Francisci Fellini medici Responsum ad litteras perillustris, & excellentissimi Palladiri Turricellii ... pro serenissimo Francisco Estensi ... ad perillustr. & exc ellentis. Hieronymum Moraggium ..

61쪽

fuere respodenti Docet Galenus de meth. med. In mo bis malae qualitatis,& cum syndrome diuersorum, rectum cursum difficile est obtinere, prout vero occasio,&necessitas quaerit,agendum. Confirmat Arnoldus in curat. febris cum Hydrope tympaniti. In varietate mor-- borum, causarum, & symptornatum, Medicus medendo languen it. Primo ergo clyster fult applicatus abstergens, quem in similibus casib'omnes, praecipue Gualterus Bruel magis, atque agis commendat, eκ decoctione hordei non ex corticati, iuris pulli chalybeati, saccari rubri , syrupi rosarum simplicis infusionis cum vitello ovi, oleorosato, & sine sale. Hic per duas vices in fronte curationis fuit intromissus, non autem Rhabarbarum, Myrabolanos, Pulpam tamarindorum cstrinor li, syrupos rosatum sollativum re violatum solatiuum,ab his enim in totum fuit non tantum auersus,qnam alienissimus, ultra quod, di ego ipse perhoimi Axioma Mauritanorum Principis, Fluxum, fluxui addere, periculosum est. Ab aluo Ienita. pr paraui cum proportionatis ad febrem, ad vitia hum rum, Diarrheam,& horum accessoria, ut cum potione ratradicibus acetosae, fragrariar, cichori, ,endiuiae portulacae, seminum endluiae,citri, hordei, passularum maiorum exacinatarum coctorum in decoctu hordei, & collaturae

addito semper spiritu vitrioli,& gutta auri potabilis, & si

per noctem semper manebant infusa in suprascripta potione bolus armcna orientalis, S sentali citrini cum si milibus, sicut pro putredine non solum de die in diem magis fera se ouentanti, sed etia perniciosa, ut ex signis pathagna nomicis, post biduum ad supra scriptam potionem permiscui volui melissam, nec non succum acetos, depuratum,& tantillum succi limonum, Verum quia victoria horum morborum consistabat, in edomatione, de

62쪽

materiae morbili ear, sed etiam qualitatis prauae, quae ne

maiores figerer radiccs, quam primum contrariis exsiccantibus,& ressistentibus rcfrigera tabus volui oppugnare, sic pro fruetu,& iuvamine, habita tamen semper rati ne etiam ad diari laeam cum corroborantibus , sicut prct Partibus rccipIent.bus,& generantibus,scrum vaccinum

stillatilium cum multis ali, , descriptum a Doctissimo Caserta de febre maligna cu dy stenteria, post horas quinque a cibo cum auro, di chalibe restinctum , cum succo acetosae,assumpsit, maxime etiam gratia blandimenti sitis, tam graue illustri stimum Dominum infestantis. Pro feliciori cursu, de horum activitate,& alia intriti sicca,

Sextrinseca curaui proficua, ut ante syrupum matuti- . numbolum ex fol. Auri, cornu cer. vst. praep., lapid. Bezaar, hyacinth, Margarit. 3, c. citri, ab extra Epithema 'ex Aquis violarum, citri, boraginis, melissis, rosarum,

acetosae, cichorij cx quatuor floribus cordialibus, corticibus citri, cinamom, camphora, croco spei. cordial. pro epithem. temper. aceto. ros&vin. maluat. post cuius applicationem, probaui semper illitionem, ex oleossorum citri . cum gall. musc. aqua rosar. & aceto rosato,scut per vices in perseueratione indicantis, & non prohibentis, confectionem hiacynthinam cordi illitam, &pro quantitate spirituum resarcienda , & conseruanda odorata tum simplicia cum compo fita volui ex ros. viol. santal.aceto ros Aqua ros. citri . limonibus &c. Verum his omnibus constitutis, & febri refrigerando,& humectando,& cordi roborantibus, nec non proportionatis vitalibus, & causis morbi ficis cum resistentibus ad putredinem,& vitia humorum, sicut pro fomite Diar rheae illum tollere, pro vitio illius ais excretionem stimu- Ianti, emendare, ventriculu & intestina roborari, fluxum

enim illum numquam mihi fuit in animo detinere nisi in

parte

63쪽

parte his tamen, & si tali tropo constitutis, vicesilieto ris correctionis febris Diarrheae,&sympto malum, peiori lapsu cecidit in naufragium Dysientem cuna, Differen- tiar, Viiij, Cruciatus,& status prout supra fuit pcruulgatus. Quapropter & a fronte huius morbi act io medicaodo letiit auxilio no sistendi sed quidem cum Clysteribus intestina lauandi, de saepius repetendi cum respectu ad

materiam tenuem, abradentem,put tenebam, nec non et ad locum rccipientem,ex hordeo muricio prina o cum saccaro, & duobus vitellis ovorum,per vices ped rc curauimes.&ol. rosa tum, myrtinum, & oti tim integrum, sicut

etiam aliquando cnemata varia cx decoctione gallinarchalibeatae cum hordeo, me L ros. de duob. viicilis ouorum pro mundandis intestinis abiic, & muco non naturali, sed pituitoso mordaci, contra usum illorum , qui in principio Dyssenteris cum apparitione quorumdam mucorum semper ad Clysteres properant abstergentes. Ne autem a mordacitate affluentiu humorum interna magis intestinorum tunica abraderetur, post abstergentes, seu cu abstergentibus nonnulla emplastica associari, ut morsus,&acrimonia qua compesceretur, cum decoctione hordei,& muc. psilij, adipe caprino, piissana hordacea,

album in. ouor. conquassae. Ol. rosar. bol. armen. gummis

Arabic. tragacanth. &c. sicut solerter inuestigaui ab his emplasticis, ne materia affluens esset detenta maxime in cauitatibus intestinorum, unde perepicrasim laudabam clysteres ab stergentes: His tamen,& si labore insigni inuigi lans, importabili mole dolorum fuit oppressus, non solum per hypogastricam,verum & umbelicalem, ac epi-sa stricam regionem,ab his intendcbantur vigiliar,febris. inquietudo , de alia symptomata assignata, in hos tentaui incumbere pro adiumento sedativo,non cum quibus sim-pLciter laxandi vim habentibus, verum simul modexata

64쪽

frigidis, viscidis acrimonia obtundentibus, doret enini experientia fida, quod in doloribus dyssenteriar non possumus semper ablationi causae indulgere, a qua malignitas,& acrimonia compescitur,quod luce clarius pro certitudine apparet , sed excedere per vices opportunitas cogit. Vt salutaria aliqua Clysteriola fuere intromisi vel ex iure intestinorum brutorum cs hordeo, cum mu- cilagine psiliij, cum aqua rosarum extract. adipe capriano , cerato rosaceo, meli. rosati, vitellis ovorum, vel ex

solo lacte vaccino, &ouino in quo sipius lapides igniti fuere extincti cum suis mucilaginibus, & additione capitis vervecis ablata lingua ,& cerebro ut huic morbo antipaticis, in his diutius non continuaui, timorem ne vicus fieret sordidum licet,& Clysteres, lenientes emplasticos, abstergentes, & simul adstringentes, quam li-hentissime praescripsi, immo quadam nχe circa horam sexta noctis intensissimo dolore correptus illustrissimus Dominus cum instantis periculo necis, & supradictis n5 conserentibus, optatum dedi, Philonium scilicet Romanum,cu theriaca, & lapide Bezaar, sicut ab extra uncti

nes ex oleo rosat. myrtin . cyton. cum Omento castrat.

Ab his dolor fuit lenitus, somnus prouocatus, qui maxime,& ab ggro,& a Medico desiderabatur, immo & fluxus quasi victus,restrictus,stis diminuta,facies hilaris,& sine maiori viriu dispendio, si non potiori auxilio. De eue tu obstupuere omnes Illustrissimum Dominum quasi se curum praedicantes, & inter hos Illustrissimus, & Gen , rosissimus Dominus Comes CAESAR TE DESCHVS, qui quotidie infirmos omnes de Aula Serenissimi Ducis Estensis invisebat, sed omnium maxἰme Illustrissimum

Paleotium tam tuam suae sanitatis amasium, non autem obstupuere Medici, publicantes omnes gaudium sterile, periculosum facinus,luxta regula Hipocraticam, si mom

65쪽

bus se ostentet felicior non consumata spuitia causarum, nec symptomatum, non est fidendum: Huius tamquam veritatis indubitarae fuit conscius noster casus,a Dyssenteria enim sanguis copiose excerni cepit, Tenesmos, &tandem post breue temporis interuallum musculorumani relaxatio se patefecit: Pro sanguine nimis copiose fluenti, perdubius mansi excretionem illam sistere vid ba enim quod a duabus,vel tribus horis ante hanc emor . rhargiam, febris maior, de alia concomitantia erant adaucta, pathagnanomica materiae peccantis in substantia, qualitate, qualitate, Vbi, sic fluxum comprimere in lum Gal. demeth. med. , ex altera autem, ne vitam cum sanguine exhallaret,praecipue quia vires ab hora in hori magis enervabantur, praetaripsi cIysteres adstringentes ex decoctione hordei excorticati torrefacti, plaot nis,

poligonij, bursae pastoris, cum additione boli armeni,

Languinis draconas, thuris, masticis, succi pudui anh, summi Arabici, Truacantita cum ouo integi qzProbos elystςre quantitas fuit pauca, & minor ut diutius retine retur, idque semper feci, quando corobor re, & adstitiissere volui, sicut maior, quando indicatio fuit detersendi,

pro huius hemorrargiar opistulatu, Ac varia interna per os assumpsit, habita semper tamen ratione ad vires, ad se-bre alia, ut syrupum corallorum rubrorum, ut tinctu m tamquam secretum cornu cerui ust. praeparat. tu

alijs prout Caserta Getissime scripsit, confect. hyacin'thin. , sicut ab extra emeastru de erusta panis, sicut aliudex carne cydoneorum lub cineribus coctori radi c. cc solid. mai similiter contus. &per cribrum trai clarum, addit. thure, mastiee, hypocyst. acacia bol. arn sing. draco tragachant, cu Ohrosat. mastici n. cydou. myrtis succ. plantag. cydon. farinae mi iij, aceto rosato,&passu- Excutant illo cerg. Immo in secunda vice inscinthium, nucem

66쪽

llurem muscatam addere curaui; sicut etiam, ut proficua credidi queda in fometa,facculos,& similia a me ad ani uia sim,& solerti industria in uestigata cum nuit cis Ingrediε- eibus vltra vitium humorum,paries generantes, scd preeipue hepar, &sthomacum resipicientibus, quas partes quisque in palestra medica,t: si leuiter initiatus debet haberer Tandem ab his sanguinis filior quodamodo diminutus,& quasi nibilatus, soli irtuti,tenesmo,& relaxationi meae fuere partes. Pro virtute supradicta specimen confirmationis, immo si possibile fuisset, maioritatis repraesentarunt, sicut ex dicendis,& cum ivlapijs gemmatis, manus Christi perlatis,& alimentis proportion iis, luce clarius apparebit, hinc sicco calamo praetermi tam . Pro tenesmo, Seopus curatiuiis non fuit alienus, a Dys enterico, eadem enim apparuit causa unius, de alterius,sic inuigilaui tantum pro abstergendis humoribus himulantibus,vleus, seu vicera plagistra sanandis, doI res affohnis mitigandis,& tandem parti cum robora tibus c6lirmandis,ne ab externis,vel internis pars couu neraretur iniuriis. Pro his ergo varij mere clysterioth nunc ex verbasco, lumbricis rofis, cydon ijs, 'nu gradie. eum lacte, aliquando eum iure carnium, seruices eum

aqua hordei chali beata, cum oleo rosi, cum viteli. ouori,

eum ptisaana; Dixi clysteriolos, quia ex consensu pra-ctieantium hi debent me intromim in quantitate paucti sed stequentes, hoc aurem sum secutus, prout dolor, &eausa indicabat, immo stultia illius per vices gramante,&nonnulla optata,licet debilia, seu dἰcam melius narcot ea,miscere volui, Ab extra fomenta varia circa os saersi, di interfemineum, ut e. g. ex decocto anethi, mellilol. cham lmelini, violar , rotar, althes, verbasch. consolid. mai. plantag. sem. 'n. gr. lini, anethi,ab hoc unetio cum ol. chamζmeli. anetra. rosae. vulpin. in quibus coct. sint.

67쪽

ilaucus, angelica,cum inussem. Iinisengr. nee non Geth. Et suppositoria non iudicaui in frugifera, ex sevo hircino cum gran. ij. opij, maxime dolore huo infestanti, & sus. fumigia,ut no vulgariter pro futura, si vires permisissent non illaudauissem, sicut horum loco grum gestare tabulam ex ligno cupressi,vel iuglandis calefactam, & illitam seuo hircino procuraui; Verum quia numquam ulcus intestini recti plagi serum potuit esse abstersum, sic parte consolidari indicatio non arrisit. solum ad detergentia continuanda, & ad ani seu intestini relaxati vitium cla dendum anuigilaui,& quoad potui festinaui. ciim seme to ex rosis, men tha,s .lini, anethi, verbasci. herba p ratisia. corticibus granat, plantag. ballavst. thuris. myrthi. in aqua tandem addito tantillo vini adstringentis. Postea unxi locum cum oleis mentharmasticis,& myrthi, ad quam unctionem inspersus fuit puluis Thuris, masti eis, sanguin,dracon,menthar,rosarum,nucis muscat. g rio fit. & hete de febrae, Diarrhea, Dymenteria, Tenesmo,& ani Relaxatione quo ad curationem breuiter enarrata, in cetteris enim symptomatibus, prout nata fuit occasio,ad unguem,& ad extremum desudaui sudorem pro illorum correctione, scilicet pro dolore capitis, sitis, vigiliarum, linguae asperae, & similium, quae ne sim tidio silentij velarijs inuoluo ,& haec de Pharmaceuticis. Quod spectat ad Chirurgica, in his ero breviloquus, ex secundis enim literis Perillustris, & Excellentiss. Palladorij festinantibus responsum, meam de hac re aperim sententiam non potui, & si quantum in me fuisset concessum supra multas controuersias libenter meam coronauissem compositionem. Interim viribus in Illustristi Paleoto imfirmis, tum in facto, cum in fieri, & praesenti,

ctio me deterruit,ac magis non licuit, sanguis enim non

68쪽

peetabat,nec ut caiisa principalis, nec ut coaditi trans, sed potius bilis cum fluxu Diarrhetico,deinde dymcntei ico,

Aluo autem fluente ex Galen. prolubetur venae sectio . propter metum, ne aeger possit duas sustinere euacuatio

nes simul; Nec est quod mihi sint iacturae obiectiones, quod in Dystcnteria succedenti diarrheae sanguis ut in nostro calu si non ut causa principalis, nec coad Dianc saltim ut condicio sine qua non peccet, ulterius in casu nostro cum vitio putredinis, quantitatis, qualitatis, sed praecipue, ubi mouentis, cum impetu ad intestina, cum imminenti im lamatione,dolore perseueranti, febri ins gni, siti intensa,& similibus, unde non tum cum GaIen. mille locis, sed etiam cum communi experientia ta quam a ratione minime alienum, & in his facilime me adduxissem, ni ob vires, & prohibens exposita supra, grauem

iacturam immo maiorem non germinassent sie in mea Demonstratione contra dicentes venam non posse tuto seccati in pueris antequam decimum quartu agant arta- is annum. Vice venae sectionis meo arbitratu iudicaui proficuum in Illustrissimo viro ab hemorrhidibus cum hirudinibus sanguinem elicere, non autem a Saluatella, quae ut mea fert opinio contra Paulum, Oribasiam, Aui-Aenam, & quosdam recentiores non probatur, sicut dante occasione evulgabo,ab his ut materia Medica fuit sanguis euacuatus, sensibiliter,& sensim citra molestiam ad oncias tres,antequam tamen illae partes imae laborareno tribus diebus ante dyssent. applicaui non ad hae morroiadas internas, quae sunt rami splenicae venae, sed ad externas propagines vens cauae. Vndε ne haec acti o appareat incondita, & tergiuescans hanc actionem e ternae medicantium memoriae commendat Excellenti stimus Case ta, loco nuper allegato, Gualterus affirmat de dyssent tia, &maxime quando consueta aliqua euacuatio ha-

69쪽

morroidum turget suppressa, siue mensium, non solum

enim cuacuat, derivat, reuestit, ventissat, aperit,deobstruit, sed etiam omnia venae sectionis munia suo modo exercet. Nec fui nescius, in perseueratione diarrheae, &adhuc magis in dyssenteria, cum impetuoso sanguinis profluuio, frictiones brachiorum,spatularum,crurum, se- morum, sicut lotiones pedum, manuumque laudare, illas autem pluries repetitas sic Cal. a. de san. tuend. capi.&q. lib.,ibid. cap. a.&haec de Chirurgicis cursim breuiterque delineatis. Quod spectat ad Diatetica,materias horum retuli modo solito ad res naturales dietas Gal.lib. art. med.cap.8S.

Hae sunt Aer,cibus & potus, somnns de vigilia, excreta &retenta, motus & quies, Animi accidentia. Aer fuit a me ponderatus in principio,& ut alimentum, & ut mat ria medicinalis. Si primo modo, quaesiui purum, odoratum, non infectum, sed contra putredinem, si secundo modo, stipidum, siccum, si non a natura saltim ab arte, nomine Digidi, non intelligo stigidum intensum,etenim in Dymenteria cum malignitas, di acrimonia humorum,& vaporum semper sit associata,optimum est poros semper possidere patulos pro illorum exhalatione, non a rem pro expulsione ad interiora. Sic Faventinus in suis

conliiij s. Gal. II. meth. s. primo de tuend. II. 9. metruxq. Quo ad cibum sicut aer, ita & hic fuit duplex, alia

mentalis, & medicinalis Gal. I. de ron. vic.qq. Alimentalis prout morborum quantitas,& qualitas clamauit, responsum fuit,ut oua,tuscula carnium, c6tusa carnium, panem tritum, panem coctum in ture;& similia; mdilicinalis a principio semper ad fine, solertera me fuit ponderatus modo huius, modo illius speciei, prout varia erat causa morbifica,& morbus. Pro causa morbifica,primo

si peccanti in putredine cibus fuit restigerans, siccans ,

. cum Diuili od by Cooste

70쪽

eum acido limonis,margaritis in succo limo num eliquatis , cum puluer. cord. cum lact. semin. me lon. de ptimana, di maxime quia putredo, & qualitas putredini venefica associa cognoscit obstructiones, quae per hos attenuantur,deterguntur ; Secundo in copia cibus fuit modo magis,' modo minus in Illustrissimo viro, sicut maior, vel minor fuit indicatio; Tertio in qualitates cibus fuit alter, febre tantum vigente, alter in Diarrhea, in dyssenteria; Pro febre refrigerans siccans cum hordeo, cichorio domestico, pro diarrhea,& dymenteria frigidus quidem, quia a causa calida pendebant affectus, sed simul cum in emplastica, tandem adstringenti in morbi progressu, r boranti ventriculum intestina, Nec est quod aliquis a pytiunculus dicat, adstringentia in dyssenteria cum febre, non solum esse inutilιa, scd etiam perniciosa, quia urgente febri a me non fuere praescripta,& dante casu maioris indicantis, minori non ncglecti, semper urgentiori incum liendum. Sic Gal. de loc. ass. &de meth. med.

Cibi ergo fuere facilis coitionis, &qui bonum sanguinem generare post clit, in Illustrissimo enim viro imbecillis erat coctrix,& retentrix facultas, Vnde a lyceo, & Pa-Iestra medica sunt explodendi illi Medici, qui Dyssentericis cibos dlirissimos,&dissicilis coctionis exhibent modo virtute adstringenti pollere videantur, tantum enim abest,ut ex his utilitatem experiantur,immo maius morbi augmentum quales sum qui laudant oua cocta in aceto indurata, lentes, fabas, panicum, crustam paniriori-zam,mespilla, fructus cor notu &c. In nostrocrgo patiente fuere suprii dicta alimentalia,& medicinalia, his superaddita omnia chali beata, aurata, lac,& magisterium pe larum, amylum di lutum cum iure mitrati, contusum

auium montanarum coctarum in aqua chalibeata, aurata multis ingredientabas associata pro spetie, putredine,