장음표시 사용
31쪽
deret grata quadam recordatione temporuna illorum memoriam repetens, quibus stiavissimae Mediceorum Principum libentis ii me paruit auctoritati. Dicat nunc illa, & elatiori qua possit voce id fateatur, quo incredibili gaudio perfusa fuerit , quibusque laetitiae significationibus sthimet ipsa plauserit, cum se illi destinatam sensit,
quem maXima Populorum consensione Omnibus
helli , pacisque artibus Praeclarissimum, quem cunctis Principibus Viris, & Regibus, ipsique Caarolo VI. Imperatori acceptissimum , quem a sapientia, ab aequitatis, bonique publici studio , a liberalitate, a clementia, a litterarum patrocinio laudari passim audiverat Z O si illa non semel tantum Regem vidisset suum l O si hic Etruriae, fixo jam ac stabili regni sui domicilio, se perpetuo spectandum fruendumque praebuisseti O quae beatissima duxisset tempora magni sui Ducis praesentia & aspectu recreatal At scitis vos, Auditores, FRANCISCI potentiam & majestatem non potuisse angustis Etruriae limitibus contineri, longeque ab illa majora, imo maXima imperia ei divinitus decreta & adsignata . Verum in hac tam magna locorum distantia, & in ea multiplici curarum , quibus pro Germanico Regno detinehatur, varietate nunquam Etruriae suae ille defuit , de quamvis absens hujus felicitatem suis humeris innixam animo praesentissimo fustinuit, promovit, amplificavit . Hoc sane quidem usque ad haec tempora mirum in modum
experta est per Viros prudentissimos & sapientissimos, quos ille vice sui Etruriae regendae Prae-
32쪽
ficit, quorum ea dum fidem, integritatem, & vi tutis atque ingenii excellentiam quotidie 1uspiceret, Providentissimi quoque Principis in FRA CISCO amorem est admirata,qui ejusmodi pr*stam
tissimis hominibus rerum Etruscarum summam commiserit, quibus cordi esset in publicis, Privatisque negotiis prohitatem, honestatemque in consilium adhibere. Quod idcirco vobis commemoratum volui, ut quemadmodum ab initio Proposui, amantissimi in eo Patris 1blertiam &. curam intueamini. Nam quis paullo prudentior ac Pe spicacior eximiam ipsius prudentiam, ac pene duvinum consilium non celebraverit, quod cum ipse per se non posset, eos sibi in curarum partem adjunXerit, qui, ut eventus ipse mirifice Compro-havit, nulla macula aspersi Regis sui gloriam , majestatemque tuerentur, & Etruscae gentis felicitati prospicerent λHoc procul dubio omnium illi honorum Lnitium fuit, ac fundamentum . Non omnia enim
FRANClSCUS poterat sine his integerrimis V Iuntatis suae administris ; hi vero quid magni egissent, nisi illum ad benefaciendum maxime Pr pensum habuissent λ Hac igitur animorum consensione nihil Etruria de pristina sua dignitate ,
tranquillitate & commodis unquam ami11t, imo potius quae prius habuerat, adauxit, & ea, quibus olim caruerat, nova quadam accessione sibi comparavit. Oculos, quaesis, intendite, Auditores, in eam florentissimam, fortunatissimamque regionem , quae ad septemtriones vergens huic nourae contermina est ac sinitima, illamque, quam late pa- C tet
33쪽
tet , intueminor . Regio sane montosa, sed iis omnibus, quae ad Uictum, voluptatemque necessaria sunt, abunde ferax ; populi olim bellicosissimi, ne nunc quidem militiae expertes, sed paci potius nudentes, & quarumcumque artium, 1cientiaruinac disciplinarum laude praestantissimi; plurimae ,& maximae, & opulentissimae in ea civitates, quarum magnitudinem vel inde quis facile metiri po. terit, quod unaquaeque ipsarum antiquissima armorum M litterarum gloria claruerit, quod diu libertatem servaverit, 1 uisque legibus usa fuerit, quod nulla denique sit, quae non multos in lucem ediderit viros bellica virtute, & ingenii praestantia celeberrimos. Haec beatissima non exigua Italiae plaga illa est, quae incolarum nobilitate , seli ubertate, caelique clementia nulli alteri in vi.
det, de quam FRANCISCUS sibi ita regendam duxit, ut nulla vel minima Etruriae pars sit, in ua & sapientia,& providentia ipsius occupata non uerit. Non est cur aliqua de hoc suboriri possit
dubitatio . Percontemini, si vultis, Auditores , quascumque i IIius regionis loca frequentissima , nobilissimasque civitates, quibus nisi pereualum sit se in eo Patrem henemerentissimum amisisse , vobis permitto, ut nullam orationi huic meae fidem habeatis. Sed non ego fallor, Auditores . Aures quotidie nostrae omnium litteris & fama
celebrabantur novis monumentorum nominibus,
quibus FRANCISCUS Caesar communi utilitati serviens immortalis, aeternaeque gloriae fund menta excitavit. Vias publicas aut adducendis, aut alio absportandis mercibus idoneas ubique au-
34쪽
divimus magnis sumptibus aut iterum ab eo stratas, aut mitiori clivo dedureis; Thermas Pisano in agro magnificis ac regiis aedificiis instructas, in ea loca vastissima, quae in tractu Senensi sunt,& mare terminantur, missas grandi pecunia hominum rusticorum colonias , quibus & Cultiora,& frequentiora redderentur. God fortasse felici exitu perfecisset ; doctissimis enim viris in consilium adhibitis, omnibusque ipse per se, quibus
opus erat , sedulo expensiis quadringenties HS de fisco principis in eam rem insumenda deCreis verat . Nihil autem hic moror, quod non abit verit ; cum enim de hac ejus voluntate non multo ante, quam moreretur, fama Percrebuerit, maximam vel ex hoc , meo quidem judicio, liberalitatis, & providentiae laudem adeptus est. Quid vero
dicam Lihurnum munitissimam urbem , atque alterum totius Italiae emporium amplissimis auctum FRANClSCl muneribus, cum merceS eo ad Uectas ab omni portorio inimunes indixerit, Uni
versisque nationibus , Ut eo se eX quacumque Or- his terrarum parte conserrent, tutissimum aditum
13atefecerit Z .id illum mercatorum negotiationibus constilentem pacem Cum omnibuS Compositam , ac foedus prudentissime initum sanctissime quoque servasse, ut quamvis Cuncta hellorum tumultibus quaterentur , Etruria sua omni honorum , ac rerum copia abundaret Quid hanc i- Psam proxime elapsis annis summa rei frumentariae inopia ita provido FRANClSCI Caesaris consilio sublevatam, ut dum una cum reliquis Italiae Provinciis caritatem praesentem , futuramque fa-C a mem
35쪽
mem cuploraret, hanc repente ex maXima frumenti dissicultate incredibilis annonae vilitas sit subsecuta pHorreo totus animo, Auditores, omnibu Dque Pene artubus contremisco , cum ultimam illam recordor , in qua versabamur , calamitatem , quam si te Viorem, imo ut verils me loquar,
si pene nullam admirabili CLEMENTlS XIII.
providentia sensistis , non ideo tamen eam credatis aut minoris faciendam, aut parvi momenti fuis. R. Periculum erat, fatendum enim est ) ne cultiores , florentioresque Italiae provinciae inedia ac fame divexarentur, aliorumque morborum vi ingruente , qui eam necessario comitantur, in ultimam exitiosamque perniciem, miserrimumque natum adducerentur. Hisce aliisque malis, quae
M ipsa Etruria tunc maxime formidabat , quis Praesenti animo occurrit , nisi FRANCISCUS Zquis seluta ingenti pecunia, & frumento undique vel ab ultimis regionibus comparato, quemcum que timorem ab Etruria depulit , nisi FRANCISCUS Z Quis, nisi FRANCISCUS , in hac gravissima re ita 1apienter se gessit, ut Etruriae populi prius st a caritate, & fame liheratos, quam in hoc tam magno discrimine se versatos audiverint P Quis denique, nisi FRANClSCUS, anno superiori ad ejusdem ab Etruria deprecandam calamitatis suspicionem plurimas naves frumento ono stas Tergestino e portu brevi mittendas promisit λ Miramini haec, & quidem merito, AuditoreS , ego Vero non ita, ut nova quadam & in-sblita admiratione percellar. Qui enim a FRAM
36쪽
CISCO haec speranda non fuerant . quem toto
vitae suae curriculo ita beneficum ac liberalem acis Cepimus, Ut neminem unquam nili muneribus ornatum abs se dimiserit ρ Qui privatos homines,
majestate quodammodo exutus sua, benigne alloqui , ac peramanter amplecti consueverat , non omnium Etruriae populorum in tanto periculo voceS audiret, omnemque curam in iis sublevandis impenderet Non is in summa annonae Caritate fitci pecuniam libentissime insumeret, cui nullus unquam dies elapsus est , quo non aliquo homines affecerit beneficio P In hoc mehercule Tito ipso majorem dico; ille enim unum saltem se perdidisse diem conquerebatur, quod amicorum nemini liberalitate sua in eo profuerat, FR ANCI SCUS vero quotidie bene omnibus faciendo nullam temporis jacturam passus est. Id praesertim
testantur valetudinarii, & veterani milites, quihus exauctoratis & domum, & stipendia adsignavit ; testantur familiares ipsius, qui ingraUes n. te aetate in ejus .munificentia senectutis 1blatium invenerunt; testantur ip rum familiae, quas itilis demortuis paterno amore fovit, & UXoribus , filiisque alimenta praebuit; testantur puellae ingenuae , quas, ne in turpi egestate contenescerent , honestissime collocavit ; testantur pueri in orbitate vitam agentes jussu ipsius alti & educati, Pauperum qgrotantium hospitia magnis aucta red. ditibus, novarum artium gymnasia undique patefacta, praemia ad excolendos agros statuta, Aingens pecunia tenuissimis hominibus stipem quaerentibus quotidie e gala.
37쪽
Possem equidem & alia plura praeclarissima providentiae, liberalitatis, & munificentiae, quae in FRANCISCO enituit , testimonia proserre, sed in eo laudando quidam adhibendus est modus,
ne videar ego in singulis vel minimis recensendis aut patientia vestra abuti, aut reliquarum FRANCISCI virtutum quodammodo oblivisci. Nolite tamen, quaesis. Auditores, quae modo de his a me disputabuntur, brevitate potius dicendi, quam magnitudine singulorum expendere, illudque vobis statuite, non omnia, quibus excellit stima alicujus regni administratio, a me pro diagnitate posse tam bre Ui orationis ambitu comprehendi . Quare facile , nec gravate, ut arbitror,
Patiemini, Plura a me . quae de FRΛNCISCO
Imperatore dici possent, aut in praesens omitti , vestraeque memoriae relinqui , aut quae silentio Praetereunda non sunt, simul congeva vestris culis contemplanda exhiberi. Sed inter haec allicit me prae ceteris, & quodammodo rapit illius eximia animi ficilitas & clementia, non quia reliquis major sit atque praestantior, sed quia gratior, & jucundior, captandisque Populorum am xibus accomodati . Quae quidem ejus naturae mansuetudo & humanitas adeo germana illi fuit,
ut nesciret injurias ulcisci , imo beneficia pro malefactis rependeret, inimicis Perbenigne pam ret, & si quid ab eo petebatur, ultro ac libenti Ls me elargiretur. Quam profecto virtutem nouideo putandum est minoris hahendam, quod Lo. tharingicae, de Austriacae Gentis veluti nativa cem
seri potest ue eam enim adcirco maximis autumo in
38쪽
FR AMISCO laudibus extollendam, quod cum
utriusque Gentis decora in cum unum Concurre
rint, illam quoque prae ceteris summis & Lotharin. gicis, & Austriacis Viris in amore, & in deliciis habuit. Neque mehercule in eo minor justitiae laus, quam ita semper excoluit , ut nemini , quod
suum erat, unquam denegaverit. De qua ut aliquid peculiare depromam, illud Praecipue commemorandum arbitror, quod nullum ad amplio res magistratus Promoverit, nisi quem in inferi ribus de com muni bono optime meritum, & quem neque Pretio, neque metu, neque gratia ab aequitate deflexisse cognoverat. Illustre hoc quidem commendationis genus est , sapientissimaque ratio publicae promovendae felicitatis. Illud quoiaque non omittendum, eum militari sancti Stephani ordini pristinam dignitatem adseruisse; quum enim quidam, qui ejus nomine & insignibus immerito gloriabantur, obrepsissent, legesque olim salutae non servarentur, ut auctoritatis FRANCISCI fuit pro supremi totius ordinis, quo fungeb mr,Magistri ossicio ex amplissimorum Equitum al- indignos expungere, ita quoque justitiae, novas lages indicere, quibus antiquis pareretur, nobilissimum ordinem utarioribus locupletare redditi-hus, & illius omnes, si quas contraXerat, maculas Rrdesque abstergere. Cetera, quae in multiplici E-tri scarum rerum gubernatione rectissime aheo san- Cita, ac patrata sunt, mitto nunc quaerere,comprescfam stillaei hominum sceleratorum audaciam ue
39쪽
culpa, munifice adjutos, si vitio suo, etiam patrimonio spoliatos ; nocentes, ne bonorum PaX, atque securitas perturbaretur, justissi in is poenis multatos ; optimos viros debitis praemiis affectos, Mgratiam henemerentibus abunde redditam. Dicam cluntaXat, quod praeter hominum opinionem est, tam legitime, atque aequabiliter justitiam a FRANCISCO administratam, tantaque Clementia sumin mi juris rigorem ab eo mitigatum , ut nihil ex unius virtutis ossicio sibi altera usurpaverit, sed
utraque ipsarum ad paternae FRANCISCI sollicitudinis , curatque laudem inita quadam inter se societate con1enserit. Venio nunc ad extremum, & quidem illustre orationis meae argumentum, quod a FRANCISCI Caesaris erga litteras, litteratosque homines studio & voluntate desumitur. Doctissimis Graeciae viris olim placuisse scimus tum demum felices eas fore respublicas, in quibus aut philosephi regnarent, aut regeS per omne doctrina-Tum genuS excurrerent, sed praesertim philosb. Phiam e X colerent. Quam celebratissimam Plat nis sententiam 1apientissime ab Aristotele interpretatam legimus. Negat enim reges, principesque viros valde quidem eruditos esIe oportere, Cum
id nimis otii exigat, & parum iis adferat dignitatis ; sed quam maxime optandum esse ait, ut Praeclarissima quaeque ac nobilissima studia sole ii cura promoveant, & litteratos tanquam divi- num quoddam hominum genus amore suo pro- ἰsequantur. Istorum nimirum doctrina reipublicae isalutem adseri, legum auctoritatem sustineri, ho-
40쪽
na omnium, sertunatique conservari, & si quid dignum memoria sit, ad posteritatem extendi. Quae 11 ita sunt, ut revera sunt, quis te beatissimam , felicissimamque, Etruria, non appellaverit Θ Dicebaris olim beata, quod intermortuas a septingentis amplius annis in Italia litteras, honasque, omnes artes de disciplinas in situ , & squallore jacenteS eXcitaveraS, tuamque in Clientelam receperas . Felicior deinde visa es, quum Mediceoru in Ρrincipum Cura & liberalitas renata in te 1everiora studia beneficentissinae sevit , egregie dotata reliquit, & ad summam amplitudinem ita eveXit, ut perpetuum, ac quodammodo Proprium sapientiae domicilium & sedes evaseris. .idni ego nunc te fortunatissimam nuncupaverim , quae talem Regem Prtita fueris, qui ad litteras protegendas , M amplificandas nihil non omni tempore profuderit, qui quod alii inchoaverant , alii honis alitibus auxerant, ipse unus Pro singulari sua in illas charitate praeclare perfecerit , absolveritque, qui denique aliorum maXimorum regum vestigia secutus ab lutissimum ipse exemplar factus fuerit, quod in artium, scientiarumque patrocinio posteriores reges imitarentur. Ille, ille, inquam, unus eam tibi laudem confirniavit, ut optimarum omnium disciplinarum te diceres altricem M vindicem, talemque, ac tantum hoc nomine splendorem, & dignitatem obtineres, ut jam ei quicquam adiici, & adjungi non possit. Tute ipsa vides, quo florentissimo in statu res tuae collocatae sint FRANCISCO Caesare litterarum patrono & saviorς. Prudens ego nunc ,