장음표시 사용
261쪽
Vt autem a Platonis eminentia, cum Peripateticis paululum descendamus, ea vera dicuntur Eine, vel falsa, quae, ut designificatione comple-ΣOrum stremo maxitur certo percipiuntur intellectu, aut vano:hij siquidem, velut qui philophantur humamhs, & cum Platonicis, non excedunt mente sibi & Deo, sed sobrij sent hominibus , in eo veritatem aut falsitatem statuunt,in quo sic ut percipitur examinando& comprehedendo fidelis est aut erroneus intellectus. Si enim rem sic esse ut est, aut non esse ut non est , comprehendit, iudicio certo & fideli usus est. Sin autem vel non esse quod est, vel eise quod non est, opinatur, procul dubio fallitur .& errat. Idem quoque est in sermonibus. Res autem, quae seipsam, prout est, intellectui sub- qcit, vera est,quae aliter vana & falsa. Ergo modo percipiendi, scilicet quo percipiuntur, aut percipiunt, conuincitur veritas aut falsitas,
tam opinionum, quam rerum , sermonum Vero modo significandi. unde quia Deum falli impossibile est procul dubio constat, quoniam quo fidelior est scietia, & certior,eo minus falsa
comprehendit. Ea tamen falsa esse cognoscit. quod verum est , & veritati omnia contemplanti . non potest esIe absconditum. Nam penes essentiam Dei, primitiva veritas id est certitudo , aut stabilitas aut claritas est,& ab hac derivatur quodammodo quicquid in rebus fideliter dicitur verum esse. siquidem illi soli omnium tam rerum,quam sermonum . cohaerentia, vel diseohaeren tia constat, & certa est. homo vero quantuscunque, assectat quidem certiorari reb
262쪽
quod amor veritatis cognatus & innatus est rationi &, ut ait Martianus, cum philologia illam existentem,& ex no existentibus veritatem toto pectore deprecatur , haec utique aliunde non prouenit, quam si aliqua stilla diuinae sapientiete. per gratiae eliquationem seipsam infundat ,&mentem se quaerentis 3c amantis illustret. Ista siquidem est virgo fontana , unde Martianus praemissam allerit manare veritatem. Nihil enim veraciter innotescit, nisi de scaturigine fontis huius. Sed nec aliquod falsium inde emanat . quoniam fontana illa , quam poetici nube 'figmenti inuoluit, virgo est,& totius corrupti -
Disserentiae eo am qua mere sunt,o qua vi- . dentur esse secunda Plagon es.
OM Ν Es autem res , diuinae simplicitatis
oculus contemplatur , ut ei nec sutura desint, nec praeterita elabantur. Cohaerentiam rerum, & discohaerentiam pensat: & tam de iis quae sunt, quam de iis quae non sunt, certum &hdele exercet iudicium. Et quae ab initio vidit, quia non evanescunt, firma sunt: & vera dicuntur. Haec utique sunt cogitationes altissimi, quarum profunditatem nemo sufficit explicare: Haec verba, quae, semel dicta sunt,sed procellutemporis, pro diuinae dispositionis decreto , in actum prodeud. Quis mentem Dei dixerit otio , iam , dc non ab initio omnia contemplatam a Si
263쪽
ergo vera, quasi quaedam cogitata Dei sunt quis illa , nisi praesumptuosus , assirmauerit evaneiacereZaut quis ea non semper fuisse in mente eius, qui ab aeterno uniuersa disposuit, & sciuit , audeat profiteri3Nunquid & ille nouas cogitationes concipit, & noua more nostro init coiisilia Et licet haec ab aeterno fuerint vera, non tamen aliquid creatori dicitur coaeternum. quia, ut dictum est, ad parilitatem eius nihil omnino consurgere potest, siquidem ipsius est,ut & ipse vera sint, aut certa. Quod autem omnis res, aut creator dicitur, aut creatura , ad substantias ,&ad ea, quae substantiis insunt, quocumque modo,ex authoritate patrum uniuersitatis complexio reuocatur. Nam enunciationum significata non contingit urgente aliqua ratione sermonis. qui enim sic partiti sunt, respexerunt ad incona plexorum significationes. Nonnihil ergo sunt vera , quae in mente Dei consistunt: sed nee creaturae simi eo quod ab aeterno extiteruntrNam quin quaedam sempiterna sint, nulla quaestio est. Nisi forte eo referatur illud Ecclesiastici quι iuιt in aeternum creatat omnia simul. A quibus- dam enim refertur tam ad illud opus, quod in secospiciendo de disponendoTrinitas operata est, . quam ad creationem primordialis materiae, ex qua omnia creata sunt, aut in ipsa creatis concreantur. Caeterum hoc est eis eue, quod ad primitivam rationis scientiam rfm,& ita esse quasi pronunciari, stabili intemptatoque iudicio. esse ergo istorum , innuisicere est. nam & humanorum verborum idem dicitur ρronunciara , & aut me-mana retineri, & es. Nam de diaco, Atigustinus
264쪽
ME TALOG. Lia. IIII. 23 CAPI TvLvM. XXXVIII. abier res, aliter opinio, aliter locutio, vera vel false dicitur, o quare locutiones huiu=oae, O modales qpellantur. NVNe iocundissimam rationis veritatisque
cohaerentiam, cum omni reuerentia contemplemur, rationis & veritatis auxilium implorantes, nam sine eo, non modo apprehendi, 1ed nec inuestigavi, fideliter queunt. Est ergo ratio, quidam mentu oculus. Et ut latius describa tur , ratio est quoddam instrumentum , quo mens omnes sensus suos exercet. proprium eius est , musigure & apprehendere Veritatem. huius virtutis contrarium , est imbeciliataι de impotentia inuestigandi & assequendi verum. Error autem .contrarium est illius agitationis , inuestigantis verum, quam supradiximus rationem , virtustate in Deo simpliciter persecta,in angelo, per secta pr o natura,sed in homine aut omnino im perselia est , aut ut multum, si tamen sit in aliquo persecta pro tempore, aut collatione imperfectiorum. undens ia rationem, sed appetitum rationis. quem philologia exprimit, vendicat sibi.Siquidem nomina naec dilologia , ρυώ-s Ma , & philocalia, philosophorum modestia
temperauit Ratio vero, nequaquam contrasso.
riam susceptibilis est , eb quod diuina ratio immutabilis substantia est. angeli vero, vel hominis ratio, substantia non est.
265쪽
De cohaerentia rationu es meritatis se breuiter quId virumque
VERIT As autem, lux mentis est,& materia rationis . hane Deus uniuersaliter, Angelus particulariter , intuetur.homo autem,etiam perfectissimus, pro parte modica videt. sed quo perfectior, eo amplius appetit. haec est soliditatas certitudinis in qua rationis viget examen. tolle lucem & soliditatem, frustrabuntur visus& tactus sient & in alijs sensibus, no,vel odore, vel sapore subtracto .simili modo,omnis lensus rationis frustrabitur, veritate subducta. contrarium vero eius est se Esitas ut inane: quod, sicut philosophia probat , in rebus nihil est. vnde & quibusdam placuit,mane, litera m lata ,dici quasi tomis, stilicet quod non est virum. quod autem non est, nihil est. Est autem pri- irinia veritas in maiestate diuina. alia Vero est, quae in Diuinitatis consistit imagine, idest in
imitatione. Omnis enim res, tanto verius est,
quanto imaginem Dei fidelius exprimit. Aquanto ab ea magis deficit, tanto falsus euaneiacit. Vtique sic homo vanitati similis factus est,& dies eius sicut umbra praetereunt. non est autet . umbra, nisi lux corporis, aliquo praepediatur obstaculo: & quasdam inducit icnebras a sentia lucis. ergo veritatis luceliablata, erroris tenebrie inualescunt. error vero fallit. unde εc veritatis contrarium,a fallendoselptas, nomi
266쪽
hatur. quia qui ambulat in tenebris, nescit quo vadat Proprium quidem veritatis est, uere rationem, & illustiare, & solidare : sicut rationis, quaerere assequi tu amplecti veritatem. Nam& lux exterior, ut dictum est, visum fouet: res solida roborat tactum. Porro haec in Deo virum, quia ratio, & verbum aeternum, de se dicit, ego sem veram: alieno enim non eget adminiculo; . quia&se ratio illustrat,dcveritas seipsa inuenit. At in creaturis,aliud veritas aliud ratio. na veritas imago quaedam diuiditatis est,quamin rebus ratio quaerit, &inuenit: ratio,Virtus, aut mentis agitatio est, quae occupatur in prospicientia veri. non est autem veritas susceptiua contrariorum , ob eandem causam, quam de ratione superius exposuimus.
SI liue Peripateticorum tendit intentio, ut
omni vanitate reiecha, Veritatem reru agnoscat,& tota ratione veritatem Dei quaerat, veneretur; & colat, non inutiliter laboratur. Alioquin opera perit, & impensa. sed quia multa iunt, quae praepediunt intelligentiam, ut pote inuincibilis ignorantia eorum, qua ratione expediri non possunt, sicut sunt sanctae Trinitatis arcana, & item fragilitas conditionis, vita breuis, utilium negligentia, occupatio inutilis , probabilium conflictus opinionum , culpa quae lu σ
267쪽
a 36 IO. . SA ESSEMEN si scem Hemeretur, & tandem numerositas & immensitas inuestigabilium: adeo obductum est cor humanum, ut ad veri notitiam raro possit accedere. Sed in his octo, quae preteposita sunt, nihil adeo, pro mea opinione, scientiam eorum quae expediunt, impedit sicut culpa, quae separat inter nos & Deum , & fontem praecludit veritatis : quem tamen ratio sitire non cessat. Grmeum, inquit mens suorum conscia praecatorum, dereliquit me lumen oculorumeorum,stipsum non est mecum.Siquide nisi ea,quae nouit quis,ad diuinum
reflectat obsequium, non cum ipso , sed potius contra ipsum , facit scientia eius. multa enim scire non prodest, si unum desit, quod est super
omnia necessarium, & se ex creaturarum intelligentia manifestat. Ait sanctus Salomon, Proposuirn animo meo quaerere nuestigare sapiente de omnibus
quae fiunt seu sole. hanc occupationem pessimam dedit Deus filijs hominum .versati sunt in hac, philo sophi gentium, qui, iuxta Apostolum, Veritatem Dei in mendacio tenuerunt ,& merito suo, evanuerunt in cogitationibus suis. Pro eo enim quod gratias bonorum non retulerunt a
thori, dicentes stege apientes, stulti uicti siunt. Est autem currasitus, inutilium superflua inquisitio, in qua non modo Peripatetici, sed fere totus occupatus est mundus. Qura vitium Lucanus notans dum aestuantis Oceanj incertas causas promeret,curiosos ad certitudinem inscrutabilis secreti inuitat. Quaerite inquit quos agitat mundi
labor, Dum autem mens circa multa non multum ad se pertinentia amplius occupatur, euagatur longius a se, & plerumque obliuiscitur
268쪽
META Lo C. LIB. IIII 13 sit, Quo quidem nullus error perniciosior est. Nam te noste, sicut ait Appollo,fere summa sapientia est. Quid autem prodest homini elemetorum,aut elementorum nolle naturam magnitudinis&multitudinis proportiones dominaliterquaerere,virtutu victorumque speculari conflictum , complexiones attendere rat sonum &de omnibus probabiliter disputare & sui ipsius esse ignarum. Nonne stultus reputabitur, qui aliena lustrat hospitia& quo sibi in necessitate diuertendum sit obliuiscitur c Nimis utique curiosus est , & sui negligens, qui aliena miratur,& propria non attendit. qui vero ad usum vitae
connertit ex trinseca, ut eorum agnoscat &Ve- neretur auctorem,suum metiatur imperfectum,
qui vix pauca comprehendere potest, & rebus transitorijs, cum quibus & ipse transi, non nisi praecario utitur,& ad horam, qui concupi Θntias cohibet,reprimit,aut extinguit , qui imaginem Dei, vitio corruptam diligenti studio nititur reformare,qui virtutum, toto nisu, colit,&exercet ossicia,rectissime philosophatur. Sobria est illius inuestigatio,qui primo seipsum excutit&quae inseriora sunt,diligeter examinat, & coaequalia sine negligentia intuetur, & superiora
contemplatur cum veneratione ut ausu temerario in ea, quae inscrutabilia sunt, non irrumpat. Hic utique de se non superbit : variam mundi supellectilem nisi quatenus necellarium aut licitum est, minime concupiscit: proximo' impendit caritatem' celest Ibus, qui vultu Dei semper assistunt, reuerentiam ,&amorem , &bonorum , omnium gratiam: laudem & gra-
269쪽
a38 Io. ISA RE fBERI ENSI sxiam : refert diuinae maiestati , quam utiquo nec plene nosse permittit immensitas sui. &,s nos non laboraremus infirmitate qua praermimur ; nec plene ignorare linunt creaturae: quae Omnes , quasi quadam publica attestatione , creatoris gloriam . praeconantur. Hinciri illud Salomonis in prouerbijs, in er πιαμ tues vii opes habere nan potes, quia facient sibi pen nas, ut aquilae, &ailolabunt incoebam.Vt au-sem aitAugustinus .in heso de ordine, Dem melius nescien/bsolui: quem si quis ignarus naturarum,& morum,xationumque cupiditatumve seruus,
3 ci parua sim tri Oresim, quid non sit Deus tquia quid sit omnino scitiaion potest.
ρ Ia uolet gentiae ergo sciri quaedam non possunt praes emanentia dignitatis, quaedam, prae multitudine aut magnitudine quantatis suae, quaedam propter inconstantiam & lubricitatem sui, cuibotissimilam iniistendum sit, Et quid maxime expediat, Ecclesias rcus docet. Altiora, inquit. tene M'. δπ1 'o trini te e siti ratus fueris. Ecce temeritatem eoruan,cohibet,qui Deificae Trinita-
270쪽
sus arcana,& ea quorum visio in vita aeterna pro mittitur,irreuerenti verbositate discutiui unde. dc si scientia videatur augeri, deuotio certe minuitur. In superuacuis inquit, rebus, noli ser tari multipl1citer, & in Pluribus eius operibus non eris eum .multos enum suppiantaus pusspitio eorum, Crin anitate detinuit sinias eorum . hic quoque illorum audaciam reprimit, qui sollicitantur de omnibus, & volunt de uniuersis reddere rationem, cum constet auctoritate Salomonis in Ecclesiaste, qubd nec minimae rei, quae sub caelo est, ne dum caelestium. aut supra caelestium plenam possit homo reddere rationem . Porro
in quibus oporteat philosophantis ingenium
exerceri, Filius Syrac docet qua praecepit Deu ποι alta simper, in pluribus operibus eius non eris cum-
. quia enim de radice sensuum, qui frequen - α talluntur icientia manat, & decepta infirmitas, :quid expediat parum nouit, data est, per clementiam Dei, lex, quae utilium scientiam aperiret, &indicaret de Deo, quantum scire licet , aut quantlim expedit quaerere. illa enim, diuinam potentiam in creatione, sapientiam inclispositione, bonitatem manifestat in conserua. tione rerum. sed haec maxime eminentin homia
nis reparatione' redempti. Voluntatem quoque Dei patenter exponit, ut sciat quisque quid ipsum oporteat facere. Et quia tam sensus, quam ratio numana frequenter errat, ad intelligentiam vetitatis, primum fundamentum locauit in