장음표시 사용
481쪽
nigerrimus pariter ex caeruleo humor succedit. In pericardio , pleura Iperitonaeo, latus rubra aqua abundat , quae homini adulto & sano pellucet. In testibus embryonis sexus virilis aqvula insipida , inodora , paulum mucosa , absque animalculis, parcissima percolatur , cui flavum viscidissimum. odore penetrantissimo fragrans in adulto animale, vivis bestiolis plenum semen succedit. Perinde etiam in plantis junioribus, ut in vite, per omnia vascula aqua limpida transit: in iisdem adultioribus austerus & acerbus su cus, in maturo vero racem O dulcissimus percolatur. in humentis aqua primo est, deinde mucus, quae maturo in tritico . lac erit, deinde farina , inflammabili elemento pleno. De plantis diximus N in , ut tamen Erimundi MARIOTTE observatio addi mereatur, in primordiis nempe plantarum multum lixiviosi salis esse, acoris parum , in adultis multum acidae naturae χ' . Ergo id primum ostendimus , neque in hepate, neque in oculo , neque in utero, neque in rene . neque in cellulosa tela, neque ullo fere in cololatus & embryonis ejusmodi succum fuisse , qui similli etiam in adulto animale idem per colon separetur, & sequace. , suique similes, particulas de
sanguinis communi flumine adtrahat. Non ergo necesse est multis inquirere, num adeo fidelis cOIorum custodia sit, veraque inprimis fide narretur, per oleos a cola olea, per aquosa aquam solam transire. Nam etsi sunt, qui adfirment I non desunt tamen, qui contraria eventa viderunt, chartamque oleo ebriam aquam transmittere et testantur , maxime si calor accesserit a .
f. XXXII. Negite in tubulorum Dina sub antia certarum
particularum amor resist. Multo certo etiam minus admitti potest, in firmae vasorum fabricae vi adtractili causam latere, quare hic, neque alius humor in suis definitis or- 'ganis generetur, quae eadem omnes alterius indolis particulas rejiciant. Nullum enim in corpore humano colum est, quod eundem perpetuo, neque alium
482쪽
alium humorem percolet, ut ex ea quidem hypothesi oporteret. Omittimus
de fetu dicere , cujus alii a cognominibus in viro h uua Oribu, humores sint: in adulto enim homine eadem est, levissimis a causis, in iit dena colis. ad transmittendos humores inconstantia. Exempla excitavimus . oportet autem hic summa rerum capita unice colligere. Uterus sanissimae irginis viginti duobus tribusve in mense diebus mucosum quid & tenue generat, reliquis septem vel octo, purum putumque sanguinem. Vascula culanea hominis quieti subtilem aquatam exhalant : eadem, si vel Calidae potus, vel na 3dica
omnino corporis exercitatio accesserit, aut acrius mentis studium, oleum, cum multo sale , praeter aquam exsudant. Redde quietem . aut subitum terrorem aut frigus in cute, continuo aquam meram reddent, aut ore nino nihil pi
colabunt. In urinae generatione eadem eit ita constantia. Ren sani hQminis, dimidia fere ab aquoso potu hora tenuem aquam excolorem vesicae submitiatit. Adde aliam horam. jam flava & acrior: nega potum, Corpus eXeice hominis, iterum post paucissimas horas fiam mea, ponderosa, oleo & sale gravis , per idem organum urina decedet. Redde potum , quietem , jam pallida denuo & innocentior fidibit. Lactea vascula mammarum aquam , absque sensu sere virginis, percolant, quae ubi nata est, ita in sanguinem redit, ut pellucidissimi ductus , cum satis grandes fiat, omnino oculis sesiabducant. Adde nunc in ipsa mamma , nihil mutata , papillae irritationem , jam copia liquoris oleo plenissi ini, caseosoque viscore , per ea , nunc suo colore flavescente oculis facillime percipienda vascula exibit. Sebaceae glandulae alias lac generant , alias sebum b . In adipis cellulas alternis saepe vicibus aqua , gelatina, adeps deponitur c . Soli animi adfectus, per cutem, adeo tenui humori destinatam, sanguinem exprimunt. Plerumque in his exemplis nulla causa est , quae densitatem vasculorum percolantium mutaveriti Ipsum vuInus cujuscunque partis corporis humana sanguinem
. primo ex discissis vasculis plorat, deinde tenuem , serosum laticem, denique pus oleosum & viscidissimum d . Ergo per eamdem particulam corporis alius & alius humor de sanguine secedit. Ita vicissim , idem humor . suas per dotes definitus, per diversissima o gana percolatur. Repetitionibus abstinebimus, indicabimus titulos. Lacper glandullas femoris effusum legimus ce), bilem ictericam de cute sudasse a
483쪽
sudasse, perque renes descendisse e lotium fg per alienissimas ventriculi, cerebri, oris vias fluxisse . sanguinem per itinera sudoris hὶ , lacrumarum, muci narium, nauci uterint, lactis, seminis, urethrae, adipis subivisse , &quae alia exempla fusius suis locis enarravimus. Adparet adeo, nullum adeo necessarium cujusque humoris ad suum o ganum vinculum esse, quin & idem humor aliis locis nasci , & idem oraganum alios humores generare possit; neque adeo certos humores, cum certis vasculorum densitatibus, insolubili aliquo nexu conjungi: sed omni no & omne organum alios humores generare , & Omnem humorem per alia & alia cola transire, quam primum sanguinis Velocitas, temperies, nemvorum vis aucta aut diminuta, aliaque eX causis a nobis recensitis, accessit; &in quocunque organo alium a legitimo humorem , & quemcunque humorem in alio organo generari polle. Sed eo etiam minus his densitatis discriminibus tribuimus , quod in animalibus vastissimis, & minutilliinis, in trochili hepate & elephanti, in balaenae mammis & muris . similis hilis. simile semen generetur, cum tamen , per experimenta etiam mea , constet , incredibili ratione densitates vasorum in magnis animalibus densiitatem eorumdem vasorum in minoribus superare. Arteria equi, ex seminalibus, nam in equo adnotatio nata est. minima , pene capillaris, durior est , densiorque , quam cuniculi aorta. Quare , cum necesse sit masis trunculis densos ramulos respondere , cumque obvia ipsa experimenta demonstrent, membranas & viscera, & ipsas glandulas majoribus animalibus duriores , & densiores esse , adparet, non oportere ab ea diversa densitate summas discriminis in percolandis humoribus
s. XXXIII. Keiliana adtractio.
Iacobus KEIL adtractionis vocem cum auctoribus proximo loco excitatis communem habet, menaem tamen aliam. In ipsis nempe particulis sanguinem componentibus duorum generum adtractrices vires ponit , aliam nempe vim, qua ad totam humorum maisam retinentur, aliam, qua
particulae ejusdem generis inter se ipsas cohaerent i ). Quoties illa quiadem vis superior est , tunc quidem omnes in communi massin sanguin aeo o o a massa
484쪽
niasis remanent. Si vero vis ea vicerit, qua inter se mutuo eae particulae cohaerent, tum vero similes inter se particulae confluent, & in peculialem liquorem unitae de sanguine se expedient. Haec vero vis, qua se particulae similes trahunt, in quiete superest. dum interim ea vis debilitatur, qua ad totam massam adtrahuntur. Eae ergo particulae omnium primae & proxume cor ipsum coibunt, quarum vires adtractrices maximae sunt ch) : ul. timae uniemur, & in locis a corde remotissimis, quae & minori vi se adtrahunt. & quae eaedem minus solidae sunt. Praeterea tamen etiam figurae I vires adtractiles mutare possunt, easque aut augent aut minuunt, eaque fluida prima coeunt. seque de sanguine evolvunt, quorum particulae sp
ricae sunt. & solidissimae. tarde vero . quae pluribus in punctis sui similes contingunt, ut planae particulae m . Facile hic vel leviter perpendenti adparet, viciniam ipsam cordis parum
ad secretionum di 'crimina facere , cum in ipso corde humor omnium lentissimus , nempe adeps , magna copia generetur, contra vero in partibus corporis a corde valle remotis tenuissimi humores nascantur, ut perspir bilis vapor & spiritus nerve . Deinde dari plurimas secretiones , quae addi vel sillimas a corde distuatias aequa facilitate perficiuntur, ut humorum aquosorum.
s. XXXIV. Adhiaso ad solidas particulas es isdem densitatis.
Multo ornatius nuper alia hypothesis proposita est, quae hactenus cum N E in Τ o NI A N A convenit, quod per adhaesionem . aut adtractionem ad contigua corpuscula . pro varia solidarum partium densitate potentiorena . functionem secretionis interpretetur. Eam eo aequius & magis sollicita cura
me expendere oportet, quod mei olini acris adversarii Georgii Ehrhardi HAM aERGERI siit , & quod clarissimorum virorum . quos plurimi faciam, plausum obtinuerit n . Dudum eam theoriam apud aliquos viri olini ill discipulos Ο expositam reperias , deinde in dissertatione, quae Academiae Burdiga-
485쪽
Ex physicis primo legem repetere Oportet, quam IDEM ili. Olim noster aemulus sanxit, fluida nempe quaeque corpora ad solida ea adhaerescere,
quae iis fluidis ponderosiora sint q , ad ea vero minime , quae minus in eodem volumine ponderis habent. Deinde vires adhaesionis augeti ex majori aequalitate r ponderum specificorum fluidi corporis solidique : & tanto magis fluidum quodcunque ad quodcunque aliquanto se ipso gravius solidunt corpus adhaerescere , quo minor diversitas in utriusque pondere specifico fuerit s ). Contra vero minus valide cohaerere, quo majus inter pondus specificum utriusque discrimen fuerit, ut omnino denique nulla cohaesio reliqua sit si , quando maxima inter pondera specifica diversitas est. Nunc id ipsum est principium u omnis illius discriminis , quod i ter humores quaque in corporis parte secretos intercedit. Omnia quidem totius corporis animalis viscera omnibus humoribus graviora esse ponit Vir Cl. die): verum dari omnino , quorum pondera specifica certis cum humoribus proxime conveniant ; ergo eos humores in iis visce. tibus ad vasa secretoria adtrahi, adeoque per eos ipsos tubulos secerni . quorum interna pondera internis ejus humoris particularum ponderibus proxima lunt sy . Puros denique humores generari, quod humores graviores ad solida leviora omnino non adhaereant g , leviora autem adeo debilitet ad solida multo ponderosiora adtrahantur , ut a sanguinis fluento facile sep rentur , & de ostiolis avellantur c et Haec nunc, urgebat vir. ili., & cum generalibus naturae legibus com sentire , & cum peculiari corporis animati fabrica. Adhaerere nempe humores corporis humani utique ad suos parietes, & per ea viscera separari, quo rum pondera specifica suis ponderibue proxima sint. Id ut ostendat Idem , praemittit in eadem ratione pondera specifica vincerum esse , in qua ea pondera sunt, quae viscera siccata a difflatis hu-Ο o o 3 morti ius
486쪽
moribus conservanti Solida enim nunc pura esse , cum soli humores dimentur. Quae vero densitas totius visceris sit, eam etiam singularum fibrarum c-jus visceris densitatem ess b . Nunc in vacca c de corticis cerebri decies mille partibus amitti si
cando partes 8sO8 : de cortice cerebelli partes 8 so : de glandulis in sentericis, salivalibus & pancreate 799 I. 79 O. 7 9 o. & 697 . de rene τ8so, det hepate Troa. In cane cd amittere in exsiccatione testes quidem partes 84oo, cerebri corticem 8os ε . renes 79io , hepar 769s , glandulas maxillares 764o. Adeoque . per priora, pondus specificum in cortice cerebri, in priori exemplo esse I 492, in glandulis mesentericisa o As , in parotidibus zoss, in renibus 21 4, in glandulis maxillatibus 266o, in hepate a 398 e . Ergo maxime ponderosum inter viscera hepar esse, deinde ex ordine , renem . glandulas salivales, cerebrum f).Νunc in eodem omnino ordine esse pondera humorum quoque loco secretorum, pondus nempe bilis in Vacca esse 39s g , pondus urinae 39 . Salivam aliquantum urina leviorem esse , in ratione 3942399 i. & si urina in vacca gravior videtur, id vitium in porco & vitulo corrigi, cum in iis animalibus bilis urina ponderosior sit. Iterum alios Cl. viros h aliis in numeris pondera specifica hum tum corporis humani definivisse. Ita a Cl. SI LEERLi No lac inventum esse et partium, serum vel lympham partium 274. bilem partium et et, urinam partium a i , salivam 267 Λ' , spiritus vero levissimos esse sive . nullius ponderis i Nunc cum pondus hepatis sit Io83 partium . cutis
pondus paritum Io 67 , renum Io O, glandularum maxillarium io43 . carotidis Io 34, sublingualium I Oo7 h , naanifesto constare , pondera organorum secretoriorum specifica eadem in ratione esse , in qua pondera humorum sunti
humidi tantum suerunt yrma orexcepta saliva , cum aqua si ac x Paritum.
487쪽
4 9 Omitto, quae vir Cl. de compositione directionis si particularum ex
cordis viribus & adhaesionis, & de angulis vasorum in cum truncis habet, quae fere omnibus hypothesibus communia sint, propriaeque viri sententiae nihil addant, demant ve.
s. XXXV. styare admitti nequeat.
Et primo quidem eas omnes adhaesionis majoris ad solida corpora denissiora leges Olim accuratiora physica experimenta refutarunt cir) , quibus evinc tur . utique ad leviora solida etiam fluida gravissima adhaerere . ut ad Vitrtim chartamque argentum vivum, ad eamdem chartam oleum vitri Olic o , ad varia etiam levissima corpora minii balsamum , aliaque gravillima pigmenta, ut stwnum ex admisto plumbo gravius ad levius stannum , ele trum ex auro cum argento misto compositum ad argentum , aurum ad spiritum vitrioli. Porro alioquin ex metallorum exemplo sacile constat, graviores humores leviora firma corpora solvere, ut idem quidem vitrio si oleum Partes animales devorat p : neque tamen etiam in hisce solutionibus ullam legem Hambergerianae similem obtinere. Nam gravior nitri spiritus levius argentum colliquat, levior aqua regia gravius aurum dissolvit q). Nulla ergo cum specie veri dici potest, corpora fluida ad levius solidum cor. pus non adhaerere, & perinde experimento repugnat, adhaerere fluida solidis eo pertinacius, quo ea solida ponderosiora sint: neque demum similitudo ponderum in fluidis atque solidis quidquam ad' faciliorem solutionem aut fortiorem cohaesionem facit. Nunc si eae leges non firmae sunt, quibus vir olim acrioris ingenii, quam timidi, suam hypothesin totam superstruxit, possemus quidem fusioris disputationis compendium facere. Dansum tamen & hoc dignitati viri, ut per singula eamus. Viscerum specifica pondera eo modo non recte definiuntur, quo vir Cl. d finire suscepit. Ponit enim rem minime certam, abacta per exsiccationem aqua,
488쪽
veram elementorum viscerum, quae supersunt, gravitatem detegi. Nana in vis. ceribus quidem post exsiccationem adeps, adeo evidenter superest, adque fibras vasculaque adhaeret, ut vim veri omnino ipse vir Cl. senserit Fate. tur enim , minus accurate per exsiccationem pondus specificum definiri, Rea ipsa propriorum eXperimentorum refutatione pro re sua utitur cr).
Cum enim post exsiccationem plus materiei de glandulis salivalibus, quam de hepate supersit . quo ipso analogia in ordine ponderum viscerum humorumque infirmatur, respondet ID Ela, oleo si & sebosi aliquid iis glandulis adhaerere s . quod pondus augeat : & ea adnotatione adeo libere
utitur ut etiam medullam encephali, propter adipis copiam , plus ponderis retinere ajat, quam Oportuerati Id vero facile quisque perspicit, in Ham-hergeriana exsiccatione quamque corporis partem eo plus de priori pondere conservaturam , quo plus habet adipis , qui per exsiccationem non dispe. reat, eamque pinguitudinis portionem potius per aquae etialationem inue. niri , quam quidem verum vasculorum viscus componentium specificum pondus , & omnino ideo renes, & salivales glandulas plus videri de sito pondere retinuisse , quam alia viscera, quia plus habent adipis. Verum, quando paulo propius pondera specifica humorum, cum specificis
organorum secernentium ponderibus comparamus . tunc quidem magis atque magis dispalescit, nullam perpetuam utriusque ponderis proportionem esse. Recipimus ea humorum pondera , quae lil. Vir ipse proponit, ut bilis ponderosissima, tunc urina, inde aqua , demum saliva sibi succedant, etsi possemus de saliva clari viri experimento alia opponere, quae salivam lotio ponderosiorc ni faciunt t γ. Adde nunc huic seriei in supremo loco semen , quod ab Ill. viro it omnium humorum humanorum ponderosissinium habetur, & utique in urina tundum petit : adde imo seriei fini adipem , utique aqua & saliva leviorem,
demumque succum nerveum , ex Ill. II A ME ERGE Ri proprio testimonio levissimum . fiet ejusmodi humorum series, quae a gravissimo incipit, semen , bilis, uri a , aqua, saliva , adeps, spiritus. Repete nunc horum humorum cola, ex ipsis Cel. HAMBER GERI PX- perimentis , erunt ea in hoc ordine. Gravissum est glandula maxillaris. quae salivam
489쪽
quam parum haec series Cum priori conveniat. Semen gravissimum paratur in organo omnium levissimo. Bilis , quae salivam pondere insigniter stiperet' a ) , generatur in viscere leviori . quam quidem salivae cola sunt. Spiritus omnium lavissimi, in ponderoso organo percolantur ; certo enim experimento comperi, & corticem cerebri in aqua promtissime subsidere. & mmdulla , iterum ex propriis Hari AER GERI experimentis, gravissima est a . Oportebat autem ex hypothesi viri Celeb. spiritus , quorum pondus pene nullum sit b a cortice cerebri infinita pene ratione graviori repudiari O . Atque adeo vides, levissimos liquores in ponderosissimis Granis , gravissimos in levissimis generari. Ipsum argentum vivum , omnibus solidis partibus adeo magna ratione ponderosus , tam est & ipsum vascula subit , M levis ponderis inpulsu , & in illos adeo leviores tubulos altissime penetrat & percolatur, per ipsa tenera vapori culaneo patentia vascula d , per humoris aqtiei oculi fistillas. Possent etiam hic adserri , quae de vi adhaesim humorum nostrorum certa fide tenemus. Ea enim alia omnino in ratione est , quam specificum pondus. Cum enim pondera reperiret ejusmodi vir Clar. saliva , bilis γε, aqua γε . urina Ia , cohaesiones fuerunt in hoc ordine, saliva 3o, hi lis 3 o.
urina Io, aqua Io. Immensa ergo ratione urinae vis adhaesiva minor est .
quam quidem pondus, cum triplo minus , quam bilis cohaereat e , &tantum exigua portione, atque minus gravis sit. In alterius Iairomath m.tici experimentis multo major virium adhaerentium a ponderibus divertatas est. Urina nempe , aliquanto quam aqua levior, adhaesionem haesequadruplam . saliva octu plam , parem bilis. sebum, quod aqua levius sit , triplam , pix adeo levis a s 6 majorem e . Sed in hypothesi Ill. Η Α Μ n E R-GERi maxime de adhaesione ad vasa capillaria quaeritur, neque de graviatate quaestio est, nisi quoad cohaesionem determinat. Demum contra Ilae viri opinionem ea omnia faciunt , quae contra vim
490쪽
specificam viscerum ad parandos unice definitos humores efficacem . jam produximus cs, Nam & mucus modo gravior aqua, modo levior g
in eodem organo percolatur: & in easdem cellulas . lympha, & aqua, &adeps, Vel jubente anatomico exit, vel ab ipsa naturae potestate ch). alitique & alii humores in eodem separantur, cum nulla specie veri dici possit. ejus coli gravitatem specificam mutatam esse. Iterum . idem omnino humor , aut simillimus . eadem v. c. saliva , per diversi ponderis Organa percolatur, glandulas nempe parotides. maxillares, pancreas, quarum glandularum pondera specifica sunt, ut a Oso, asso. 3o29 , enormi nempe discrimine diversa E . Contra per organa parum diversi ponderis humores diversissimae gravitatis exeunt ι . ut in exemplo, spiritus & salisu. quorum organa se habent, uti I9oo & aoso adeo vicina, ut in tota serie, quam vir Ill. proponit, nullum propius pondus intercedat. Denuo adhaesiones illae, quae in quietis humoribus locum habere ducuntur, non ideo perinde valent in humanis humoribus, qui celeri torrente per sua vasa feruntur, & quorum tanta est velocitas , ut vis adhaesi
nis cum eo compserata fere evanescat. Quare ipse vir lil. vehementer u
sit, secretiones eo unice in loco fieri possie, in quo sanguis, quam lentissmo motu ferretur m . Verum si tardae aliquae secretiones sant . dantur
certe & veloces, quae eam retardationem non sinunt veram esse. Urinaeaon unciae unica in hora per unum renem percolantur, qui aquas media
catas bibunti Lacruma ab adfectu tristi evidentissimis, & celeriter sibi su cedentibus guttulis per genas stillat. Vaporem perspirabilem de ore , d
que tota cute videmus , rapidis nebulis exta alare. Deinde non eas esse humorum nostrorum retardationes, quae viribus cohaerentibus locum facere
possint, rapideque etiam per minima sanguinem fluere. &ego ostendi n . & Clar. HAMBER GERI summus amicus, Francisus Boassi Ea o . Haec