Bartholomaei Facii et Io. Iouiani Pontani Rerum suo tempore gestarum libri sexdecim. Quos idcirco cum Guicciardino coniunximus, quia vbi Pontanus desinit, Guicciardinus suam historiam inchoauit

471쪽

a cuius stente, qua meridiem spectat, campus patet psne nudus arboribus. hic ad colloquium delectus est lacus. Ferdinandas explorato itinere, acpraesidi' dipositis,prior ad Turricellam id loco nomen est venit ac partitus copias, peditatu1 viarum angustias, ct loca superiora occupans, ne quid a tergo paru tutum relinqueret, equites inplano pluributa locis distribuit, ac praesidi' si mat hinc ad locu pedetentim progreditur, Gregorium ac Ioannem Vigintimilium comites sieminducens, non tam conscio, quam nec itate adductus. Nam cum Gregoriam Mariuus dirimendae controue

m medium adesse vellet, rex Ioannem propter rerum

gestarum famam trudelia, opinionem, alterum deligere coactus est,quando duobus cum non amplius comitibus in colloquium utrinque veniendum conuen rat. Et Ioannes quidem propter aetatem pugna parum idoneus, Gregori: s vero imbecillo corpore ac dextro brachio pene inutilis erat quod Marinus futurum pro-1pexerat. Postquam igitur ventum ad locum est, Ioannes ac Gregorius una tam Deiphobo Anguillaria, o Iacobatio Motagano dele Iis a Marino comitibus, quibus cum consua tam unicasset, qui .facinoris essent consc/j ad viam haud procul ascello remansere. illi in

Hipum Pter L armatus , Pterg equo in Mens circiter nonaginta passus ab via soli, communibus de rebus disceptaturi proce ferant. Rex aliquanto editiorem in campo locum cum cepisset, unde circum omnia lustrari oculis late poterat, a Marino est monitus, humiliorem in locum equum ut d mitteret, ne a Gallis, qui Theani arcem terrebat, e pectari possent. Quo inture is animum rebementer pupugit, juspicati insid/ asparatas,

472쪽

HI S T. LIB. I. HI

paratas ,si staude peti. Ouam susticionem Marini

pratio mirum in modum confirmabat, cum ita e set morsus,uti omuem semper in regem ab se culpam rei ceret,nullam vero ipse regis excusatiquem,aut causim acciperet. His altercantibus, cum aliquantum tempo- .ris extractam esset, Deiphobas Ic erum convcnerat ad Ioannem Gregoriurussi conuersus, vultu quam maxime composito, qua o inquit,Marinus, quod felix ac faustumst, res ex auimisententia cum regesucs com possit, an ip e quoque meas compositurus, regem supplex adire ultra morabor' adacto1 statim equo lusin regem ferebatur. Vementem consticatus rex aui-

maduertit quo propior febat magis magisq,st versius ad dexteram declinarst, apparebati hostili ei; ingressuferri.Et latu eoprogressis erat, ut rex que stri Ium ille quoad poterat pugionem occultabat, cocistisdret: qao cosacto, cum Deiphobus latum non in regis eqtu habenas illatus esset, Ferdinandus confestim stricto ensie,atqur animo quam confirmat imo in illam pri-mΗm,mox in Marinum equum concitat,ac nInc huc, nunc illum, nunc Pirunt mul cominus petens, avi bos infugam vertit cum tuterim Iacobutius Ioannem,

Gregorium' armatus Usipaguae inutileisfacile continet. Quod equites con*icati,qui instoculis di ostierat blatis clamoribus praestofuere. Illi ad uos qua- maxime citatis eqIis delati, re infecta non tam I ri- fles abeunt quam regis fortitudinem admirati siussiciunt. Ferdinandus incolumis a suis exceptus, ingentis animi plenus tu castra reuertitur. Illud deorum potius, . quam hominum coni o factum videtur, ne roganti regis, cumprimism tu pia obuiamfacti sunt, vitigalea

473쪽

I O. IO VI ANI PONT ANIsbulam Deiphobus ei substringeret gladio iugulum ae eruerit. PHiero d e rex,aliquoti in sequentibus diebus prodactis copys populabadus in agrum Sidicinum proficiscitur,coact. q, e propinquis oppidis satis magna agrestum manu, quacunque si ferro cuncta vastat. Inde ιn Stellate pro resus ad Falneas a si, Sinuessanas. quaecunqae in agris erant corrumpit: parcitur tameu Ad c, agniq. t inperatum est: eripi enim hosti victu, non exuri ad cia, sta longa parau fct pax,volebat.

Torre accidit, ut cum praetervecties t quo locum rex esset, ubi cum Marino congressu uerat pugionem hami repertrem eqAcs ad climserret, qm Deiphobo inter co-grediendum exciderat: erat autem veneno intinctus, rabidi i modicamentis delibutus: quo quamvis lex:-ter ictus cu essct catulim, Ilatim veneno exedente concidit. Haec res magnaem in primis Marino inuidia consavit videri enim supra hominum improbitatem fa- sinus indigna ct at rox regem, rus nomen apud mor tales sanctum esset,staude ac veneno ab illo circumuntum. Non dem apud eum, non nece studinem, non quod in regis nomen volsns, libensi iurasset, no deum metum locum habui se ullum , spretam, colitemptam, pessum eodemfacto datam famam, pietatem, gratitudinem,religionem nihil ilium Dro,n hil in hominibus credere aduersum stetera esse repositum. Hacgrauio- rassi aduersus Marinum ab amicis, inimicis eque iactabantur. Populanti agros Ferdinandosignificatur, eo tem pene tempore Ioannem Tarentinuivssi tunctissimus exercitibus, magnis itiner bus per Samnium a L uentare, Pelusia1 incensa,ct Alphonso L/ granissa cumpniuersi Caucinorum oppidis insocietatern ascito ι-

474쪽

II I S T. L I R. I. sto binere Neapolim contendere. Parte vero alia St- monetum cum ponti cis coibin Casinatem permenisese, petere' illuci ab rege, utili etiam copi' admotua saltum Ammaueu em auxilia assor et, Marti.ΠrI enim praemissa iam militum parte, reliqs crem exercitu, at maturetur, latim assurum. Ad haec mos qusiser explorarent equitibres, leui certamine inrto Io.tu-nem Malevolia n, e Pij praefectis captam, reliquos formidares non js viribus ese visae regis inim

auxilio,Mariuo proh bente ang in incolumi exercitu persuaserum confiat. Cui rei Ferd:nan με praeverteridum ra as,ijs enim copi' additis, hosti sie numero ac viribus supcriore fore intelligebat, nocte intem

pasta profectim, cum de pres mione certiorem feci De Simonetam, is isse in tempore adesset, ne ullo certamine, saltu penetrato, statim coniunctis exercitibus, qκo Tarentino, Ioanniti occurreret, irat 'mrs equa Suessulam petebat. Quod hostes exploratam cum haberent, Acerris dextra relicIis, Nolam diuertere. A Guenientibus Felix θD ιniel cum Iordano fratre praestio fuere, qui dicerent e cu cppidis, popularibaTO tmperata facturos. Igitur ho les impares sie cu tu :carerit, neque retro iter verteres maajori pernicie,neqge quis in campis expectare tuto possent, intra Samen'

seis fauces Ic enim voca a re sese incire cre. Sarnrem

in adeso montis latere positum arcem in unu inio habet dorso quarum: tissmam. Sub autem montem suburbium tacet,in longum porrectam, habitatorabas frequens. Ac ip o uburbio in pla Glana occasum v msus circiter mille ct sexcessitos passus, pub tu lex: ra ι- cem motis fontes scatentiqui statim minime vado am

475쪽

uium, qui dicitur, constituunt, qui i=i loco porta est turri subiecta. Eum aute locum Fau- 'ce: incola vocat. ab altera etiam suburbi, parte ad Solis exortum, qua Salernum versias est iter, fontes alij manat qui Gl eris inaniisii fontibus,totopasiim subur-bio scatentibus, alteram ct ipsium nequaquam vadosium sumen esciunt. Hi amnes, Solis alter ab occasis,

ab exortu alter si e petentes ex obliquo, in meridiem: mare Persus prolapsit per culta circiter duobus mi ibim

p.: suum ab ipsiissontibus, diani Iosimul alueo co ut ' in mare,quod a cooquente quide ipso circiter sex mi libus pasuum abest. Quod medium interiectum est a tri fluminibus insula pene tu modum cingitur, a septe-

rione perpetuis,ac minime perui,s montibuι clausum.' Ager ipse vitibus ais oleis constitus, pabulo quoqj abi dat plurimo. Itaque in hanc tanquam infulam cum se hostis recepisset, fluminibus ac motibus perinde ac mes' nitionibusse tuebatur. Ferinandui sub confluentem in sylva, cui Longulae nomen est, castris positis,quo ar-stius hostem premeret structo ponte,ammentatione, quod maturae iam erant segetes, atque a pabulatione, hinc ath illinc arcere hostem tuit:id1 eo erat facilius , quod castellum Santi Martiam valde confluenti proximum regi parebat. Igiturstratoponte, a Fiduu discursionibus hostem adeo vexabat, ut is obsesso permi illis videretur. Quocirca sternere eques,timere duces,

i e Tarentinas i dis ere, ct iam de nocturna fuga

cogitare: esse etiam qui se regi per amicos cociliare cla luderent, alij qui transfugere pararent, cuncta demu Plena esse terroris, atque formidinis. Per eosdem dies festium clasiis praestatus no exiguapraedatorum manu

Surrens ia

476쪽

Furrentino in littore exposita, agros vi si populari parabat: atis magna cu spe licitati ciuium animis, ob vetus Andegavensis factionis studium, urbis etiam potiuncti. Quod rex iuresistens, Antonium Olcinam cavi lecti Omo prilitatu, qui agrum villast tueretur, praemiserat:praesidio etia urbi akdito,hostis primo impune rapere, a passim ferri, mox ab ignis dilabi coepit. Ouod Antonius animaduertens,hactassidoneam

ccasii nem, hostem palabundum ex improuiso adori- tur qui Iocorum ignarus,atque inique congressus, cum diutius pustinere impetura non posset,insignem cladem accepit. Itaque alijs caesis, alijs captis,qui reliqui erat, dum fugasibi consulunt, rati iter ad mare peruium,

hinc Antonio,illinc Surrentino premeteger r es maxime editas deturbantur. In ipsis etiam triremibus, du=rib Nes legunt, ac pontes, dum reliquos a clade a cipiunt trepidatum est. Telorum armorumqj omuis generi magna vis Surrentum perlata.His rebuι adducti res elix, mi*s qui veniam impetrarent ad rege δε- in castra profectus est, Parmae arce quod castelluSamen ibus a faucibus non ita multu abens regi priusi tradita,praesidios illic imposito. Rex eo acrius instare,

ne annona coportari Sarnum posset summis viribus conari,arcere hoste a populationibus,prohibere frumen- . rationes dies nocteis, id agere, quo nihil hosti tutum, nihil quietum relinqueret. Forne accidit,leui ut certamine inito Petrus Hubaldinus eques regius ab ho te caperetur. Is uti moris nunc e H exutus armis,atque adepto equo, ad regem remi spus, retulit satisse explo-

477쪽

put haud magno conatuposse. QVo bo ti in acto vula re fore uti castris intra Fauces trans ita, hostemfime confectum paucis daebus a st dedendum rex compeialeret. Quo audito,conu cato ducibus cum fiagulorum ipsistaretias exquireret, motum huiusi nodi orationem habuisse accepimus. Qui dominari in bello fommuam dicat, Ferdinande reae,non temere illi quidem mihi ct sentire videntur,ct dicere. Nou quod beyt a ministrationem, victoriaei euentum :I manu fori nae collocatum exi time sed quod tu conserendis praecipue manibus propter ea quae repente acci unt, nunquastis proici ab imperatoribas azi conflendo qzeat, uret ubi consiturum capuam est, strenue rem, Dareite Fgerendo. QVo enim co'silio aut qua nam pro icientia equorum confossiones, mili:um trias fagia ,DIi rumores , male accepta imperia, curti tempestates, locorum iniquitates in itinerefaciundo, equitum, centurion , ibunorum,aut imperatoris i iis casa in conseren-

δε praelio, alia, huiuscemodi prope innumerabilia,

aut prouideri xe accidant, aut o tqIam accidere,ue

damnosint,satis utiqxe perficere poterit'cum nulta perspe ad prosticitarum staciam propter temporis

exiguitatem, nulla opportunitas ob rerum d Rult

rem imperatori relinquatur, nec irem ipse 2 hic, ct illic uno in tempore adesse . nec plura simul aut imp perare alijs,aut ad nstrare ipsie Paleat. Equidem ego itast habere rem non magis magistro ab aliquo in scolis, quam ipse ab usu, qui humanarum actionum optiamus ac sapietit in D u magister est, doctus Urmarecuso: qmne qui iam sexagenariim quam militiam

478쪽

HI ST. LIB. I. Iadolesicas sequi coepi, eam a bucsequor. Ouo inter tempore anisaduersum a me , non semel etiam te uisiviti casiim ex victo rictorem, ex ridiore victu exercitum redidisse. Tot igitur annorῆ rsus, ct haec,quam videtas, aetra ab luce me moncre d bellt,ve quid temere incipiendum,nequid incon h. audendisi conmani. Velle autem Ietare fortunam, eius esse arbitror, clistas rcs angu sta cum sint, stes etiam longe augustior indies futura videatur. Quod ego conflium Ioanni, Tarenti noti, quorum res deteriores indies suturas arbitrer seque dum potius iudicem. Nobis dies ipsa meliora athsecundiora cuncta promittit, dum tanquam sieptis hostem clausium, ac circumsissem habemuό. Nobis IIa; do , ne dicam cunctando augetur autoritas, duplicat rur Vires: O tantum non captum hostemfama ipsa, qtsa bella maxime costant, per regnu,at fi Italiam diuulgab:trisiis contra omnia cum suis notiri fi cotem-pitu aeque in Stando Felicem,id est, Salernum M'iam1 utranquε nobilem. Ptranque maxime opportunam urbem recuperauimus: stando hostem paulo ante

ad obsidendam Neapolim festinatem, de fuga ut cogi'tet,st fide propria etiasalute solivita; quod ridetis

tam coegimus. Cum interim classis,quae oram bacina

ritimam metu sui concusserat, ludibrio haberi coepit, stantibius hic nobis pene auditi fuerant cla inariorumilitum clamores atque eiulatus, aut iugulum Sumrentinis praebentium,aut praerupi imis e rupibus in marest praecipitantiam, qzo insequentiam gladios fa gerent. Nobis Neapolis 2 oppida urbes1 vicinae annonam,equos,arma, recentem peditem,recente equitem

subministrant:quarum rerum illis non modo nasta s

479쪽

derium relictumst ullum, cum Apuliam Peucetios sac Salentinos, tot montes ac valles, tot nostra oppidac ab illis distrahant. Densu a pugna continedo,pugnan- rium inem, id est, victoriam, ab que ullo nos ro periculo consequemur. Cum illis vero satis bene actum fuerit ,s quod unum cogitare ac meditaripossunt nocturna iuga cocessi fuerit per loca di ilia, praerepta, astera, magnas ex parte vobis parentia. Qu.liaqA.Πnd etias diri imis, perit imis , ab Gperatoribus Psurpatum essesciofugienti hosti potem quoque vel ex amgento constituendum esse. Ouamobrem cum rimican-ssi nulla immineat nobis nec itra, censeo a praelio co-Τ tinendum, necpraebedam hosti bene rendae rei occa- , sonem. Et quoniam quauto arctius sise pressum senserit, tanto est amplius defuga cogitaturus, etiam censeo, uti occupato monte, qui Faucibus imminet,castra sub ipsum montem,ad caput fluminis cis ripam transferatur . quo pabuli,atque annonae discultate coactushogi, quod unum reliquum est nocturnae fugae consilium ineat. Rex probata Simonetistententia, statutooha peragedum negocium tempore, peditatum quanto

potest maiore comparat, veteranos euocat, nouos etiaequites scribi quid hostis paret,quid comat pertra fugai, captiuos, explorat qui montem lustrent,airus religent ,semitas inquirant, fidelibus se renuis viris negociu dat. Satis etiam costat Ferdinando clam significatum 4se, Pium Pontificem mutata sententia decreui se medium sese belli elui gerere, clanculum1 Simoneto iniunxisse, uti paucos potit dies in Samnites Beneuentum, quae Ponti cis ipsus urbs esset, exercitum

480쪽

I ST. LIB. I. . . stum traduceret: Alfi eo cognito regem decreuisse fomtunae res erestigio committere ,fore ratum superior seuaderet uti Pictoria ipsa in partes eius Pontiscem retraheret :m secus cesii set, uti cum iram in illamprouocaret h ostium,tum issum ipsim ad vindicandi cupiditatem, quodpo lea secuta est. Quocirca quae faciendo praelio necessaria G1sent, Amma ea cum celeritate comparari iusiisse. Istud vero a Simoneto impetratum,dferret abitum e castris, quoad uos rex per oratorestentasset,poisset ne Ponti cem ab eo propo ito dimouere. Itaque ubi parata esse omnia suas consilia latere hostem rexfensit, tribunis, ducibus1 conuocatis imp rat, uti quamvraxi nossentio de secunda vigilia cum

exercitu instructo parato , adsigna adsent: quid ipsi

paret,quidsieri a quo D velit, gulos edocet, huiusmodi etiam oratione cohortatus. In omni re bellica omi imi Viri quod usus ipse docuit plurimu occasio valet, quam optimus qui sique imperator summo dio,

ac celeritate complecti. debeat quippe cuius ea natura fit, ut ardua in planum facile vertat. Eam igitur nos capere,ac sequi max:we utile, atque in primis cavit mconsitum reor. Sed in omni occasione capienda, incapti l prosequendis sio pol inauro scritanda sunt aiater u quod factu opus est,mature ia visat. Quid enum occasone breuius, ius actus di fallerit,ut juo qzectque geratur ordine, quarido tu re praesertivi militari nihil ordine ipso potius ac maius est. Nam cons sto,ac trepidatio,praeterqliam quod periculo agerendis quidem ri bas maxime etiam conIraria est. Neque enim alit um, aut alterlim tantiim pratimn,quanquani

conscio ac rationes c pium , in hemiter tanta ccpisse