장음표시 사용
11쪽
I SNATIS L V G D V N I SEPTEM VIRO,
Lu G D v N i, Cum Rex Uit si em esse Hirarum Iudicium squOI nunc Pinues diale vocant)TOR v Eo ad hunc virtute sua est algeolus honorem C esit ubi iusti Iudicis opicium, . Inde volante virafama rique ad Princi aures,
Vultum populo qui cupit esse suo,
φὶ defignatus Quaestor capitalibus ausis nisus nuncque malis incipit esse timor. Nempe renasientem ut ferro flamma obruat H dram, Hic sit oe calcides alter αλErgo iam valeat violenta licentia factis
Tomeo nam torui criminis vltor erit.
lis Lugd.Iudicij Protosticasten D. Gulielmum Limandan, Barptolemaeus Anulus.
Praeclarum es dici septem e Sapientibus unum
Et tibi pro votu accrescant semper honores
Ergo pro tabula quae oblata est aurea Phoebo,
12쪽
Adalium autoritatem pertinenti breuis s dilucida possitis,lio Vsillo Docto Montispessuli autore.
Con iturionem Xegiam de Iudiciis S, ae alitis iussi Misi causis esse promulgatam Jummque aequitate sulnis xam esse, plurimumque ins utilitaris continere.
O s T initium urbis Romae, quo
tempore mortalium crescebat numerus,gens Romana toto impe
tu ad scelerata desideria trahebatur,& delinquendi libidine impudenter aestuabat: nec erat unus &singularis vir, qui orbem regeret: sed ipse populus rerum potiebatur,' imperium tenebat. Propter incertum vulgi studium, variasque ipsus voluntatos, nulla erat sancta lex,qua genus duceretur humanti.
13쪽
Iura o nia erant non modo corrupta, sed etiam nulla antiquae probitatis extabant vestigia. Huius rei testis eii Liuius lib.).ab urbe codita. Postea,Dei annuente sagacia , in Principes omne imperius translatum est',qui sua prudentiaν,& procerti consilio , tot animorum seruetissimas aegritudines moderari sanctissime voluerunt. Ideo regno meliores partes dominationis, quod in tyrannidem non cadit, quam democrati p.Aristotelesq elegant i ssimis argumentis perculsus attribuit. Siquidem segnius plures eXercent negotia sit, 'credita, quὶm unus :& id quidem, ne per multos ipse dominatus perniciosissime illabatur. Quandoquidem incipatum habetium multitudo laudabilis nunquam apud antiquos habita est i,non aliunde sane, luam ex discordia multitudinis, qua pariebat dominationis apud multos dissuta communiosmaturali ad id vitio in pellente, tuo negligi iriquod commune est, videmus . Absurdum fortasse mini
minime videbitur,si brutorum armenta,aut gregem , aut quamuis aliorum pecorum congregatam multitudinem, huic homi num potestati contulerimus. In grege enim pecudum una est,quae animi sui vivacitate quam natura elegit, totam multitudinem prudenter conducit Idem in armeto magnorum animalium imperium conspicimus, quod una apium infinita multitudo nequaquam repudiauit . Similem autem fabricam natura obseruauit in stellarum pulchritudine, quibus Solem, tanquam astrorum principem,ipsa admirabiliter praeiacit . Summus autem rerum opis
14쪽
Demiurgos Deus suae prudentiae maiorem splendorem in homine formando aperuit: cuius causa omnia ab ipso prudentissime creata sunt',siue in caelo, siue in terra sint constituta. Omnia enim, teste Apostolo, nostra sunt.Tanti enim operis nobilitatem ne glexisse fuisset visus, si illud ακεφαλαν de principe nullo domitum reliquisset. Debet enim in toto genere hominum aliquis illustris anteesse, qui in rebus humanis imperium teneat, qui peruigili cura pacatu, ct minime vacillante orbe contineatii, qui Astraeam illam, veluti sidus quoddam praefulgens, inter momtales potenti .imc tueatur & defendat*: cuius ossicio neglecti olim multos principatus corruisse, ipsi apud bonos autores legimus. Quinimo a domin tione malos principes,propter labefactatam fidem regni, aut eos fuisse ignominiose depulsos Α, aut si minus ob ignauiam publicas administrationes gererent,illorum lateri additum fuisse coadiutorem. E conuerso vero cos imperia multis annis felicissimc rexisse, memoriar proditum est, qui omni cunctatione abiecta, iustitiam fidelissime coluerut ',qui non tam suam , quam eorum salutem cogitarent, quorum tutelam fidei suae reseruauerat . Ideo Principes vere dicti sunt,& Regum nomina merito sunt sortiti. Huius autem, de qua habemus sermonem, iustitiae officia diutius excoli non possunt, nec in pacc & amicitia tot hominum coetus conseruari, nisi diuino nutu . per ora Principum leges promulga' tar per totam multitudinem Gispersae fuerint, quaru beneficio cogitationes turpes di inhoncstas propul
Iudaeis. e Linter claras. desum.
15쪽
semus, ct abiiciamus obscoena facinora. Non enim magis conducunt excrescentibus herbis solares ra- dij, sine quibus nihil vegetum, aut vita costans perpetuum esse potest, quam leges ipsae matura procerum deliberatione a Principibus conscriptae,numanae societati sunt necessariae . Siquidem huius iustitiae,quam Reges praesidio legum sussulti fouent, filum, velut plumbeam normam, sequi nos oportet:& sue nobiscu agamus,aut cum alio contrahamus, suo in publicis rebus aut priuatis gerendum si negotium,nunquam iustitiae officio carere debemus . Proinde in ciuitatibus bene institutis, ubi ingens est numerus hominum ς, non alia ratione licet stat R .st leges , quas municipales appellant, condere, nisi quod gens vaga & insolens in ossicio virtutis non pollet contineri, s legibus certis, veluti fraeno, non esset cohibita Alioqui urbes praeclare fundatae pessum irent: ut Carthagini fato quodam cotigit, quae sut nostri affirmant interpretes) miserrime aratro est suppostse propter Principii discordiam,& legum prostratam dignitatem. Hanc autem gloriam prae caeteris gentibus Galliarii Reges assequuti sunt, ut iustitiae incredibili amore feruescentes, nullum fuerit tam anceps discrimen vitae, quod viriliter subeundum n6 putauerint, siue in mari vel in terra illis dimicadu fuerit. Quot enim Barbaros Spopulos immanes in suam manum strenue redegerut Ubicunq; Mars fremebat,sive in Oriente, siue Aquilone, nomen Gallorum Principum cum maximis &yraeclarissimis tritiphis inuictu & percelebre apud
16쪽
omnes gentes semper habitum fuit . Quarum rerupraeclare gestarum magnitudinem & eXcellentiam, non tam armorum Viribus, quam aequitati di iustitiae, quae amantissime ab illis exculta semper fuit, attribuendam esse verius existimauerimh. Unde hoc munere a Diis immortalibus donati sunt, quod licet totius orbis Principes debeat cosugere ad fide Imperatoris, quasi praeeXcellentis qubd totius orbis &quar in se complectitur Antoninus Imperator se dominum scripserit' Reges tamen nostri maiestati Im
peratoriae mimi me sunt postpone di, quod cXtra illius ditionem stat positi . Quandoquidem regalium, quibus p aefulget noster Princeps, insignia minus
praeclara non sunt, quam Romanorum Imperatorum Hi sacras habent infulasg, per quas orbis latitudo demonstratur. Ille Dei immortalis munere liliorum stemmata trophaei loco gestat, ut sciat in profanis rebus nemini se esse secudum, praeter Deos, quorum beneficentia haec pulcherrima insignia vere co- sequutus est'. Maximum auto, quo Regum nostrorum potestas semper eae celluit, est boni aequique integritas, cui voluerunt locum esse,sue in paru is, sue in magnis rebus orta quaestio esset,ad aequitatem magis, quam ad iuris apices, subditorum hominum co-trouersias conserentes, quibus saepissime perniciose erratur'. Princeps aute Hericust ut ipse testato scio rabulas semper pessime odit,qui aequitatem reliquerunt, verba autem tenacissime obseruarunt. De qui
bus canibus lambentibus tribunal Curiarum Cicero verisimiliter est vaticinatus . Ideo forensi usu apud
a Canoni in c. Tenerabilem. extra de electio. b In proo mio Inssitu.
iactu. e c. pervenerabilem.ext.
17쪽
nostrates receptum est, omnia negotia, de quibus invita agitur, bonae fidei esse,in quibus iuris ipsum iudices acerbissimc spreuerunt'. Lites aulcm forenses,a quarum iurgio suum populum abhorrere voluit, nouis costitutionibus resecandas curauit. Lauda da est enim cogitatio illius,qui tales lites eXecratur , nimirum propter tristem earum euentum. Siquidem respublicae bene fundatae interdum ciuilibus dissensionibus,& priuatis iurgiis infeliciter corruunt . Salua enim religione lites honeste tolerari n5 possunt, ut Christianus homo contra Christianii iudicio contendat Carteriim tractatus usucapionum, necnon praescriptionii eleganti artificio est conscri Itus ab Imperatoribus, ct a Iure c5sultis, ut amplius itigandi temere locus no esset . Satis n5 posset laudari Arati Regis Sycionis praeclarum facinus, qui post liberatam patriam,occiso tyranno Nicocle, ciuibus suis tantum numerari praecepit, quanta esset agrorum aestimatio, quos eXules amiserant. Passus enim fuit humanissimus ille Princeps sui iuris imminutionem , ne litigandi amore inflammati sui ciues ab honestioribus rebus distraherentur. Maiori tamelaudum cumulo noster Henricus est extolle dus,quia tepore, quo regali munere sacrίsque infulis est decoratus, animo quiescere non potuit, donec ex procerum consiliogad sopiendas lites forenses sacratis sinam constitutionem edid rit, qua restrinxit latius serpentem appellationis usum illiusque habenas la-Xiores cum maximis litigatorum commoditatibus, sanctissime imminuit Sanxit enim edictali lege Prae
18쪽
sdales iudices de valore bis centum quinquaginta librarii cognituros, sublato prouocationis au Xilio, sue in personam, sue in rem actio proposita fuerit: qua uis in certis iuris articulis aliquot si scies optimus ille Princeps exceperit. Costituit etiam ab ipsis latas sententias a iam dicta summa usque ad quingetas libras, executioni viriliter esse tradendas licet victis ius prouocandi minime dehegauerit. Quae appellatio contra vetus institutum Romani iuris' sacrorum Pontificum, nec eae tinguot, nec suspendet pronuntiatum. Reditus annui regalis illa Bonitas oblita non os cum eodem Principe sit constitutum, in sentenius decem librarum usum veterem appellationis non esse recipiendum. Uerum si viginti librarum contineant condemnationem, in vim eXecutionis firma iudicia erunt: licet appellationis subsidio, si qua illata sint gravamina, censura superiorupossint instaurari h. Huius edicti summam aequitate demonstrare opcraepretium est, illiusque euicientissimam utilitatem, cuius tenorem non multum alie-hum esse λ praeceptis nostrae Iurisprudentiae, dilucide ostendemus. Primum itaque docebimus amplitudinem autoritatis Senatus,& quae illius olim pamtes fuerint: in cuius locum a Principe Partamenta sunt suffecta. Hodi dilue verius,Budaeo teste, Centu-uiralia iudicia dicerentur , ob eam fortasse ratione, quod ipsae supremae Curiae non de iure di facto tantum, sed etiam de aequitate magnarum rerum iudi cia obeunt f. Non igitur debent trahi in admiratione
iudices, qui in inserioribus subselliis iudicant, si Pa
ad Turp. 'in c. si Romana. extra de appellat.b d. p. m
19쪽
iam chia Centumuirali iudicio in senatusconsultis serendis solam aequitatem sequuta, ius ipsum scriptuimpune stocci faciant. De quibus non pigebit inserere verba Ciceronis, inquientis': Nam volitare in foro,haerere in iure& Praetorum tribunalibus iudi- cia priuata ac magnaruncierti obire, in quibus saepe Gnon de facto, sed de iurect aequitate certetum iactare se in causis Centumuiralibus. Partamenta enim CX- ιι tra ordinem, velut quaecunque supremae Curiae, hominum controuersias dirimunt, tanquam Centum
uiralia iudicia. de quibus Tranquillus in Uespasia
no haec verba subiunxith: Litium series ubique maiorem in modum eX creuerant. manctibu S a liquis intercapedine iurisdictionis, accedentibus nouis eliconditione tumultuque temporum, elegit, per quos rapta bello restituerentur,quitque iudicia Centumuiralia, quibus peragendis vix suffectura litigatoru . . aetas videbatur,eXtra ordinem iudicarent, redige- . resatq; ad breuissimum numerum. Quae autem fue- rit maiestasprisci Senatus Romani, periucundum erit dicere, tam ex lectione iureconsultorum, quarneX monum et is veterum scriptorum. Ciuili Iure pa- , rem potestatem habuisse Senatu cum Principe, re
quentissime legimus. Regia dignitas est in codenda lege : ita non ambigitur Senatui hanc inesse potestatem condendae legis φ. Propter supremam illam potestatem a Principe non appellatur. Ita siquid Senatus edi Xerit decreuer tve, perpetuum crio, neci rouocare licet . Addendum denique est,quod nulus po test dare facultatem ducendi aqua ex fi limine
20쪽
publico nauigabili,nisi sueritPrincepsaut Senatus'. Adeo ut in omni fere parte iuris Senatus potestas regiae dignitati aequiparetur. Quandoquicem Senatus conditio certis legibus non erat adstricta,nec imris debebat sectari insulas. Fabius estiator inquies, Una controuersia est per se furti , iter se adulterii, plures autem eiusdem generis, ut in pocuniis repetundis : aut diuersi, ut Ii quis secrilegi, & homicidi simul accusetur: quod nupc in publicis iudiciis non accidit: luoniam Praetor certa lege sortitur: Principum autem & Senatus cognitionibus frequens est, ct populi fuit sx quo loco est credibile emanasse illam disserentiam iudicum in seriorum, & supremorum, qui in subselliis sublimioribus controvorsaruseuerissime dirimunt ambiguitates . Iudices autem, qui ad iudicandum sunt constituti appellatione remota, instar vcteris illius Senatus, humanarum Constitutionum nodos, quanuis in iure sint eΣpresso scripti, causas decidere non adstringutur, si scripto iuriaequitas minimc fuerit consonat. Primi vero iudices, a quibus ad sublimiorem censuram recurritur,
spexit f. qui a quibus. legis scriptae rigorem , quantumuis acerbus fuerit, iuris autoritas tequi cogit . Haec erat olim maiestas Romani Senatus, hic splendor, summa in omnes potestas , quo tepore totus orbis admirabile illud imperium summa cum obseruantia metucbat. Sed rerum mutua vicissitudine, qua omnia cadunt, ct it rum renascunturg, illud imperium senuit: illudque debilitauere muliebres animi Principum'. Quo qui dem tepore coepit cadere maxima illa Senatus au-