장음표시 사용
31쪽
e Plato in suis de Repus lybris.
otiosoru per urbes amplissimas Partanaetorum vagabatur,& discurrebat. Et illi quidem erant corruptissimi, quorum frequentia & venefica consuetudine n5 modb mali fiebant deteriores, sed etia prospero sidere nati,ad omnem speciem iniquitatis fiebant procliues'. Qua quidem ratione moti Quirites,nomine ciuis Romani eXtraneos non donabant,nis urbis dignitatem rebus praeclare gestis,st prudentiae singulari exemplo h locupletare potuissent. Ideo in Actis Apostolorum Paulus ciuis Romanus nuncupatus fuit, quamuis Tarsensis esset, quod ciuilbus Romanis sua eχimia eruditione, Imperatorum beneficio fuerit aggregatus . Idcirco appellans ad Caesare fuit adductus. Expellenda igitur est ex urbibus bene copositis insana hominu multitudo,quam faece ciuitatu & corruptelam verius,quam hominia coetu, dixerim, cum sit ciuitati longe honorificcntius, paucis sapietibus incoli 4,& es e ab improbis deserta,qua si in ea secors pigroru multitudo numem vere ciuiu in magno numero superaret Quare perpe dens Henricus infinita causaru multitudinem, quaru appellatioes ad Pariameia deserebatur Bailli, uoru & Senescallorii, certos instituit pedaneos iudices,' illos qui de supremos, id est appellatione re
mota iudicaturos de modicis causMgrauiorum autem litiu definitionem ipsis maioribus prouinciaruiudicibus reseruauit L Na si Praetor,qui in Centuuirali iudicio ante sedebat, dadi iudicis habebat facultate propter vim imperij, id est, causarii multitudinems: quato magis uac potestate iudicis dadi Prii
32쪽
ceps,qui est fons omnis humanae iurisdictionis prae a Zti. g. fulgere ρ debetis arti sediti Praesidalium nascituram
autoritatem Gulielmus Budaeus ante obitum prae- uidit, dum desiderabat, ut sacculoru aceruos apud Actuarios publice, aut apud unxiquenque iudicum priuatim non tam custoditos,quam abstruses,atque etiam in conditorio obliuionis sepultos, in lucem proferri iubeant Principes, R eligant quosdam industrios & sagaces viros, qui eXtra ordinem minutulas ducentenarias aut tricentenarias cotrouersias,
ut commodum videbitur , diiudicent. Simile insti- c tDI. de tutum Uespasianus publicandum mandauitin, cum Θυt M. excheuissent magnae series litium, quod toto sui im- perii tempore diligentissime seruari iussit. Ante hoc IJ institutum fiebat, ut dispendiorum vera aestimatio olonge esset pluris,quam res ipsa, de qua per longin- si quid enisu quam prouinciam iudicium subibant , ct accoma ctri σο aumodatius illis foret ab eiusmodi litibus abhorrere, quam tantos sumptus ad persecutionem rei tenui Cumae impendere :& modici iuris potius iacturam pis,quie L patis ut in quiete apud suos in laribus sint. Periculo cur tot .in Lenim famis, ct ancipiti vitae discrimini se eaeponunt idem Pompinpropter longitudinem difficultatdmque itinerum, necnon latronum incursus.Qua in re minime taede- ,
bit intexere verba Principis Iustiniani in Novella bet , si
Constitutione g. Graeca autem editio plus habet Amecum mi energiae, quam Latina: ideo nos eam reseremus. Da dem'
33쪽
Hoc est , Nam siue magna delicta sint, siue contra- ιο tus, aeque omnibus modis ibi locorum de illis opor-
tet in iudicio postulatione fieri,& si opus sit) inscri-
ptionem, & examinationem, propter paratiorem αι copiam probationum. Similiter siue in paruo aliquis . . delinquat, siue facto eius delictum maius reddatur, coquia iuris arbitrio se non permittat, ne in minimis.
quidem, sed pra toletur dum in aliam regionem ιι proficiscatur, ut ibi inius ducatur, de que his litem M
e cipiat, quem propter eius potentiam, aut etiam suam forte imbecillitatem, ille alter neque eo ipso se loco praesentem possit, quomodo conuenit, perse- qui.
34쪽
qui. Quid enim est indignius, quam ut qui per se
,, reptionem bovis forte,aut equi, aut alicuius iumen-νa ti,aut pecudis,aut ut minimum dicamus cohortalis H gallinae assectus cst iniuria is cogatur, non in qua H prouincia id surreptum cst, iure agere, sed alio cur-υ rere, ut illic eorum quae pastus est, probationes cxiii gantur,ct aut ultra aestimationem rei ampliores su- ,, itinere cXpensas,aut inopiam serrecti gemitu ξHinc magna illa nos quotidie interpellantium multitudo:&plorunque ob ciusmodi causas obturbamur: multas ipsi importunitates propter tam leues occasori nes incipientes: ingentem praeterea tum virorum, si tum mulierum ex suis commigrantium sedibus, &13 ad almam hanc urbem venientium, multitudinemra oculis intuentes: quorum plerique cmendicato etiaa pane hoc agunt, ct collecta stipe: aliquando etiami, hic vitam finiunt. Si igitur uterq tam actoriquamai reus, in prouincia fuerit,neutiquam in aliam prouin- αν clam causa, aut in almam hanc urbem vel ex priuili legio aliquo, vel maioris magistratus iussu pertrahi-υ tor, sed ibi de deciditor. Altera se nobis eius Principis Constitutio obtulit,qua Bailli uorum aut Senescallorii nuper tradita corroboratur autoritas, cum
iudices prouinciarum clari ssimi, quos hodie Partamentorti Consiliarios credi bile est esse, illius Imperatoris Constitutione de litibus tercentu aureoru non iudicat: quaru plenam decisione ad Defensorem ciuitatis voluit mero iure pertinere. Verba aute sunt': q
35쪽
Βααεδαι-Id cst, Dicantque ius in omnibus pecuniariis caussusque ad trecentos aureoS,nequeuntibus collatoribus nostris eos, quos sibi obligatos putant, protrahere ad clarissimos prouinciarum Proesides, si intra dictam trecentorum solidorum quantitatem causa consistat.Sed neq; actores ea ipsa de re litem pluris aestimcnt, ut reos conterant, non ad Defensorem ciuitatis, sed ad loci Praesidem deductos.Imo siquid tale fecerint,&sententia ostendat causam minorem esse trecentis solidis, dediisque opera a limationem ampliatam, ut apud Praesidem prouinciae, non apud ciuitatis defensorem,eXaminaretur, solus actor totius litis subiiciatur dispendio. Et licet sub dictione Baillivorii aut Senescallorii multae sint obnoxiae aliae urbes, aut oppida, nihilominus illi dicuntur Defensores ciuitatum: quia paruae illae ciuitates,aut minuta illa oppida, membra esse videtur illius ciuitatis, cui respondent.Quare manifestus sit eorum error, qui Ba illivos aut Senescallos prouinciarum Praesisses esse existimauerunt: cum longe absint a vero munc errorem detegit Ulpianus, qui respondit, in prouincia, quam regit Praeses, neminem esse, qui eo maius habeat imperium post Principem
36쪽
cipem. in consesso autem est, Par lamenta longe maiorem habere iurisdictionem, quam Senescalli, aut Baillitii habeant quorum appellationes ad illa deseruntur. Igitur minuenda est eorum opinio qui Bailli uos, aut Senescallos prouinciarum Praesides esse putauerunt: nec Senescalliarum territoria prouincias quis vere di Xerit'. Conuenientiore vocabulo prouinciolae nuncupabuntur. In locum ergo Praesidum prouinciae Partamenta aptius sunt surrogata, quae in regno post Principem suprema praecellunt potestate, ut ante copiosius patefeci h. Et nescio ipse, quid dedit causam errori, ut vulgus Senescallorum auditorium Curiam Praesidalem voce admoduna superba nuncupet: nec locus haesitandi est lectori. Si Opponant, multas prouincias eidem subesse Parta mento, ut Tholosano, in cuius dictione plus quam una est prouincia, idem in Parisiens videmus:ad cuius iurisdictionem multae lataeque prouinciae referiatur. Non igitur Partamenta sunt in locum Praesidii prouinciarum. Caeteriim a sontentiis Paria nactoruprouocare non licet : quia, ut diximus, instar sunt Senatus instituta, a quibus non appellatur. A sentcntiis tamen praesidum prouinciae ad maiores iudices per appellationem recurritur . Hi tamen duo scrupuli minime tollunt veritatem anterioris propositionis, qua conclusimus, Partamenta a maioribus
Principis nostri in locum praesidum prouinciae suffecta esse. Nam licet Praeses uni sol im prouinciae praepositus suisset , Partamenta autem cis prouinciolas quam plurimas intra cancellos sui territorii com-
37쪽
e Iad Imperatore. . de appellat.
ploXa suerint, unius tamen prouinciae loco sunt. Si quidem Princeps definiens limites territori; alicui Partamento, ex pluribus' unam prouinciam fecisse videtur, diuersum etiam non esset, si Princeps in eadem prouincia, in qua propter nimiam longitudine aut latitudinem ius non post et facile reddi, duas institueret Curias supremas,ex una prouincia duashc-gisse videretur. Minus autem alter obeX metuendus
est de appellatione sententiarum Praesdum prouinciae: quia in nulla parte iuris scriptum inuenimus, a Praesidibus deuolui appellationes ad abii, quam ad Principem. Si quidem olim omniti iudicum appellationes deserebantur ad Imperatorem, licet clarismi suissent ,& maxima praecellentes autoritate, nisi fuisset sortasse sententia a Senatu lata, a qua propter parem cum Principe dignitatem ad iplum non remittebatur cognitio remedio appellationis. Verum hodie licet superiorem non habeant Partamenta, praeter illum, cuius censura eorum sententiae instaurentur, solius Regis potestas eximitur, cui licet inique damnatis supplicatorium libellum porrigere :quorum sententias interdum reprobari, es aliquando confirmari meminimus consilio procerum ipsius Principis. Et quia potestas supremarum Curiarum a Principe vim & autoritatem habet, & notionem controuersarum appcllatione remota, ut praefati sumus: ideo stomachari non oportet, si humanissimus Rex noster Bailli uorum aut Senescallorum iudicibus potestatem concesserit decidendi lites usq; ad praedictu valorem, denegato appellationis auxia
38쪽
lio. Nam testis est Ulpianus, inquiens, Imperatorem saepe solitum iudices dare', ut non liceat ab eis prouocare: ut plerunque a Diuo Marco factitatum est. Extremii est in hoc opere describere rationes, quarum pondere & viribus admodum dura kvidetur lex Principis, qua sublatum est remedium appellationis. Est enim usus appellationis plus quam necessarius quem aiunt nostri, ex fontibus iuris diuini originem hausile , pauli Apostoli exemplo, quem ad Caesarem appellantem, ad ipsum Ccsarciri perduci, Festus mandauit/. Item Princeps, qui abstulit appellationem de sententiis praedicti valoris, iam dictas quantitates esse parui momenti arbitratus est. Satius inquiunt egisse pro sua regali bonitate, si distinxisset, inspecta qualitate hominum. parua enim & magna sunt varia propter diuersitatem personaria. Decem aurei in homine abiectissimae sortis magni sunt ponderis: in homine vero praediuite in rcbus paruis connumerabuntur. Quare cum tota cuiusdam tenuissimi hominis substantia sit in quantitate ducetarum forte librarum, miserrimum erit illum priuari suo patrimonio unicae sententiae viribus, cuius iniquitas nullo remodio possit resecari. Nam sententiae quae continet manifestam iniuriam,standu non esse, quis non videt fρ Quinimo & s causae cognitio alicui iudici fuerit commisia cum clausula appellationis remotae, per superiorem poterit instaurari, si iniquitatem contineat manifestam S. Exitus nanq; demonstrat, quantum asserat utilitatis ad Curias supre
39쪽
enim durius. in . urb. Ni Omnes Obed. e . rg. d. q.
ad se deuolutarum sententiarum sua grauissima censura resormant: ut qui triumpho ct victoria in prima instantia fuerit potitus apud illas inscii ci eue- tu succumbat . Caeterum appellatio alteram assertcommoditatem litigatoribus: ut si in instruenda serie litis vel processus, aliquid fuerit om illam , aut miniis sufficienter probatum, in secuda instantia appellationis aut suppleri aut magis elucidari poterith. Et tamen, ut videmus. illud beneficium amiserunt rescripto generali Principis. Demum cauta controuersiarum , ct hominum dissensiones iustius deciduntur per divorsa tribunalia iudicum, quam clim una tantum instantia terminantur. quandoquidem certius est iudicium, quod confirmatur sententiis multorum . Addi postremo debet quod haec iurisdictionum reformatio non potest fieri sine iniuria vel iudicum qui in supremis subselliis ante erant constituti, vel ciuitatum, quae iure antiquo dono Principis Partamenta sustinent . Ad eas occasione
litium magnus conflucbat hominum numerus: VIDdique omnia emolumenta eo eXportabantur propter concursum litigatorum . Omnes enim Galliarum opulentissimae ciuitates rerum omnium abundant , vel propter autoritatem Curiarum , aut mercantium emporias. Et id est maxime euidens. Et ideo labefactare videntur edictum Principis, quod iniuriam asserat vel ipsis iudicibus, aut eminentioribus ciuitatibus, ubi stat itiae sunt Decuriae Partamentorum. Siquidem rescripta ab aula Principis emanantia. suis carent viribus , quae in detrimenta
40쪽
aliorum impetrata sunt Proinde haec iudiciorum sublimitas ciuitatibus donata cit Principum liberalitate quae beneficentia perennis esse debct: nec potest, nisi urgente grauissima causa reuocari b. Haec argumenta audiui iactari in aula agens,& circunferri in ore vulgi aduersus hoc praeclarum edictum. quae licet vehementer urgeant: tentabimus tamen pro modo facultatum nourarii, & Dei maχimi iuuante auXilio, nodos & vim illorum dissoluere. Ad primum ergo oratio nostra reuertatur. Quod enim
vulgari sermone fertur, appellationis usum frugi serum csse,& maxime utilem, id in genere locum habet, in specie autem 2 incertis articulis damnosus S in salubris esse potest, propter temere appellantium pcruersitatem: potissimum in ipss rebus sin-plariis,& parui momenti, pro quarum persecutionc maius est dispendium sumptus', quam si legitimuscarum valor. Ideo Principes perpendentes procace inconstantiam litigatorum, reique litigiosae qualitatem, & actionis conditionem, intcrdum iudices constituunt ea lege,ne liceat ab eis appellared . Item perniciosum csse aliquando usum appcllandi ex cosatis constat, quod iudices, ad quos appcllantes recurrunt, inferiorum sententias in deterius nonnunquam reformare Ulpianus responderit . Uerum si contingeret eorum censura inferiores legitime pronuntias te, spe cadunt appellantes,& patiuntur iacturam impensarum cum pcriculo grauis mulctae. Et
ita iussit noster Princeps f. Et quod dicitur, appellationem, ex fontibus diuini iuris babuisse originem, actatis . si quisa Principe. g. nequid in loco publ