Metalogicus. Ioannes Saresberiensis. E codice ms. Academiae Cantabrigiensis

241쪽

HAuc itaque in sc holam Peripateticam

Aristoteles introducit: & fallaciarum nu- be depulsa, docet qualiter admitti debeat, aut

vitari. vires eius uniuersas exponit, & instrumentum, quo illa utitur, manifestat. Sicut enim Dialecticus Elencho , quem nos rvii fiatoriam δις-- sits x-Mω, eo quod contradictionis est sic& ista. sophistico elencho utitur: qui utique imaginarius est lillogismus eo quod non contradictionis est, sed videtur. Paralogismus enim

est id est , sillogismus umbratilis. supponit&genera disputationum ; ut appareat quomodo nunc docentem ex principijs, nunc ex probabilibus colligentem nunc ex his, quae non videntur, probabilia arguentem. quod est demonstratoris , Dialectici,& temptatoris officium, sophista imitetur. Is inquam qui agonizans litigiolam exercet , Adijcit sophistarum metas quinque procurantium , quando aduersarius in redargutionem incidat, aut falsum aut inopinabile aut solaecisa tum, aut nugandi ineptias. siti ficit autem cauillatori , si vel hoc facere videatur. Subiungit his*rguendi modos. qui sunt indictione ut aequivocatio, amphibologia, com- positio , diuisio accentus, figura dictionis; &item eos, qui simi extra dictionem , ut in ea specie, quae est ecun um sedens, & in ea qua sim-

pliciter, vel non simpliciter dicitur: & tertia

242쪽

11o Io. S AREsBE RIEN IIS quae est secundum elenchi ignorantiam,& qua ta secundum conlequens:& quinta secundum quod est in principio sumere,& sexta, quod est

non causam ut causam ponere: & septima plures interrogationes unam facere. itaque qualiter opponentem aut respond entem in his versari oporteat, per singula capita diligenter exequitur.& sicut optimus campi-rictor; hunc, ad inferendam pugnam , illum , instrui ad cautelam. Cum ergo ex his liqueat quae adesse debeant, quae abesse,& probabilium , quae sola -siissicit humana infirmitas comprehendere, pa te facti sint loci, rationumque monstratae urit necessariae coplexiones, docendi sint rationes &Viae explan aiae fallaciaru sublata sint impedimε-ta, luce claritis est, rationum disserendi, suis esse limitibus & partibus absolutam.

SAT is ergo mirari non possiim, quid mentis habeant, si quid tamen habent, qui haec

Aristotelis opera carpunt,quaeutique non eXpΟ-nere propositum fuerat, sed laudare. Magister Theodoricus i Vt memini' Topica, ion Aristotelis, sedTrecassini Progonis irridebili3Eade tamen quandoque docuit . quidam auditores magistri Roberti ge Meliduno librum hunc sere

inutilem esse calumniantur. alij detrhliunt cat gorijs. unde in commeridatiorie eorum diutius moratus sum,reliquos, eo quod omniti iudicio

commendantur; morose non celista commen'

dandos. Elanchis tamen, sed inepte opponitur,

243쪽

. M ET ALO a.' LIB. IIII. V u. II quod versus habent poEticos, sed constat, quod

idioma linguarum commode in commer vim non deducitus. In eo autem mihi videntur Ana liticis praeferendi, quod non minus: d: Lxercμtium conferunt,& faciliori citellectus eloquen

'uoaComi seius. Bromio scurraDeorum vilis

CV M itaque logicae tanta sit vis , quisquis eam cariJatur ineptam ineptissi miis eaehinias Hromium mi eam Marsi cam aut veneficam irridebat' in nuptiis Philologiae compescit, &superis inritia praedicatione consociat. porro,ut est ili fabulis Bromio Debru scurra contemni tur. Sed Corfi eius noster:logico criminator; philosophxntium scurra rnon immerito contemnetur. vi de' Platone taceam , Aristoteleὸ Tullio, 'a quo rvt maiores perhibent ophilosophia inchoata est. & petiecta pater Augustinus, cui temerarium est obviare, eam tan is e Dfert praeconijs, ut vituperari non possit , nisi ab his, quorum nulla est prudentia, sed impudentia multa. ait ergo in secundo libro de ordino Camperfecta esset vi positus grammatica , a d arta est natis

quaerere atque attendero hane ipsam 'im , quae peperis artem. Num eam dioinsendo, distribuensso, columis. non solum di serat, atque ordinauerat, verum etiam ab νmni falsitatu ιrruptione defenderat. quando ergν transi.

244쪽

ere di . In hae se x a natis demansear , arque aperer νε sis, qua velit, Wvaleis cir si esti. oetea farem n suum duo, si mrat'. Quid ad haec Co nificius 3 Nempe quod cuiusque deficientis ingenii est.& desidiae , quae ad hortamenta virtutis stertere consueuit, quod non potest assequi.

CAPI TvLVM. XXVI. cosilio utendumst adversem eam, O protensos, o calumnis ores.

UTAMUR ergo duersus eum,*eompigrencentes, quoniam iam habet consortex erroris in consilio, quod te post multa quae peripsam didicit , in primo Ppntra Academicos, discit Augustinus 1 Dialectica didicisse. Docuit

me , inquit , cum de re constat , propter quam emba Heuntur, de dedit mn debere contenda. Et quis

Iu sfaciat, i exrmperit a facit id docendum ese ex marita. deserendum si docera mu potest, monendum , t ala quid aliud potius agat , q-m tempus in super is operiramiae consiumat , si ustu obtemperae, ne gendum. De captiosis autem atque fallacibus ratiunculis breue praecep cum est : si male concedendo inferuntur , ad ea, quae concessa sunt. redeundum esse. Si verum falsiimque in una gonclusione confligunt , accipiendum inda

245쪽

M ET ALOG. LIAE: IIII. esuhd intelligitur, quod explicari non potest,

relinquendum, si autem modus, in aliquibus rebus, latet penitus hominem, scientiam ei

non esse quaerandam. . I

Ipuod Anstitias in multis errauit, quod in

Logica eminet.

HAS c aduersus Cornificium .caeterum cotraeos,qui veteru fauore potiores Aristotelis libros excludunt, Boetio fere solo contenti. pollent plurima allegari. sed non oportet, quia palam est omnibus usque ad miserationem, imperfectum illorum, qui in selo Boetio tempus re re cosempserunt,ut fere nihil sciant. Nec tamen Aristotelem ubique pleno aut sensisse, aut dixisse protestor, ut sacro hanctum sit, quicquid scripsit. Nam in pluribus, obtinente, ratione,& authoritate fidei, conuincitur errasse. Siquidem non modo studiosum quemlibet, sed &Deum ipsum praua posse committere asserit. Item , prouidentiam Dei. Vsque ad regionem nLunae progredi dissidetur , & ut diuinationem tollat praenoscentiamque futurorum , asserit inferiora non regi per diuinae decreta prouideliae, nec angelorum prodesse opeia, aut daemonum in his,aut in futuris aliquam elleperspicientiam. sunt & multi errores eius, qui in seripturis tam Ethnicis, quam fidelibus poterunt inueniri. V rum in logica parem habuisse non legitur , unde sic accipiendus est, ut ad promouendosiiuuenes

246쪽

,1r I o. s A p. es B E R. E N s I sadgrauioris philosophiae institui, , doctor sit.

non morum sed disceptationum.

- uomodo ea sit utendum. 'C E D licet arsista ad quam multa Putilis, qui

Ly aliorum ignarus est, non tantum auius eruditione . ad philosiophiam iuuatur , quantum hinc, sumpta verbositate& temeritate, impeditur. fere enim inutilis est logica, si sit sola. tunc demum eminet, cum adiunctarum virtute splendescit. Tenerae tamen artati indulgendum est amplius,&vt copiam eloquciatia: comparet, interi m est ferenda verbositas sicut enim corpora, sic & ingenia puerilia, imprimis alenda sint ne inarescant. & uti plenitudine & copia alimentorum sicco distendantur ad robur concipiendum , & ut caro, quodam dilatationis suae vitio in hac aetate laxuriet. hoc autem & laboris exercitium , & pondus sollicitudinis & diligens Opera, sequenti aetate satis excoquet& purgabit, procede' te ergo aetate, & sensu se verbositatis leohibeatur licentiam ,&sophisticae, squae Aristot. dictativam, nos circumventoriam, vel cauillatoriam dicere possumus improbitas conquiescat. manet haec sollicitudo eum, qui docioris nomen & Officium vendicat. Porro inutilis est opera praeceptorum, si non usu & exercitio assiduae roboretur:nisi forte in habitum tra- fierit dispositio.

247쪽

temeritas adolessentie reprimenda, o quare Mercuriin sotietur Pl lologra, cr inrpraecipue cxpeIenda. NO N tamen ea licentia est indulgendum igimnasiorum exercitiis quae quasi iocus quidam & palestra Philosophiae agitantur in

spe proficiendi, Vt in annos maturiores , aut in studia grauiora protendatur. Scuriles ineptiae, insulsa loquacitas, &clamosia, itemque leuitas puerilis, cu prima lanugine deponeda sunt. haec siquidem agere, est philolophum diffiteri Madmale sanos accedere. Vnde , ut a fabulis instruamur Mercurius,eloquetizepraesul,hortatu matris in philologiae nuptias transi ab adolescentia prima, eo quod iam pubentes genae , seminudum eum ince ere,clamideque indutum parua, inuelatuque cetera . humerorum cacumen ob nubere . sine magno risu Cypridis, non sinebat Cypris enim, quae mixtura interpretabatur, vi gens,in cis,qui sapientiae S eloquentiae mixtura condiuntur, inermis,nudae, Ventosaeque facundiae detidet ineptias. Late: autem sensum ho- . minis , quem muta cogitantem terrena inhabitutis primit, Trium , ma line expetendor a m , arcarla praestantissimaque natura. haec autem sunt ra Lei

rum tamen quasi olfaciens dulcedinem natura Z' humana, cui Deus sicut in libro Sirac legitur. posuit oculum supra cor, ut ostenderet magnalia operum

248쪽

suorum . di Ludaretur m bonitate, glorificaretur i,

mirabilibus suis. horum inquam dulcedinem sentiens , appetit nosse Verum, apprehendere bonum , &ei, ne dispendium patiatur , firmiter adhaerere. appetitus enim hic ,naturaliter a Deo insitus est homini. etsi per naturam, sine gratia, proficere non possit. Vnde tres sorores , filias Phronesis fabulosa Gentium finxit antiquitas,

Philologiam , Philosophiam, & Philocaliam. Genus Philosophiae & Philocaliae , Augustinus

Philologiae , Marcianus, sed cognationem trium, indicat Aisopus. Ergo quia veram bonitatem , sapientiam , rationem, etsi polliceri sibi arroganter non audeat , affectat tamen indesinenter, humana infirmitas: versatur in amore istorum , donec amoris exercitio per gratiam, res ipsas, quas desiderariassequatur.has quidem affectiones, Phronesis parit, quia sapor, qui humanae naturae dulcescit, ad veri boni prouocat appetitu. Na φροα Graece dicitur sapio. quod quidem saporem appetitus potius exprimit,qua sapientiam, quae,in diuinorum contemplatione conlillit. illa enim, non Phronesis, sed

apellatur. ,

aliarum natura ,vim,&consilia indicat: siquidem cum undique probabilia multa occurrunt, quia sui ait Pythagoras in fere de omni re potest incontrarium disputari, rerum certitudinem quaerit & diligenti cautela declinat er-

249쪽

METALou. LIB. IIII. III

rores, & sicut irtus est itium fugere in sapienentia prima , Justitia cam se scquae praecaueret eris rorem has quae virtutes afferunt naturaliter antecedit : &ut Iunonis , aut, ut rectius dixerim,

Mattiani verba ponantur, an quit quam est, qui philologiae se asserat praeuigilia laborata, & l cubrationum praemium nescire Pallorem, quae etiam Deos quiescentes ad se venire inaudita Obsecratione compellit :& paulo supra Coelum terram, mare, & quae in eis sunt, prima scrutatur, quae, Pervigil in modica penetrans incana luore.

Quis ριtis en docta totum praeverrere rasuod sueris ρη cire datum est, siuim crebrim in maIm habet illa Deor, gensιniussa coactos Et quod nulla queat siverum temptare potes M

Siquidem ut ait alius, non inferior Marciano , Labor ι rabin omnia incit. liquet autem ex praecedentibus ad hoc ut senius sit. plura concurrere, Vt sunt exterius offendiculum, in

quem impingit spiritus , minister sentiendi, idemque spiritus qui exterioris obstaculi qualitatem ad notitiam animae profert. ut sint tria, anima quae sentit,spiritus,quo sentit, & offendiculum . quod extrinsecus sentir. His ut praedictum est, excitatur vis deliberativa quam supra nominauimus ratione, suumque iudicium exercet, quod itidem ratio appellatur: Quod qui-gem interdum verum, interdum probabile est. Sed ratio vera non est, nisi sit certa & firma:eo quod ratio, nomen firmitudinis est. Nam GT r ωm non dicitur, nisi quod firmum estu ut itaque ma-

250쪽

men talis inspectio, & prima fere philosophandi via de qualibet proposita quid iit attendere. itemque quibus proprietatibus ab aliis differat & quomodo alijs ccnformetur. Deinde an sit ei quid coatrarium , &an ipsum susceptibile sit

contrariorum . Quae cum innotuerunt , res

familiarius assignata, in notitiam transit. utique hunc ordinem , etsi pro voto exprimere nequeam, in tantae rei inuestigatione, tamen quia commodissimus est, placuit imitari. Nec est ubi iustius de rationis veritatisque substantia quaeratur, quam Vbi vis Logicae discutitur,quae se profitetur scientiam Veritatis, ut allerit Aingustinus , & utinam assequi valeat, quod pro- mittit. constat autem quia plurimum prodest, dein ueniendi examinadiq. rationes, viam, & co

piam , parat. . .

CAΡITvLv M. XXXI. IJ jὸ, Philologia alias duaspraecedit, orauaesit praedicamen sis injectio siequenda miscussione raIionis o veniatis.. . SI C v T autem ratio in creatiarIs, est UIs quaedam spiritualis , naturae rerum eXaminatrix,& tam Corporalium,quam intelligibilium, altequens notitiam , ita primitiua quaedam ratio est, quae sua virtute res omnes , tam corporales , quam intelligibiles, comprehen est st