장음표시 사용
3쪽
4쪽
Ac Pontificii Iuris, CaesareiMe consultissimi, necnon linguae Graecae, & Hebraicae peritissimi,
COMMENTARIA IN IVDICES, ET RUTH:
Mendis nunc sane quam plurimis diligenter expurgata . CVM INDICE COPIOSISSIMO.
6쪽
VNC Librum, quem nos Latino sermone utentes librum Iudicum appellamus,Hebrari patrio more Sopher appellat leu Sophetim: quod idem poenitus, licet diuersia linSua, eth. Hunc scriptores facri s 'ild,6 ariem temporalium rerum considerantes Iosite libro subiunxerunt. - 'i'si' quippe quia post illam haec historia consecuta est . Vocatur autem liber ludaeum , quia de gessis Iudicum Israel in hoc libro historia co-
texta est. Hunc librum in auctoritate libro Iosue, S: Regum pauiparamus: quoniam in secundo ordine canonis, scilicet inter prophetales collocatur, 3 est sectandus illorum,ut ait Ieronymas in Prologo Galeato. Quare vocetur Elerim Iudicum: cs an debeat poni inter hiros Sacrae Scripturae. atiaest. I.
VAERET'aliquis, quare vocatur Liber iste Iudicum. Respondendum , quod P pulus Iudaicus eductus de Aegypto , α introductus in locum habitationis suae
non semper eundem modum regiminis,&principatus habuit. Qilodam autem te rore per viros bonos regebatur, qui iudices appellati sunt, eo quod iudicabant Israelitas ius reddentes in negotiis eorum, ad eosque totus populus confluebat, quom gesta, ne obliui nis caligine velarentur, sacra scriptura in unum volumen compegit. Et quoniam tota nam ratio de viris illis iudicantibus est, nec interponuntur alia, nisi quae sub horum iudicum tempore ab eis, vel ab aliis gesta sunt, rectὸ liber Iudicum appellatus est. n liber Iussicum inter Sacrae Scripturae hiras poni debueriti Euaest. II.
UAERETUR ulterius, an Liber Iudicum debuerit poni inter libros sacrae scripturae. Et primo videtur, quod non, quia ut ait Apostolus L. Timo. 3.omnis scriptura d inspirata utilis est ad docendu , ad arguendum, ad corrigendu, ad erudien' uinitus inspirata villas eli ad docendu , ad arguendum, ad corrigendu, ad erudiendum
in iustitia,ut perfectus sit homo Dei,& ad omne bonum instructus. Liber tamen Iudicum Alpii. Tos L super Lib. Iudicum . A non
7쪽
non est ad aliquid huiusmodi, eo q, puram historiam texit: ideo non d ebuit poni inter ii bros Lacros. In contrarium videtur, quod debuerit poni inter sacras scripturas , qaliber istea propheta conscriptus est . Quod patet,quia ponitur secundus in ordine libroru prophe talium , ut declarat Hieronimus in prologo Galeato: si tamen non fuisset aliquid utile, sanctum, propheta non scripsisset illum. Nam prophetia non est a propria voluntate, sed si
cui Deus inspii at, ut patet 2. Pe. capit. i. scilicet: Hoc primum scientes, quoniam omnis prophetiae scriptura propria voluntate non fit, non enim voluntate humana allata est aliquando prophetia, sed Spiritu cincto inspirati locuti sint sancti Dei homines. Deus tamen non mouet supernaturaliter hominem, nisi ad aliquid, quod valde utile est: ergo liber iste debuit poni tanquam utilis inter libros sacrae scripturae. Item pate quia Christus allegat interdii s- miles libros, scilicet libros Regum, qui sunt pure historiales, sicut liber iste, ut patet Mat. 11. scilicet: Non legistis, quod fecit David, quando estiriuit, de qui cu illo erant: quomodo in trauit in templum domini, & panes propositionis comedit, quos non licebat comedere , nisi solis sacerdotibus. Et illud habetur i. Reg. Li. p. ergo etiam liber Iudicum allegari poterata Christo tanquam eius dein auctoritatis, vel similis: decoris equenterponi debuit inter sa-kai,icia eras scripturas. Respondendum, quod liber iste debuit poni inter sacras scripturas, quia uti-
quaesuv. litas eius multiplex est. Totius enim sacrς scripturae intentio est hominem per quaedam media conuenientia manuducendo perducere in vitam aeternam. Hoc autem fit inquantu homo Deo applicatur. Potest autem Deo applicari homo dupliciter, scilicet seruiendo , amando. Seruiendo quidem, ut domino, de creatori. Amando autem, ut summum bonum . Homines aut Deo seruiunt laudando eum. Ideo intentio saerae scripturae est inducere homii: r nem ad laudandum Deum. de ille actus non est alienus, sed de conuenientissimis ad Dei culm tum : nec aliquid Deus magis acceptat. Vnde alma mater Ecclesia ministris suis, qui sacri sunt, nullum aliud ministerium dedit, nisi Deum laudare . In veteri autem testamento potissima qperatio lacerdotum, & Levitarum erat, semper manete in canticis diuinae laudis in va- vis generibus musicorum organorum, ut patet i .Parali. 11. Et licet sacrificia, dc aliae caer
moniae fierent i n sanctuario , nihil erat, quod magis Deo placeret, qua Laus. Sic patet Psal. 9.scilicet: Sacrificiu laudis honorificabit me, de illic ostedam iter salutarium meorum. Unde tota intentio David suit Deum laudare, & omnes creti as non solum rationales, sed etiami,., 44;ὸ non sentientes ad Dei laudem conuocare : de de hoe solo libru Psalmorum edidit. Lausta-su men est sermo explicas magnitudinem: ideo debuerunt nobis aliqua magna de Deo proponi,per quς moueremur ad laudandum Deum: Haec autem sunt mirabilia Dei, stu penda quae frequenter Deus exercuit: ideo sacra scriptura curauit admiranda gesta Dei, vel omnia , vel plura stilo, memoriaeque mandare, ut habeat omnis aetas quid de Deo admirari posti t, de ex hoc in laudes moueatur. Enarrantur aute in libro isto admirada gesta Dei liberantis populum suum de manu hostium, pro quo ille Iudaicus populus Deum laudare debebat, nox quoque quamquam ad nos immediate illa non pertinuerint j quia magnum ubicunquareperiatur laudabile est. Et sicut Deus iustit, ut patres filiis, de nepotibus enarrarent magnalia Dei, ut sic per omnia stacula extenderetur nomen Dei, ut pater Exo. I 3 .dc Deut ero. c. ita scriptura firmius testimonium literis mandauit de Dei magnalibus, de quo nulli dubitare licet, de in aeternum permansurum est. Amplius autem homines Dco adhaerent eum amando,quia qui diligit Deum,unus spiritus est cum eo. 2. Corin. c. p. Deus autem., quamquam propter seipsum diligendus sit, de non propter ea,quae consert: quia tamen homo, qui animata, a 2 lis est, mouetur ad diligendum eum per bona,quae se cognoscit recepisse, voluit scriptura enar ' ' rare beneficia collata nobis a Deo. Hoc autem praecipue fuit in populo vetustissimo Hebr O-rum, qui cum carnales essent, non mouebantur, nisi collatis actualiter beneficiis , vel facta
promissione de conferendo. Ideo omnis exortatio huius testameti promistionibus benesiciorum, de comminationibus poenarum procedit, ut patet Levi. 2 6. Sc Deuter. 28. Liber aute iste
agit de plurimis misericordiis Dei erga populuIudaicum, que semper ab hosti ου' oppressium mirabiliter liberabat: ideo liber iste conuenienter uita sacras scripturas collocatus est. Am-
8쪽
lius noti sol uni liber iste populo Iudaico conueniens erat, sed S: nobis nimium confert: Nam
ut ait Philosophus Ethicorum libro decimo, in Moralibus magis opera mouetit, quam vcrba. Vnde siquis delectationem in sermone detestetur, opere autem delectationes videatur appetere, huius sermo contemptibilis est. Cum igitur sacra scriptura instruxerit nos ad actus virtutum
per libros legales,& doctrinales, qui in sola praeceptione, & prohibitione consistunt, quales sui libri Moysi: instruxit nos etiam exemplis sanctorum circa easdem virtutes . Ista pr. aecepta de jactionibus virtuosis polita futile constat, sed a nullo unquam obseruata propter sui dissiculta rem: sicut multae politiae Ordinatae sunt a Philosophis,quae a nullis unquam gentibus obseruatiesent, ut declarat Aristo. secundo Politicorum. Posuit igitur sacra scriptura libros historiales, in clibus declarat virtutes Iactorum virorum: quomodo illi perfectius in quibuidam legem ψ δ. Obseruauerint, quam ipsa lex iusserit Et illa filii caul, , quare scriptura utriusque testamenti posuit tam libros historicos, quam libros doctrinales . Nam in veteri testamento libri Moy-r-bi, risi,&pialmi ad doctrinam pertinent virtutum:alii autem ibiat, qui Eistoria temporum ad instru--εctionein in virtutibus agunt. In nouo autem testamento libri Euangeliorum, & epistolamin legales, siue doctrinales sunt. Liber autem actuum Apostolom historiam describit naicentis Ecclesiae r & quantis se tribulationibus obiecerint viri sancti,& qua sanctimonia in omnibus actionibus suis fulserint. Audeo enim dicere, quod licet libri doctrinales ad tollenda dubia aptiores , quam historici sint: libri tamen historici ad moralia utiliores sunt,quia ani mos magis mouent facta quam verba, io. Ethico.& sicut in doctrinalibus erudimur de omni genere virtutum, ita quoque in historicis, quia nullius virtutis genus est, in quo viri sanctisὸ non exercuerint, sicut liber Iob ad patientiam excitat, de alij libri ad speciales virtutes. Amplius autem potissimae
causa historialium librorum et ad consolationem seruorum Dei, & ad longanimitatem, de parientiam, ut aduersitatibus resistamus. Nam licet quidam Deum diligant, quia tamen teneri sunt, mouentur ab aduersitate: ideo scriptura exprimit quomodo viri lancti aequanimiter aduersa passi stat. Alij aut, licet tolerent aduersa,quia tamen quotidie expectantes non experiuntur bona Dei,quae pro bonis operibus nobis largiturus est , refrigescunt, mretrocedunt: i leo
scriptura posuit exempla sanctorum,qui magno tempore Deum uistinuerunt, nihil suscipientes de bono promisso, sic inducit Aeoliatus exemplum de Abraham, de aliis, ad Hebr
undecimo. Vnde de hoc dat Apostolus sententiam generalem circa scripturam, dicens: Fratres quςcunq; scripta sunt,ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam, & contolationem scripturarum spem habeamus, i.' per patientiam, quam scriptura allecit futile sanctorum patru, nos consolemur in nostris aduersitatibus, sustinelites sicut illi fultinuerunt, id habeamus spem quamquam differatur expectatio. Consistantur autem viri boni,qui aliquid spirituale habent, cit . .
ea,quae Deus nobis promittit, quomodo viri sancti per multas aduersitates ad illa peruene- .rint, audiunt. Sic Apostolus I .ad Thessa.capiti quarto, cum enarrauit nobis euenturam vitam aeternam : quomodo per mortem illuc Perueniemus subiungit: itaque cololammi inuicem
in verbis istis. Item libri historici in sacra scriptura licet indirecte ) ad id proficiunt, ad quod doctrinales, vel legales: & hoc dupliciter. Primo, uia non est aliquis liber tam historicus, sin
interdum aliqua documenta ad agendum, vel intelligendum ponat. Secundo etiam, quia linon ponantur ibi aliqua praecepta vivendi,quia tamen narratur ibi ea, quae lancti viri egerint, Nouae euitauerint: nobis innotescit quid sequi,aut sugere debeamus. Achio quippe illorum nobis vivendi norma esset debet. Sic enim in moralibus est, quoniam id iudicari debet bonum , quod viri iusti, prudentes bonum iudicauerint, ut ait Aristoteles Ethicorum secu- do, ponens medium virtutis, secundum i sapiens determinabit vocantur lapientes non viri
speculativi, sed qui in agendis nimis instructi sunt. Sic etia dicit Et bicorum libro sexto, i dictis cistorum seniorum sue probationibus tantum aflentire debemus, sicut in matbematicis asten- hi uiutinuis demonstrationibus .QTam liber ergo Iudicum, quam caeteri historici in sacra scrip- ' π tura valde conuenientes suerunta. Quia tamen in historicis multa fall, misceri solent adlauia dandum, vel vituperandum, noluit scriptura aliquos accipere hiltoriales libros, nisi, qui a pr plietis conscripti sinat. Cum autem arguebatur, quod non deberet poni liber ille in canone
9쪽
ex auctoritate Apostoli: dicendum, q, liber iste non est inutilis in sacra scriptura, quin petrius
nimis prodest, Sc valet ad ola,quae nominauit Apostolus. Dixit enim, quod omnis lacra scrinii M t, plura utilis est ad docendum M c t. Et primo est utilis ad docendit: quia doctre impoliat iri- formationem per modum doctrinae Eli autem doctrina interdum quantum ad ea, quae inicili ta pure sunt;& non agibilia: interdum vero ad actiones. Vtrunque accidit esse in libris his oricis: quia s. aepe, licet accidentaliter interponuntur aliqua documenta de rebus naturalibus, quae ad ad actionem non pertinent: sicut in libro Iob,&in quibus da in aliis. Interdum autem ponuntur documenta moralia, cum introduhantur in ipsis hi thonis dicta lanctorum,&ill i sunt nobis praeci pta vivendi. Est etiam utilis ad arguendum, idest ad reprehendendum, de confuta--s ipia dum errorem male oPinaritium &peccatum male operantium. Na viri studiosi carea lanctam O .d es scripturam debent esse parati ad reddendum rationem de his, quae credunt: m consutandum
contraria opinantes: Vt patet prima Pe. cap. 3.sPa rati semperaci satisfactioiaeria poscenti vos ra
tionem reddere de ea, quae in vobis est fide,& spe. Apostolus quoque ii ad Corinth.iIo. ait. Arma militiae nolim non sunt carnalia ; sed potentia Dei ad destructionem munitionum consilia destruent i, d omnem altitudinem extollentem se aduersus scientiam Dei. Liber autem iste est utilis ad hoc, quia per eum possumus interdum errantes arguere. Sic Samuel redarguus Israelitas usus cst eis, quς in hoc libro scripta sui ir , ut patet primo Reg. i 2.caei. scilicet. Nanci ergo erue nos de manu inimicorum: de seruiemus tibi. Et misit dominus Ierobaal, de Badan , de Barachin Iephte,& Samuelin eruit vos de manu inimicorum vestrorum. Missio tarnen illo Quia ι rum est historia libri huius. Ad corrigendum quoq; ut ait Apostolus in valet iste liber, quia cor si rigere est mores Dei uetios ad rectituditiem perducere , non arguendo , ted informando: α
em πι istud est in hoc libro, quia esim exempla virorum sanctorum, que sic describuntur legerimus,
postamus ad normam illorum deprauatos mores nostros, tanquam in speculo, componere: Coquod in lacra icriptura licitum est arguere ab exemplis: de est argumentum fortis limum..iSi Cenim arguit Clinitus Mati. 12. defendendo discipulos suos : Non legistis , quae fecit Dauid . quando esurivit Z Nam in troiuit in templum δε comedit panes propolitionis: sed ex illo exemplo Christas arguit ad probandum licitum fuisse disicipulis suis id quod fecerant: ergo similitor licet nobis arguere ex aliis exemplis virorum sanctorum ad aliquid agendum, & viraduim. Acthάδε t. eradiendiam quoque in iustitiam utilis est iste liber . Eruditio enim proprie significat doctri-
et lariptu nam moralem, scilicet ordinem in componendis actibus, quando aliquis Armare illos vult, . Eiud in cum nondum boni, aut mali praecessissent. Et vocatur iustitia large omnis virtus . Eru-
,α ditur autem homo per sacram scripturam ad actus omnium virtutum. Et sc inducit Apost ius aci Hebrae. undecimo, ubi arguit de fide, inducens quomodo per illam homines multum merentvim ponit aliqua exempla huius t bri, scilicet. Deficiet enim me tempus dicentem dc Godcone, Barac, Samione, David, & prophetis. Hi tamen sunt, quorum historiae describuntur in hoc libro: conueniens ago fuit poni librum hunc in canone sacrς scripturae. n bber iste pin librum Iosue poni deIuri, σ ante hirum Agum. est. III.
QV AE R E T V R ulterius, an liber iste poni debuerit post librum Iosue, de ante librii Reg.
Ad primum di dum, V debuit poni liber iste post libru Iosue,quia ordo historiae hoc exigit et na immediate, vel quasi post mortem Iosue secuti s unt Iudices. Unde in principio libri huius dicitur: Post mortem Iosue consuluerunt si ij Israel diim,& infΣ .ca.dicitur, q, post moricios e coluerunt aliquanto tepore Israelitaedfini. Post autem declinantibus eis ad idola dominus tradidit illos in manus hostium, qui oppresserunt eos, SC cum clamarent ad dominum, sum scitauit eis iudices, qui liberarcnt eos . Ad secundum dicendum,quὰd conuenienter liber iste ponitur ante libros Regum, quia etiam ordo historiae hoc exigit. Nam expleto tempore Iudi , Reges caepcrunt. Fuit quippe ultimus iudicum Samuel, ut patet primo Regum duodecimo, cuia dicitur: Et mist dus Ierobaal, Barac, Badan, Iephte Samuel, de eruit vos de manu EO- alium. Ipse in Samuel virili primum Regem Israel, d imperauit simul cu eo, ut patet primo
10쪽
Reg. cap. 16. BC ii. Ergo nullus liber interponi debuit: quin potius in ipso primo libi Reg. ianitur quaedam pars libri Iudicum,quia ibi ponitur historia Eli, qui fuit iudex liraei o. anni; i Reg. . pl. Ponitur quoque historia Samuelis, qui etiam fuit iudex, ut supra declaratu est. Sed obiicietur de libro Ruth , qui interponitur inter librum Iudicum,& Regum. Respondendum, quod non interponitur tanquam aliquis liber distinctus ab illo, i libro Regum, sed tanquam quaedam pars libri huius: Unde dc per apocopen pars quaedam decisa libri huius est, eo quod in diebus cuiusdam iudicis facta narratur histori ut patet Ruth cap. I.
Euis Librum tune Verit. Quaest. IIII.
QVAERET UR ulterius, quis scripsi librum hunc. Respondetur,' a principio liber iste
non fuit unicus, sed sicut hic de pluribus iudicibus agitur, ita plures historiae, libelli conscripti sunt. Quilibet enim de iudicibus Sesta sui temporis in commentarios redegit, vel p altu redigi fecit: pos fea aut cum in varios libellos dispersa gesta forent: aliquis de prophetis in unum volumen coarctauit. Quis autem iste fuerit, dicunt quidam,quod fuit Esdras,alij Sa inuet, alij Erechias: Scholastica aute historia dicit verisimilius esse, ' Ezechias haec in unu volamen redcgerit, tui libros Regum,S parabolas Salomonis in unu in collegit. Sed hoc non multustat, quia Erechias non potuit h. aec colligere: multa des clipta sunt in . lib. Regum, quae post mortem eius gesta sunt. Dicendu aut, q, non stat de collectore huius libri quis fuerit. Conifatat, v non fuit aliquis ante Sanaucle. Quod patet, quia aliqua narrantur hic, quae facta sunt vivente 'bamuelae,ut patet in f 18.cu dicitur,l idolu Michae mansit semper in tribu Dan, quandiu masit tabernaculum domini in Silo, & tamen Samuel erat iam iuuenis, quando tabernaculum m tum est de Silo. s mortuo Eli sacerdote, Non ipse tabernaculo Silo ministrabat Samuel cora Elisacerdote i. Re. 3. α Ergo no fuit liber iste factus ante Samuele sed oportet, i scriptus fuerit a Samuele, vel ab aliquo post: Communiter aute tenetur, quod Samuel illum scripsisset, & hoc rationabilito dictum est. Euare Tentauti Vysinon quintur Ger Iudiclam. aea. υ.
QV AE R ET V R Vlterius, quare pentateuchus Moysi non vocatur liber Iudicum, vel Iu
dicis,quia ibi de Moys. agitur , qui iudex erat Israelitarum. Ipse enim populum iudicabat diffiniendo caulas plui quam aliquis de pollerioribus iudicibus. Nam sedebat audiendo causas populi de mane, vique ad vesperum: Q totus populus conueniebat ad audiendum.
eum. Exod .decimo octavo, dc Deuteronom. primo. Et quamquam postea Iethro corrigente politiam Iudaeorum Moyses constituerit multos iudices : tamen ipse semper iudicabat in iis sociis magnis, Exod. decimo octavo. Resipondendum, quod libri Moysi non vocantur libri Iudicum propter duo: primo, quia non vocatur liber Iudicum, qui ab aliquo iudice conscriptus
est, sed cuius materia est historia alicuius iudicis enarrare. De Moyse autem quamquam confiteremur eum esse iudicem: ta men libri sui non vocarentur libri Iudicis, quia non tractant aliqua
historiam eius , sed solum ab eo conscripti sunt. Et quia tota continentia corum est de legitibus a Deo datis, praeter modicum, quod elide historia populi Dei, vocantur libri legales. Sscundo non vocantur libri Iudicum, vel Iudicis, quia Moyses non erat iudex, quia regebat populum non ut iudex a populo assumptus, sed ut mistus a Deo: Maior autem potestas erat Mo, si quam Iudicum : nam Moyses erat rector Israelitarum, etiam si ipsi nollent: eo quod erat institu
tus a Deo, & erat perpetuus, ludicra autem voluntate populi praeerat tanto tempore, quanto do
pulus dissimuisset. Secundo, quia Potestas Moysi erat ampla nimis, scilicem in spiritualibus , quam in temporalibus. Nam in spiritualibus ipse solus praeerat populo, docendo cos cςremo-r' nias legis, consulendo diam pro illis. Sic enim dixit Iethro ad Moysen : Esto tu in his, quae ad Deu in pertinent, ostendasq; Caeremonias populo,&ritu colendi, viamque, per qua ingredi debeat,& opus qd facere debeant. Exo. i 8.c.In teporalibus quin, habebatMoyses iurisdictione,