장음표시 사용
11쪽
PR EF Α. Τ ΙΟ.roicae virtutis exempla legere, quorum tenues reliquiaS , haec , quae nunc supe
sunt priscorum Principum Mandata,nobis cxhibent : Imo im sterum sola ALEx ANDRi VII vita moresque pro
chisa. MandatiS erunt, .ut Verbliceat ad cy- δεμ elegantissimi Poetarum canere, THM- oscite mirtutes, sarcundaque floreat aetas, 'se Ingeniis patuit campus, certu que me Iti Stat favor. ornatur propriis industria donis. Surgitesopita, quas obruit ambitus, artes:
12쪽
I. D Oma ab initio nulla leges. II. I euando ibi condita , is a quibu/.
III. Pr/-αν Vrbanus Roma instituitu. IV. Deinde pretor peregrinus. U. Pratores usque ad decem is octo creati. V I. Pratorum edictae is num. v I I . VII. Regula cancellaria ad instar edini Pratoris, per mortem Peni bicis expirant.. VIII. Eicium perpetuum. σqus exemplo Codo Iustinianam orianatus. I X. Ciυitates libera issocia Populi Romani propri iste regebantur. X. Edic a.alia translatitia, alia nova. XI. Peculiare quoddam jus Prodibus ipsis flaturum Nil S .b Augusso mutata ratio Rei gerenda. XIII. Magistratus ab eo , is a Senatu ,r
X v. Hi omnes inde a solo Principe electi. XV. Dicisto Imperii in Orismae ct OceL dentale. Θ utriusique inde in varias Haec si i ct Protantias. XVI. Mandatorum Principis Augustus pria
XVII. Hia in e ct a eueris Principibus tradita Marsinatibus. XVIII. A prasidibus in Auditorio constris
vriantiar, o edictis inferebantur. XIX. euammaxime observabantur. X X. Inter ignia Magi ratus collocabantur. XXI. Tempus omnia immutat. XXII. Mandatorum usus a Iustmiano re
XXIII. Novella octa .m decimaseptisnaiahis, is auctoritas.l XXIV. Approbatio eiusAm facta peri Pium Hs X X v. Nosella decim eptima fi nos s.
XXVI. Mandata Principum in cliaratibus Procincta eduntur. θ Magdi Mibus damtur una cum codicillis. XXVII. Autoris intentro. XXVIII. Grati textus in Novellis auctoritas. XXIX. Titulus Codicis de Mandalis Prmacipum. XXX. Mus argumentum.
Nitio rerum suarum, S quoad regum in ditio- L ne fuit, nullis, aut admodum paucis populus Romanus legibus est usus; rudi quippe malarum artium per ea tempora multitudini temperandae ipsa judicantium arbitria satis erant :. Halicarnas histor. lib. Io. Tacit. annal. lib. 3. Post Reges exactos & libertatem institutam , Consules aliique annui magistratus una cum carteris Reipublicae partibus, juris quo- que dicundi potestarem accepere, ducemque naturalem ra-B tionem
13쪽
, PRO LEGO MENA.tioncm potius S mores patrios, quam quicquam litteris tr ditum in controversiis definiendis exercenaisque judiciis si quebantur , praeter pauca quaedam libris Pontificum a Numa comprehensa, de si quae a Tullo, SI Anco, maximeque Servio Tullio ad cives in ossicio continendos, & ta licitatem publicam augendam reperta sunt, vel deinde populusi firmandae adversus Patrum opes concordiae paravit : donec accito per Decemviros quicquid usquam gentium conservandae civili societati idoneum ea tempestate ferebatur, duodecim tabulae conscriptae, imperiumque civitatis universum ab hominibus ad leges translatum cst: Tacit. anna tibia , cap. 26. caque ratione non libertatis modo, cui inter vincula legum receptus unicus est, sed etiam potentiae, quae im-mcnsa incrementa captura mox erat, praeclara fundamenta
jacta sunt; 'nec idcirco ferendarum legum usus intermissis cst umquam, quae multae postea variaeque; prout varia fuere. Reipublicae tempora, a senatu, plebeque & populo universo
Conditae, auctorum suorum , ia est corum magistratuum ad quorum interrogationem perserebantur, Vocabula praetu-
III. lere. Neque tamen post condita jura nihil Consulibus, in quo sua potestare uterentur , relictum cst; namque script
rum hujusinodi legum custodes quod justissimum imperii genus habetur cuta ccxpcre; & quia, post prolatos interim
agri fines, longinquioribus bellis administrandis distineri soliti, gerendae domi Reipublicae satis plerumque otii non habebant , Praetorem institui placuit, qui loco Consulum judi-
. ciis praeesset, quique ob nccessariam in Urbe moram Vrbanus appellaretur: intermissumque ea occasione credibilevi Praesedios Vrb,constituendi morem, sanica quippe ad tempus dc propter regum aut Consulum absentiam creabantur. Tacit. annal. Bb. 6, c. r I. nec nisi sub Augusto reductiim :IV. cumque ne Praetor quidem Urbanus suffceret, propter annuentem auctu imperii peregrinorum copiam, cui sive inter
14쪽
se, sive cum civibus altercaretur,juris dicundi beneficium d negandum non esse docet Aristoteles Polit. 4. cap ult. Praetor alter est additus , quem idcirco Peregrinum aixere. I. ne
cessarium. 2. si cumque Consules. a . o I seqq.ssis ortitur. quibus duobus, prout sinos imperii amplificabantur, &, V
ut ait, Hist. lib. s 3. Dio, honorandorum clarorum civium necfstas incedebat, alii deinde atque alii adecti, ad decem & octo numerum pervenere d. l. a. si capta. 32. se si ergo. 3 .ssis orig. ur. utque foecundior multo gignendis negociis naturae v I. infirmitas est, quam ut humanae rationis angustiae ad ca sua providentia comprehendenda sumiant, multi quotidie casus oriri coepere, quibus nihil omnino consultum in legibus reperiebatur, L nam ad ea. s. t. neque leges Io. l. nonpossunt. I a. F. de ogibus. factum est, ut Praetores initio anni publice edicere solerent, quo jure sibi in exercenda sua potestate utendum erga controversias intactas a legibus, quaeve in judicando ratio sequenda esset; quae quidem cdicta intra annum terminatas vires suas habebant, quo spatio edicentis quoque auctoritas terminabatur; & licet quotannis alia, atque alia proponerentur, verisimile est paucis admodum in rebus inter se dissimilia prodiisse, quemadmodum hodiernas regu-VILlas Cancellariae, paucissimis immutatas in rebus, a singulis Romanis Pontificibus initio suae creationis proponi solitas videmus , quas quidcin edictis hisce similes esse observavit Franciscus Florens Antecessor Aurelianensis ad iit. de rescript. in prine. Quod carum quoque vis omnis, de authoritas, una cum vita Pontificis conditoris extinguitur. Paris. de resign. benes lib. II. q. a. num. 32. Serasin. decis98o. num.
Ιχ. trafersen. decis I92. num. 4. o s. Haec edicta, quo mi' vitinus arbitrii in suas leges Praetoribus relinqueretur , primo Cautum est, ut qualia Kalendis Ianuariis ab iis proponebantur, toto Praeturae tempore custodire deberent i deinde ab Hadriano, opere Iuliani,nobilis ea tempestate Iurisconsulti,
15쪽
Edictum perpetuum conscriptum cst, Isquis I o. Cis condict. indeb. universam juris materiam adeo eleganti methodo comprehendens , ut ejus exemplo Codcx Iustinianeus mirabilem illam titulorum, ac materiarum scriem , in quas digestus est, acceptum serat. l. si cumque S. C. de vet. Iur. enucl. I x. Hinc autem non solum dicendi in urbe auris, sea regendarum etiam provinciarum quae succcssu rerum Romanarum
per universum terrarum orbem, initio a Sicilia orto, cxtensae
sunt) praecepta depromebantur, exceptis iis civitatibus, quaelibertatem avsque propriis utendi lesibus ob ingentia in rempublicam merita muneri accepistent, sociaeque atque amicae peculiari formula es sent appellatae: qua de re pulcherrimum exemplum profert in vetere Senatusconsulto Sigo-Σ- nius de antiq. jure prov. LI.c. I. Praetores enim, qui a populis cum imperio in Siciliam, Caeterasque provincias mitti coepere, quamvis ipsi quoque sua edicta proponere solercnt, ad
id quod in urbe non tam fieret, quam fieri dcberct, ea plerumque accommodabant. l. omnia. II. l. sed licet. I 2.1. de tis prae . indeque illa provincialia edictorum distributio ortum habuit, ut, quae ab urbanis, aliisque provincialibus edictis petita, ac deprompta essent, translatitia, cinera nova appellarentur , ut ex Halycarnassaeo , Livio, caeterisque priscis melioris notae scriptoribus, affirmant Sigonius dejudie. lib. I.
cap. 6.97. CT de ant. Iur. pro v. bb. I. cap. 24. Volaterranus commentar. lib. a 9. Lipsius de magnit.pop. Rom. cap. Io. RΟ-
sinus antiq. Rom. lib. 8. cap. 43. Ianus Gulielmus de magistr. Tom. cap. Io. Bullengerus de Imp. Rom. lib. 3. cap. I a. Ne a que praeterea deerant leges, quibus non tam sociorum, quam e ipsius regentis rationibus consulcbamr, morum Mus, vitaeque ac domesticae clisciplinae regulam praescribentes, quarum vestigia in Cicerone, sexta contra Verrem actione, dc passim alibi cernuntur: nec solum Praetores provinciis in vetere re- Publica praeerant,verum etiam Proconsules quandoque mit-
16쪽
PROL. EGOMEN A. stebantur, quo imperii genere, quod extraordinarium plerumque censeretur, gravioribus bellorum caeterisque hu)uς modi Reipublicae temporibus populus Romanus uti solebat. Hanc administrandarum provinciarum rationem usque ad
Augusti tempora servatam accepimus, qui postea licet uni- XILverram sui arbitrii fecisset rempublicam , quo tamen imminentem sibi ab oppressa patriae libertate invidiam declinaret, nec perpetuum, nec in omnes provincias suum imperium esse voluit; sed relictis senatui, populoque Italia, S caeteris ita longo servitio domitis, ut facile ab inermibus etiam haberi postent; reliquas, in quibus accersendae bellicae laudis,&firmandae militaribus studiis potentiae materiam habiturus erat, sibi in decennium seposuit; pollicitus, citius etiam se cas, si citius pacarentur, senatui redditurum ; speciemque ei rei pulcherrimam ostendebat, quod nimirum ea ratione duriora quaeque & pcriora reipublicae ipse subiret, iis , quae ad fructum bonorum imperii pertinerent senatui relictis, per
quem ex eodem ordine Consulares aut Praetorii,quiqueCon- X III. Lilatium, aut Praetoriorum numero habebantur creari quotannis deberent, ac Proconsulari imperio dc appellatione provincias administrarent, lictoribusque , quoad extra pomoerium essent, & Caeteris imperii insignibus ex veteri more utercntur .r alios vero a se eligendos instituit senatorii ordianis dignitate contentos , nec alio quam Legatorum ac Propraetoris titulo censeri voluit: hoc quidem, tamquam rei militari magis accommodato frespondet enim Graecae dictioni: & bellorum duces, quod militaribus praeirent e piis dictos Praetores monet Iustinianus, Novel. depraetor. ω-caon. in praefat.) cimus illis ina)or, quam pacis artium erat
sutura necessitas ; illo vero, quasi per modestiam , ac si ipsemet a Senam Proconsulare Imperium in eas proVincias accepisset, easque, per solitos Proconsulibus adhaerere eorumque vice iungi comites, administraret, qui quidem, ut infra
17쪽
lege p. num. 47. dicemus, Legati dicebantur. Verum creticentibus deinde Caesarum in Rempublicam opibus , nec ullo jam reliquo libertatis antiquae respectu, una cum caeteris omnibus jus quoque mittendorum in provincias praesidum cessit in Principes, minus recte εἴ minus integre a Magistratibus a Senatu datis ci muneri vcsponderi praetendentes. Sueton. in Afugusto. cap. 47. Dio histor. lib. S3. S quutaque est haud levis omnis Reipublicae administrandae immutatio, & praecipue , quod ad provincias attinet, sub Hadriano ac deinde Constantino Principibus: nec diu fuit, ut Imperium in Orientale & Occidentale divisum rursus in plures dioecesses,deinde provincias,abhorrente a Veterum institutis ratione distribueretur;harum autem aliae Proconsul res, aliae Consulares, aliae Correctoriae dicerentur, pareren que Praefectis Praetorio , eorumque Vicariis, de quibus omnibus frequcns in huc tractatu mentio incidet, & plene dicseremus in Romani Imperii Synopsit, quam universo nostro de Iure publico opcri praemittemus. Idem autem Augustus non contentus legum praeceptis , quae cum in caetero Romano jure, tum in eaictis a praetoribus proponi solitis, ut jam diximus, continebantur, & plerumque respiciebant priavatam provincialium utilitatem , adjecit quaedam propria, quae non magis populorum, quam sui ipsius gubernandi rationem praescriberent Magistratibus, eaque peculiari nomine Mandata Principis appellavit; quod innuit clegans locus Dionis,ab interprete propter obscuritatem silentio praetermisiis, ut observavit Brissonius de formul. lib. 3. & Cuj cius in not. ad tit. hunc in editione Contii, qui histor. lib. s 3
ait, ἔντολάς τε πινὰς κm πις ε ζωας , ae nις ἀντυπιαπις , τηὶς τε ἀν Πατ γοις διδωσιν, ἰατας ρηnις ἐς σι. id est, Mandata quaedam ac Procuratoribus, ae Proconsulibus, ac Propraetoribus Habant, quo cum certis exeant.
Hoc inde institutum alii Imperatores sequuti, certa Magistratibus
18쪽
PRO LEGO MENA. γgistratibus dei runt Mandata, quibus regendi forma & vitae ratio praescriberctur, ut praeter plurima Tertulliani, Luci ni, de Plinii loca congesta per Brisbnium formul. lib. 3. indicat Iustinianus I ut autem, Novel. de Prae . P d. g haec autem. Novet. de Praeiore Thrae. Et quia in audicando ab his non VII I crat recedendum, ea praesides, dum judicarent, in Auditorio
penes se retinebant: Pancires. not. Imp. Orient. cap. Is p. imo
etiam Edictis propriis aliqua eorum capita inserebant, quemadmodum legimus D. Pium, cum Asiae praeesset, sub Edicto proposuisse caput illud Mandatorum, quo Praesidi iniungobatur,ut latrones interrogaret de sociis & receptatoribus. D. Hadrianus. 6. I p. f. de custoae, exhib. reor. Verisimile etiam XIX. est dcmerendae Principis voluntatis, ineundaeque gratiae causa, ex universo Romano jure, ad quod suas actiones Praesides accommodabant, hoc ab iis praeceptorum genus, tamquam
a peculiari ipsiusmet Principis ingenio profectum, dc in quo ille propterea sibi prae caeteris placeret, deligi solitum, cui omnem a se bono gercndae Reipublicae gratiam serre acceptam viderentur, quasi ejusdem Principis consiliorum id potius, quam propriae operae beneficium fuisset. id cnim xx.
non verbis tantum, verum etiam specie quadam de solemni quodammodo ritu profitebantur, dum inter insignia Magistratus libri Mandatorum imaginem variis, prout Varii erant Magistratuum Fradus, ornamentis cxprcssam habebant, &quasi rem plane sacram, dc omne mortalitatis fastigium egressam,saepe accensis circa cereis venerabantur PancIrol. Not.
p. Orient. cap. 22. o is s. Sed verissima prosello est aurea X X s. illa Platonis cleganti epigrammate expressa sentcntia, quod
videlicet. Αἰων Στάν που φάΗ,-οισεν ἀμειβειν πιιια.ίνομαι η μορφίω , 5 φυ ν , ηδἐ τυχιυ. hoc est, saeculum omnia fert, longum tempus novit immutare nomen, o formam, se naturam, o fortunam. namque
19쪽
namque paulatim exolescente omni rccti honestique, ae ipsius Imperatoriae Majestatis respectu, haec etiam publici juris ratio contemni, & avaritia Magistratuum tibicineque Sccaeteris malis artibus superari coepit. I idemque, Novel. de eo-SSII mile Isauria. donec Iustinianus animadvertens praecipue rem Romanam hujusmodi Mandatorum observatione consistere. β 2 ovet de Prael. Thrae. imitatus Hadriani consilium , quo princeps ille in Edicti perpetui compilationc
usus est, praecipua in eo Iuris privati capita concludendo, illudque in anniversariorum illorum , quae antiquitus proponi solebant edictorum locum substituendo, Constitutiones XXIII. edidit Novellas octavam S decim septimam , quae Mandatorum quodammodo perpetuorum ac universalium instar essent, hisque omnes Praesides tamquam communi regula& speculo administrandae provinciae uterentur. quidquid enim egregii ad scelix populorum regimen excogitare humana prudentia potest, s quae sunt praecipuae juris publici partes conjicienda in iis ac describenda curavit. Harum
prima posita est sub titulo Vt iudices e quoquo suffragio fiant,
qua avaritiae gubernantium ab stirpe delendar cvertendaeque, ducto a praecipua ejus vitii origine initio, rationem inire aggressus est , dum gratuitas in posterum creationes Magistratuum, S ab omni sordium inquinamento immunes instituit: sacramenti praeterea religionem squo in aditu honoris adigendos instituit, de obscoeanda ea lege Provinciarum rectores alecit, Qusque sacramenti, imo universae legis vindices& cxactores Episcopos esse voluit; quoque hujusmodi praeceptorum venerabilior animis hominum species accideret, nec umquam excidere memoria posset, non solum recondendam illam inter sacra vasa caeteraque divini cultus instrumenta in penitiore sanctioreque venerabilis Ecclesiae parte , quasi dedicatam Deo se a alutem ab eo factorum hominum str ptam mandavit, sed etiam in ejusdem Ecclesiae porticibus ad prompti
20쪽
promptiorem universi populi notitiam affigi , ut ibi publice
descripta & oculis omnium admota censeretur. d. Vovet. 8. g. traditae nobis. repetita Basilis. lib. 6. tit. j. num. 2o. Nec
exiguum sui hujus erga Rempublicam studii fructum cap re visus est, & si nihil aliud inde tulisset, quam quod post
longa saecula laudatorem ejus imitatoremque ea in laude habuit sanctissimum inter Pontifices Romanos, bonorumque morum exactorem religiosissimum Pium V. qui Novellam octavam quam diximus approbavit Constis. I o. S universis ditionum Ecclesiasticarum Magistratibus' observandam praecepit. Alicra vero propriam habet de Mandatu Principum inscriptionem; ubi laudata statim initio , & observari Mandata hac ipsa, de qua mox dicimus, Constitutione, novam tradit formulam Mandatorum; qua prudentissima, saluberrimaque praecepta comprehenduntur de abstinentia Magistratuum ;de constantia, aequitateque, & celeritate judiciorum ι delenitate , ac diligentia in imperanda, exigendaque publica pecunia; de concordia inter cives ; de rei Dumentariae ratione ; de Sacrarum aedium, caeterorumque publicorum operum incolumitate, aliisque plurimis, sine quorum diligenti intentoque studio Respublica salva esse non potest: parite
que hujus alterius Conuitutionis mcmoriae, atque obscwantiae consultum voluit, namque recensendam eam inter citcra juris perpetui capita curavit, exhibitionemque ejusdem coram Episcopo , & Clericis in Metropoli, caeterisque provinciae civitatibus imperavit , ita ut nunquam ab oculis p puli remota esset, nemoque an Mandata Principis observet tur explorare, & compertum habere non posset; morique laudabili, pridem ut diximus instituto , Mandatorum , inter alia Imperii provincialis insgnia habendorum, adjecit, ut una cum codicillis quorum traditionc recentis honoris