Bartholomaei Facii et Io. Iouiani Pontani Rerum suo tempore gestarum libri sexdecim. Quos idcirco cum Guicciardino coniunximus, quia vbi Pontanus desinit, Guicciardinus suam historiam inchoauit

511쪽

ba IO. IO V IANI P ο N T ANIlis in rebus nobilitatem praeseserebatgeneris,quod alii Gallicum ab origine quam Italicum malunt. Nob tesen m quos insecutos e Ga zia Normanos ac Viscam dos duces pia si ex Apulia, Sesentinisi Constanti- 1 politaui Imperatoris praefectis, virtutu merito do natos in initio oppidis, qss posteros eorum imperita si , in quibus Ventiniam, Materam, Crepertinum, Neri- uam fit se tradunt. Qui dominatus indies magis, jugis L auctus fuit bellicam ob virtute, qua haec quι em familia in Italia ex eo adhuc etiam ret. Quo factum est, ut dum partim ipsi regum quorundi ima potentiam , Verbum, dominatum parum aequo)θ-runt animo,partim ibi a regibus timentar, aliquando familia omnis ad internitionem pene redacta fuerit, vix uno aut altero superstite. Adeo euertendae i injbil reliqui ad crudelitate regibus ipsis fuit. Contra,

qui Italicam eam a serant, nec ol fuisse, nec nunc quidem extare Vzd Gallos, Britannosve tali cognomentosamiliam: eductaint agnationem volant ab oppido, cui ex ea domo primus imperauerit, ut Cis. nam, Martiariam, fibulam, Moli iam, Aque ina, qua

ab oppidis snt agnominata. Sed ego longius forta se

digressus sum. Quamobrem ad incoeptum redeo. Duiu haec ad Sarnum,proximi 1 geruntur in locis, Iacobus Picininus hostium partessecutusA Britonoro, ubi by

naufrat, mouens,per Cecenatium, atque Ariminensum nes projectus, decimo die ad lumen Cesanum

peruenit. At Alexander, sederici si, qui iis sa Pij Ponti cis ac Trahicisci Uortiae iter eius obseruabant, quod eum locum maxime idoneum ad prohibendum tran-

stum iudicarant, flaminis ripa osse, aggeribo s

512쪽

ΗI ST. LIB. Lmunierant, ne transiret hostisfacile prohibituri. Postramen veriti e Picinium conuerso repente itinere S erratum teneret, eὸ cum exercitu se contulerant.

Itaque Picininus quanqliam metuo militum labore, nullo tamen obsistente, aggeres diruit, ac repletis tostis

trans sumen exercitum ducit, ct ad Uim fluuium eo die castra ponit. Quo sentiens Sigism diu,qui istum insequebatur, eo conflio,vin Alexander Fodericus, astonte obstitiisent,r e a tergo includeret, confestim in

Fanensem agrum rodyt. Picininus die insequenti cum Loretiae Mariae templum ex itinere ingresus, Diuum salutasset,adsumen Potὸtiam castra mouit, quod, in sola celeritate rem postiam inresisteret, nocte intem pesta moves, cum ad ostiasuminis cui loco Firmanus Portus est nomen peruenisset, Peritus ns mons, qui litori imminebat, ab aduersario teneretur , ubi qui e ploratum misit fuerant,retulere liberum eκm esse decreuerat enim occupato eo ab hostibu4 rem gladio experiri contΠnuato itinere, emensus eo die passuum septena ac triginta millia, ad Benedicti templum perusnit, quod a Truento limine circiter octo mi ilus passu ni aberat. Ibi duabu horis equo ac militi reficiendo concesiis, cohortata seuos, ut quou reliquum erat ad fallendum hostem,equis conficerent animis, deprima

vigilia mouens :nstructo exercitu, ad Truentam pem

uenit. Hic cum a militibus, quipraemi, gratia Asculuvenerant,rtem ab oppidanis inges exercitus esset strepitus, pasiim h noctu iugiresplurimi cern rentur, ratus h lem eo cum uniuersis ι ijs profectum, consist re agmen ius it. Ipse cum omnip utatu erat enim inc stris eius peditum duobis. Mistibus amplius magnom

513쪽

gregari' militis numero ripas suminis tentaturus accurrit, juccissi obicibus, ct aggere aequato , vado in-uearo, primu sume transist quem insecuti reliqui ripas oc paucre, quibuS occupatis,dato signo, reliquus exercitus traductus esides tertia vigilia,ubi Columella castellampositum est, tumulo capto consedit , pluri-1Mish factis ignibuι, regnis ines ingressum finitimis Agnis auit,qxo ali s pro partium dio tititiam asserret, metum alues incuterer. Cum interea sedericus, Alexanderri Maceratam profecti, quo portum Firmangante caperent,victi celeritate Pi Gmni, incoepto irrato,

consitu mutare coactisunt. At ille biduo tantum quieti militum,atque equorum dato, mattatus assosta, qui Andegaven eis sequebaturpartes ad Turdini ostia, qui aurea satin infuit, constitutis castris, ac decimo die machinis,caeteris 1 bellicis instrumentis e naui exon ratis ad ob dedam ciuitatem SancIi An seprosciscitur. Iacobus Padultus,qui oppido cumpraesidiopraeerat, dissibus moenibus, quod aeneorum tormetorum vim minime possentferre, deditionem oppidanis suasit Postridie quoque ciuitas Pinnarum, no expectata oppugnatione,deditionem fecit. Inde Laurentumprofectus Pirininus cum esset, ctiam quassatis, ac dirutis muris susineri diutius obsidio nequiret, tum Franciscus aquinas Marchio deditionem his coitionibus fecit, ut ipse cum omnibus oppidis, quiἷus plurimis dominabatur,

ad Ioannem transiret, Laurentani multae nomine a reum quatuor millia penderent. Hinc ad sternil profectu. cui post ab oppido Pisicaria faectu est nome ,str

toponte,ac traducto exercitu in agro Theatino castra

posuit eo constio, ut 9 a rum vastaret, o Iuliu Ca

mertem.

514쪽

, HIS T. LIB. I. Hertem, quem n er coduxerat, illic expectaret. Nani mitio ruentam cum transibi, vigintiquatuor equitumrmas, haud ampliuι secum habuerat. Interea vanabodus Theatium fines populatur, singulisi pene diebus cum Matthaes Capuam praelia facit. Luc rex propter dripirtutis 1 opinionem Up:do, atque uniuerse regioηi profecerat: qui quanquam parua equitum ac

peditum manu, Picinino tamen ubique occurrere,iu

ri oppido propinquos agros, populantibus metum iniserere; insidias disponere fugare, capere, denique hontis conatibus omni arte obuiam ibat. Non multo autem post certior factus Picininus, ridericum atque Alexactam, quiplareis dies in Asculanorum finibus Boi nivortiam cum septingehitis equitibus expectaVerant; munitis ad Turdinum casiris cossedisse, decreuit a

Mersius eos cum uniuersis copise regredi, evocata magna peditu auxiliarium manu, accito etiam Caldorarum

exercitu, qui statim in belli initio ad Andegaviensem

defecerat. Medius amnis νtrun1 dirimebat exercitu, utrach copia qzotidie iti armis erant, utrinque imperatores rem egregie curabant: quid casu, quid industria parare posset, hinc atque illinc prosticiebatur no dies.

no noctes quietae,nuc eques,nunc pedes ad arma currere,e castrisse proripere, remere oti,a prauu exposi re. Tres illiu, temporis clara mi duces de virtute,soria B certabant, par robur,par militum audacia. λ- ciniurii locus aliquanto editior tuebatur, hos arte ac

labore parata munimenta: ille peditatu superior, hi veteranorum delectu: ille quod rem sibi futurum cum duobus exercitatissimis imperatoribus intel steret, eo maiores concipiebati=:iritus, bi partum multis belli ἰώ G

515쪽

decus ereptum irimi indignabantur. Excitabat etiam utrunque exercitumstudia veterumfactionum quae a Fraccio, Vortiach ducta, multos annos in graui misbellis, acerrimis etiam abse magis ac magis iras, odium1 accenderant. Illud vero partium alteri acerbsio graue, quod morbo grauatus Federicus nec equo nec pedibus obire imperatoris munus poterat. Erat se viri Dexercitus, qua piria 1 actionisfere semperfuerat,dsimilis disiciplina, quod vortiani cuclado, Bracciani prouocando laces urit bellii magis adminini abant. Cum igitur multi quotidie e Picinini exercitu inflationem illati hostili, nauuiuguli,nun pauci , nunc etiam plures in certamenprouocaret,forte accissit uti Saccagninus,cuius Picininus forti operas pertebaturim paucis equitibus,ac lecta peditu manu e castris proingressus in planitiem, qua media inter utraque castra interiecta erat lumen traserit,prouocaturus eos, qui in Patione pro castris agebant. Hi de oecta equitum paucitate,autore Marco Intonio Torella, qui ilationi praerat in Saccagninum iliati, magna peditumstrage edita, reliquis in fugam versis trans flumen praecipites egere Quod con spicatus Picininus, Iulium Camertem. fugientibus summittit. Hoc cognito flextaer omnem exercitum armari iubet, premi equitu ordines e

tra vallum progredi, qui subsidiosationi essent, impo

516쪽

HIS T. LI B. L os equo passu tu portam casstrorum quamconfert uni

feratur. In media versari iubet a te S luesἱΠιm Luci mum, ipse milites cohortara,nuncsingulos alloqui, nas ulpturo, fortia cui Ofacta referre, vulneratos ex ac resubducere, recentes se is , sauci,s integros si m- mittere inunc adderessu anzmlim inunc terrorem ad uerseri' inistere,nihi segneinthii remissum agi sinere epe aute suorum ora volitare, in hostemfrenuumque ite immittere, saepe ex ac te excedens prospicere hostium ordines, uas atque aduersariorum res expendere,qu:d cauendum, quid sequendum esset con siderare: nihil denique praeter mattere, quod casu erret,quod ratio uaderet,aut bedi disistiva, tot, avnoru aspratisru vos o graderet. Hoc presio. videri potuit quando alias fortunam ipsam besti dominam, mediai use emitisse Miter raranque aciem, nunc his, nuric Illis Pictoriam osserentem, atque alias in illos inclinantem, alias retrahente se e ludi cari imperatores ipsos, nec pati eo die, ea acie discerni, utrius exercitus milites, utrius partis duces aut fortius rem gererct,aut maiore animo consilios administrarent. Nanque alia parte Alexandersumma vi, diligsntia curare omnia, quo cunque casius vocasset illic adesse, plurasimul pro istice re,periculis occurrere, prehensare aliis;, alios hortari, Poce, vultu, manibus, quid agi vellet significare. Imperatorum praesentia diuersi locis pugnam instaurabat, multi utrinque cadebat equi,vmi. Ipse locorum an gustiae,maguaiah ducum peritia, oectata item vetera norum Pirrus, ct equorum, virorum1 recentium ala cersiuccessus ummu animis, ingetiuem conatibus feri as tentarι omnia cogebant. Itaquωrmorumstrepitus G a

517쪽

is Io. IOVIANI PONT A Ni .equorum stemitu, procurretium, militum clamoria

bivi,alibi cadentium gemitu, aut Vrgentium laetis co- clamationibus coelum complebatur. Interdum tanta ira, irritatis, adeo certabatur animis, ut praeter ictus, hastarum istagores, metu letio pugnaretur, vir que aciem nunuste,nunc fortuna ludificate. Et iam in noctem pugna protracta erat, Picininus stultras- pius tentata palustreisper locos via, quod irrumpi intra munitiones, quae amnis vada impediebat, nulla vi posset circitersecundam noctis horam iussi,ab dextra atque istro cornu νtranque alam,qua maxime conferta hostium acies erat, irruere, tanto impetu,rt in

vallum usique viros a portae latere penetrauerat. Qua facta impregione, multi passo exclusi capiuntur. In hac pugna atrocitate, tantoch rerum discrimine riderici praesentia plurimum contulit. Nam victus cessitate in aequum se inferri cum iu 1set, laboranti in in t pore assuit: qua acies inclinabat, recentem militem summi sit, hortatus pro loco ac tempore, ut alij sensim cederent,quos in locum iniquum progressos intest bat:alij obdensatis ballislladiis h cuneo facto, cose tim hostem repellarent. Agnouit Festren fis miles imperatoris sui artes atque consilia: itaque nunc sin cedendo,nunc acri conatu propellendo essecit ne inges ea nocte clades acciperetur. Repulsius a vallo atque a porta Picininus in castra redire, ignibus qui e stame iis hastarum incensibunt,lucem ,faces1 ministrantibus. Mane ubi Sol illuxit, magna hominum, maior quorum strages apparuit, forda terra facies truncis. cruore, ea tuteribis. Cernere erat in ipsis castrisferestre tuam quenque rumpedirem, tum equitem, qui in ptava

518쪽

HI ST L I P. I. δεν pugna non cecidisset vulneratum , sauciorum gemitu tabernacula resonare,equos , viros pasiim anima agere,altos caseo aut capto amico dolere,alios aut sua uorumis, aut hostium fortiter facta referre. Erant qui imperatoremsivum, qui ho tisi duces aliam ob causam aut laudarent, aut accusarent, nemo tamen qui non fessumst atque defatigatum diceret,iantum praeterita dies laboris aerumnarum, attulerat. Igitur nocteii sequente Federicus, Alexanderis communicatis co-slijs, veriti ne hostis positis a tergo ca Iris, pabularionem ac regressum prohiberet, magno silentio egresii, summa etiam diligentia adhibita, ne disice sus hosti

Nunciaretur a perfugis, equis, qui CrauIus vulnerati erant,relictis, sarcinarumi inutili onere,magno trianere breui pacto Gfecto,strans Truetum,proxime Cruptas amarasse recipiunt. Ouos eo die Picininusparum

mpo set assequi postridie ad Truentum peruenit, eo consilio, uti illos insequens in eam Picent partem, quae nuc Marchia dicitur, bellu transferret. Sed retractus a Caldoris, principibus, alijsfactionis Andegaviesis, metu Matthaei Capuant, ct Alphonsi, Inicis Daualorum,qui cu Enneco Geuara ad Amonis Vastu non exigua equitum manu aestiuabat,quorum Ui praeda futuri essent,in Theatespaulopost regreditur. Reuerso confestim Fracauilla Buccianicum, Vinmagna, Lanci num impellente Tuccio Ricio, cuius magna in eo populo autoritas erat ,sese dedidere.Quibus deditis, S rum transigressus quod interea Ennecus cum fratribus i in Campaniam adferendam regi opemfestinarat) ρ-mnem eam regionem paucis diebus cepit. Quassi enim quid quis proceres, primates, in Feretanis eranti

519쪽

. O Io. Io VIA NI PONT AN I flatim ad Picininum nuntios de deditione mi re Arrium prUects post admotas Ormenta cum de ali

xilio L erarent,poris post iobus si ei Picinini sese

iermittant. Quos icto, cui Matoa, via no labore pleri castollis, quaein finibus d beatinorum crat, Matthaeum intra urbem inrausit. Tum reIfit: tu oppi u antonio, Cui risi alijs quae Ab Alphonsere eam erat,ihi cum parte copiarum relictis qui darent operant, ye quae iacui sones a Matthao ferent seper fines P iguorum iri Marsos profectus est. In itinere Salmonenses, item Dama Cel ina, ct Petrus Cantelinus Populenin comes missis oratoribus etsi dedidere: ac paucis doebus Miro, Pelignis i univcrsis prater Tagasotiam captis,aut deditis, nactus occastionem ore prudi

Tiburis, Ro nias potituti, Sabinorum fines in usus, plurimi astrilis dire tu. Syla strum Lucinitim cummisse ei uiribus, peditibus siexcentis piramisit, qui Titur prodenribu tra'. est. Verum opera Iordani Co--mna r in tu irrito incaepto redνt. Nam Iordantuquanquam ad tersu regem cum Pirinino constenserat,ma sit tamen Roaeano ponti ci fidem seruare. Igitur ulmster in Patrembariae agrum digressus nam Iacopus Sabellus Pici vani partibus fauebat Latium, pro' pinquos, urbi agros ita vastauit, rexauito,ut metu,

terrore1 cuncta compleuerit: magna etiampecunia,

persteriem induciarum, finitimis e populis comparata. Quae res Pium ponti cem magnis diurnis, noctum nos itineribli nam ea tempe te Senae sicbathro terare Romam compulit. Interea Francificus 'sfortia. cum intellexisset liarum pro stere, ac pro antiq a gloria a uis pugnatum,veteri exercitu paucis diebus ire si u* nouo eti 'scripto, ac in 1 se Donato,iuem

520쪽

xis copiis pr fecerat, tu int utrunque imperatorem cuomnibus copijs in Sabinam ac Latium cum primo quoquν tepore proscisci. um inclissimul exercitibus cum Antonio Picholomineo, que Pius cc ipsi, praefecerat, aduersus Sabestu ac Sylvestru besiu gererent. Sed quod hyems iam appetebat,eVVnatu aliquot castellas, mature in byberna cocessiere:quod etiam ab ho ibusfactsi est. Na copijs diuisis 'minus Sylvestra Palabariae, I - 1ie Comitem ct Carolis Bassionem cuparte copiarum in Marsis collocauit: ipse Hortonem profectus, reliquos in Marrucinis, Theatibis, i hibuit. Quoniam autem ab sapientibus traditum est viris, mini eodem

statu, quo est ortum permanere,quid mirum, rerum, ac locorum nomina cum aetatibuUimul immutari ' Dgitur ne lys, qui vetera sequuntur,noua quoque ignota

Ait nomina,placet qua m cpunt, ct qua olim fuere an stationes regionum, in quibus a Picinino bellare hoc stum est paucis describere. Aprutium unde no- virn c perit,afirmare vix ausum: alij enim ab apris ducitam putant,quod cum asserrimi montes, silue trias ad nodum in eo sint loca, apris inde frequentibuι abundet: alij, quod pars quaedam eius Praecutinorum quondam esset, corrupto nomine pro Praecuito A prurium dictum volunt. Sunt qui a locorum a peritate deducaui, facturus ex Astrutio sprurium velint: id nomen montanis primo locis inditum, pbi vero ab ν; qui regum vectigalia exigerent,paulatim productum plures simul regiones complexum esse. Siquidem Marsos cominet, qui nunc in Taliacotiensies, albensis, Celanensis, Aquilanos,Mauriosi distributi sunt,etsi Sasinorum hi quadam ex parte, quam Marsiorum olim