장음표시 사용
11쪽
seruo alieno. quae non ualci in uim directe liber, t. atis, nsi ualet in uim iidei comini: riae, quae agi potuit i casu l. sit seruus legatus. si seruus alienus iide lcgbi ea ratione quia illa fidei commissaria libertas pertinet ad grauam end preiudiciu hae dis ad cuius praeiudicium non pertinuisset directa libertas si ualuisset uti libertas directa, cuiapcrtinuisset solum ad pra iudiciu Domini illiusserui Pari modo videmus Q legatum relictum a substituto filii pupilli ex liae redati, cui aliquid sit legatu, inon potest ualere uti clictum ab ipso subistituto,prout agebatur , 5 ualctuti relictu ni
ab ipso pupillo prout agi potuiti ab ex haeredati ff.de cva i .l cum quida C. de log l. qui fundus qui filias Tad .falci Na ratio cit, quia relictu silio pupillo, et agi potuit, inducit quid diuer. sum ab eo, quod sui sic inductum ex dispositione relicti ab ipso subiit tuto,qi: agebatur. Unde
infertur et conclusio Bar. qu.aia facit in his quae pendent ex uoluntate unius in casu quos: dil&rentia in modo coniti tuendi, agitur solu de particulari dispostione .ut in casu illo procedat regula affirmativa. ut ualcat eo nasi. quo agi pota Dicta eius concilis o si tu pol inlineri, procedere quado illa dispositio . quae ageretur 5tinet oes esse ius illius dispositio is, quae agi potuit,vi illa,qu.ae agi potuit, pertinet ad eunde finem effectum, ad quem pertinc illa,quae ageretur,d: ut dictuni filii s. in .conclusione regulae assar matiuae. Sedio posset procedere in casu quo dispositio,quae agi potuit,induceret quid diuersum uel
maius eo. quod inductum fuisset ex ea dispone a 3 quae ageretur. Secunda conclusio est si,
qua ualet eo modo quo agi potuit quotiens constat de uoluntate disponentis in non ualeat alio modo nisi prout agitur. Quae conclusio non potest habere dubitationem quia constat de opposita uoluntate ipsiut disponentis. ut non ualeat liter,quin ageretur. Ista conclusio exemplifica. tur. Primo in casu quando expres edictum et, et non intendit actu ualere alio modo, nisi prout agitur, ut est in casu deci. Bar. aliorum in . quotiens si duos.deIxrcd. instituen .dum cci. cludunt', inititutio in re certa, quae non ualet in re certa,non trahitur ad uniuersum in quo pose set ualere,quando testator dixisset nolo aliter ualere in istitutionem,quam in re certa Seciuado et
exemplificari potest in casu qua do esset adiectsi
aliquid ad denotandum et intendebat ficere cootractum,qui non haberet essectium iuris, sed gratia loci, ut est in casu l.obligationum subitati asia tit. I. Exemplificatur et in omnibus casibus,
per.nomuncia.uidelicet quando protestatio tendit ad tolledum aliquod necessarium antecedes, sine quo non potest ualere id quod agebatur .ut in .quia rati,sside cond. institutio.& in c. solici tudinem de appellationi. Et quando protest itio pertinet ad tollendum unum ex substantialibus actus,qui celebratur, quo sublato non possct eis: ille actus, ut in .actus legitimi infra. de re. tur. Et in .si filius Ede adoptioni.& in os . de condi .appos. Et quando uoluit tollere unum ex substatialibus rei relictae, sine quo reci pia esse non potest l. per seruu deniq; aede usu.& habitatio mos
casus fusus explicaui in d. g. morte. Nam in oninibus praedictis casibus, quemadmodii constat disponetem non uelle quod actu ualeat eo modo quo agi potuit puta cum illo iaccessario antecedente,uel cum illo substantiali achis, seu rei relictae, quod disponens uoluit auferre,utiq; appa/rebit mentem ipsius esse, quόd non aliter ualeat, qua in agebatur,non autem ullo alio modo,quo
Tertia est conclusio, pnunquam ualet eo modo quo agi potuit . quando in eo quod agebatur partes nihil agere intelliguntur, sed quod uolue rint facere actum nugatorium Conclusio est in indubitata, ex quo in casu isto non potest inferri consensus circa illam dispositionem , quae agi
potuit . non solum ad fi .s.lit. t. t an inutilis infra de accepti lationi. Dubitatio solum cosistit in declarando quando poterit apparere' partes no intendebant aliquid agere, sed facere actum nugatorium. Nam prima facie uideretur dicedunt
qudd illud non possit allegari a partibus, tacto 'qudd in celebratione contractus, qui agebatur, dictum suit qucld consciaticbat circa illum cotractu, eius ei clum. Ex quo colligitur qu0d ob
luerunt sacere actum utilem: Non enim censen
tur dixi sie id quod non sentiunt i labeo*ide Tubero fide suppellec.lcga. Et quia in stipulatione
facta intcr absentes quae eit nullius monacti propter desectum formae, tamen partes cestratur uoluisse faccre stipulationem utile, non nugatoriar
ut praesupponit tex. I.ea. l. in prin.&6. Item ueroborum insti. de inutili stipulationi dum dicitur quod inter absentcs inapeditur stipulatio non ea ratione quia defuerit consensus. sed quia no possunt se inuicem exaudire. Et dictuna fuit ζ.circa primam decisionem lex nostri, dum ex mente Doct.conclusum fuit qudd non obstante absen tia constabit partes uoluisse stipulari, ubi expresse dicisi sit promitis per stipulatione , qudd etiarespondetur uelle tex .in l. c. eum qui si de consti .pec.dum dicit eum, qui inutiliter stipulatur, cum utiliter stipulari uoluerit M. quae uerba de
12쪽
notant,quo d licet stipulatio sit inutilis, praesum istio tanaen sit Q partes uoluerint utiliter stipu-ari. Et quamuis praesumptio sit' idd partes seseant illum actum, quem faciunt fore inutilem, dii
praesumuntur scire leges' leges sacratis si ina: C. delegi. tamen istud non sii ficit ad facii dii quod censeantur uoluisse accre actum nugatorium. Nam quia expressae.dictum suit quod consentiebant circa contractum,&ctu essectu ob laocet dictum fuit, non pol recedi nisi constet den anifesta uoluntate in sit rari u l. iacialiter Ede lcg. 3. Ego circa propositam dubitationem distin guendo constituo duas conciones Prima est pa t quotiens actus qui celebratur est inutili nopropter aliquid, quod stadie bini per disponentes, ted solum propter aliquid 'u6d fuit omissum,tunc non apparebit Q uoluerint facere actu, nugatorium, sed ii uoluerint faccre actum utile. ra conclusio probatur per ea. quae dicta sunt. Nam procedi intin terminis huiuς conclusionis quia istipulatio inter absentes non irritatur pro .
I ter aliquid,quod sit adiectum a partibus. sed soum propter absentiam loquitur etiamd procedit tex .indl. I. ima qui procedit etia id quod dicitur in textu nostro. Nam quia uiciatur stipulatio solum ex eo quia uerba responsionis sunt omissa, quia fuit facta nutu non colligitur' uo-Iuerint facere actum inutilem seu nugatorium Nec fiuic conclusioni obstat tex .in l. an inutilis,
quia procedit 'loquitur in terminis sequentis conclusionis, ut latim dicetur Alia est conclusio , quotiens actus,qui celebratur redditur inutilis,dc irritus ex eo quod fuit ad icctum ab ipso disponente, quia istante eo quod fuit adiectum ille actus ualere no posset,lunci terit allegari 6 dici , uolucrit saccre actu nuga. torium, quod illud addidit eo proposito, utctum illum irritaret. Et in terminithiatu concluso is procedit id quod dicitur in t actus legitimi infra de reg. iur. Nain ibi irritatur accepti latio,&etia alius achis legitimus exquo adiecta fuit dies uel conditio. In eisdem terminis loqnitur lex ind. non solum I.tit. L. Na ibi irritatur stipulatio, eo quo fuit adiecta conditio impo sibilis. In his terminis loquitur etiam tex.ind. quia ratios de condictioni. institutio. Irritatur enim ibi institu
tio serui,ex quo fuit additum quod esset haeres sine libertate Loquitia retiam tex. in . per seruum deniq ssde usu & habitationi. Nam ibi irritatur retustum usu ςfructus,quia fuit additu, quod ex eo, fructu detrahatur usus, sine quo non potest esse usu sfructus Interminis etiam huius conelusionis procedit tex. in d. l.an inutilis Debet n.
sa accepti latione puta dies, uel conditio. Hoc .n. denotat uerba illius tex. Dicitur enim ,singamus
illum, qui accepto ferebat scientem prudentulaccepti lationem nulliu esse momet sic accepto tulit . In quibus uerbis ponderandum est illud uerbum. sic accepto tulisse quod denotat aliquid
fuisse adiectum in acceptilatione per quod ipsa
accepti latio irritatur. quia illud uerbum,sic,denotat aliquam qualitatem temporis, uel conditisiis, quae sit inserta in ipsa conuentione accepti laticiis quasi sensus sit quod sub tali forma acceptilatio'nem conceperint per quam accepti latio no posset ualere alias enim illa dictio sit foret superflua Contra quibuς in prima constitution C.quia satis fuisset dicere scientem prudentem cy accepti lationem nullius esse momenti accepto tulisse. Nec contra hanc coclusionem obitat si dicatur, quod ex quo dichim fuit', parte consentiebat circa illum contractum d et intendebant facere actum nullum Q ideo auerbis istis non si recedendia d.l.non aliter qui respondetur quod propter ibadquc diuit adiectu per quod achis ipse
irritatur,constat manifeste de opposita uolutate Q actus potius irritctur,qua quod ualeat sine eo
et fuit adiecti .&propterea pol recedi ab illi uerbis, quae significabat partes uelle facere actituti te. Nec et obstat i in casul. i. gites ex fundo l.haereditas ex dies de haere. institue.& in c.diaci 28 d in c. cum .de constit. Irritatur actus per id quodiuit adjectum a disponente. Et tam non colligitur ciuoluerit facere actu numtori u ,mnutilcm,quia ualcesco modo quo ualcre pol absq; eo quddsuit adiectum. Nam resp5detur, 'quia in casu d. logum .per id quod fuit adiectsi non potactus irritari. quia et st ite illo, quod fuit adiectu, achas tamen remaneret utilis, ut est in cas bus d. legum. Et in Onan ibus aliis casibus in qui b. pro νtestatio non tollit actum quo casus enumeraui in I. non solum mortes.de ope. no .nunc. Et toni mirum si ex eo non pol colligi, quod iactitat facere actum nugatorium sed conclusio nostra o
quituro procedit, quando impossibile est' nodactus ualeat stante eo. quod fuit adiectu . Ex praedicti infertur quod semper accepti latio quam uis inutilis ualebit in uim pacti de non petendo.& praesumptio erit quod partes uolucrint facere accepti lationem utilem praeterquam in casu,quo accepti latio irritetur propicradiectionem dici, uel conditionix ' Et ultra quod istud proba tu rex praedictis probatur etiam pcrtex .ini. si unus 6 si accepti latiosside paci Nam dum te dicit quod licet accepti latio sit inutilis, tacitata mens actione actum uidetur,ne petatur. In quia
13쪽
bus uerbis praestipponit, quod in acccptilatione inutili, celascatur ste consensus parti uni faciendi
utiliis accepti lationem, &'iaod in consensu ac. cepti lationis includatur etiam consensus de eo, ut non petatur. Nec dici potest quod lex ille debeat limitari ad casum, quando accepti latio est nulla propter desectum materiae, seu causa efficientis,ita ut non comprehend. at quando est nulla propter dcfectum formae, ut arbitrantur Doct.
quia ex ille loquitur simpliciter desin dii linct. aer Et quia conuentio accepti lationi propter desectum materiae, seu cause efficientis propriae non potest dici inutilis cuincas isto dicatur adhuc conuentio accepti lationis,& ualeat in uim pacti l .si accepto latum infra de acccptil. xl quacunq; si. de procur Et quia in nulla lege dicitur, aut nominatur accepti latio inutilis propter cfectum materiae,seu causae essicientis,sed solum potest dici inutilis quando est desectus in sorma, quia talis desectus facit quod non sit, nec dicatur conuetio acceptilationis. Ncc obstat tex .in d .l .an inutilis: quia ut supra
dixi, loquitur quando accepti latio est nulla propter aliquid quod fit adiectum a partibus in ipsa
accepti latione. Nec obstat si dicitur, quddiosi eo quod partes sciant accepti lationem essi inutilem,uel propter dcfectum materiae, seu causae officientis,uel defectum sorinae semper Mindilliudicendum sit, qudd uolucrint facere actum inutilem,&quod accepti latio non contineat pactum. ut etiam dicebat Bar.in d. l.an inutilis, quia
silutio est quod ex quo expresse dictu fuit quod
consentiebant circa contractum acceptilationis,
ct circa id quod debitor ipso iure liberetur, nopotest ex eo solum quia sciant, uel praesumantur icire accepti lationem fore inutile, recedi a dictis uerbis,& dici quodno consentiant circa actum accepti lationis &quod uoluerint facere actum nugatorium Arg.d l. non aliter. Concludendum est igitur, quod non solum quando adest solum desectus in materia, an causa essicienti partes censentur facere accepti lationem utilem,o acceptilayio continet pactum, prout etia concludunt communiter Doc. in d. l. an inutilis xi d. si acceltilatio Verum etiam in casu quo sit defectus in forma, ex eo. quia uel sit factus inter absentes per nuntium,uel epistolam . uel quia responsio non sit facta per uerba sed per nutum Nan isto casu partos censeri debent uoluisse facere accepti lationem utilem,&consentire circa accepti lationem ex quo non redditur inutilis acceptilatio N. N.
propter aliquid, luod sit adiectu a partibus, sed
solum propter id quod filii omissum. Et propterea etiam in casu i io ualebit in uim pacti denopaendo. Licet Doc communiter uolucrint op ν
positum. Et revera istud non potcit in dubi uiri reuocari tum per ea, quae supra dicta sunt tum quia si non obstante absentia censentur partes costiati recirca ili putationem, igitur etiam censeridcbent, quod consentiant circa accepti lationem.
Sper conssequens circa pactum de non petendo quia ut dictum suit consensus circa accepti latio nem includit consensum circa pactum de nose tendo d. l. si unus si acceptilatio. Et quia cum negari non possit in casu quo responsio sit facta nuxu, quin ex parte interrogatoris sit consensus circa accepti lationem,conrequenter apparet' addiit consensus circa pactum de non petendo Similiter in promissore qui respondctannuedo, mani iste constat quod sit consensus circa pactu de non petendo,igitur sequitur quod conuentio ualebit in uim pacti Namqucmadmoduna ubi ex parte interrogatoris actumsit de stipulatione,&de alio contractu ultra stipulationcm. Et ex par te respondentis actum sit solum de illo alio contractu . non autem de stipulatione, inducitur tamen ille alius contractus. quamuis non ualeat stipulatio l .si stipulci si insta.eo. Ita in casu nostro cum e parte interrogatoris actum sit de accepti latione,& de pacto de non petendo, ex parte respondentis ni id agatur solum de pacto de non
petendo,debet in luci pactilin, quamuis accepti Jatio non ualeat Nec obfiat tex. noster hic, quo
in iam loquitur in interrogatioe . quae fit ad isti pia lationem, obligationem uerborum,quae non includit consensum, quoad obligationem cossensu, dispositionem pacti nudi ut dictum fuit supra in tex. Sed conclusio nostra procedit in n. terrogatione acceptilationis quae includit cosensim pacti de non petendo. Stabit igitur conclusio quod solum in casu quo accepti latio sit inutilis propter adiectionem dici, iaci conditionis uel alterius quod sit adiectum per partes, alliga ri potest quod uoluit facere actum nugatorium,' quod non contineat pactum de non paedo. Et in his terminis loquatur lex. i d.l an inutilis, pro quo etiam cst casus in d .l. actus legitimi. Et haec sufficiant pro resolutione praesentis tracti
tus And quando non potest ualere id quod agitur prout agitur, ualeat eo modo,quo agi ps test.
14쪽
ria his cotrahel Diuersitas rei novallo neniam tua.
lallo ante lita poeIn di soluinda obligatione qua sita.quid uelit creditor inspicieiiduni est. toties ex una dispoiuione contrahitur principalis obli illo. Eualis ex alia. unci linquam fit nouatio. lui od Ire iitraq; oblisatio contraheretur.3 Niliunia, L Πλι. contractus inducatur, nunquam iit nouatio. X qu. lis ratio uide in num. i. Quoties princi . .. ii, X pCen ilis idem dispositione ins diu cuntur. Itinc sena per obligatio principalis nouatur.
Intellectus adi duo locietatem'. pro socia Comui illia poena purgationem more usque adclitis con
Ratio curicenalis stipulatio non dicatur uere nouare praecedentem sed quasi. o Quicquid in te: tamento disponit it id omne dici in postremo cstamenti uncto duposturna. a In contractibus bolicidei exuberantiorem fidem requiri,qu ni in aliis. a Exemplum quo principalis.& poetialis ex eodem bone fidei contractu oriuntur. . Licet contractus,ex quo principalis. M poenalis indutitur sitione fidei,principalem tamen per poenalem no
as Vt intestamentis ita 5 in contractibus bone fidei lata interpretatio est admittenda. 16 Nouationein nunquam ob electionem poenae induci. et Conuetio liberatoria nunquam per poenalem nouatur.ecrationem uide innu. is . . is ex facilius conseruat conuentioneni liberatoriam, quam obligatoriam. a Exceptionem quaesitam nouatione nunqu in tolli. a moties principalis obligatio in pellis nam unius cono fertur.5 poenalis in personam alterius,tunc nunquam inducitur nouatio. N quae sit ratio ibidem. Iure digestorum ubi secunda obligatio est aeque principalis . seu coaequ:ilis.&minu. contineat, quλm prima. non praesumitur nouatio. Diuersitas rei promitiae in duabus stipulationibus aeque a principalibus nouationem impedit e quomodo hoc
procedat. Constitutionem l .fi C.de noua. no procedere in ea quasi nouatione. quae fit per poenaleni stipulationi in Q quomodo ea constitutio intelligi debeat. Facilius quid impeditur ne fiat, quam factum ain toli
Quid considerandum ut dignosci possit principale ,
poenalem ex diuersis contractibus seu dispositionibus oriri non ex e. dem. Stipulatio poenalis apposita iuxta contractum intromi naturn,uel obligatione in .quae re contrahatur nunquaprincipalem nouati&quae sit ratio, ibidem. a Virum quoad nouationem referat an quis promittat fundum .ues alii ii iii ippiam sub poena. an uero . si an dum non dederit promittat poenam . ec quid in testa,
Vtrum his casibus.quibus prior obligatio eommissione poenae nouatur ipsa solutione tollatur. Quid inspiciendum ut dignoscito sit poetiam fuit se adiectam ob dissolutio item principalis obligationis potius quini ob contemptum. Iuramentuli obtinet uim clausulae, Ratonianente pabcto. U
Ubseq:iitur ingens illa'. per difficilis quaellio, An poenalis
obligatio nollet principalein, ita ut comitia cena res principalis dcsinat esse in obliga tione circa quam Bar in ultima parte laborat per xl. Opp. exacu in ea fueri in sententi ae quo capita ut ac serit Castren .in . praedia .deact. emp. Ego pro
eius resolutione, ' pro reconciliatione omniulegum, lira secundum Doc .uidentur contrariae, omissis, qui dicant, c; teri quae tamen infra di- scutiatia conitituo tre conchissiones ' Prima
est quod principalis obligatio qua quae lita sit ex
aliquo interuallo antequam contrahatur poenalis obligatio nunquam nouatur nec tollitur per commiςsionem obligationiς pCrnalis. Pro hac conclusione cist casus .apud celsum . Lbeo se pra de excepi .doli, ibi enim ex praesupponit
pro indubitato , et illa obligatio tradendi hominem,quae oritur ex illa sentcntia per quam de illo homine petito fuit iudicatum secundum actorem, non tollatur per commisson E poeniae, illae postea filii promitsi sub conditione si certa die reus condemnatus, illum homi ncm non tradisclarit. Ratio huius coclusionis eii duplex Prima quia obligatio iam quaesita non potet tolli nisi per ueram nouationem l quoties ct per totum titulum infra de nouatio.& est de mente Bar in P. oppositione .ut infra dicemus in discussioe colum, quae dicuntur per eum igitur non poterit nouari per poenalem obligationem de aliare: quia diuersitas rei impedit ueram nouatione l. Diadum cornelianum infra de nouat. Secunda ratio est ' quia in tollcndo obligationem quaesitam intuemur animu creditoris ita ex pluribus in princ infra de sol. l.emptor luctus s.de pac. l. ii stichum m. infra de nouatio.faciti id quod nostrum infra derm .iu. Bar. infra in septima op politione igitur non potest fieri quasi nouatio principalis per poenalem. Non enim praesumipi test eum fuisse anim una creditoris in stipulatione poenae ut per poenalem stipulationem sat quasi nouatio principali obligationis antea sibi quaesitae,qilia per istud, ius suum diminueretur dodebitor diceretur in minus obligatus. Nam
ante stipulationem poenalem obligabatur praecise ad principale dcbitum . si poenalis stipulatio illud nouare non obligaretur praecise ad illud sed esset in eius potestate . quid uellet soluere, uel id quod est in principali obligatione, uel poena ct sic diceretur in minus obligari l. recei Η-chum infra de fideiussquin imo ut de ex . infra dicendis apparebit illa quasi nouatio, quae fit per poenalem non potest fieri nisi in actu contrahe-
15쪽
di obligationem principalena, quod etiam suit de mente Bar post Rai infra in septima oppo. Nec huic conclusioni obtex. nolle hic in ii.& in d .l.obligationum sere fi . supra tit pri.cucosa cord . in quibus habctur, et principalis obliatio nouatur per poenalem,quia illa iura non
loquuntur in principali obligatione,qua iit quaesita antequam contrahatur inipulatio poenalis, sed in illa principali,quae inducitur ex eadem et di 5e, ex qua inducitur ipsa obligatio poenalis. . Secunda est conclusio 'u6d ubi obligatio princ palis contrahitur ex contractia seu dispo 3 sitione diuersa ab illa ex qua inducitur obligatio poenalis, non nouatur per poenalem quam. iris eodem tempore contrahatiir. In his terminis loquitur tex.in l. si quis a socio. Ie in . duo societatem supra pro socio. Nam illa obligatio principalis de obseruandocouenta in societatis c5tractu quae inducitur ex ipso principali cotractu non nouatur per illam obligationem poenalem, quae inducitur ex stipulatione, Licet in
continenti fuit interposita Procedit etiam tex.
in l.predia.supra de actio.em na illa obligatio principalis de obseruando id quod conuenerat in contractu emptionis, S ex illo inducitur nonouatur per obligationem poenalem quae inducitur ex stipulatione eodem tempore interposita Procedit etiam lex in i qui Romae 6 flauius instaeo. Nam in casu illluet text. illa obligatio principalis de manumittendo seruum,oritur ex illo contracha innominato. qui resultat ex donatione illius serui facta sub illo modo ut manu mit teretur non aiat ex ipsi stipulatione poenali, quae est dispositio diuersa a dicto contractu
unde per illam non nouatur. Procedit etiam loquitur tex. in d. l. qui Romae duo fratres, napraesupponitur pro indubitato quod illud uequaesitum ex diuisione , siue sit ius excipiendi. siue agendi, non nouatur per poenalcm stipula tionem Oritur enim ex illo contractu diuisio nis, non autem a dicta stipulatione. Nec huic conclusioni obstant iura in quibu habetur fieri quasi nouationem principρlix obligationis per poenalem dispositioncm, qui , ut statim declarabo loquuntiar in terminis sequentis collusionis quando principalis obligatio de poenalis cx eadem dispositione oriuntur. Ista cocluso probatur manifestad admodsis concludenti rationes quia si contrahentes ultra dispositionem poenalem uoluerunt facere alium coirtractum , seu dispositionem ex qua Oriatur obligatio poenalis igitur sequitur quod non uoluerunt illam nouari per poenalem consiquentia patet, quia non aliter fit nouatio in D IERON TORN.
actum contrahendi, nisi inducatur unus con tractus tantum , ut etia lex in l. cum enim in scade nouatio de in . si ilipulatus chrisogonus
in . singillaria in sexto speciali sipra si cert. pa. Nam inci l habetur, quod ubi iuxta numera tione pecuniae uel traditionis rei inrerponitur stipulatio,non sunt duo c5tractus, sed unus tan.
tum stipulationis, ex quo oritur obligatio dactio, &mar. Jc alti in disingularia dicunt libidesse , quia per ipsam stipulatione nouatur obligatio dc actio. quae erat contrahcnda in ipsa numeratione seu traditione. Ecce igitur quod unus tantum contractu inducitur, non plures,quando fit quali nouatio in actu contrahendi. Hinc est quod ubi fit quasi ovatio principalis per poenalem lex praesupponit cise unain dispositionem stipulationi icia legati, non plures ut in i obligationum fere m. supra tit pri. in . cum sine praefinitione in prin supra qua do dies leg ced.4 omni casu in quo uidetur esse plures dispositiones una de re principali, alia depce 'nali, insertur non et se quasi nouationem ut est casus in i primas fi infra de stipulatione seruorum & rationem huius infra declarabo Istae duae conclusiones procedulit omni case,. . sue obligatio principalis sit ex causa lucrativa, siue ex causa onerosa,nam omni casu,quo principalis obligatio est quaesita antequain contrahaturicenalis dispositio, uc inducatur ex alia dispositione diuersa a dispositione poenali nunquam novabitur per ipsam dispositionem poenalem Proccdunt etiam istae duae conclusioties
non tantum in casu, quando stipulatio poenalis incipiat scoditione eiu . quod debetur ex principali obligatione, scd etiam in casu, quando incipit ab eius promissione: casus et Pi d. l. apud celsum labeo. Nam ista stipulatio suit concedipta hoc modo Promittis tradere hominem tali die,' si non tradideris , promittis poena; sic incipita promis ione tradendi homine, de quo est illa principali obligatio antea causata ex sententia, & tamen non fit nouatio Est etiacasus in l.duo societatem supra pro secio. Nam stipulatio fili conccpta sub illa forma. Ea ita dari fieriue δε aduersus ea non fieri si ita
data factave non erunt xx dari di sic incipita promissione eorum de quibuς erat obligatio principalis ex contractu societatis, iamcn no fit nouatio. Et licet te ille in iis uerbis siquido pacto conuento ita stipulati essent dec uideatur prima facie obstare, tamen non obstat, sed cocordat, ut dicemus insta declarando sensum &intellectum illius texti. Tertia
16쪽
IN L. ITA ITI ULAT 'Tertia est sic lusio, et ubi obligatio de re principali inducitur ex eadem me dispositione, ex qua inducitur obligatio paenae, semper nouatur per paenalem. in istis terminis loquitur procedit textus notar hic ei lenim una stipi alatio&de paena, ct de re principali. quae incipit a promissione rei principalis. Nam dictum fuit promittis Pamphilum di si Pamphilum non dederis, promittis centu muta etiam procedit loquitur d. l.obligationum sere . h. iiii enim ita concepta stipulati, promittis nauem facere, Minon se ceris promittis centum. In eisdem terminis procedito loquitur tex .in l. I supra de paenu lig. in l. i. . item si ita supra ad i.falc in i si paenum se. Pra,quando dies leg .ced.nam in d. ii sitit dicta haeres meus penum dato.& si penum non dederis,dato centum,quo casu patet Q obligatio pae. nuso obligatio quantitatis, inducitur ex eadem dispositione testimenti quin imo, ut statim declara ,ex eadem dispositione legati. Nec contra hanc conclusionem obstant iura, quae allegantur in contrarium, in quibus dicitur non nouari principalem perparnale, quia dico, quod omnia praedicta iura probant illam coclusionem,& omnes alias precedenter. Nam primo quoad tex.ind.l .apud celsum labeo, adouertendum est,quia in casu illius tex.est obligatio de tradendo hominem, o sic rei principali ex sententia Eit etiam obligatio tradendi eundem hominem ex illa conuentione, aqua incipit iliν
putatio paenalis,&tex ille licet praesupponat pro indubitato tad per obligationem paenale, non
nouant illud ius,quod oritur ex sententia, quod fuit quaesitum antequam contraheretur illa istipulatio paenalis, non tamen negat, quin nouetur il
la obligatio tradendi hominem,quae oritur ex is lamet stipulatione paenali uidelicet a couentione, ex qua incipit ili. stipulatio paenalis,imo praesupponit quod nouat dum dicit illum hominii uendicari per stipulatorem,& sic peti in executione
sententiae latae super rei uendicatione, non aut diciti ad illum hominem agatur actione personali. Idem dicendum ei circa textum inl.qui Romae 6 duo fratres. Nam debes aduertere, Q in casu illius texael ius obligationis Naesitum ex diuisione quo inuicem intres obligatitur stare.&no contrafacere diuisioni. Est etiam obligatio de eodem quae oritur ex illa conuentione, a qua inci/pit stipulatio paenalis,dum post diuisionem inuicem promittunt nihil se contra dictam diuisio .pem lachiros,S si quis contrafecissct promittues DE UERA OBLIG. sinuicem paenam. Licet igitur textus praesupponat pro indubitato quod per commissione pae.
nae, non nouatur illud ius quaesitum ex diuid ne,non tamen negat,quin nouetur ius illud obligationis,quod oritur ex illa conuentiones, a qua
incipit ipsa stipulatio paenalis imo praesuppo
nil qu6d nouetur. Nam dum simpliciter dicit paenam commissam, uidctur praesi'pponere lex dicta stipulatione soliam possit agi ad paena, non autem simpliciter ad totum illud quod intersit propter contrafactionem, posito quod intersit in plus, quam sit in paena comprehensum. Vides igitur qudd haec duo iura manifeste probat per obligationem paenalem nouari illud ius obligationis de re principali. quod oritur ex illa conuentione, qua incipit ipsa lipi ilatio paena lis,d sic ex eadem mei disposition ex qua inducitur ipsa obligatio paenalis vi non nouari illudius quaesitum antea. uel ex alia dispolitione diuersa Idem dicendita est circa textum in d.l si quis a socio. Nam in casu dd. ii potest esse ius obligationis principalis quaestum ex illo contra ueditionis, seu societatis,d ex illa conuentione, aqua incipit ipsa stipulatio paenalit Nam illa iura loquuntur generat:ter Mindi istincte, etiam in casu quo stipulatio paenalis incipiat a conuentione eorum .de quibus fuit conuentum in prinicipali contractu, tamen praesupponitur non
posse agi ad id quod est in principali obligatione, nisi actione oriente ex illo contractu non autem actione ex stipulatu, sed ex illa actione ex stipulatu, tantum agi adicinam. Ecce quod illud ius obligationiis de re princi pali, quod oritur ex illa promissione, qua incipit stipulatio poenalis, nouatur per paenalem . quia oritur ex eadem stipulatione dispositio. ne,&tamen non nouacii illud ius obligationis quod causatur ex ipso principali contra
diuerso ab ipsa dispositione, qua oritur obligatio paenalis Clarius hoc habetur in ael. duo so cietatem. Nam in casu illius tex est lux obligaAcionit de re principali quaesitum ex contractu scicietatis,4 ex illa promissione, aqua incaepit stipulatio paenalis, fuit enim concepta illa stipulatio eo modo Ea ita dari, fieriue is aduersus ea non fieri,& si ita ea data, iactaue non erunt XX. dari,& tamen conamilia paena non agitur ad id
quod eli in principali obligatione actione ex stipulatu sed solum actione pro socio, & sic patrenovari ius obligationis principalis ortum ex eadem et stipulatione paenali, sed non nouari
17쪽
illud quod oritur ex alio contractu diuerso. Ita quod ex praedictis potas colligere, quod omne iste leges concordant cum aliis lcgibus, quae dicsit principalem oblizationem nouari per poenalem,& determinant illud idenatu id clicet nouari illam principalem,quae oritur ex eadem dispositione, ex qua oritur poenalis obligatio. Uides etiam quod illa iura praesupponunt, quod licet illa principalis obligatio , quae oritur ex illa di
spolitione,ex qua oritur obligatio poenalis, si siteri causa onerosa, ct non lucrativa, quod tamen nouatur per poenalem. In terminis huiu conclusionis procedit etiailla decisio quod ubi in compromissiquis pro misit stare sententiae abitri,& si non paruerit, promisit poenam quod commissa poena nouatur il lud ius obligationis quod posset oriri ex illa promissione, seu ex sententia arbitri ctiam a partib. emologata,ut ex illa sententia non possit agi ut ne glo. Bart.& alios in . Ea l. si duo supra de arbitris Bar .in .cu antea de arb. Nam ratio est, quia illa principalis obligatio de parendo sentc..tiae arbitri,oritur ex eadem dispositione o pro missi,ex qua oritur obligatio poenalis,& tamen ista principali obi alio non est ex causa lucrati Da. Procedunt etiam plures aliae coclusiones Do cto. de quibus infra dicemus. Iuxta tamen istam tertiam ultimam coclusonem stat dubitatio, an uersi sit id quod supra praesupposui. uidelicet esse unam Meandem di. spositioncm stipulationis, seu legati quoties agi tur quod poenali stipulatio nota et principalem. Nam prima facie istud uidctur implicare cotradidictionem. quod sit duplex, uidelicet obligatio Principalis,d poenalis,& sit una tantum dispositio, quod sit una ct eade dispositio de re prino cipali,& de poena.& una dicatur subrogari in locum alterius. Brmiter respondeo quod illud D sumptum supra factum est indubitatum, irobatur Tibus,& rationi b. Nam primo de hoc est casus in d.l obligationurn Dry si . supra tit. I.
Dum enim lex.quaerit, an cum stipulo nauem
seri dicenam sub conditione si non fiat sint duae stipulatione pura uidelicet,d condition
lis,ita ut sequens existens conditio non perimat priorem,an uero transferat in se,ct fiat quasi noNatis, aperte denotat non esse duas stipulationes, sed unam tantum, quoties exiliens sequens con ditio trasserat priorem in se,ct fit quasi nouatio.
Est etiam casus in I. cum sine praefinitione in principio supra quando die lcg. ced uult enimii subi dictum sit matres meus dato poe=D. HIER TORNIEL.
num ' si poeniam non dederis, dato centum quddit unum legatum S centum peti possunt. Et si dixeris, aduerte quia ex .in versiculo sequeti uidetur uelle oppositum .duni praesupponites
se disserentiam inter casum praecedenteni casum quando solum dictum fuit. Si haeres non dederit poenum .da centum, quia hoc secundo casu no sunt duo legata,nam uidetur praesuppo nere, qu6d in praecedenti casu sint duo legata.
Respondeo qu6d sensus illorum uerborum, ui' delicet non riscitur quc d sint duo legata, no est quod non sint duae dispositiones Natorum di
stincte, sed qudd duae res non censentur comprehense in legato, quod innuitur in uerbis sequentibus,dum ille metiex subdit Sed centum lega ta sub conditione. Quae uerba referiuntur ad res,
non ad ipsas dispositionet.& sic quia disseretia sit in hoc. qudd in primo casu, quado testator dixit. Haeres dato panum .d si poenum non dederis, dato centum, duae res sunt comprehense in legato. Sed quando solum dixit Simoenum non dederis dato centum, sola centum sint in legato,utroque tamen casu sit S censeatur unica dispositio, seu unum legatum. Probatur etiam ratione, quia cum simul & semel in eadem dispo sitione stipulationis uel legati disponitur de re principale,4 de poena .cojligitur metem disponentium esse quod si una dispositio de re principali si res principalis soluatur, alia quod illa disposito desinat esse de re principali. xsoluit,
Scestatur et ede poena. ita quod commissa poena res principalis desinat esse in dispositione,&solum poena censeatur esse in dispositione ut ei lcasus in II. β. item si ita ad i. falcidiam iuit enim qu6d ubi dictium sit. Haeret poenum dato des enum non dederit decem dat quόd poenuetita demum censeatur esse in legat , si in contine ii soluatur aliae si in contineriti non soluatur,nodicatur esse in legato, sed solum in conditione.& in legato solum censeantur esse illa decem. Est etiam casus in . duo sodictatem supra pro socio. ut statim subdam declarando illum textum agitur omnino sequitur quod sit, ' censeri debeat una dispositio lipulationix uel una xeadem dispositio legati R de re principali.& de poena. Et
ad illud quod supra dicebatur, est solutio,quod licet sit duplex obligatio, de re principali depcdna,tamen quia non est utraque obligatio si
mul,sed prius est obligatio de re principali quae desinit ubi incipit illa paenilis propterea non debet dici duplex dispositio. sed una. xilla fabro patio paenae in locum res principalis uel paenalix obligationis in locu principalia nodicatur eu in
18쪽
clii rerire dispositionibli Ied in una& eadem di, spolitione. Fit etaim' iod illa dispolitio quae celabatur ei se de re obligitione principali delinat ile de eo&incipiat esse dispossitio de paria.
Haec omni. I. ut di xl praesupponit teX.inci .l. duo
soci clate in t Procuius legi declaratione.&tellectu debes aduertere, quia in casu linu ex .celebrato contractu societatis, subsecuta ibit stipulatio poenalis quae incipita conarentione corum aliae pro nisi a erant in ipso contractu praema hiilo in hanc form .im. Ea ita dari fieri ue,& ad uerius ea non fieri xii ea ita d.itafictave non erunt, XX. dari. Et quaeritii an secuta contra citone possit agi actione pro sociod sic an it nouata printi palis oblititio ex illo contractu societatis, decid tur,si ii idem illi else ni stipulati sub hac forma. Ea ita dari fieri ue spodes posse quaeri denouatione obligatioito actionis pro socio,quia
tota res contracti is princip.ilis uidetur ii stipulationem translata. Sed in casia de quo propolita fuit quaestio non posset liatri de nouatione obligatio iij sct actioni Hero socio quoniam no ita elient stipulati. Ea ita dari. fieri u spondes, sed si ea ita data ficta re non erunt xx dari, ideo non uideri ibi rem principali contractus inputationem peruenire. sed duntaxat poenam.&n5 uideri actum .ute dicta stipulatione de utroque obligaretur,uidelicet Ic de principali, de Poena, sed solum obligaretur de poena. Vides igitur,q 'Otte aperte decidit, quod in casu dictae
stipulationis conceptae si bea forma. Ea tad iri, isteriae,& aduersus ea non fieri.& si ita data, Dctaue non erunt xx. dari, non uiditur actu in , pres principalis sit, uel censeatur esse in stipulatione praecise in casuin io sit contrafactum. io lupoenam & non uideratur actum ut ex lipulatione obligetur praeci ead rem principalem, sed solum praecite adi unam in ca 1 io contrafacerct quin imo ita casti contra factioni rem principalem non censeri ila lipulatione. sed lotum et se in condi ione.& poenam duntaxat censeri in istipulatione. Dices tu nonne dum dixit possem a. ae ride nouatione S uideri totam rem translatam in istipulationem ubi dictum fuit, Ea ita dari, feriue sponde .uidetur praesupponere totum oppositum. Respondeo quod no sed sensus ex cit, quod ubi de re principalis contractus fierct pronaissio per stipulationem diuersam a poenali stipulatione,qilia dictu esset, Ea ita dari fieri ues des,&4li responderet spondeo, hoc casu rem principalis contractu censeri praecise deductam in lipulationem,ut esset in petitione etiam post contra actionem,& iccirco quaeri posse de nouatione, scd ubi pronaiysio rei contractus principa DE UERB OBLIG. Iolis sit in eadem stipulatione cium pronat; sione
poenae, ut in casu illo de l. ioeli lii titio, non uideri rem ipsam principali contr. crus deduci. iinistipulationem ut sit in petit ne et laua poll
sic declarato h .ibe colli rere plura primo quod ubi in eadem stipulatione si promi suo rei principalis clim pro mixtione aen. ae, rem principale censeri quidem esse in stipulatione si in contineti praeitctur. sed post commissam paenam narenstri ampli i in ilip ilatione sed solum in praelia. tione, hi conditioite,' si tum paenam esse in lipulationet irodctiam uoluit te in .l prima item si ita supra ad fale. Secundo quod uidelitractum ut de re principali non sit oblig. uio quo
ad petitionem ex dicta stipui uione. sed quod selum sit obli ratio quo ad mlitionem de ipsa paena. ita tex. ille in his uerbi . Non enim iit mulquc. rei pro nil sorem obligiti c. quod clia uoluit tex.nolle in fine, dum dicit. Aoniam uoluntas fuisse probat ir .ut aut horari soluatur,aut p .cunia petatur Tertio quod obliga io rei principalis irae inducitur ex eadem meo dispositione, scii stipulatione,inrita peni pronai. titur, noua tur per penalem. illo setiam uolucrunt om ita alia iura quae allegi tu in hac materia iit l .iti indictum fuit. Qu arto mi od oblig. itio de re principali qu.ae oritur ex con racti diuerso itipui: i
tur per ipsam et n. item cliam', in stipulatiopaenali incipiat a conuentione, seu promissione eius de quo cli obligatio principalit ut dixi supra in si .secud. v conclusionis. Et ratio colligitur ex praedicti filii a re principalis isto casu noli. detur deducta in lipulationem. ut ex illastis illatione deca sit obligatio licia petitionem ala post committam paenam.&solum poteli dici dedi icta in stipui.itione ira quoad obligationem petitionem quando fuit prona illa in lipti latio. ne di istincta diuersa ab illa paenali,ut dicitur iii illo teX.quae Onania notabis quia sunt lacra demente illiu tex. Sccundo dubitatur,quare ista quae fit per paenalem obligationem dia Muriori
gationum seres finali D,rt. in quinta solutione primae oppositionis magis communitcra ociores dicunt ideo ine ' mitia poli commis
sana aenam est permissa purgati more. Us
que ad litem contes' tam id si ut soluendo id quod et in principali obligatione posse impe
dire prosecutionem paen. l. L. f. de raeim:.l
19쪽
sit purgatio morein casu,qitando sit adiecta certa dicta Celsus in prin supra de arb. magna
c. eo. dicitur tamen quas notiatio. Non etia placet id quod dixit alex col. antepenu L pen adfin post alios, quos refert uidelicet ut ideo dicatur quasi nouatio qui . non fit inti in post coni- missionem poenae sed solum postqua actor Hegit poenam, quia illa ratio est falsa, quia omni casu quo principalis obligitio indiicitur ex eadedispositione , ex qua inducitur obligatio poenalis, nouatur statim post conamissionem poenae, ut supra dictum fuit. Vera ratio est' ideo dicitur quasi nouatio, non autem uera nouatio,
quia illa nouatio, quae si e principali obligυtione per poenalem . non fit post obligatione iam contracta,& quaesitam uel ad tollendam obligationem iam cotractam .sed sit in ipso actu cotrahendi obligationem principale.& ad impediendu ne contrairat ar obligatio principalis, magis qua ad tollendu obi gatione iam contracta,
unde non pol dici uera nouatio. Nam uera nouatio fit sotu ubi agitur de tollendo obligationemia antea quaestam docotractam'. quoties xpertotum infra de nouatio Bar. insta in I. oppost. sed ubi illa fit in actu contrahendi ad impedien Idum ne aliqua obligatio contrahatur. dicitur impropriὸ nouatio. Istud toluto .in . singularia circa ui speciale Bar. I. 'cer. pet.Nam dum Bart. ibi concludit' ubi iuxta numerationem pecu
niae, uel rei tradjtionem interponitur stipulatio super restitutione illinx pecuniae quod est solum cotractus stipulationit & quod stipulatio nouat
contractum, ' actionem. quae debuisset oriri ex numeratione. Dec. Jc alii mod .dicut io esse pro νpri. nouatione actionis uel obligationis ex numeration quia non est nata, sed improprie dicinouationem. quia pertinet ad impediendum, ne inducatur obligatio. 'actio ex numeraticae. Hoc et uoluit Bar. infra in I.oppositione Nam,ut statim dicemut in discussione eoru quae per ipsum dicuntur,praesupponit ibi Q qua do agitur de tollendo, seu impediendo aliquam obligatione in
actu contrahendi. p tunc non dicatur uere nouatio,sed quas Dices tu. Quo dispositio poenalispertinet ad impediendum ne inducatur obliga.tio de re principali. Nam hoc uidetur falsum, cure uera inducatur.& non tollatur ipsa principalit obligatio in actu contrahendi sed post, dum committitur stipulatio poenalis. Respondeo' sicut conuentio de re principali induxisset obliga. tionem de ipsa re precisam Nessi cacem ad actionem ,δ quaestitem esset perpetua. per adiectione
poenae in eadein dispositio si ci de ipsa re prin. pali non inducatur talis obligatio sed ea quae D. HI ERATOR NIEL. non sit efficax ad actionem 4 quae desinat in coimissione poenae Et ideo ista nouatio dicitur fieri in actu contrahendi ad impediendu ne inducatur illa obligatio de re principali, prout fuisset inducta, si poena non siilset adiecta Et licet acta sit, et in effectu obligatio principalis non toli
tur antequam comittatur poena. tamen quia antequam iit quaesita fuit actu quod nouetur,xtollatur in conamissionei oenali obl:gationis. Ex hoc sequitur quod in ipso actu contrahendi dicatur nouari tib conditione si coeperit deberi poena.&consequenter ciccipia obligatione principali tanauam nouata sub conditione non possit agi l. in diem infra de nouat. Dices tu' imo illa quasi nouatio quae fit per poenalem dicatur fieri
pol principalem obligationem persectam cotracta,ut uidaur praesupponere rex. in . si poenias quando dies lcg.ced. in hi et uerbi dum testator dixit. Publicum poenum dato. ilatim persectum csse legatum. Respondem sensus it quod lega tu sit quo ad uerba perfectum, quia interueniunt uerba,quae inducunt unu legatum integriam, sed non propterea qu6d sit prius dispositum, aut ex eo quaesita obligatio. antequam sit facta disp5 eo nati ' quia ola contenta in testamento dictitur
disposita in ultimo puncto ipsius tella Lliis quia
uior col. .uers Iuxta hoc quaeris. de iis qui no.
insta quinimo tex .in di.siicenum praesupponit Q dispoicenalis adiecta impediat obligatione, di actionea de re principali dum subdit, cum dicit. Et si non dederit centum,dato sub coditione legatum fundi ademptum uideri in casu quo
centum deberi caeperint. Na haec uerba denotat poeniam, seu fundia uideri esse in legato subcon traria conditione uidelicet si centum non debebuntur.&icena non committetur quod pures. quando die leg.ced.&'. aliquandoa decond. i lacino. Et ex hoc habes colligere rationem quaretex. praesupponit esse unam disponem &non plures quando fit quas notiatio obligatiois de re principali per poenale.& ubi uidentur duae dispositiones inscratio fieri quasi nouatione d. l.obligationum fere*fi.&ind.l. cum sine praesinitione l. h. de stip.ser.nam ratio est,quia in consequentiam huius quasi nouationi fit, quo'dres principalis dicatur esse in dispositione sub siditione, si poena non coeperit deberi,d iii casu quo coeperit poena deberi solum paena dicatur esse in dispositione. propterea necesse est quod intelligatur unica latum disp5 quia solum intel
Iigito de una re uel de principali,uel de pinna, sed in omni casu uideri debent duae dispones ne
20쪽
IN L. ITA TIPULAT 'cesse es, cesset in quasi nouatiis,quia censeretur
esse simpliciter dispo de ipsa re principali in de
ipsa paena sub conditione quod contradicit quasi
nouationi cuius natura est tacere quod res principalis non censeatur esse in dispositione impliciter,sed solum ita demum si parna non conmaitteretur. Ex quibuς etiam pia inferri ad resolutio nem illiu ςqonis . an in casu quo paenalis nouat principalcm possit latim agi ad rem principa.le, de qua per Bar.infiniit .sua qone ubi dicetur. Deuelate do nunc ad ea qii per Bart.& alios dicuntur circa propositam'. dum Bart. cprobat duas solutiones seu distinctiones glo in .si quis a socio s.pro socio. bene loquitur,4 ab omnibus approbatur,&eius opinio comprobatur ex praedictis. Quia in casu. quo principalis obligatio inducitur ex illamet dispositione ex qua inducitur parnalis obligatio. nouatur xtollitii in totu, etiam nulla liabita illinctione an sit uel non sit plus uel minus in paenali. Dum etiam ar. reprobarertiam solutionem,stia distinctionem, quae fuit glo.in d .l.duo societatem quae dicebat indi stincte fieri nouationem post euentum conditioriis paenalis obligationis. sed non antea. propter duo,ut hic per eum,dicendum est,ut dixi, quod principalis obligatio. q aar inducitur ex eade di spositi5e,ex qua inducitur paenalis, nouatur per paenalem existente conditione parnalis ut est casus inci .l obligationum ferὰs ixin d. i. gites ita s.ad Falc.&ulsi paenuri quando dies leg. ced. Et in iis terminiς procedit opinio glo. sed principali obligatio, quae ducitur ex alia dispositione diuersa a dispositio paenali, nec ante, nec post quam existat conditio obligationis ii orabitur per penatem .solum isto casu erit uidedum, an per exactionem paenae inducatur liberatio ab
co,quod deestur in principali obligatione de
quo infra dicetur. Quo uero ad aliam opinione seu distinctionem elo. in . praedia qua sequuntur Franciscus Accurii, Din. ωPet quos hic refert Bar qui distinguebant inter obligationem principalem,quae contrahitur conse ista, uel excontractu bone fidei quae non nouatur per paenalem,et illam quae contrahitur uerbis uel ex contra sirim iuris,quae nouatur per aenale. Quam di stinctionem reprobat Bar. hic,quia nouatur principalis obligatio xactio ex test. per dispositione paenalem da. i. item si ita est .si paenum qua uix aequiparetur obligationibuς seu actioniblone fidei l .in minorum C. de re in integrum est mi. no Alex. hic col. antepe post Bal.& Raph.quos reseri, licet non admittat ita indistincte quasi nouationem principali obligationis ex contractu
stricti iuris per Fex.in .apud celsum labeo s. de DE UERB OBLIG. II cepaeo.& iniquamuis .de usuris, xiiii qui
Romae flauius inseo. Tamen in principali obligatione ex contractu bone fidei sequitur praecedentem opinionem ut nunqila mouctu persae
Iinalem. Adducit illam rationem,' quod ex quo in contractibus bone fidei exigitur exuberatior fides in bone sidci nil l .de actio aequu eit quod ex moradierndia debitori non obseruantis promitti non inducatur liberatio ab obligatione principalis rei Aduertendu eil quod si loqui. mur in illa principali obligatione . quae inducitur ex dispositione diuersa a paenali dis politione,clarum it quod illa disserentia non potet procedere quia neutro casu novabitur per paenalem dispositionem,uta declaratum fuit. Si uero loquumur in illa principali quae iducitur ex illa dispositione ex qua paenalis, dubium est an praedicta
disserentia procedat. Nam licet clarum sit quod
fiat quasi nouatio quoties utraq; obligatio, uidelicet principalis paenalis inducitur ex eadem met aispositione quae sit stricti iuris, non tamen ita uidetur expeditum quando utraq; inducitur ex eadem dispossitione seu contractu bone fidei. t Exempla a ubi dictum cinet Vedo tibi funduTitianum pro .& si non tradidero illum intra
mentem,ex nunc pro eodem precio, uendo tibi
fundum Seianum, Hic m&obligatio principalis defundo Titiano xpaenalis de fundo Seiano inducitur ex eadem mei dispone iontractu ueniditionis quae est bone fidei ' Quicquid tamen
sit,uerita est findlicatur quasi nouatio ct in casu quando utraq; obligatio inducitur ex eodem contractu bone fidei. Nam si in modo tollendi
per ueram nouatione nulla est dis entia inter
contractus bone fidei ct stricti iurit. l. aquiliana de transs. I .ins .ies de nouat inii quibus mod. tol.ob. sicut autem,ita etiam non debet constitui disserentia in modo tollendi per quasi nou tionem. Secundo quia sicut in testamentis in quibus se larga interpretatio l. in test.infra de regu. ita sumitur illa coniecturavi interpretatio, ut Eseatur actum Q dispositio de re principali transfundatur in dispositionem paenalem, quando in eadem dispositione dispositum sit de re princi pali,& de pana d. l. L. item si ita d. l. si paenum: igitur in contractibus bone fidei sumi debet ea
cem coniectura.& interpretatio quamuis in il lis fiat larga interpretatio 'Non .n fit minus lata interpretatio in testatualm in contractibus bone fidei. veru interdictat dispositiones sit aequiparatio . in minorum C .in quibus causis in integrum restitutio non est neces . Et licet ad libidultimum respondeant tenentes contrarium, Q