Hipp&ratis de hii inoribus Comentarios tres, qui de in ipsorum quoque Iuniarum prioribus editionibus, desiderabantur: singulae autem Hippocratis sententiae a Galeno citatae, & loca Mi-cednae, qui Galeni sententiis respondent suo quoque loco indicantur. Quaecumque item hactenus alij ad Germanum Galeni sensum exprimendi marpini adnotarun t,ea in rcliquet ut, sic multis obscuris lucis claritati,& corruptis veritati restitutis; ex recingitatione Ioannis Cost ei Medicinae Practicae in Ilano Hensi Academia supremo loco .- . Professoris, dederunt operam, ut augerentur. Nacti uero Indicis olim a Bras auola B io Galeni opera constructi ratione,ea quae notatu digna in libris posterius adiectis videbantur, opportunis locis addi curarunt: Synopsim denique brcuiter ana plecten. , tem quidquid unoquoque libro, de cuiusque libri lingulis capitibus continetur, qui ad propositae tei argumentum spectet, Lucij Scarani labore eodem anno primum elaboratum, emiserunt in lucem.
- Sed quae huic editioni prefixae sunt epistolae Hieronymi Mercurialis de delectu li- Desectu, liubiora Galeni, & Ioannis Baptistae Montani Physici Veronensis,de uera methodo ex det Galeni libris eruenda perutiles sunt ijs quibus cordi sit, ex tanta librorum mole,quid thodus. quoque loco , di ordine uersandum sit. percipere. Eae igitur omnino sent prael
Nec vero Mercurialis omisit, quae uirum decebant uera eruditione, ac pietate, pr
C ditum. Quod enim uix sortasse eatenus ab alijs profectum erat, id planius subal p ctum oculorum posuit; ac Galeni doctritia in uindicans ab obtrectatoribus: quod &Montanus sapienter secerat Christiana libertate,non solum quid de libri moribusque Galeni sentiendum esset, uerum quibus in locis potissurum pietatem laeserit, quas digito praemonstrauit. . .. 'Ad Montanum quod attinet,cii in hie ante Mercurialem scripsisset, vidisset autem Galenum potius de constitiust ne artis cogitaise,quam ut eam redegisset ad integram Mettiodi rationem , Avicennam autem inter Arabes acris ingenij uirum, in operet Canonum appellato, collectionem quidem compositiuo ut scholae uocant ordine
tentasse in unum corpus omnium Galeni in Arte Medica monumentorum, quae ua- .rijs in libris sparsa sunt, sed & morte superueniente , finem tanto operi non potuisse D imponere; & vero minime eleganter, neque ad captum omnium expositisse, statuit priusquam libros Galmi omnes in certas classes disponetet, ex ipsiusmet Galpes medullis, placitisque priuatis rationem explicare,quais ordo a se fuisset institutus:quem quidem pHlegisse,antequam in labores Galeni pes inseratur, expediet: sicuti de reluquq dispolitionis rationem,quam Montanus prima parte sui operis de Medicina viribuersa sic tradidit,ut particularem quoque methodum aliquot Galeni,& adeo Hippocratis librorum, tamquam breuissimum compendium attulerit. Quod quidem ite Vocat σῶματοποιη- , Libri Hippocratis de Natura humana ,&librorum Galeni,de Elementis,de atra Bil de Temperamen ii de Facultatibus naturalibus. Sanὸ praeter istos,extat Iacobi Sylvij Methodus, & series omnium Hippocratis,& Galeni operum, quam sequi studiosus quisque quosve alterutrius, vel coniunctimi E gere debent: quem Optimum, de tamquam normam, ne materiae, de ingenia consum dantur, esse existimo. .
At praeter istos Viros,& alios,qui in Galenum sui psere, idem, de quo antea dixi, , , Franciscus Vallesius,Galeni interpres fidus, breuis de perspicax est, quem omnino I: Icigere cum ijs Galeni libris, quos exposuit, aut ubi de ijsdem materiis egit, utilista
194쪽
Praenoscenda, ct praecaxenaea in Gaseno.
-- , Vo vero praenoscenda sunt in Galeno, quorum alterum ad Anatomen, adu η Chirurgiam, ad ustim Thermarum,& ad loca pugnantia: Alterum autemri ad pietatem spectat. Quippe hominis auctoritati nimium ti ibuentes, e
Dam ipti antiquiores,ac celebres viti Oribasius, Theophilus, Arabes, S qui hoc secii H quoque vixerunt aliqui, cum nullum in Anatomicis cius libris errorem animal uertissent quamquam ipse usu edoctuς, tapE seipsum corrigat, interdum autem sibi non constei) in varios abusiis delapsi sunt, magno Medicae facultatis dedecore, malo re aegrotorum damno: salsus nimirum simiarum sua tum sectio ac Galenus,quas etiara differre pene tantum putabat in digitis,ac poplitis flexu, ab humani corporis organis a quibus plurimis alijs partibus differunt, minus hanc partoua absoluit; Quam deinceps aetate nostra primo Vc alius Belga augusto labore,mox Fallopius, leniq; Hier ny. Fabritius ab Aquapendente ad summum serme apicem evexere. Qui sanξ suo tempore, ac quasi concinenter habendi erunt prae manibus, inprimis Hieronymi Fabricii labores qui Vesalitim, S alios omnes superauit. 4Chirius, . Ex hoc errore Anato ines factum eis, ut neque Galeni lectio suificiat in sotinandie studiosis Medicinar in ijs qua' pertinent ad tumores praeter naturam, ad vulnera, as ulcera, ad luxationes, ad fractura ,& ad reliqua,quae Chirurgi manum exposcunt. Sed& haec cum plurimi tractauerint, turi, certe Hieronymus Fabritius, & Hieronymus, Capi uacceus,atq; Ambrosius Paraeus accuratissimό docuerunt. Et Hieronymi quidem Fabritii Methodus cxtat Chirurgica a Francosuriensibus eo inscio euulgata, quae sane quamuis ille uberiorem, ac pleniorem , ut apud se ha-bcet, voluisse in summum continet ad eam faculta tein coii seqtiendain, inomentulla, ac
Quin & ijdem Francosuit enses quam Capiuaccei Methodum, siue Artem vi ille vocavit cura tiuam reliquit, eo demortuo omiserunt in lucem. Quς Methodus cera id utillissima censerur,cui adiunctae si inr, Methodus Anatomicat Acroaseis de Virulentia Gallica , suo tu e Venereu uisita item de recta Cauteriorum administratione,& Eter cle ab eodem Capita cco, & a Collegio limul Patavino, alusq. Medicis
Quod uero pertinet ad Ambrosiit in Paraeum , studiosi Medicinae, ne Chirurgia sciant. eius qui Galliarum Regis primarius, scutr de Vrbis Parisiensis Ch rurgus fuit ,: Opcra Chirurgica utilissima edita sutile,primo quidem Gallico , deinde recognita. Latinitate donata Fraticosum ad Maenum anno mill limo quingentesim' non gesimo quarto S, d Latino volumini deest liber ille di cutationibus a se adhibi
eis, quae Gallico adsunt. l. tu
ti De uiti aut cin Thermarum, nemo opinor uberius,aut magis ad rem totam indiacandam scripsit quam Andreas Raccius Elpidianus, qui & tuum librum Sixto Quinto Pont. Maximo dicauit.
Restant loca pugnantia in Galeno, de quibus etsi plerique scripserunt, unusetamen Francisci Vallest icti bellus de locis apud Galenum manifeste pugnantibus erit perle gendus,quiei uidcni Ualleiij libro Controuersiarum Medicarum,& Philosophicarutilia additus tertia editione Francosiitti anno Domini i syo. Vt mittam, quae Nico laus Rciraritas Medicus Utinensis secunda sua editione emisit decociliatione Hippocratis, Celii, Galeni, Actij, Aeginetae, Avicenias. : Lbi RIam verd Ethnici quoque in Galeno pietatem desiderarunt, quasi immortalitate animal negante, ipsamque animam nil aliud quam temperationem corporis esse,iimmu te . Nometiuis eiram Platonicus libro de natura humana consatat istam, quae videbatur est Galeni, sententiam: Veruntamen Galenus non tam φκ temperatio. De corporis id collegit, quam ex desictu fidei, ueraeque Philosophiae. Quo enim libro egit, Quod animi mores temperationem, seii constitutionem corporis sequuntur, mortalem inquit animam corporis esse temperiem, cordis quidem temperiem iracundani animam, iocinoris autem temperiem desideratriccm. Has uero duas anims par res,
Loca pugna ita Galem. Pietas in Galeno deside
195쪽
A tes, seu potius species iracundam,& alumnam per hominis mortem interire latentur Plato,& Galenus, sicuti eodem in libro capite tertio scripsit. At certh de anima ra tionali quid senserit, ibidem Galenus ipse sic inquit. Inter has autem ammae species, partesve, ratio Hem ess temperaturam Natos L perse a se visus es, ego veia sit ne an non' si, qui aduersus ibum obryciam non reperio . Quibus verbis si rationalem animam exi simiasset esse corporis viaiunt) temperaturam, haud esset veritus eam aduersus Platonem appellare mortalem, cum omnis temperies interitui sit obnoxia. praeterquam
quod si temperationem corporis eam statuisset,cur pluribus in locis fassus csset, se a nimae substantiam ignorare Z quando iam temperici natura, &substantia seisset illi perspecta At in libri citati capite tertio, & libri de Brinatione st tuum capite viti mo, & libit de usu partium capite octauo,libri de utilitate Respirationis capite quin-B to suam ignorantiam confitetur. Qua tame ab co auertere conati sunt viri, qui plus ex interiori pietate,qua ipsi erat imbuti,quam aliundh argumenta ducebant. Id certum est, ut & Plinium,diximus, relicta uniuersi opifice, nimis effecta contemplatum, ij sectetis honorem detulisse, qui
Deo debebatur: sic G ilenum cx vis bilibus, non ad inuisibilem , qua decebat, fide se evexisse, sed ab inuisibili, quo non putabat praecipitio,se demisisse ad visibilia, ut quaecumque denique sub oculorum a cetiim non caderent, ea saltem dubitaret una cum corporis interitu evanescere. At homini eo magis haec crimini danda sunt, quem non latebat Clitistians Religionis fama, & Martyrum constantia, quae toto orbe percrebuerat. Quin etiam istius constantiae Christianorum ipsemet secit mentionem libro tertio de pulsuum disserent ijs, eum scribit: Onusantem Monsis asseclae, es' Ch si ς sua deseram Ggmata, quam qui Sectis addicti sunt tum Medio, tum raros L. Quibus sanE verbis se quoq; ipsi uia designare potuit aberrantem a scopo, & in errorem alios
auctoritate sua trahentem. Alter Galent erere . p. X V.
'-- Eum vero,& Naturam alibi distinguit; ac quae Natura lacere nequit,mat mr .. ν ' tiae aut desectu, aut ineptitudine, haec eadem inquit Deum neque aggredi, ae ne posse quidem ei scere. Qui sensus medius est inter Moysis fidem, Se
placitum Epicuri. Nam ille quod verissimum est Deum simpliciter omnia posse, ac sacere disertissim ξ testatus est: Epicurus autem octantem secit Deum,& lapientio D rem quidem,at non Natura potentiorem. Ergo quicquid Galenus interdum in hac veritatis inscitia, ne dicam profunda impietatis insantia, balbutiebar, explodendus est, u semita est agnoscenda eius,qui neque fallit,nec fallitur,qui nobis mysteria non
minus iacto quam uerbo reuelauit,in sinu Patris existens,& naturae totius, ac materiae omnis Creator, illa, ut organo,quotiescunque vult, utens; hanc informans,quacunque placeat forma; miracula uero edens supra,contraque omnem naturam, ab artificibus, qui sine materia nequeunt agere quidquam,tanto distans interuallo,quanto ab impotente distat omnipotens: excelsior uidelicet caelis, &captu omnium mentium
humanarum,& Angelicarum,quas Enihilo condidit. Et libros igitur Galeni versantium sic praemuni edi initio sunt animi,ut Deum sciant intercidere flammas ignis,qualitatesque ipsas,& ipsas,quae uidentur esse elementorum, naturas,quandocunq; uult, E unico nutu secernere: Quae uolinatas ut inquit Augustinus est ipsissima omnium caussa. Nempὰ igni insitum est, ut ardeat,& luceate Veruntamen uolente Deo no ' ardebat pueris in fornacem ab Nabuchodonosore coniectis; neque in Inserno imp ijs lucet: quoniam ita Deo placet omnipotenti. Ecclypsim quoque prster naturae ordinem,Filio patiente,effecit,ne homines inde naturs adscriberent Diuinitatem,
sed altius esse ualidiusque natura, proprium in CHRISTO Domino Vniuersi Mgnosceretur: Quam ob caussam excitati mortui, de desperatis restituta ualetudo, ac potiu3 impedimentis,quam remedijs abacii morbi caecitatis, Deum nobis manifest runt, non fratrem, aut socium, sed Dominum esse Natura.
196쪽
Enique quod Galeniri lib. 1. de diff. is Moysis, ae Domini nostri IESU
scholas repudiet , ceu nulla roboratas demonstratione,plenissimum temeritatis est,atque blasphemiae. Resellerunt autem ista aequales eius temporis η viri bancti,quique postea secuti sunt Patres, quod alibi interdum monstrati imus. Et vero modus quo introducta est in Orbem Christiana doctrina, probatam hane esse diuinitus dcclarauit aptissune. Domino enim cooperante, S: sernionem paticiis morupat petum indoctorum, inermium, nil carni, nil ambitioni,nil diuit ijs dantium, admirabiliter confirmante, superatus eii Mundus & inde colla subdidere iugo CHRISTI, qui videbantur potentissimi, sapientissimi,eininentis simi, ipsasque in volupta n tum dclicias penitus immersi. Cuius argumenti vim maximam, ut indicarunt Iustinus Martyr, Chrysostomus, Augusti ruis, Damascenus,& alis plurimi, sic Apostolus iustior. i. telligi a Corintliijs voluit,cum diuina illa verba pronunciauit: Videte inquit
Ires et Ocatronuo vestam, quia non multa sapientes secundum carnem, non multi potentes
non mum nobiles, sed quae putia sunt Munes eis it Deus, τι confundat fortia, se ignobilia ' Munis, o contemptibilia elegit Deus, ct ea, quae non sum, vi ea, quasi ni des rueret. At di cut secundodibro huius Bibliothecae Selectae copiora oll cndimus, nunc autem in studiosorum Medicinae gratiam summatim dicendum es o constantia Martyrum, qui innumerabiles omnis ordinis, sexus,&artatis homines Deci placendi cupidissimi,&Christianae vitae sanctitate conspicui, ualidissimum argumentum filii ad eamdem CHRISTI fidei pi st η' comprobandam: quandoquidem Dei providentia , & bonitas, &eiusdem Gerga hominum genus multis modis testata charitas, id certissim uni reddunt. Accessit admirabilis quaedam mutatio animi eorum, qui CHRISTI Domini doctrinam complectiantur,& colunt,singulari videlicet animi robore concepto,quo peccata grauissima Omnia contra legem naturae vi lauda esse intellexerunt. Erunt miti inquiem . L. Deus per Malach iam in aere,quam e scio in peculium, se parcam eis,ficut parcitetur lio seio Iermentis i. Et conuertimini, se videbitu quid ι μιρο ια Eum, o myurm i ter seruientem Deo. ct non sementem G. Sic ab hac ipsa animi mutatione duxere argumentum Petrus, ct Paulus. Ille cum scripsit. Suspicit 'aeteratum tempus ad volunt
rem gentium cons2mmanda.m his,qui ambulauerunt in taxurys,desidendis , et Hunnu,r-m attonibus, potationibus, se iuultis laesorum cultibus. In quo inquit in admiramvir non concurrentibus vobis in ean em Iuxuriae cons sonem. Paulus autem, Eseras enim fait ' Daliquando tenebrae, nune aut Iux in Domino : τι bi Iuras ambusate, fuctus enim lucis
eiu in Mum bonitate, o D ma, o et eruate. Nil autem hic dico demiraculis,de conuersone Mundi hoc i pso seculo, de uoritate impleta prophetiarum, qitae tanquam argumenta validissima,& ex Diuinae sapientiae penu deprompta protulerunt quotquot vide Michae istos Galeni,& similium errores evicerunt. Vtinam autem, qui Medicinae studiis se . . l. I se addicturi sunt,ista percipiant, suturi se medendis corporibus, & animis non nomim in Deum ne tantum, sed re excellentissimi. Ceterum Comes Montanus Uicentinus, librum edidit de morbis ex Galeni sententia libris quinque, qui Venet ijs editi sunt anno IIS I. apud Ioannem Guerilium ad signum Saluatoris . , Hic ut accurate tractat quae ad rationem medendi pertinet, sic duabus Praelatim Enibus, qui operi suo praefixit, altera Galenum laudat, altera uindicat ab ijs, quae Galeno I ernelius, & Argenterius Galeno in suis praefationibus, & illi obiecerunt.
Ar Meles,Theophrastus, Plinius, Araras, Promotus, Neapostus, Democmus, Cinne s
opis, Arabes, ct ubi quidam, quo loco sint habent. Cap.VXVII.
Ι D Primo sciendum,qui morbos, eatissas, symptomata, signa, rationem curandi, facultatem Medicamentorum scii ptismmandarunt, eos recth censeti inter Auet res,qui uere Artem tradiderunt: Nam qui uiam cum ratione non sequuntur, magis historiatu
197쪽
De Medicina. Lib. XII II. Is I
. A historii nil scribunt,quam Artem constituant. Quam ob rem si PImmim in iis quae
de Animalibus, ac de stirpibus,cuin Aristotele de Animalibus, ac Theophi asto cuin Stirpibus conseras,illum persequi historiam,& ordinem, quem sibi praefinit, tenerei hosce autem Methodum adhibcre,qui singularum rerum genera perscribentes eadee suis sontibus hauriunt. Salia & Oribasius, Paulus, Aetius, Alexander Trallianus, uamuis Magno in pretio habeantur, si quis acutius in eos inspiciat, inter historicos
Medicinae scriptores magis,quam inter peritos artifice, numerabit.
'De Aelio Pronaoto, Neapolio, & Democrito,ita sentiendum est, sunt Medici, siti Empirici, sunt ineruditit Democritus est nouissimus, Promotus vetustissimus Neapolius est iunior. Democritus habet Bolum Armenium, & ZiZipha,quorum nominum nemo ante ..-Galenum memini t. Habet hydrargyrum, quo nomine nemo ante Dioscoridem usus est. Chainosacten ait si eciem esse Hellebori, quod nemo ex veteribus. PCeoniam Epilepticorum collo suspendit,quod ante Galenum nemo. Instituit curationem Lichenum, quem morbum no ante ClaudijCssaris statem Europam inualis se testatur Plinius lib. 26.cap. r. ad haec κi ιον inquit μερῖ, βορ ρο- - - καλ quamquamendosὸ scriptum sit, Vμειον pro in At Democriti ipsius prisci tepore Romanorum vix dum in notitiam venerant, demsi habet λια is c , &Neapolius in curatione Elephantia sis meminit cuiusdam Porphyro niti, quod nomen post Constanti m Magni tempora primum cspisse constat. Aelius Promotus antiquus quidem est scriptor, non tamen Ossanis illius Mastidia . scipulus, quem Plinius lib. 3 o. cap. ι . testatur suisse in exercitu Xersis in Graeciam traii
V cientis. Nam cum Promotus prolixam instituat curationem τῶν ὐδροτοδεν certum
est,eum post tempora Pompei Magni vixisse, si Plutarcho fides habenda sit,qui Hv-drophobiam tempore Pompei primum innotuisse memorat. Ad haec citat Promotus Africareum, quem, etiam, ait vixisse tempore Antigoni Regis. Est autem Afri- .canus unus ex Veterina rijs Graecis. Habetur quoq; mentio Africani in Geoponicis. Antigonus verb est,cua defuncto Alexandro Magno, Asiae Regnum obtigit. Praeterea meminit Promotus Citrij, quod vocabulum esse nou uos elidit Athenaeus lib rati spicor aut auctorem libelli Iram λωφα μάκων fuisse non Aelia Promotum, sed Aeschrium Empiricum,quem Galenus lib. I I .de simplicibus medicamentis, cap. de Can ris, vocat Medicorum peritissimum senem,& praeceptorem suli, ad quod credendum adducor, quod videam Promotum exhibere in morsu canis rapi D di pulverem Cancrorum fluviatilium,& soris tale prorsus vulneri emplastrum imponere, quale Galenus loco citato Aeschrio adscribit. Ceterum hic ipse Promoti tra- 'atus eadem seth continet quae liber tertius decimus Aetij, adeo ut ex hoc non paucam illo pollini emendari.
In Cornelio Celso no Medicina, sed stylus est specta dux, suma in illo est breuitas,
facilitas mira, iter boria delectus, numerus, ac siquid aliud dici potest, quod oermanam Latinitate sapiat. Quin quod ex Hippocrate quaedam selicissimὰ Latina reddidit Veruntamen qui nullam professus est Sectam,non Empiricam,non Methodica, non Rationalem, omnes simul confudit, ac diuersa multorum Auctorum praecepta sine ulla ratione collegit, ut R hetorem, aut fiorum concinnatorem iure dixeris, non Medicli Huic verb anno vigesimo septimo huius socialia Io. Baptis la Egnatio, metionibus Graecis resti tutis emendato additum cst Serem Pocoma de Medicina no inelegas neque inutile ijs, qui facilE,ac iucunde, res, & dictiones Medicas memoriae commen dare incipiunt. Sic autem incipit. Psibe salutiferum q/- pavimus assere carmen rVbi autem inuocationem absoluit, sic exorditur. Basema,s geminis insitans aurcibus addas . .
Tum poteras alacrem capitis reparare dolorem.
Inter Arabes seri primas Avicenna,qui item post Galenu reliquis est anteponen- Avicenna.dus. Eius ordo merito laudatur, quo sensim a simplicissimis ascendit ad maximὰ emposita, quamuis ad inuentionem sit aptior 'rdo resolutionis,qui a compositis, uidet,
198쪽
cet notioribus hi , ad simplicia tanquam magis latentia descendit. Acumenis Aipse. Avicenna cum constanter viam suam insistat, retum genςra exponens, mi is i men explicandis historiam magis texit,quam statuat arte' singillatim enim potius
enarrat praecepta,quae particulis coniungentibus connectit,quam ut ea elimi e certis landa montis comprobet . Quod certe Galentis effecit. Plurimum autem illic
est aiebat Aristoteles haec ne post haec; an per haec Sed ad Medicos Arabas quod spectat, legent deinceps suo tempore Studiosi Auctores. qui vel aduersus eos es pro ijs scripsere, Inter quos extant, qui Lugduni sunt editi anno Is a. apud Sebastianum Gryphium, in opere ita praenotato. Noue,quae tum dicebatur, Academiae Florentinae opuscula aduersus Avicennam,& Medicos neotericos, qui Galeni disciplina neglecta, barbaros colunt. Ea uero hic sunt. Dialotus' qui Barbaromastix seii Medicus dicitur. Petri Francisci Pauli Medici Galenici aduersus Avicennam de venae sectione Tra' Conardi Giachini aduersus Me suem,& vulgares medicos omnes Tractatus . Scripsit autem aduersus baoc Academiam Gai stellus Condiaceus Apologiam , que adiuncta Cribrationi Medicamentorum Symphoriam Campegit,una prodi t 1 Edum eodem Typographo,& anno,quo Academiae opuscula sunt cvulgata. Ceterum qiis huc pertinere posse alia quaedam viderentur, ea dicentur ubi de M
thodo medendi mox erit agendum. De Comella Gemma Medico ei que iribus P is de arae Cyclognomica . Cap. a Vm,
PR odierunt autem ex ossicina Christophori Plantini, anno millesimo Quingen
tesimo sexa esimo nono, Cornelij Gemmae Lovaniensis, Medicinae Prostit ris,de arte Cyclognomica tomi, idest, libri tres, Doctrinam ordinum vnmex sana his enim verbis operis huius materiam breui exponio unaque Philosophiam Hippocratis, Platonis, Galeni, & Aristotelis, in unius communissimae ac circularis methodi speciem reserentes, quae per animorum triplices orbes, ad sphaerae cael citissimilitudinem fabricatos, non Medicinae tantum arcana pandit mysteria, sed Onueniendis constituendisque artibus ac scientijs ceteris uiam compendiariam patefacere ''Nouum igitur ordinem atque ideam uir iste concepit,vi quemadmodum Deus sensibilem mundum mundo interiori, vel animae rationali congruentem propter Analc- Uniae speciem dicauiti; sic ille artem istam suam unicam uno sustultam Rabili cetro pro
Gibus ordinibus rerum, trium circulorum species continentem squo virtus anime, turaeque reducitur vni Monarchae consecraret. Per mouit hominem ad hunc concipiendum ordinem,quod Dionysius Areopagita de Eceles allica Hierarchia scriptum reliquit in haec uerba. Roduli interioris aniniae Funt quaedam corporeae nolae, rerumque sc bus occultarum foris pasum appares sensebiis simulachram; ua calesiam illam Hierarchiam non sotam haec mundi et di Hirs machina, fla π homines singuo, atque una ex multis con ta Respublica reprasiniet. I ta igitur,inquit, auernam Christi Ecclesiam terrenis oculis longe lateque semotam resert in terris alter diuinus eΣercitus, partem corporcam trahens,quae tamen cum prior illa tic ma- adescit v t non minus quam anima cum humano corpore unam constitui t humani speciem animalis,sic quoque lisc presens in terris cum illa superna, minusque conspicua intra unitatis unius & indiuidus rationem sit comprehensa . Quemadmodum rursus idem Dionysius in caelis Angeloium constituit ordines nouem, qui iterum in ternarium redeunt, & hinc in unitatem. Ita hunc coetum ait esse in terris longe pulcherrimum, cuius caput incorporcum Deus ; spirituale magis summus Pontifex, uti corporeum Rexi quo coetu nemo ad Regis aeterni simulachrum propius venit. ducti patent hinc ordines trini in tres particulares alios distributi. Habitant vero hanc
regionem cui uerbis,inquit, Hippocratis utar & artes dc uirtutes omnis generis, λ' -
199쪽
A geli, & daemones, senatus,consilia, polus quoquc maximus stellis insignioribus coronatus. Vt ii ixta distributionem Philonis libile Gigantibus, primus ordo sit summi illius Concilii pars sublimior, saerae religionis anti stites comprehendens, tanquam ii uniuerso Angelicae classes, tanquam in humana fabrica caput, in anima diuinae mentis patricula . Succedit isti sublimis alter nobilium ccetus,ducum, comitum, aliorumq, virorum principum mirabilis fulgor, armis, consiliis Rempub. Christia iam iuuans , qualis heroum ordo inter exercitus uniuers, cordis in humano corpor uitalis animae vis, aut spiritus inter illius ceteras potestates. Postremus ordo diuinus quoque . quantuis ero loci & rerum partium particularium multiplici vultu, maiorem in multitudinem effundatur, Ciuitates, Roges, de Colules habet, Duces,& Senatorcs, quoruca ad ceteros comparatio est, & locus in uniuerso,qui Se angelis bonis in illo circuitu y animarum,in corporibus hepati: inter animae iii res atque spirituum, potentiae natu rati. Sunt rursus in singulis, ut per naturae reliquam ditionem,gradus in serni, medij, supremi: sed horum omnium una quaedam conscii fio, una uirtus,& pulchritudo ad salutem mundi. H.ec, inquam, ille . Praeter haec, & alia pleraque,adiecit ad finem operis appendicem, qua continetur epilogus, artisque Cyclognomicae summa complexio; quam qui perleget, intelliget; tum quid hoc opere molitum sit viri eius ingenium; tum,quam multiformis sit Dei sapientia; cuius vestigia qui venantur, tam multi sint, qui tam multis itineribus incedant.
Cum itaque Cornelius Gemma opus hoc de doctrina ordinum digessisset, fatetur denique secutum se passim seriem tumultuariam , multaque sub fine tradidisse, quae C praemisisse satius fuerat principij loco: plura quoque vel divisisse, vel obsci mora iusto
saepius inculcasse, ut sert ipsarum partium amnitas summa, rerumq; tractandarii dissicultas vix ullis rationum limitibus circumscripta; utque fert demum prima quaeque inuentio; de qua non dubitat, quin sibi vi uueniat, quod solet, v v ses, aetas, ratio sem-Ier aliquid apportent noui, sintque vulgato proiierbio ευτερ ρον τί φατε oc est, secundae cogi tationes sapien tiores. Haec cum ita sint, vix aliquis v sum huius operis assequi poterit,qui diu atque accurath sensu in auctoris non prs ceperit animo, ac vero particularem exercuationem no adhibuerit, quae forsitan vires& vitam cxhaurient, priusquam in rem conseratur. Et
ipse quidem ad finem tertii sui libri promittit, sese de particularibus exercitamentis, deq. subsumptionis serma uberius locuturum proximo tomo, quem non vidi D qui inquit, iuxta analiticam seriem ad praecedentium illustrationem doctrius incilio dics, velut auctarium tradet; unaq; paucissimis totius Philosophis, Logics, Physic , ac Metaphysics seminaria complectetur. Quod superest, lectorem monitum vclim, ut, etsi ingenijs sublimioribus hic libet cibum suppeditare varium potest, presertim autem in iis,que de methodo agit primi libri capite primo, nec vero quidqtiam in eo contineri, quod Sancts R omans Ecelesps dei, aut Reipub.aduersetur,tes latus sit Sebastianus Baer Delphius Colleg. Ecclest Sancts Maris Antuerpiensis Plcbanus,qui tum prserat cudendis ea in Ciuitate libris, ea tamen circum spectione legendus eii, ne quid sensi in irrepat, quo animus auertatur ab ea,qus firma pietatis in nobis debet esse posscssio.
Placent etenim multa,quibus diuinum cultum,nacitumque compositionem extol- A lit, rerutrique sub oculos cadentium, &adeo uniuersi aspectabilis huius mundi speci proponit ad excitandam mentis aciem ad ea qiis sunt inuisibilia : at nolim quisqualia tribuat Imperiorum ac Regnorum conuersiones lyderum motibus,aut ccccntricitati; quod quidem ille videtur innuere capite octauo prioris libri. Placet it m quod a theorum impiam ratiocinationem ex eventibus rerum, atq; in his prouidentiam diurnam negantium, explodat. Cum cnim inquit tantam viderent rerum humanarum in constantiam, ut euncta cunctis serE in uita promiscue obuenirent, iccirco nunc Deos' cum homine tanqua pila ludere, nunc sortes omni uccia iactu tessers pcndere sunt arbitrati: immδ de Diis postremo, Deuinque proludentia coeptum est dubitari. Nam liacasu eueniat singula,prouidentia tollas oportet: sin prouidentia statuas ei ic si pede .
Bibl. Selcctae Sectio Secunda. R iniustitiam
200쪽
iniustitiam copulabis, nisi omissis disputationibus, mentem captiuam Fidei reddas t Rin unius passim consensus antiquissimi inuiolabili auctoritate persistas: alioqui cenἡ in Epicuri opinionem sublatis prinus principijs trauhser ur, perlustratoque ruriami circuitu, & mundum conccliuin dispia lationibus nost iis, & vanos .cum sapienm dicemus omnes conatus hominum, etiam in sapientia mundi vanissimam vastat eni Haec ille. . Uctumcntinueto, nemini Christiano ita loquendum est, ut Deorum cum Dei.
debuisset dicere prouidentiam vocet liciat ille facit; plus Euanicae antiquae Latinit ei studens, quam quod re ipsa salii videatur.
Inictim noluissein Acci tat aestimari Erasinum Roterodamum, ut magnum illam, quasi honoris gratia, nominaret: id quod facit praeserturi libro hecundo, uersus
octaui capitis finem . . . . . . . R
Consulendi, seu consultandi Mothodus, quamuis percipi possit in iis, quae de
Medici ossicio dissoluerunt Hippocrates, Galenus, Avicenna, quinque limrum fuerὸ interpreteri a neminc aluc hoc seculiim quod sciam ita proprio libro fuerat tractata, qualis omnino des adcrabatiar. Ioannes igitur Argenterius scriptu in de coiisultandi siue ut vulgus vocat dc coltcgiandi ratione in lucem edidit a quem Franciscus Vallesius quoniam inquit ei suus non denegandus cst honor citat, quamquam postea non dosuere, qui illius Animaduersiones in Hippocratem,&h. Ig Galenuin consutauerint . post illum vcro, vel e cathedra cum publice Medicinam Ctra A geme prosterentur, vel ex scripto,vel typis,vel praxi ipsa idem scribendi genus alii aggres-rium. si sunt. Ac ut modo loquar de publicis Academiae Patauinae Prosessoribus, cum quibus diuturna nubi suit consuetudo ad meas quidem manus peruenerat non cisi'ta, sed quae pictatem, cruditionem, atque iudicium spii at, Nicolai Curtij Methodus consultandi, quae asscruata suit ex doctis alijs eiusdem scriptis, quae supina aliorum negligentia interierant. Quam, ne periret, de vero Medicis ea iunioribus usui esset, inserui in Bibliothecae meae Seleeis prima Romana Editione. Praeter Curtium Hieronymus Mercurialis alteri tomo Responsorum, & consultationum addidit coli glandi rationem, quae primo Venetiis prodi jt ex Iolitorum officina anno i 1 89. R liqua huc spectantia cerni post uiu in libris Horatis Eugenjj, atque in duabus Meth dis delegitima consultationum instituendarum ratione, α indicationum doctrina, Dquae nouissime ex prelis Francosuriensibus prodicire ab Aemilio Campolongo, de Alberto Bottono uiris in re medica insignibus. Sed Hieronymi Capulaccet Methodum suis Auditoribus dictatam, tamquam Viri iudicij accerimi, expedit huc, paucioribus tamen neque omnino si iis vcrbis, sessensu ad texere: quae ivit huiusmodi. - lacti histolia proponat ut non mutila, non confusa, non superstua, quae neque ab alijs it iteranda ni fuerit aliquid necessarium omissima. Qui adsunt conlilio supponant,quae a primo, uel primis sint dicta.
Mox agatur de aeris qualitate, in quo laersatur aegrotus: diuersa enim rationc progrediendum in aere calido,aut frigido. Quo it cm reterendum est,quod ad uarias anni constitu trones,aut adeo ad regiones diuersas pertinet. EDeinde irematur ad res secundum naturam,& qusnam sint proponantur: prsterea ad res contra naturam, iii quibus nil aliud fit quam considerare recessum patientis a statu secundum naturam; Quod dum facimus, neminem Iatere debet quis amfuerit eius status secundum naturam. In statu autem secundum naturam consid raro possitinus temperam latum Sc totnas,&partium habitum,corporis aetatem, vetercm cosuetudinem,ac cui rei est addictus, leniq; vel dissicilem, vcl facile tolerantiam
palictis,causa tum morborum, tum auxiliorum. Ucruntamen quainuis life sint proponenda; non tamen in onmibus, fue in quolibet patiente, nec in quacunq; consultatione semper eode modo poderanda sinit,at diuersa rationς de his dictav. Qur on: