Bartholomaei Facii et Io. Iouiani Pontani Rerum suo tempore gestarum libri sexdecim. Quos idcirco cum Guicciardino coniunximus, quia vbi Pontanus desinit, Guicciardinus suam historiam inchoauit

491쪽

puthaud magno conatu 1se. QVo ho ti iusti Io vulnere fore ni castris intra Fauces transsatis, hostemfame confectum paucis diebus a se dedendum rex compeialeret. Quo audito,conu9catis Eucibus cum stragulorum ipse entetiis exquireret, Sim votum huiusmodi orationem habui sse accepimus. Qui dominari in bello fommuam dicat, Ferdinande rex,udin temere i i quidem mihi ct sentire videntur,ct dicere. u quod beyt a ministrationem, victoriaei euentam in manu fortu- Pocatum existime edqubdiu conserendis praeci-pra mazibus propter ea quae repente acci untinuuqua satis; ro pici ab imperatoribus axi consulendo queat, aut ubi consilium captam est, strenue rem, gnauiter ligerendo. Quo enim co silio aut qua nam pro icientia equorum confossiones, militum trafagia ,sa si iram,ores, male accepta imperia, curti Irmpestates, locorum iniquitates in itinere faciundo, equitum, centurioni , tribunorum,aut imperatoris i ius casa in conserendo praelio, alia, huiuscemodi prope innumerabilia, aut prouideri κe accidant, oinestquam accidere, ne damnossit,stu utiqxe perficere poterit' cum nulta

perspe ad prospiciendum istaciam propter temporis

exiguitatem, nulla opportunitas ob rerum d Rult tem imperatori relinquatur, nec idem ipse 2 lac, cti ic uno in tempore ad se, nec plura simul aut impe-perare alijs,aut administrare ipsie valeat. Equidem ego itast habere rem non magis magistro ab aliquo in scolis, quam ipse ab usu, qui humanarum actionum opti mus ac sapietit in magister est, doctus as aren eo: qippe qui iam sexagenaratra quam militiam

492쪽

HI ST. LIB. L Iadolescensstequi coepi, eam a ucsequori suo interim

tempore anili radu rsium a me , non mel etiam te Wsimu casium ex victo victorem, ex victore viciti exero vi reddi. sse. Tot itur annorursus,cthac,quam . videtis, aetas abunde me moncre debent, ne quid teme-

re incipiendum,nequid inconpulsis audendu considam. Velle autem retare fortunam, eius esse arbitror, clitas res angustae cum tistes etiam longe augustior ita es futura videatur. Quod ego conflium Ioanni, Tarenti noi, quorum res deteriores indies uturas arbitrer seque sim potius iudicem. Nobis dies ipsa meliora alchsecundiora cuncta promittit, dum tanquam septis hostem clausium, ac circumsissum habemuό. Nobis fiando , ne dicam cunctando augetur autoritas, duplicase . rur Vires: Gr tantum non captum hostem fama ipsa, 'qrea besta maxime costant, pcr regna,atq; Italiam diuulgabit: illis contra omnia cum suis nostris , cotemptui aque sint. Stando Felicem, id est, Salernam Nolam, utranqm nobilem. Ptranque maxime opportunam urbem remperauinaris: stando hostem paulo ante

ad Olsidendam Neapolim festinatem, de fuga ut cogi tet, ii de propria etia salute soliolim quod videtis

iam coegimus. Cum interim classis,quae oram hac in seritiinain metu sui concusserat, ludibrio haberi coepit, stantibus4 hic nobis pene auditi fuerint cla inariorumilitum clamores atque eiulatus, aut iugulum Sur

rentinis praebentium, aut praerupti Omis e rupibus in marest praecipitantium, q2o insequentiam gladios fugerent.Nobis Neapolis 2 oppida urbes1 vicina annonam,equos,arma,recentem peditem,recenti equitem

subministrant:quarum rerum i is ηοn modo nulla s

493쪽

mmmoditas,aut copia, cd haud sciam an eorum de

derium relιctumst ullum, cum Apuliam Peucetiosi ac Salentinos, tot montes ac valles, tot nostra oppida

4 ab illis distrahant. Demn a pugna contineti pugnan-- rium fuem, id est, victoriam, absique viro nostro perimis consequemur. Cum illis vero satis bene actum fuerit ,s quod unum cogitare ac meditari pupav6 no- , cturnasi ascelsa fuerit per loca di milia, praerupta, asperairagnas ex parte nobis parentia. Qu.lnqa.emeti fori imis, perit imo' ab .peratoribus usu patum e Gescio cienti hosti potem quoque vel ex amgento constituendum esse. Quamobrem cum dimicat di nulla immineat nobis nece Otra, censeo a praelio co-Τ tinendum, nec praebedam hosti bene rendae rei occasonem. Et quoniam quanto arctius siese prusum senserit, tanto est amplius de fuga cogitaturus, etiam censeo uti occupato monte, qui Faucibus imminet,castra sub ipsimn montem,ad caput fluminis cis ripam transferatur:quo pabuli,atque annonae dissicultate coactushoth, quod unum reliquum est nocturnae fuga cons-liisu ineat. Rex probata Simoneti sententia, fatutoha peragedum negocium tempore, peditatum quanto

patere maiorὸ comparat, veteranos euocat, nouos etiaequites scribitesquιd hostis paret,quid costulat pertras DP , captiuoso', explorat: qui montem lustrent,airus religent ,semitas inquirant, fidelibus 9strenuis

virv negociu dat. Satis etiam costat Ferdinando clam

significatum 4se, Pium Pontificem mutata sententia decreui se medium sese belli eius gerere, clanculum DSimoneto iniunxi se, uti paucos poIt dies in Samnites Beneuentum,quae Ponti cis ipsius urbs esset, exercitum

494쪽

IS T. LIB. I. . . srunt traduceret Alfi eo cognito regem decreuisse fomtunae res ercstigio committere ,fore ratum superior si euaderet uti victoria ipsi in partes eius Pontificem re traberet : secus cesii set, uti cum iram in illam pro uocaret hostium,tum illam ipsim ad vindicandi cupiditatem, quod posteasecuta est. Quocirca quae faciendo praelio necessaria escat, sammaea cum celeritate comparari iusit se. Uud vero a Simoneto impetratum, differret abitum e castris , quoad suos rex per oratores icitra set,ptis t ne Ponti cera ab eo preposto dimouere. Itaque ubi parata esse omnia suas consita latere hostem rexsensit, tribunis, ducibus1 conuocatis imp rat, uti quam maximossentio de secunda vigilia cum

exercitu instructo parato, adsigna assint: quid ipsi paret, qui fieri a quossi velit, ingulos edocet, huiu modi etiam oratione cohortatus. In omni re bellica omιi imi viri quod usus ipse docuit plurimu occastio va- let, quam optimus qui sique imperator Ammo dio, lac celeritate complecti. debeat quippe cuius ea naturast , ut ardua in planum facile vertat. Eam igitur nos capere,ac sequi maxime utile, atque in primis cactum P conflium reor. Sed in omni occasone capἰcnda, tria-

pi is , prosequendis duo poti si murosernanda sunt aiatem quod factu opus est, mature i visat. Quid enim occasoae breuius,an Vacius es alter si,ut 'o quodque geratur ordine, quarido tu re praesertim militari vib l ordine ipseo potius ac maius est. Nam consi sto,ac trepidatio,prater ais quo pericillos gerendis qui- 'dem ri bas maxime etiam contraria e . Neque er Izmalit unum, aut alterum tantlim pratiam, quanqu.mi

conscio, ac rariove sit c pium, infelici iter tame O

495쪽

inuerim magis ob imperia non eo qsio tradita eran ordineseruata, quam ob militum virtutem, atque a uersarum partium imperatoris industriam. Quocirca neqaaquam a me cohortandi entu, vi in covserendumauibus deliter ac fortiter rem geratis: quippe cum dem, virtutem 1 vestram in multis, magnisi di e ultatibus plane perflectam habeam ncque uti ducta-do exercitu iter maxime ex=loratum habet sudeatis: cum hostis ipse quamproximus t : ct quae explorata essent,cunctast a me diligentis ne explorata. Quid etiam mihi in animo sit, quid faciundum decreuerim,quai qe ncbis occaso osse, at, tum mecum tenetis. Verum illud unum,illud inquam una moneo, hortor, ro zo,st pro iure etiam meo impero,ut quae a me praescriptosint, eorum memores, ad capiendam occasonem, quam prope tenemus in manib&s,ati ut verius dica)omnino iam tenemus,ordinem adiuugatis. Ero ipsi pro loco ac tempore adero. Anfortasse verendum est,cxemeitatis imi viri, ne hostis cognito conflio nostro,instructus,paratu 1, at , tu a te armatus o sentatur' Satucompertum fatis exploratum 2 cognitum habeo prae - ter paucos admodum,qui proflatione noctu excubant,

teros omne is pere idiim esser os sub tectis quense sumiae ac montibus elos, omnos otiam ignavi fimos ducere. Antequa Gno expergi uetur, armis instruu-tur,equi frenatur, tribunum 5 quos ac ducem utimi pedes,eqκrs conuenit, metu,ac repentina re attonitus nos occupato monte, est actis portis adituse reseratρὸ voti compotes, locum castris ceperimus. Ouo capto,no'

496쪽

ΗIS T. LIB. 1 --rtitam tutum hosti relinquamus. Neque multum temiapus aberit, si aut se nobis dedat,aut nece sitate coni palpus, fuga sibi quainaxime periculo a ccnsiulat. Hac ora:Iove a cepta trituni, ducess ad imperata qti hfacienda properans paulo ps instructo cum exercitu, magno etiam lenitio a sunt: rex peditatum praemi itineris ducit iti montem circlim, ac stuperato iugo fiane vita trepidatione inde desiendere, intcrim equit eniprocederepaulatim,atque1absignis iubet. Vbi verbi pus vijum est,quo pedes destinatum ad locumperueniisse iam poterat,dato gno, Robertum Vrsinum,Dctu cuequitibus uperare Fauces imperat. Ille egi sie uata vera, citato equite, in h0lium Istationem illas us,alios semifovincis capit, alios rcu nteis vulnerat, ac paulo post in fugam actos, si bin um ansus acriter ' Uet. Roberto urgente gregarim miles,qisi eum cui ivi erat, preda iniretus,nihil , adprascriptu geres, tabernacula diripere , equos a praesepibus dissoluere ,st, equos isarcinis onerarestatim coepit , ac tanqOmfugato ho-ile , praeda onustus ad Fanccs, atque in ca Ira regredi. Rex id quod erat verit in , dari te; sus hosti ad arma capicnda, aliquot turmas cum sumpse set, ipse reliquo

cum exercitu pro Facsibus expectare decreuit. Interea hostium duces fugientium ac pug antium clamoritus exciti, re cogiaita, propere ac oersunt Gos hortantur

ac pravrisiis, qui impetum sustineant, ut quenq, sors

obtulerat,acies instruunt, ac patitatim alios atq; alios equites summittunt. Ecberalis ubisustinere impressonem nequit, cedere pedetentim coepit. Vrgebat enim cum lectis imorum manu equit m Vrsius, aque acu

497쪽

tur. Hinc Robertus, illinc Ursus dum β os hortantur dum fortiter rem gerunt, para abfuit quo mimre uter que suo ab aduersario caperetur. His rem pene intra globum gerentibuό, regi, sq, in arcto propter locorum, ignorantiam pugnantibuό ab hostium ducibus leuam ni irassi, hinc pedites, inde equitessummittunturi strex cum intellexi seisuos in arcto premi, maerore eqre

tum manum sub idio ire iubet. Hostium vero pedites in angusti,' piarum implicitos inter se regios consticati, al, hastis eminus, aut silvetis, alij cominus gladiosust is,aut vulneratis equis, ipseos equites partiri; dej-ciunt,partim in fugam vertunt. Lo γ um peritia hostem maxime adiuvabat. Regius vero vix e via egredi,

illic omnes cogi, alijsi ath alijs subfilium ferentibus

in unumsimul cuncti coire. Quod aduersarius ubi vidit, ab dextra miserat acrius illum premere, conari etiam a tergo inuadere, atque ab reliquo exercitu st- iungere. Quod rex veritus; vos referre pedem paula- . tim iussi. Primis igitur,dum partim pedem referunt, partim etiam terga vertunt, fugam iam parantibus, postremis autem in aciesantibus, cum locus ipsi explicandis ordinibus bauquaquam satis 4set, hostium duces eo acritin urgere incipi vht. Illi a tergo,hi ab latere , plures gulos, liberi impeditos, recentes saucios circumsistunt. Hic vero ingens strages equorum atque hominum ascivetari' edita, qui ab rege propter i- pendia non statim exoluta initio obsidionis ad Ioannem transfugerant. Intθr alios,atque inter primos Si- monetus cadit. Robertus valuere in ore accepto, vix hostium elapsiis e manibim ad regem,qui extra Fauces

in loco paulo editiore ini taurare pugnam parabat,

recipit.

498쪽

'recipit. Caeteri magna e parte capti, rex ea exerci

marte exatus, cum nullum inpedite praefiduἱ esset, iij pe cuius nuta in toto praelio extiti set opera, cum ne hiscum tenuerit, ne B imperium rauerat, ineque ubi reptin ferebat,pugna assuerit ummis tam e viribus auniti, quod unu erat reliqusi,ne hostes Faucibus prodirent. Quo circaprehensarefugientes,confirmare inte-

Iros, hortari,rogare,locum tuerentur peresse tot leactos equites, tot etiam recentes turmas, aduentare ecastri Abstia viri esse velint,no hostium modo impetum repressuros, verumetiams Faucibus egrediantur, magna etiam illos clade lecturos: ipse in hosteni proficisci,ac nunc his,nunc isiis se ostentare. Cum interim ex tu, qui inpraesdjs collocati erant, qui, postremos tenebant ordines, multi gna, locum 1 deserere; fessi fuga dare coeperni. Ouod hostium duces cum animaduerterent, tanto se impetu e Faucibus proripiunt ut regi' vix primo congressususIetato in fugam se qua- lax imis habenis dederint. Hostes flatim in castrifro ecti cum vacua ea defensioribus inuenissent, casta diripiunt, pauci trans p tem, Nuceriam, finitima, tu loca se recipiunt, regem Neapolim versuffugietem haud multi secuti: reuiqui pene omnes aut in praelio. aut in fuga,aut in ipsiscastris,ad quaepostpraeliu refugerant , ignauiter capti. Magnus captiuorum omnis generis fuit numerus. Direptis castris ingens tum rerum aliarum, tum argenti atque auri praeda Sarnum perlata. Hanc cladem novatum modo praedicta, ct eorum qui rerum caeli periti fiunt, verum prodigia quohfraecessere. Nam se veterum fatiloquorum carmina passim recitabatur,quibus reti clades obnunciabatur

499쪽

oso Io. IOVI ANI PONT AN IO Mathematicorum mina val/ferebantur. Prιdie etiam quam pugnatum est toto ferine die coruorum

greges praetori obuoltiauere conclamantes, ac proximis insidere arboribus. rex ipse praetorium egressus; equo repente cocidit.Diu ess locis alibi sanguine, alibi oblitis cinere guttis pluisse nuriatum einnotat obfljs holerum e viguitas insedisse. Nostra tamen tempekate haec aut animaduerpere, avtprocurare religIosim est. Die quae issecuta si , cimi a Ioanne, Tarentiano coacto senatu quid de captitus statuendum, quo primum arma inferenda essent consulareIur: de captuu vicit eorum sententia, qui censebant pti triremibus impositi, Ma stiliam deportarentur, nisi finito bello in Datiam non remittendi. De prosequendo verbbello duae cum essent sententiae, altera νιι ad obsidendam Neapolim Itatim admoueretur exercitus, altera

xii nitima prius oppida, quis in regis de reguli pernebant,tetarentur: huius quidem TarenImus, prioris Pero Ioannes Coxa autor erat, cui plerique a1sentiebantur,eumi ita locutum accepimus. Siquam nobis perficiendi besii rationem hesterna ostendit victoria, eam j sit equi, atque oblatam a dijs immortalibus capere occasionem volumus. dicam audacterforti β- mi duces die crastino, hostem Neapoli circumsulum, atque haud multo post cum ipsa etiam urbe expis a- tum videbimus. Quantum igitur sedendo ac consuliando temporis ipse absumimus, ratum a belli ne per negligentiani ato ignauiam voletes absumin, quisi quo impetu in hostium castra irrupimus, ea alacritate su-Ios atque in s am versos cuti essemus, eodem cursu, aut rete j, o trifuga capto , aut starenti itinere inser- .

500쪽

H I S T. LIB. I. Ii Fluse,in magna mihi credet) occupanda extimproua Neapolis occasionem incidissemus ecura ct peni: oc:osa ciuitate dum Sarni circunsessos nos, ac tantum noucaptos, in porticibus ac compitis inaniter gloriantur.

Sed quod vel militum labore vesprae studio alli laetiria ipsa qua praecludere hominu obta 62 cbilia ontis sunt e wautpeccatum id quamprimum ri corrigamus, nostrum quidem est auis corrigi minus poo qua a do quod factum oportuit stustra de eo fa irrido consit-lium nanc initur aliena quod reliquum est, quodi iunostra adhuc manu positum,celeritate pomus. lose obrem quoniam quod in erunt besio maximam videtur profligatum in acie auuerserium de se, di, muris 1 tutando cogitare iam coegimus quid reliquis perest, nisi uti moenibus mclusum, obsidione ea quam arctissima ci amus' Quo quidem circunsessio, quid

opis, quid 'ei reliquum, quid animi essepotest ijs, qui

eius partes hactenuτ sunt secutiZItaque cum una sit regni caput Neapolis, in quam Ferinandus avr 9 exercitu pene solus refugit, non tam sui arbitror aut moenibus stetus aut ciuium beneuolentia, quam arce Vis silens,in quan non est dubitandum,quin ubi maris castra admota senserit, confestivise includat metu tem ritus , ac nobilitatis odium timens, cuius bona pars ad nos transierit: quaenam causa est,quae inquam est casese ori imi duces, cur non crastino die,albe siente coelo , auulsis signis ad eam ob fidendam exercitum rapiamus ' Nobis integrae sunt vires milies victor ct quod maximum est, fortunae ipsus fauor adest hominimi voluntates,eod insemper qκo fortuna lactinatinum. Contra,regi cata pires,exhaustis alphonsi be-