장음표시 사용
211쪽
ei secundum naturam dicuntur,ea, vel sunt manifesta, vel occulta: si manifesta, supponantur ut manifesta, impus teratur; Signa autem Proponantur planius, de plenius, liue nota, siue occulta. Atqui in rebus naturalibus explicandis cauenda est uiamia diligentia,quam plerique adhibent proponendis temperamentis totius, do paria ilium. In Febribus uero quae totum hominem occupant, inquirendum, quae nam sit totius corporis temperatura in morbo Occupante: At secus in ilis, quae totum nota occupant hominem .hPraeterea laborandum in cognoscendo statu naturali partis I horantis, siue principalis, siue non principalis, ut in catharro E capite fluente,& capite quidem per cisentiam affecto omni cum diligentia laborandum, ut noscatur status cerebri naturalis si vero testes inficiamur, pariter noscendus status naturalis testium: denique inquirenda sunt accurath, quae huc pertinent. B Ceterum quoniam interdum rerum naturalium, dum consultationes habentur,historia recitatur ex scripto, interdum autem ex relatu patientis 3 tunc si ex relatu ipso
videmus patientem,dum aliquid est ignotum, per signa est manifestandum: Quod si
non aderit patiens,& vero historia extet scripto, quoniam non semper integra scribitur, indaganda suut ex propositis,qus desiderantur. Verbi gratia. In catharro non scribi t Medicus quaenam sit dispositio patientis, quae temperies naturalis cerebri, &tamen in scripto asserit patientem antequam in morbum laberetur, habuisse somnos diuturnos,ac profundos caput item excrementitium, ac proinde per os expuitiones copiosas,& nullius saporis: Tune igitur patebit patientem habuisse caput frigidu,& humidum. Quibus propositis quaerendum , quonam modo aegrotus sit redditus dissimilis sibi ipsi, in quonam similitudo consistat, an verδ cum antea non affligere
C tura rebus praeter naturam, iam, modo dum patitur, a rebus praeter naturam uexetunAt quoniam res prsternaturam sunt vel syrnptomata, vel morbi, vel causs, tune
ex traditis in historia colligendumquae nam symptomata , seu morbi sne; Quod si morbi fuerint propositi in historia', mox itidendum qias nam fini causae, in quibus proponendis duplex ordo potest adhiberi. Alter, ut si, qui primo loco est locutus, sit ordinatὸ progressus , is qui secundo loco dicturus est, alio utatur Ordine, nexa,qtiae pri ino dicta sunt, repetore videatur. Alter est, dum progredimur a sympto imatibus ih morbos,& alius dum a morbis in symptomata. Quoniam autem hoc nosviscit, sed musto maioris momenti est ita circa Kaec progredi,ut nec superflat,nec dia minuti simus,& ideo noscendum quaenam,& quotcapita sint proponenda . Nempe natura,& symptomatis,& morbi,& sedis asseitae,vel symptomatis, veΙ morbi. Dico D vel symptomatis, vel morbi,nam pars potest duobus aisci morbis,mmirum per colla sensum , de per essentiam. Si per consensum, locus potest esse vel symptomatis tantum,vel morbi. Quod si pars sit assecta etiam morbo, necesse erit confiteri partem illam per essentiam esse affectam , nec alio modo progrediendum esse in cura
Pr erea dum ad symptomata acredimus,ea transferenda sunt in rem prster natu ra, inquam mediath infertur: immediath & solet & potest referri in morbum,ut dicit Galenus libro de different ijs symptomatum capite ultimo. Et hoc quidem dicimus, vi semper ostendi possit legitimus recessiis a na tura li statu quoniam fieri potest,ut raseratur in symptomata, & tandem in morbum,v.g. laesa sunctio immediate procedita morbo, laesam vero fumnionem sequuntur exeuntia immutata. Dum Fgitur ad morbum accedimus, dicendum quisba in sit ille morbus, neque enim sistendum est in generalibus, cum in consultationibus ratio habenda sit morbi: cuius ideo dicendum quisnam sit assectus. & si is sit afferuis in temperie, calida ne an frigida. Qui autem immorantur in disserentiis morborum enarrandis, ut inde eis ciant non esse ephimo ram, neque hecticam,ergo putridam,annus est,antequam quae dicunt, absoluant. Ad-immediata itaque seniper veniendum. Porro si manifestus,sit morbus, nulla probatio sic opus est: sin minus; ex signis coprobandum, ac monstrandii in talem esse morbum. Quod si is, qui primo est locutus,apertὰ rem enunciauit,id iam est supponendum tam quam manifestum. At si deceptus sit, accuratE sed amanter eius Dentemia improbanda , suus ut ueritati sit locus: idque ex signis, ut facilius corruat illa sententia. A M. Bibl. Selectae Sectio Secunda. R a Praetere
212쪽
Preterea reserit his est morbus in sitas causas, minio in ex ternas,deinde minterfiam uimo in proxima secundo in rciuotas Ac caule qusreucis apalitarie non solumnatrem, sed adscititiae; dcinceps priniarit, mox adiuuantes, nimirum sine quibus effectus pn duci nequeunt, rigi si fiat erili pillas, considera g cauisquet per se quς per accidens concurranio Maeris frigiditas prohibens destiaxionem .sit caula per accidens cale facti cinis, niim catuli tae r iit causa calefactionis per se, primaria caula bilis costuens, icausii vero adiuuana fit balix tenuitas catila sinc qua non, meatuumi amplitudo. Quod si gata elisi pella in a iecta mibecilla incrit, a principio generatianis ost causa natiua; sin minus adsciti in Qua in tu non diuidendae sunt cause in colloquijs, neque ars pro ponenda, sed aut simum applicandum proposito a r i pilarin : id, ira Haec ubi erunt acta, versandum adhuc circa res preter naturam, atque monstrandii quonam temporc fine assectis de quibus qu ritur: onsiderandum item numcin pria ei pio sint an aliorumpore; liodsiparet,iupponeridum est, vi manifestui sin mi nus, E signis obandum cst. Denique res Om s praeter naturam affligentex aegritum, de qua bus crinsulitur,cOil para adpsunt inuicem, quae cum lint caulae morbi, lymptoma perpendendum est teqni d cx has rationem urgentis habeat. Tum ex traditis declarandum, quodnam habrat rati em causae cffcientis,uel conseruantis, quodnarationem affectuo,iquodnam vel producatus, vel conseruetur ac tandem quodnam habeat rationem causs sine qua non; de qua dicendum est antea oti odit i
Iam vero proposuimus caulas linc quibus non producitur affectus, ut modo agen.
dum lit id, sine quo nolipotest aliquid praeter naturam remoueri. Mox descendorudum ad indicanda iuuantia,atque adeo ad differentias circa inuentionem iuuantium, sed & tunc disquirendum an liceat conserentia, & iuuan tia inuenire, vel per indicutiones, vel pcr obseruationes; vol per Analogismos. Sanε vero damnandi fiunt, qui per solas indicationes semper progrediuntur: namque interdum locum habet indicatio, interdum obseruatio, interdum Attalogismus, interdum omnibus utimur, inter dum uno solo pro diuersitate retuna praeter naturam: qua de re Medici agunt in cura
Putridarum in generali. limi ibouol se uiu, i inpa: ruit qtara libro, Iam his absolutis antequam ad remedia veniatum, prognosticum faciendum est, Wssertim post indicationcs. At de prognostico quidem est loquendum, dum sermo habetur de patiente, qui non finillico, moriturus . Quod quidem dixerim, quoniams quis proximὰ moriturus sit, non eli tempus terendum in inuentione iuuantium,sed prognollicum faciendum:. At si mors non adeo Est propinqua satis est, ut primo inueniantur iuuantia, v.se si prius apparuerunt indicationes. tum praedicendum est,sau possint absolui nec ne, in quo ex altera parte perpendendς sunt res p tet natura sic ex altera uis rerum naturalium, longitudo item, & breuitas suurri .statu critot br, equi b. patet aditusad prognostica. Denique cum morbus curationem admittit, descendendum est ultimo ad materias prssidiorum, sed antequam fiat sermo vel de Chirurgia, vel de Pliarmacia, ves dodiaeta, ne qua contingat confusio; optimum citat repetatur, cui nam primo occurrendum, cui secundb, &cui tertio, &ideincep1; Quc si ignorentur, frustra adhibebitur curatio. At ubi innotuit quodnam habeat rationem causaesius ei scientis, siue conseruantis, quodnam item effectus, quodque tandem causis sine qua non; facili negocici liccbit as Ictere,es Ic primo Occurrendum urgenti, duin- modo urgeat, de quo uiderariis Galenus 7 methodi a 2 cui est prius occurrendum,
quod habet rationem causet, sine qua non tu Accum illa multiplicia situ, illi occurrem dum est quod habet rationem efficientis, quibus explicatis, descendendum ad proponenda remedia, siue de Chlaurgia, siue Pharmacia, siue Diaeta, in quibus omnibus ocdinate, ae distincte progrediendum, cauendum autem ab eo,quod imperiti quidem sacere solent,qui dum de Chirurgia, Pharmacia,&Diaeta considunt; de his agunt ita confuse, ut & quod dixerint ignorent, deinde loquentes de Chirurgia, miscent alibquid de Pharmacia, atque adeo. ad Chirurgam redeuntes jubdulit aliquid de Diaeta,
213쪽
T'quoniam consultandi methodus pendet ε notitia eorum, quae acciderunt aegroto, haec autem nequeunt innotescere,nisi rectε linterrogetur, ideo & de methodo illum iu terrogandi praestat haec pauca adijcere: Cum igitur constet ipsum eisse Medicum qui dogmaticus fit, hunc aut esse qui per indicationes ea,qi conserunt, uenetur, siquidem tanta vis est indicationum, ut conserentia intieniantur, quod citra obseruationes,& citra analogismos fieri nequit,denique etiam hoc sit tamquam sitndamentum,unde iuuantia a noxijs secernantur; prosecto ei, qui Optimus vetit esse Medicus, laborandum est, ut noxia rectE intelligat, percepturus mox facillime iuuantia,&remedia adhibiturus . Itaque aegrotum primo roget, quaenam sint, qui-- bus alscitur, & quando ea csperint illum uexare, quod nisi ipse dicere possit, dicant astantes; sic enim & Galenus monet primo de locis affectis. Quae uero patent, ac sunt praesentia, omittantur. Eo vero prima tendat interrogatio, ut noscantur res se cundum naturam, ex quibus in notitiam earum, quae sunt praeter naturam deueniri possit. Qui sane ordo & iuvabit aegrotum,& essiciet,ut Medicum admiretur, quod eius morbum praenouerit, quare & in curatione libentius ei obtemperabit, ac sanitatem Deo iuuante consequetur. Verbi gratia. Aegrotus inquit se multum expuere, idque nullius esse saporis, is igitur tum interrogantas est, num altξ,diuque dormiar, nam eκ ipsa pituita copiosa hoc conijcitur, quae indicat cerebrum frigidum, & humultum esse: deinde progrediendum ad actiones,quae cum sint in capite, propriae sunt ipsius, nempξ animales, deinde item perquirendae naturales stinctiones, quae extant in C omni uiuentis corporis parte, ni mitii quonam modo circa actiones animales,& principales,& non principales, siue cognitiuas, iue motivas se habeat, idq. ea ratione est ante interrogandum, ut noscatur quonam modo se habuerit patiens, antequam laberetur in morbum, quaeruntur enim res secundum naturam, & temperamentum capitis. Quae ubi absoluta fuerit interrogatio, ueniendum ad actiones naturales, ad diis rentiam animalium quae in capite sunt. Quae quidem actiones naturales ad differen etiam animalium quando 'on ita patent, ex ijs stinctionibus est intelligendum, quae eas consequuntur, sunt autem exeuntia, sunt qualitates, seu affectiones. Exeuntia sunt & oris,& narium, ireliquarum partium,de quibus interrogandus aegrotus. alitates sunt, calor,&rcliqua seu corporis, scia capitis; nam & e vario capitis dolore, α magnitudine uenarum uenitur in notitiam flatus naturalis capitis. Inde quaeren- D dum, quonam modo se habuerit aegrotus ante morbum penes uentricultam,quis nam fuerit appetitus cibi,& potus quς celebrata sit coctio cibi: Quae noscuntur etiam ex exeuntibus mutatis,que per aluum descendunt; interdum item ex iis, que per os maceunt. Tunc interrogandus fgrotus an solitus sit pati nauseam, uomitum, flatus de per os,& per infernas partes prorumpentes, e quibus intelligitur,bona ne fuerit ventriculi temperatura, necne; mox de iecore videndum,bona ne fiat signiscatio, e qua noscitur temperies,& consorinatio iecoris, ac status naturalis ipsius. Qus item de- Prehenduntur ex exeuntibus, Ad ex affectionibus non ex actione, quia natura is est noanimalis; excrementa vero sunt melancholia,& excrementitia bilis, qus sunt duo excrementa sanguificationis, quς fit in iecore. Pr terea adest lotium,quod quamuis sit excrementum uenatum, gcarteriarum, nihilominus tamen nequit iecoris statum in-n dicare. Quam ob rem diligenter sgroti interrogadi sunt,num excrementa sint biliosa . Vbi enim gignitur bilis copia, qualis a iecore calido , exeuntia maximε citrina sunt & colorata. Ac dum uiget cxcremen tum melancholicum,non raro per uenas h
morrhoidales melancholicus sanguis erumpit. Quod si noscatur ex alijs iecur esse calidius, non interrogandum est de lotio, sed dicendum, antequam ipsi egroti dicant, lotium fuisse coloratum, vel substalii coloris. Mox quaerendum ab iisdem de si tu rerum ,& vesicae eodem modo , nana bene se habent hae partes, cum sine dolore emittitur lotium. . His quisitis, ad vitales lanctiones est ueniendum, nimiruna ad eas, vs in corde, atque eas qui extra cor eduntur . Mox tangendus pulsus , in quo cum possit esse
Bibl. Selectae Sectio Secunda. R a deceptio,
214쪽
deceptio, cnam cum aeger fgrotat, pulsus non est secundum naturam prudens Medicus animaduertet, quaenam sit vis morbi,quo tunc corripitur aegrotus, Jequam mi rationem possit essicere, de ita se actionein indicabit propter pIilsus in statu natur Ii. E.g. laborabit aliquis schre quotidiana, cui frequens sit pulsu , de uelox, qui e illi febri non res ondet: diccndum igitur hanc velocitatem indicate,& frequm irri& velocem sui se pulsum tempore sanitatis a Quod str*seelo Medici prudent cires spectant, qui noscere vcjint, quae sit actio cordis, m quaen in siti v s animalis , Nec vero quaerendum, num aegrotus sit timidus, nec ne . Ecquas est enim, qui spricin se, esse neget 3 At cum noscitur cae pulsu esse cor caliduin, g tus item hinc tur audax,
Usc ubi acta fuerint, quaerendae erunt res praeter naturam & omittenda interrogatio omnium exeu0tium, ne taedio sgrotis, & astantibus sit Medicus, qui t mcnex js' nintelliget, quaenam sit pars affecta, v. g. si laesum sit caput, inter gandus fgrqtus, quγ. nam secuta mutatio a statu naturali pene functiones capiti*, penes exeuntia, penes qualitates mu atas, de alia id genus. Quam ob rem si quis male habet in capite, ita est interrogandus de alijs corporis partibus: nisi sorte aliqua sit suspicio, symptoma capitis non prodire ex capitis, sed eae aliarum partium inoi , qux per cons hia sum . assciunt caput: Quod cum per. consensum afficitur, facile E traditis ab aegroto, n0scetur mutatio, quae ventriculoacciderit. M quod de Ventriculo dictum dereliquis quoque dicendum est. .l υ
Methodus Medicamenta componendi. CV XXL.
AT Methodum medicamenta componendi ex simpli sus iudi i sum ira c
delectis, de arte certa paratis, quattuor libris distributam, Iacobus Sylvius Medicus Gallus praeter alios scripsit; quam edidit culielmus Rouillius ante quinquaginta propemodum annos, quamuis postea saepius e praelis aliorum Typograptiorum prodierit. Et Methodum quidem hanc illa ioconfecit, ut Medic
menta sumeret. ui partibus anima. lium .
Plantis, & harum par- Radice surculis corticibustibus similaribus,&dis ' Ploribus Foliis Succissimilaribus. Q Stipite Fructibus Liquoribus Ramis Seminibus Resinis Gummiti l Vulpe Limacibus ostreis , Animalibus 9 Hirundine Cicadis Buccinis . totis. 6 Motacilla Cantharidibus Purpuris Galerita Cancris Lumbricis, Tinea. t organicis, ut Capite Maenidum , Hepate Lupi, TestibuxFibri,
Renibus Stincorum, Corpore toto Vipers, excepta cauda,5 capite, peste, inter eis. Similaribus, ut Pinguedine, Adipe, Cerebro Leporis Medulla , Osse. Dente, Coagulo, Lacte, & eius partibus, sanguine, Tu. nica interna ventriculi, Vnguibus Caprarum, Asinorum,c Cornu Cerui, Vescomis, Glutino Tauri, Senecta Serpentis. ,
Animalium θ Felle Luporum Caprino , Excrementis. Jurina Puerorum Columbino Sorde , pilis, Sudore, Saliua, Lana sicciti.
Ceu excrementis, ut Ouis, Cera, Lam.
Marinis, ut Salibus de eius partibus, Ataro, Spongia, Alisonio, Ni -ὶ xto, Asphalto.
Lapidibus, ut Pumice, laspide, Iudaico, smaragdo, pyrite, Salsum Gag te, Haematite. l Metallicis, ut Salibus, Nitris sessitiis, 'uripigmento, Sahdracbat, i Sulphure, Cadmia, Litartaro, Chalciti, Au , Arsento , dce.
215쪽
6 Ex omnibus ecquis ad Hymnos laudum Diuitas bonitati ex animo ctinesnelidos,cianti q
intereant, dissecen tur, pi n tantur, toticantur, & quasi suo Domino immoletur in dic st
vi tandem aliquando tarda noltra haec men excitetur ad seipsam ine u adesua' obsequium, in cuius storiam immensa charitate creati,dc rcdempti in hac Mn ciq-rum omni in Academia excoli debemus, de erudiri ' Meilodiumedendi et nis. cap. X XII.
AT Methodum medendi Humani corporis: morbis Galenus quidem do ae
sapienter nobis reliquit libris quattuordecim,quos de ipsa medendi Methodo inscripsit. Verunc litoniam hoc seculurn desiderabat faciliorem, ac magis uberem, iccirco Donatus Antonius ab Alta mari, iustum hac de re volumen, magno Studentium commodo conscripti t- Viderat enim verissimum e ila id, quod non uno in loco apud Galenum habemus, uniuersalcin methodum, quae versatu circa v i
: quem uis pisi autem cognitis, quidnam esset prinoscendum,ac pridicendum, & de num si ais ctus is sit curabilis Diuuidus iuxta Hippocratis Galent mohimenta potissimum . Quippe quae ad dignotionem, curati in Oph prognostica sint percommoda. Ateius-ς dem Donati Antonii ab Attomari Mςthodus cum digna herleetia si nec facile ponς-da de manibus,sic eius Opera antea sparsa, collecta tandem in unum,& recognita, aucta ab Auctore Guillelmus Rouillius anno huius sicculi sexagesimo quinto Lugd; ni euulgauit in Gallia. sed de cum plerique alii optimi Medici de Methodo medendi egerunt, crediderim scisse initio suincere tam eos de qύib diximus, quam nosce singulares aliquos,qui postemo hac de re egerunt. Extat Georgius Bertinus Campanus, qui libris viginti methodicd Medicinam absoluit,in qua praeter multa, quae huc pertinent, Gi scorum etiam, & Arabum consensum; legitimam item aduersus Paracelsistas Descissioneria; veramque Antii aduersionum Argenteri j in Hippocratem, & Galenum Consulationem: locorum dii sci-D lium explicationem ue atque accuratam hoc seculo nouarum rerum obseruationem
Quin & post Bertinum Ludovic.Tramenus ex Perottis,4 ridentinus,edidit anno i 18'. ex officina Dauidis Sertorij,Ins tot stadij, Commentarium de vera, de persecta medendi methodo iuxta Peripateticorum doctrinam . Iam Hieronymi Mercurialis duos habemus Tomos Responsorum,& Consultationum,in quibus medendi methodus,qua ubere cum fructu Vir ille insignis est usus,
At qui legerit Francisci Valles ij tres libros de Methodo medendi, pauo in hoc genere habebi t que desideret. Interim legant Studiosi per breuem summam,quam ex Io. Pernelii 'irip stan. E iissimi Methodo medendi, dcccrpsimus,quam uberiorena in eo deinceps sunt magno sui bono visuri .
Summa D. Femel ν Methodi medenH. Cap. X XIII.
M Edici munus cst, cit', uto,& iuchi dE remedia conferre, interdum ut adiu cap. t.
tor, interdum, v t opis ex primarius,ut cum luxatos artus reponit, & vulneris disiuncta labra adducit. Habet enim ars in s linctum , quo caret natu ra. Medicinae autem sua js est sanatio, quae in moibis leuibus fit a n*tura, In periculosis de grauibus ut Plurimum ab alte; est autem curatio ς ueniens rem
216쪽
diorum usurpatio quae itipliciter considerantur. hoc e*cenui remedis, Quantitas, A S utendi ratio.
Morbus omnis contrario profligatur, quod contrarium assu δ est positivi imi ut sti-sidum& calidum aliud priuatilium, ut plenum & inane: & reducuntur ad tria gene- 'xa ad Medicamentum,Chirurgiam, & Dia tam . Rata igitur constansque manei 'diserandi lax per contraria, & si quidam contrarium velint, dum motbos similibus curari dicimus, quae licet morbo similia sint, eius tamen causae primario aduersantur, ut uomitus curat uomitum,materiam morbificam e medio tollendo. Unde quot morborum tot remediorum genera sunt constituenda: illa autem modo in intemperie simplici nodo tu mixta, consistunt, S: quilibet habet suum E diametro contrarium . - D Simplex affectus, simplici remedio,coinpositus composito repellendus: si autem obscurior morbi species nondum tibi penitus cognita, perspectaque est,huic ne prin Bperes remedia adhibere, sed rem totam natur committito ii quid sorth experiri cogeris, leue id esto ne fiat in re ancipiti iactura grauis. Causa omnis priusquam affectus methodo recta excludi & summoueri dcbet, inconnexis vc id affectionibus ab ea curationis ducetur exordium,quae ortu prima, inuesigatione uero postrema su et i t inuenta. v. g. si quis cercbri di stillatione uexatur qui
ex immodico excrementorum prouentu sit orta, nullatenus curabitur nisi prius excrementorum colluuies sublata suerit. Connexi uero affectus omnes co singillatim extirpentur ordine,quo sibi ortu succedunt. -D Morbi disparati,& qiii sedibus ualde distant, ut unicuique ma possint remedia, cinteris intactis, adhiberi, omnes Se singillatim possunt curari: nec refert cui primu pro- .pria remedia decernas i Impliciti uero morbi methodo sunt curandi, qui si similiares Cfuerint poterunt simul curari. Si vero contrarii temperatis remediis , ut in inflammatione, ut qua repercutientia resoluentibus admiscemus. In ceteris uero complicatis affectibus. illud prius est faciendum sine quo pcrsecta sanitas haberi nequit. e- Inaffcchium connexione interdum ab eo auspicanda est curatio, a quo maximZsgro periculum impendet. Vrgemur autem ad id saciendum aut essentis morbi na, gnitudine, aut laesae sun stionis praestantia, quibus uires prosternuntur,&si anguntur. unde si maius periculum propter magnitudinem morbi, quam propter virium prinstrationem incumbat, illi tanquam grauissimo omni cura est incumbendum. Glauissimum autem dicere possis,uel quod maxime aegrum in vitae discrimen adducit, vel de quo is grauissimὸ quaeritur. Qui tamen methodum in omnibus nimium pertinacitereXquirit, pariter cum morbo plerumque hominem de medio tollit, si pe etiam straui Dalicui sympromati quod nimis vires conuellat diligenter est succurrendum,morbo otiam interdum pisterniis o. Et lisc est curatio extraordinaria. Expugnando morbo paria quodammodo exponenda sunt remedia, ac considerandum, quantum fgrotus a naturali statu di stet, quod ex morbi magnitudine dignosco
tur. In uariorum ueto admin i st ratione, eousque est progrediendum donec in natu-
Iem aut ceri E in pristinum gradum si recessiis. Id autem modo subito, modo sensi inest faciendum, hoc in morbis leuibus, iuxta Hipp. sententiam in extremis. Illud in
mediocribus morbis; uniuersim; etenim aut vacuare, aut alterare est naturae odiosum
ex Hipp. Bisariam autem lente, paulatimque curationes fieri contingit, uel pari contrario.uci inferiore recessus ordine. In iis lacro quae terti j gradus sunt, non est adna dum tuitis usuς, etiam si in modica quantitate,& frequenter administrentur. Non.n. Eimmodicum corporis calorem congruenter,uel opto,uel Mandragoras uel Hyosci mo exigua lices portione repetita,extingues, neque exuperantem humorem parua portione, uel scalmoni j uel colocynthidis repetita utiliter detrahes: uiribus etiam imbecillis lenta curatio necessaria est, cauendum autem nedum uni mitiori remedio insistis, illo assuefacta natura contemnat remedium, unde per uaria & multa eua
gari licet. R emedii quan titas non solum ex morbi magnitudine, sed etiam ex partis conditione est ibinenda; in qua considerari debent confirmatio, post tus pistantia,& sensus. In consormatione consideranda est raritas, di densitas, In situ si sint uicina ori, uel
217쪽
De MedicinM i Lib. XIIII. et ol
non : In praestantia an vel tat principali , Mi toti corpori, inseruientia; io sensu , pq mis hebes sit an acutus Dentitas exposci media validiora quam ratatas. dillent ab ore sortiora,quia medicamentum ad illa refractum pertingit, onuarariem praeliantia membra requirunt renaedi mitioia, quam ignobilia. Et qui sensu sunt acri acria tenuulit medicametria. Scipui una est autem feri non posse, ut arte quis adsm: lem,aut meliorem statum redeat,in quo antc morsum erat consi itutus. Remediorum alia evacuant, alia duntaxat immutant, de affectum depellunt. Remedia quae scitu in immutant , .sue exterius, siue interius addantur, sunt parilaifcctae proximae adhibenda. Perspecti igitur Opprtet sit Anatonae, unde ad caput purgandum optima via eli quae pet nares os, de occiput fit. Pcctoralia optime per evaporationcm. Hopati, Ventriculo, & Eenibus pcr ea,quae peros sumuntur succurritur. Vacuatio autem triplex est, prima est eorum quae citra motum, aut exagitationem pes cant, secunda est revulsio humoribus in pyeceps ductis idonea, tertia derivatio eorum,
quae partim obsident ipsi quodammodo impaeta. Reuulsio autem si etiam venae scietione, de purgatione Fornaae remediorii tu sunt duae; liquida quae competit locis distantibus , & solida, quae etiam vicina iuuat. Porro liquida magis aperiun laxant, resoluunt, quam solida , Quod attinet ad tempus id, quod prius est curandum, praecedat.Non enim schir rosum humorem discutere est tentandum,antequam is plane attenuatus si,de emollitus . In fluxionis initio astringentia, In statu digerentia in declinatione resolue a.
tia .i In febribus quidem initio exuperantis materiae portio euacuanda, reliqua dein. de naturae imitatione digerenda, de demum per loca congrua propellenda. Sed Sc victus ratio praescribenda est cx moiborum temporibus,nam initio tenuis quodain modo est habendus in cremento tenuior, in statu tenuissinus Breuis moibus tenui victi indiget, longus pleniori. Cauenda accessio & accessionis inuaso,dum cibum, de medi camenta offerimus Messe s Chrisiane medicinam adhibendi. Cap. XXIIII.
T quoniam eruditior omnibus scholis est Charitas, haecque excellentior est alijs vi de methodus,restat haec, in qua erudiendus omnino is est, qui Medictaae dat operaem, eo magis, quod pietas ad omnia valet,spemque habet pret- sentis,de suturet viis ac pi tum Christus Dominus certissimum spopondit ijs, qui grotos inuisunt, pro p terea non sol si quae ad oeconomiam aegrotantis attinent, con- , ferenda sunt in rem a Medico, cuiusmodi sunt quae secunda, de quarta sectione libri sexti de popularibus morbis,ac libello Medico, Hippocrate de alij tradunt i verum etiam dispiciendum est, si cum ea declinauerit, quae fugienda sunt,temporis de aegro. ti iratus postulant, ut vel monstrato Duce salutis spirituali, vel alia ratione, quam subministrauit ipsa charitas, instillate possit aegroto sanitatem animi. Et mirum est autem,quantum Christianae Reipi .commodare queat Medicus, occasionem sedulo captans iuuandarum animarum. Nec vero tanti esset, si cum plura lucrentur Medici, hinc quasi tributum, de ipsi rependerent Deo, qui aegrotis iam coniralestemtibus libros pro cuiusque captu pios, militi militares , Politicis politicos sed ad pi tatem conscriptos dono darent aptus sanitati corporis de animi statuendae;ne videli-cci amplius is peccet, qui sanus iactus est; ne ut inquit Dominus deterius illi
Porro non solum Medico declinanda sunt, quae ij tradunt, qui de ossici jς agunt, quae dicuntur casui ctii scientis, verum etiam quae in primis Pontisces Maximi. vel Monstitutionibus uesanathemate saepicnter caueruiit. Prioris generis, ut alij attigera unt, sic postremoNauarrus, vigesimoqiunto capite Enchiridii Consetariorum, de Foenitantium,numero sexagesimo, usque ad quartum se pra sexagesimum. Disset iticiam, quanti momenti sint,quae peccant Mediciae Chirurgi Medicae artis ignorationc, atque abicetione rationalis Methodi, & praeceptorum, ex quibus remedia petenda Ent. Qui it cui sal cuiationes adhibent pro Medicinis,vel morborum cauilas, &Puritas exappici basis ledicinae Auctoribus accurate, ac vigili corde non perpen- Luo u dunt.
218쪽
dunt. Qui visere aegrotox negligunt. Qui primariam animae salutis curam respiren- Ate neque Cos hortantur, ut sacramentali peccatorum consessione coram Catholicis Sacerdotibus sese expient; & interdum curationem cum periculo differunt,seu dentisque illos deserunt: vel animis noxia contra Diuinam legem concedunt,aut consului, ut corpora valetudinem assequantur. Praeterea, qui moribundum haud in tempore praemonem,& adeo tunc plus squo mercedis exprimunt, aut nimia inculcant medicamenta. Qili etiam pauperi, uel diuiti solutionem detrectanti, non medentur: aut Metdicorum aliorum detrahunt famae. Quae sanε omnia pWlegisse Medicos,pristabit, acidentidem suos monuisse, in quos huius facultatis methodum derivant. Ceterunt Pontifices Maximi Innocentius III. Paulus IV. Pius V. Gregorius MILConstitutionibus praeceperunt, non solum ut Medici inprimis monerem tarotos,ut animarum medicos ad sese accerserent,uerum etiam, ut nisi hoc efficerent tertio post hdie desereremur a Medicis: Qtiae nisi hi executioni mandassent, praeterrinas in Coiν stitutione Innocentis III. contentas, perpetuo essent infames,& gradu Medicin omnino priuarentur, atque eiscerentura Collegio, siue Vniuersitate Medicorum; poena etiam pecuniaria, arbitrio ordinariorum, ubi deliquissent, multarentur. qui uero gradus insignia sescepturi essent,ea ne assequerentur, quin prius publico iureiurand. r, te eoram publico Scriba,Mtestibus id profiterentur: quo de iureiurando etiam in medendi,aut priuilegio, aut permissu, mentio fieret. Huc spectant,quae Paulus IIII. dc Pius V. cauerunt,nequis Iudaeorum Medicorum,licet uocarentur, & rogarentur, ad curam Christianorum accederet, uel illis interesset. Quas Constitutiones deinceps Gregorius XIII. eminenti erga gregem sibi commissum pietate roboratas, planius adhuc,& susus exposuit,& inter alia ad perpetuam memoriam edixit, ut quia sbi nos ne magna animi sui molestia innotuerat, ea quae Praedecessores sui mandaueran minime obseruari, sed multos adhue ex Christianis hominibus esse, qui dum suos corporum languores illicitis med ijs, & praecipuὰ Iudaeorum, ac aliorum infidelium opera sanari cupiunt, uerae salutis animarum suarum, & corporis simul inranemores
fiunt,& quod valde dolendum est) in damnationis sterias maximum Φph discrimen
incidunt, Medicis Iudaeis,&infidelibus huiusmodi ad ipsorum curationem uocatis,& adhibitis: unde fit ut &Iudaeis, ac alijs infidelibus magna detur delinquendi occasio. Iccirco tam Iudaeos, qui aduersus mandata huiusmodi Apostolica committexcaudent,quam Christianos, qui illos ad se accersunt, vel medendi licentiam concediit, di uiam ad delinquendum eisdem aperiunt, coercere voluisse, ac supradictas praedecessorum nostrorum Constitutiones, Auctoritate Apostolica, tenore praesentium ap i, Probare, confirmare,& innovare, ac inuiolabiliter obseruari madare, atque ea in perpetuum valitura constitutione,eisdem Constitutionibus,& praeceptis, pro firmiori illorum Obseruatione addentes, uniuersis utriusque sexus Christi fidelib. districth inhibere, & interdicere, ne post hae Iudaeos,vel alios infideles, ad ipso tum Christiano iv
aegrotantium,& infirmorum curam vocent,seu admittant, aut vocari, admittive s ciant, concedant, vel permittant. Considerationes alia, o cautiones. Meduis in seis cordibus -'menda. Cap. XXV.
ATqui ad haec omnia accedunt dignae Christianis mentibus considerationes, gde cautiones,quae Catholici Medici quanto magis auctoritate valuerint, 'ro altius impriment in suorum cordibus auditorum. Iam enim Europs magna pars peccatis hominum, sanitatem non solum fidei, verum etiam Medie in abiecit. Passi autem hoc fidei naufragium, non desistunt tamen celebriores adire Catholicorum Academias, ut arte Medicinae exculti, ins gnibus quoque Doctoratus susceptis, professi item salso Catholics Religionis iusiurandum,ad suos redeant eo animo, ut opes,nomenque s bi comparent. Redeuntibus, quanto doctiores faeli suiu a no stris, tanto aditus his latior patet ad Principes, S: ad praxipuos omnis generis homines, Ut vero filij seculi prudentiores sunt filios lucis, nihil non attentandi, quo im
219쪽
De Medicina. i Lib. XIIII. 2 R,
A medendi oecasionem haereses, & Athes sinum in animos aegrotantium insu odant. Hi vero affecti morbis, non Dium patientes aures adhibent, scd & arrigunt. atque tum opinione doctrins, tuni necessitate ac desiderio recuperandae valetudinis, ecquid noadmittunt Sic io itur souetur impietas, fitque pererranti coni gio vis it 'eilaia. aut quouis alio in fideis medico nussum praesentius venenum sit,quo Oieisiana tabescat Ecclesia, & longi Gine ablegetur. Quamobrem quantopere initio sudandum sit Catholicis Medicinae Tractatoribus , ne sitis laboribus arment ut inscuis sim Catholicae Religionis hostes, nemo non videt. Ac propterea, pijs, & fidei veritatem tutantibus libri , frequenti autem Catholicorum Concio natorum auditione, ut eoiadem externos alliciant, summo opere enitendum est Medicis Praelectoribis, , si salui esse velint: Ne dicam splendidisti nam cororiam adepturos, qui in hoc uigilauetuit soῖ lertissime. Nam ubi inualuit abusus, ut uel eadem hora, qua Catholica habetur c5cio diebus etiam Quadragesiinalibus) ipsi Medici publice praelegant, uel contis nenter corpora curantes, nihil ranimorum salutem ducant, is ipse abustis sanὰ tollendus est, proca cura, quae esse debet in corde uel Magistratuum , uel Medicoruni antiquissima . Capita acta magni momenti de Chri Hana, cse rota meden i ratione . Caput XXVI. a. Vod autem docti peroptabant, ut aliquis inter praestantes Medicos de Cliti- J stiana, & tuta medendi ratione ageret, id a Baptista Codronchio Forocome- C liensi pland consecuti; quae ille hac de re piscipua capita explicuit, ea nos philota ii , huc necessario apponimus: ut inde quis'; & siis conscientiae,& saluti sgroto tuna consulat. Editus autem liber est primo quidem Italice, dcinde Latin E Fertariae ; quem '' Hieronimus Mercurialis, uir tantus, praefixa epistola maximὰ commendat. MLdicum grauiter peccare sine sis sitienti
scientia ad medendum se exponente, exceptis calibus non periculosis, ta dummodo remedia periculo a non adhibeantur, uel scandalum & occasio alijs non prsstetur ide
δ' Medicus curando , antequam morbum cogno scat, peccat, nec in quibusdam morbis solos Praeticos excipiendos esse contra aliquorum opinionem,ex quo horum vitia,& flaudes deteguntur,& in morbo dissicilis eo nitionis aliquod remediu leue adhiberi polle probatur. Qui medicinae prscepta negligit, uel liudiis ua care,cum est opus, contemnit, experimento suo nimis fidens, ac proprio sensui nimis tri buens peccat,& damna praestate debet. Medicus valde negligens in studendo,Vistando, morborum fgna animaduertendo,uel in co-Ε sulendo cum est opus, grauiter peccat, & aliquando ad damna Gnetur. Aegroti absentes num per nuncios, uel litterax tuto, ac rite curari pollini, di quae remedia ipsis offerenda. Dubia medicamenta prεbens, it experiatur, uel quaestus cauti,aut ne videatur imperitus,pra ue peccatum admittit, quod modo mortale, modo veniale esse poterit. Aegrotum deserens non absoluta claratione peccat,de aliquando restitutioni tenetur, de qua
uis in quibusdam cas bus non peccet, tutius tamen esse dicini si usque ad utrimum inretitum, vel completam sanitatem eum euret. Deploratis cibos,vel potus morbo adversm ex non esse permittendos,& quodnam mediculliae in re peccatum committat. Medicum habita' medicamentorum scientia grauiter peccare, si corrupta,ae .etusta & noxia permittat aegrotis dari.& recentiora ae meliora non eligat. Et Medieos collegii, vel alterius ossicii, ac dignitatis, in multis alijs peccare, ut plurimum mortaliter, & quando medici priuati medicamenta, vel aromata iam inspiceta
Medicvu lucri causa morbum protrahens , opportuna non adhibens,morbum augens , vesrecidiuam faciens, peccat, & ad restitution ε
Qui medicamentum praescriptum,& deinde fro
non conuenienti cognitum commutare cum
graui damno infirmi renuit,peccat, de salicti
sententiam mutare erubestens in ei positionib. ac canonicam curationem ab alio medico aptius propositam, in dubio reuocans,grauiter peccat, di sitis facere tenetur. Medicamentis nec experimento, nee ratione comprobatis non esse utendum, ubi aliqua dἡ medicamentit veterum, ac recentiosum di.
Peccat medicus si medicamento nimii pu g m e
220쪽
aegro damnum aliqliod insetat. Mul tos infirmos eodem tempore curandos ad . . mittens, si lit cum damno alicuius, peccat, in aliquibus tamen c sibus nabit peccat. Exin membro emocino, vel tumore secando nilirum idoneum non eligens,vel de sectione dubius secare iubens,& cui sansuinem mittere,vel ineid recle ignorat, mittit S incidit, I. vel eum tit petitus, ningligk,peccat. Medicum teneti aute curationem ui prima uisi latione, di omnibus morbis, sub peccati inor.
talis, ac periurii poma, hortari infirmum ad Conseniorem per se x non per alios , de no. remem consueri post triduom deserere.
Medietim teneri absentes infirmo, per nuncios, vel litteras ad confellionem Liadero. In quibus casibus teneatur medicus mortem nunciare insrmo,& quomodo omittendo id
De eo qui ob corporisaalubritateni consilia coiri salutem Diuiae exhibet, ubi probatur Veneris usum esse nocivum corporis sanitati. In matricis sui catione ex redundanti,vel retento sim ne non Ileuce medico seminis excretionem prouoca re. Abortum considentes,procurantes, vel consen tientes, litie scelus aurimatus si, vel inanimatus, praetc r peccatum, ex ni municatur: sbi probatur ab omni lege proh : bitum esse abom
Venenum consulens,vel exhibens nocendi, vel neeandi caussa, peccat. Medicamenta narcotica sanis,uel lac exsiccantia in mulieribus mala intentione adhibens , uel consulem, peccat grauiter Τxhibens, uel consulens ad coitum stimulantia tutis matrimonio. vel illicitam Venerem , aut sterilitatem inducentia, quacunque ratione id faciat, peccatum committit gratii n
Ieiuniis corpora destrui lenens, Vel sine causa legitima datis Icentiam ieiunii frangendi, uel carnes uescendi,peceat, & quantum obiit nimia tu dulgentia in huiusmodi concesso iub ita ut qui ouis solis,ae lactariis uesci pollunt,oon habeant vetitam carnium.
Arcana grauia commissa,& morbos, vel eorum caussas latali peccato annexas, palam faciens medicus peccat, & sapissime mortaliter, qui per se, non per alium ad correctionem stater
Nedicus non conductus a publico immodicum salarium pete is, conductus aliquid notabile accipiens contra pactum, peccat, de ex quibus stipendium licitum metiri pollit.
Nimium praemium timore mortis oblatum exi. gens potest peccare, & non peccare, si conuenientem mercedem temper acci prat. an morbis non curabilibus Medicum posse salarium recipere, dummodo non taceat in orbuinsanabilem elle, uel cum mendacio salutem non spondeat. .
Certata mercedem pactus cum agroto post curationem,si sat residiua ex Medi ei culpa denuo curare tenetur. At si aegri cauta, vel in dubio, non tenetur. Priscribens maiorem copiam medicamentoru , ae niatoris pretii ex imum caussa , & eo ent aegrotos adire suam aromata iam aduersuti e pes,& Hiramentum,peccat grauiter. pauper etiam sine mercede curandus Medico si alioquin peceat sape mortaliter, aeque si renuat medicus curate positum in extrema necessitate.&medicam etiarum pro fg O pre lium soluere,s potest. 'grotus Iu es mercedem M sci, ac medicamelorum, Se alta necessaria soluere nolent, cinrandus tamen est, de quibus eas bui a medico peecetur, sumptus vero & merces possint i c agi postea, ct aegroti etiam in vuta sunt curandi. Detrahens allis peritis mala intentione,uel ma. ledicetia graue damnum eis inserens, peccae grauiter, damnumque ac famam, i potest,res iii iere tenetur Agrotantes libidinos ae malo consilio, aut me
Medicti, adhibetis sibi socium in curationis. Iudaeum , vel altium ad medendum aduocans, vel med omenta ab eis accipiens, cxceptis quibusdam casibus peccat. Medicus vel tonsor tum iuramento re reus si sum iudici de aliquo mDrbia, peccat. Decreta med:corum iuramento firmata non seritans peccat, de de tribus conditionibus iii
Septa mcimalium ingre sens medicii, sese: licen tia, uel cum liccinia absque nec sitate, aut alia caussa non explieita,neccat,di excommunicatur,cuius absolutio papae res uatur. atomen exercens in corpore humano siue licentia,peccat.
Qui optat, vel saudet muItos esse agros, Ic morbos protrahi, qui tristatur nullos tibicis, in .ssimos uel alium medicum plores habere, de qui mala conlissa dat sauis, ut aegrotent, pec
De iustitia, charitate, & bonis moribuς.& qu modo medicus in multis peceare pollis, si ualde sint cotra iustitiain,uel charitatem, aut bo
Ati essedielix si necessa ius, de utrum sit ab adi.
stis uocandus. An uita nostra ope artis me
die ae produci pollit, dc aegrotantem ingraui morbo Medici auxilium ip ientem, pec-
Infirmus non obediens med eo, & aliquid su-meias cum graui damno, uel periculo mortis, peccat. Non licet confugere ad sortilegos, uel male si cos ipsanitate ocis uda. de eoru remedios vi Medicis conueniente mercedem soluere nolens, peccat.