장음표시 사용
21쪽
toritas nec amplius de maximis rebus imperij, sed
de minutis cauus cognoscebat.De cuius interitu Lia Ziuius lib. uium loquentem non pigebit reserre, cum inquit : rbe Opercepretium est audire,qui omnia prae diuitiis hu H- ,. m Ra spernunt, nec honori magnum locum neque .. virtuti esse putant,nisi essusὰ assiuant opes.Spes uni- ca
cca imperi' pop.Romani L. intius trans liberim, cotra eum ipsum locum, ubi nunc naualia sunt, qua- tuor iugerum colebat agrum, quae nuc prata Quin- tia vocantur Ibi li Legatis seu lossam fodiens,Bipa- lio innixus eu cum araret,operi certe cid quod co- stat) agresti intentus, salute data inuicem redditam , rogatus, ut quod bene verteret ipsi resque publicar)
togatus mandata Senatus audiret: admiratus rogi- cctansque satin' salua essent omnia,toga propere pro ferre uxore Raciliam e tugurio iubet.qua simulab- ιι sterso puluere ac sudore velatus processit,Dictatore se eum gratulantes consalutant A Caesare aute Dicta- ..tore oppressa repub.languere Senatus autoritas, ac 'deinde post Augustu etia coepit interire, tam univciam arbitrio omnia gereretur.Quo quidem tempore mutari senatoria munera coepta sunt. Non enim. Senatus in mandandis exercitibus,in prouinciis docernendis,in legationibus mittendis admittendisq;, aut in constituenda occupatus vltrai fuit:sed in ad lationem Pri ncipum conuersus, insontes sontesque nullo discrimine condemnare,saeuietibus Principibus damnatos permittere, stagitiosissimos ciues ingratiam Principum ex reis eximere,ac Principi et condonare, hominibus innocetissimis negotium fa-- cessere.
22쪽
cessere,delatoribus fauere Principu,denique impotent issimis factis subscribere,autorcmque se praebere.Et haec premete seruitute coactus est iacere. Tucsenatori, muneris esse coepit reoru iudicatio.De Officio muneris senatorij,quod olim in urbe ante tyra. nide Imperatorii florebat, copiosius licet comemo-M rare ex xij.tab.libris,quibus ita scriptu est': Omnes si magistratus iudiciu auspiciumq; habento.Ex his S
νν natus esto .Eius decreta rati sunto. Is ordo vitio vacato: caeteris specimen ςsto. Senatori,qui nec aderit, aut causa, aut culpaeuo. Causas pop. teneto. Quae- cunque cxi populo,quae cu Patribus agentur,mod . 3 casunto. Erat aute autoritas in Senatu,& potestas in
. populo Huius etia rei testis est Cicero lib. iij.de Le- gibus, inquiens': Unde Senatus censere,ct populus ubere dicebantur. Idcirco populo imperiit administrate, circa id tantum populus disserebat a Senatu, populus iubebat,censebat autem Senatus, i ii ste Livio Bellii Macedoni cure serente, cum ait: S ' natus eam pacem seruandam censuit:&post paucos populus iussit. Cuius Senatus autoritate, ape . lius eooem loco de Legibus explicatam Cicero no-M bis reliquit inquiens: Senatori tria iussa sunt: ut ada, sit. nam grauitatem res habet,clim freques ordo est.., Vt loco dicat, id est rogatus. Ut modo,ne sit infinia, tus. Nam breuitas non modo Senatoris, sed etia oras, toris magna laus est, in sententia. Nec est unquam ν, longa oratione utendum, nisi ubi spectante Senatu, is quod fit ambitiose cepissim vi nullo magistratu adii iuuante,tolli diem 'tile est, aut cum tanta causa est,
23쪽
ut si Oratoris copia opus vel ad hortandum,vel ad ιι docendum. quorum generum in utroque magnus est noster Cato.Quod lex addit, Causas populi tene- to: necessari is est Senatori nosse rempub. Idque late patet, quid abeat militum, quid valeat aerario, quos socios respub habeat,quos amicos, quos stipediarios,qua quisque sit lege,conditione, foedere, tenere cosuetudinem decernendi, nosse eXempla ma- ςWiorum. Ex quibus verbis Ciceronis, S illis xij. tab. ni fallor,liquet litium cognitionem & iudicandi necessitatem , non fuisse olim muneris senatoriJ. qua' uis ex Budaei sententia Decuriae iudiciam cX ordine Sonatorum pro rei opportunitate aliquando asi merentur'. Verum miseram illam Senatus mutationem dolet in quadam Epistola Pliniush. Priorum πις inquit)temporum seruitus, ut aliarum optimarum se artium, sic etiam iuris senatorii obliuionem quan- dam ct ignorantiam induxit. Ideo Nero, pessimus ille Imperator, postquam prostrauit veterem illam Senatus autoritatem , ut pensaret illius calcatam dignitatem, instituit, omnes appellationes a iudicibus ad Senatum fieri . Unde a Senatu iudices dari postea coeperunt. His demum etiam prope temporibus Senatus muliebris ordo creatus est
sub imperio Helioetabali , qui in colle Quiritum
instar Senatus instituit Senatulum, id est conuen- itum mulierum, ubi erant Decuriae matronales, solennibus duntaXat diebus congregatae , ubi facta pronuntiabantur quaedam Senatusconsulta ridicula de moribus matronarii, quae quo vestitu incederet, quae
24쪽
quae cui cederent, quae pilento, quae equo saginario, quae asino veheretur,quae carpento mulari, quae boum, quae sella vel crcntur, virlim pcincea,an OCsea, an eborata, an argetata: & quae auriam vel gemmas in calceamentis haberent. Vel in ipse haec, aut smilia Senatusconsulta, quamuis essent ridicula, in hac ciuitate vim & autoritatem habere, ubi muli ros aliquot, quibus curta est domi supellex, regali vestimento indutitur, quae etham auro & gemmis prae
fulgent, Pauli Apostoli & Arcadi) Imperatoris h le
gi minimo obtempes antes, in quibus facultatum eX- ternarum reditus delicatissimae rationi victus, ctve moriorum splendori nequaquam respondent'. Propterea tristissimus euentus illas interdum eXpectat,quae ex Biatis Philosophi semine potius, quam Solonis, procreatae esse videntur: qui omnia bona
secum portabat'. Sed patris diaboli esculentis quotidie educatur, quas impellit ad distractionem propri' patrimoni), ut cadauer illud mire tali dii 'auri vel gemmarum pondere impudentissimceXOrnet. Niti igitur summa ope oportet iudiccs, ut Henrici nostri de re vestiaria Constitutionem x nuper latam sedulo in viridi obseruantia cile iubeant. qua lege nihi uanctius, nihilque utilius hominum saluti excogitari potest. Sed haec sufficiant de Senatu muliebri. Instar autem Decuriae Centumuirorum per Partamenta publica iudicia, priuatasque actiones nostri Principes definiri voluerunt, quae non parum similitudinis videntur habere cum prisco illo Senatu,se
cundum faciem, quae illi fuit relicta placito post:
a Paulus posteriore ad Grint. ψL
Metis lex memoranda, de re rue tiaria
25쪽
riorum Imperatorum .Quandoquidem non de iure, sed de aequo, ipsa Partamenta causarum controue fias decidunt: nec certa lege tenentur, ut idem de Senatu praeciiximus: summamq; Principes Pari mentis ipsis potestatem in hoc regno concesserunt. Nihilq; est tam nceps & dubiti in rebus humanis, quod prudentia ta summa eruditione cosiliariorum non esucescat. Credidit enim Princeps eos non aliter iudicaturos propter singularem animi sui industriam,quam ipte faceret ' u eo praesente omnes lites regni diiudicarentur. Principis enim liberalitate non aisumuntur in illum ordinem amplissimum, in quibus consilium,ratio,sententia locu nonribenth. Et quemadmodu apud Graecos nemo erat cooptatus in eam supremam dignitatem, quam Gerusian appellabant,u non prius te praestitisset morum grauitate eo praemio dignissimum': ita in supremis Curiis neminem describit optimus Princeps noster,nisi eruditio longissimo usu comparata, animi integritas),maXimus in rempub. amor,& omnium pertum bationum vacuitas,atrox philargyriae odium, quae
ossicio iudicum est inimicissima,cum qua nihil sanctum,nihil rectum duci potest) ad publicas administrationes illum inuitauerit. Erant omnibus numeris aequi boniq; consummati,& maxima praediti doctrina, qui summa laudem Gerusiae apud Lacedaemonios merebatur :ita maximas illas Curias a persectissimis iisdemque optimis viris obtineri debere noster Princeps existimauit. quorum iudicia omni suspicione carere debent, maxime quod sententias aliorum
26쪽
alioru redarguant, ipsoru autem placita a nhmine reprehendantur '. Ratio autem quae me mouet, Vt
Partamenta esse simillima Curiis Centiri iralibus putauerim,est,quod Praetor Centu uiralibus praeerath: ubi sedebant iudices centum & octoginta. tot enim quatuor consiliis conscribuntur.His autem Praetor praesidebat. In locis, qui plurimi sunt in arte nostra. scriptu est, Praetores non ius ipsum,sed pura aequitatem sequi oportere,quavis regulis ipsius contradixerit q:quas partes supra meminimus esse Partamentorum,quae lege o pia minime ligantur. qua in reprimos excellunt iudices, qui iuris scripti normasaicet sit durum 4, Principum mandatis coguturamplecti. At scut in illo Centuuirali ordine descriptus erat numerus illustrium pcrsonarum,quae tanquam Praesides totum chorum , squid incomposte esset gestum,actumve,moderabantur, ita in Partamentis antestant Praesides,qui in iubselliis primi imperant, ct litium renuntiatores,qui vulgo dicuntur Reportatores, seuerissimc audiunt. Pariametum ideo dici creditum est,quod post auditas actiones altercationesque Advocatorum exquisitis suffragiis cosulemtium iudicum,ad iudicadum Praesides consurgat. Vnde nomen habet,ine iudice, --λαλυν. Nec illud silentio praetereundum est, quod a maioribus nostris accepimus, Decurias Partamentorum a primordio suae originis vagas ct deambulatorias ut eorum verbo utar) fuisse nec loco,nec teporc erant stata sicut iam videmus Praetorianti Principis consilium certas no habere ciuitates, ubi optimates ib
certo loco l. siquis cu- aliter st. de vesi. obliga.
xit. I. qui et a quibus. e Budaeus in
27쪽
lius ac deliberandum conueniant. Cuius ritus diuinam illain sanctimoniam ab Adriani Imperatoris temporibus', ad priscain illam maioru nostrorum aetatem ema asse crediderim. Quod enim Plinius scripsit, Mygdones& Mosynos,aliasque inhonoras ciuitates ad Perianaenam conuenisse, ut delibera rent h: de simili conuentu intellexisse credendus est. Essem luc vere fortunatus ipse, si Deus optimus me ad illa tempora ferret, cum iussu principali aliquot Decuriae Partanaetorum amplissimas ciuitates suae prouinciae annis singulis munerent, ubi ciuiles controuersias ct improborum hominum iurgia dirimerent , quibus respublicae 2 optimae ciuitate, collibuntur*, ut ante aperuimus. Illae autem prouinciae ciuitates, ubi statum est consilium illud Senatoriit, iustitiae ct aequitatis finibus tantum continetur, propter vigilem & praesentem curam amplissimorum iudicum Hae vero urbes,quae procul sunt positae a. tribunali sui limi illius magistratus, ciuium discordia agitantur ': in quibus impune recipiuntur latrones sicarii,falsi testes, adulteri, licitatores alienarunuptiarum, masculorum c5 cubitores,gastrina argi,& huius generis nephandissimi homines, etsi poena in eos dicta fuerit, aut appellatione pronuntiatum eXtinguulf,aut diuturnitate temporis,reatum 2 criminis conscientiam obliuioni tradunt. . Quae Pa lamenta cum k Deo optimo maximo sint instituta per ora Principit,vi de rebus arduis S maximi ponderis agitatas in tribunali causas decideret, . Et quia summam habent secudum Principem potestatem,
28쪽
eis notionem noster Henricus tantum reseruauit de grauioribus causis: rerum vero minutarum cognitionem sua regali maiestate indigna esse existimauit Ideo minime decus, ct humano generi fructuosum esset,si tam graues personae,& usu forensi eXercitatissimae,in leuioribus occuparentur, & maiores causas deserercnt': maxime quod illum ordinem personarum, propter probam fidem,& industriam lingularem, suae iurisdictioni fere aequauerit . De leuioribus aute rebus motas quaestiones Principes nostri semper repudiauertit, nec ad suam notionem voluertit persinere 'quarum cognitionem,quae ante ad Senatum, seu Curias supremas spectabat, nouissimum Principis edictum adiudices Praesidales aequissime transtulit .Cuius edicti utilitas non eget commendatione. Ipsum cnim se ostendit f. Illius tamen comoditatem in hoc opere suscepimus eXplicandam. Primiim itaque supponere oportet, omnes iurisdictionis species a Principe, velut ab uberrimo quodam fonte emanasse Fe illiusque esse dominum perennem:nequc a se posse illam abdicare, manente nomine Principish.Caeterum distributio iurisdictio nis, quam ille facit in diuersis urbibus aut locis, vim contractus habcre non potest: qui etiam in Principe debet tenacissime obseruari , . Siquidem partes iurisdictionis alicui cocessae, ex solo nutu Principis possunt reuocari: nec certam temporis ' loci habet stationem, quia inccrto tempore conseruntur . Errant igitur nomines, qui dono Principis iurisdictione antecedunt aliqua.si iure haereditario eius partes
29쪽
rum. Inuit. de rerum dita istam.
integris reluctate Principe, velint vendicare', cum snt eandem s. re cum sacerdotiis naturam sortitae, quae tanquam paterno iure, vel ut Domini sanctuarium, non possint detineri h. Et quia prouinciae moribus nostris discernuntur per vim iurisdictionum, quarum unicuiq: a Principe datus est Praeses', non debet videri alienti, si Princeps eiusdem prouinciae iurisdictionem scindat, clim eandem prouinciam in plures prouincias possit diuidere d, ct rursus plures in unam utiliter unire . Cordi enim est Principi, co-sulere communi hominum Laluti non autem ambitioni quorundam, qui magis suis commodis,quam publicis, functiones dignitatum arroganter concupiunt: quoru iudicia non possunt suspicione carere, qui magis cxplendae auaritiae causaF, qui in aequitatis amore ducuntur. Propterea, nisi resipiscant,eos aeterni cruciatus expectant cum Dathan & Abiron, quos vivos terra repente absorbuit h. Sed nos ad imceptum redeamus. Princeps noster hujus edicti a tor, cuius interest,locupletes esse subditos, ct ne rebus suis abutantur ,diutius secum animaduertit, vi quadam diuina raptus, imperium suu diminui ct rebus, ct personis, propicr spontaneam cotradictione quorudam litigatorum . nam plebei, rem rusticam obliuiscebantur mercatores nauigiti, nobiliores arma fastidiebant: sacerdotes res secras, scholares rem literariam ct humaniores disciplinas vilipendebat: ut fortasse in iudicio vinceret, clim de glande ,aut forte de ovo tantum lis orta fuisseti quaru litiu dispedia genus humanu abrodiit, propter naturalem hominum
30쪽
minum ad dissentiendum facilitatem'. Nos autem licet usu parum valeamus,& memoria prisci temporis, recordamur tamen, quam plurimos litigatores, forsitan propter sublatione bovis, aut gallinae, climita remota prouincia iudiciu subiret, vel morbo, vel inedia succubuisse': quonia haec crebra & eis atalitigandi consuetudo non parti abest ab arte Alchymiliarum qui sibi opes vanas spondet, quas suo sallaci artificio inuenire non possunt Ita non ulli actores temerarii,falsa spe vincendi a rabulis incitati, opes, quas habent, conterunt, ut ore hianti falsas diui lias Tantali apprehendant, ignorantes litisi euctum esse tristissimum . Idcirco religiosus ille Princeps remedium accommodatius nactus non est ad dirimedas lites', lulina ctim praeclusit viam appellationis, praesertim de rebus modicis, & non eX cedentibus praescriptu valorem: quia saepissime maximi illi iudices multitudine causarum obruti, propter vim imperijs de grauioribus causis cognoscere impediebantur . . Relatum enim fuit clementissimo illi Resi,summos illos costiarios propter pietatem aut misericordiam qua in re eos latis laudare non possum) causas miserabilium personaru pertractare: potentiorum autem lites immortales in maximis illis Pariametis obstrepebat 'i,& nunquam aut raro dc-bito fine terminabantur,.Vnde fiebat,quod milites Sali1 potentiores spei vincendi in foro gloriam militarem turpissime postponeret. Aliud item inconueniens nascebatur,& illud quidem pessimum erat, quod occasione paruarum litium turba hominum Ista Litem si
Obed. iud. inversicu.quid enim erit du
d l. quod δε-betur . . de pecu e l. quidam