장음표시 사용
31쪽
debctursed propter contemptu illi ut causae de qua in conditione.&dissolutione illius obligationis,quae causatur ex dicta causa Nana poena non dicitur accelibria ad alia oblsgatione, nisi ad illa, qtiae fuit dedi icta in conditione poenali conuentionis,unde quia poena in copronaisso pronaittitur sub illa conditione, si non paruerit compromisso,& sententiae arbitri non autem sub ill .i 5 ditione si n5 soluerit illam rem de quasilis uel controuersia non dicetur adiecta propter disso Litionem pinis rei,deqsia sit lis. sed propter co- temptum l. propter inobseruantiam illius pro .
mixtionis de parendo ntentiae arbitri, iropter ditat itione tui ius obligationi de parendo
dictae sententiae .linde per x .ictionem poenae tollitur quidem obligatio de parendo sententiae arbitri,ad eo quod ex illa agi non potest, ct quod
esset emologata glo. Bar .dc alii id. a 4 l .sii duo i. s.de arbi.& similiter per exactionem sententia ipsius arbitri induceretur liberatio a poena . celsus s.de arbitris.Tamen non inducetur liberatio ab ipsa re principali de qua est lis per exactionem poenae,qt ia ea non obilante pol exigi uigore actionis sibi competentis ex alia et causa, qua compromissi uel sentetiae flui qui crem Tam euigore iuris sibi competentis ex dicto compromisso,uel sententia non potcrit agere, qui aice natuit adjecta loco obligationi , iuris quod possit ex dicta causa competcre Similitcr dico,
quod si in casu d.l .apud celsum Iabin, si poena
fuisset promissastib conditione si non adimplouisset sententiam Iudicis quod poena non uideretur adiecta propter dissolutionem hominis de quo fuerat lata sententia, sed solii in propter
contemptum,& inobseruantiam dictae sentetiae,& di sibi utionem iuris competentis ex dicta sententia,adeo quod exacta poena non possct agere ad hominem uigore iuris quaesiti sibi ex dicta se
tentia, tamen non prohiberetur agere exactione sibi competenti ad ipsum hominem ante dictam sententiam.Na quia poena in casu d. V fuit promissa sub conditione si illum hominem non tradiderit, propterea censetur adiecta pro disso. lutione ipsius hominis adeo quod si exegit poenam,ex nulla alia causa prii lina poterit homine petere,ut praesupponit teX. Limitatur etiam praedicta conclusio casu quo actum si,quod commissa poena utrunq; possit exigi. prout quando fuit apposita clausula Rato manente pacto,nam utrunque isto casu exigitur I qui fidem s de transac.& illa limitatio non ha bet difficultatcm.& includitur in praecedenti .eX quo etiam isto casu constat quod paena fuit die.cta selii propter contemptu, seu propter mora. D HIER TORN IEL. Limitaturitiam in casu quo esset adiectu a
ramentuna, ita Alex. llic in si .de Rip. nu. 6 8.nroti quia iuramentum habet ui in clausul irato manete pacto, ut per Bar. l. siquis maior C de tracquam inaltationem pro nunc non firmo,sed de eius uerjtate discutiemus in . si infulam supram.
Praedicta procedunt quado principalis, paenalis obligatio consertur in periona eiusdem scd dubiunt ii quid in casu quo principalis obliga
tio consertur in personam unius. p.enalis ob ligatio in personam alterius, an tunc exactio uinnius inducat liberationcm ex alia an uero utrunque exigi possit insolidum. de qua quaestione notangunt Doct.llic. Ego illud declarabo ind.l si insulam circa discus Itonem illius'sinis,an permittatur purgatio more quando paena consertur in personam unius, ct principalis obligatio in per sonam alterius. so uero ad aliam conclusionem,quod in eo in quo una excedit aliam , non inducatur liberatio nedum pereλ. lionem,qua
conclusionem sequuntur omnes, pro illa uidetur casus in d. l. liquis a socio. xi id. l. praedia.Aduertendum i quia in contrarium uidetur obliare tex. in d.Lapud celsum labeo. R in i restri
pium . si pactos opactis in . celsus in principio s. de arbitris, in quibus legibus absolute dicitur, et post exactione principalis debiti fit quod aduertus petitionem paenae obitet exceptio doli, non habita aliqua distinctione,an si uel non sit plus in paena. Ad idem uidetur lex in t .si duo. r. siquis cautio. Est uerum quod Doct. dicunt Q praedicta iura debent intelligi pro concurrentiquantitate, sed non in eo quod plus ei in paena, quae solutio non procedit sine uiolatione praedictarum l. quia loquuntur generaliter . inditiincte. Considera si dici possit quod ubi in exactio. ne principalit debiti non consequor praecise id, quod est in conditione & quod debet fieri ad euadendum paenam, sed eius intercise & tunc procedat cois conclusiod in hi termini loquitur tex. in d. liquis socio,&d .l. praedia . Sed ubi c5 sequor praeciae id quod est in cotiditione dc d bet dari, uel neri ad euadendam paenam,d tunc cessabit obligatio paenae insolidum. Et in his terminis loquitur tex. in d .l. si duo β. I in . l. apud celsum .labco inci .l. celsus in prin. xind.l. 1scriptum .si pacto . Ratio est quiadu consequor praeciseid,quod est inconditione, uideor remittere paenam,& dare facultatem debitori, ut ex illiu ς praetatione possit euadere paena . post diems .de l. commilibri l .emilius largiatius demi noribus. Quae ratio cessat quando illud praeciso
non consequor,uerum consequor intereste.
32쪽
Quod ex sententia egiςcontinetur id ex Lege recte dicta
Actio quot modis in iure accipiatur. Actio seu libellus quid sumineri debeat. Quibus casibus actio olini necessario erit impetranda. b. t Quibus casibus cosnpetat actio directa, X quibus utilis. Quae sit ratio cur fidei commissirio. ec in fidei columi Isariu
dentur duntaxat utiles actiones.
O Ratio cur cessionario.& ei .cui sit legatum uel datum in dotem nomen dcbitoris ueniemmo i haereditatis non compta int dii uita lippis item dei liis quibus non copetit direct . CV Haeredi Miniae riden cii competant directe a l. rastrum ei. lui habet duntaxat utile ratain Italum ccmipetaI. directa actio in rem. Praescriptione ii acquiritur dit minium. 34 Superficiario. N ei qui praescripsit in non competit directa actio,k quaesit ratio. - . ae Iit ratio curis qui igit reali actione ad seruitutem nece.sario debeat eae primet caulani ex qua seruitus illa sibi fit qtiae sita secus in eo.qui uenisica reni corporale. ιε malis ast .an sint utiles .an uero directe. 7 Atlio competens ex edicto.Si quadr paup .fecis dic. an sit
33 Qtiibu nam casibus ex lege Aquilia competat ire 'a,M quibus i ni n. ymitaenarii illis I, Osfin ipso nomine legis Nulliae de; monstrari. c quae non possint. Actiones de peculio de in rem, ego institiuoria, θ exet
citoria an sint directe. ai cliones titiles an sint natiue, an dative,8 quomodo possit actio appellat manuatae dativa.lalli Cnu. 1 . A trum actio. prout accipitur prolute prosequendi distin
Dot modis hominum conueritiones approbentura tu a te ad effectum actionis producendς. a Quibus nam casibus amo dicat ut habere materiam prae
ab ero intelle ludeclaratur lex in l. iuridentium in prine T de pact. 7 Actio quatenus accipitiar pro formula agedi an distinguatur in dati uani tam id uani. a Vtilis actio cur dativa appelletur directa uero nativa. a virum utilis actio deminit .q:iod directa. 3 Virunt. Act.de peculio de in rein uerso. quod ulla institoria. δἰ exercitorta sint nonui actionun an adiectione quaedam. Directa actio negotioni mis estorum quae sit. 3 quae utilis.
3 vero intellectu decliratur lex .int .acilia .fide neu . 2 est. 33 an extraordinariis tu itala cur no referat ii quis agat di
recta an utili allii 34 ruibus nam eas io negoti Orta n est propo= nenda sit utilis aes ex cui abus directi. 3 Actio.in fictum quae oritur ex contractibus in nominatia
3 Vtrum ei,cui competii directa.possit dari et lain utilis. 37 Hoc tempore cur omnia iudicia dicantur cis extraordi
Via plures sunt leges loquentet de directa
xutili actione .quarii sciasus antellectu u
ideo perfecte haberi non potest, quia quid direm actio quid in utilis,4 in quoad in.
uicem disseriant ignoratur,&ob eandem ratione innumere poenae dissicultates circa praesente materiam adhuc irresolute permanent idcirco pro
intelligentia harum legii, pro resolutione dictarii in dissicultat tim decreui praesentam matersam directe&utilis actionis plinius cxplicare. Circaq iam discistiendae sunt plures quae ii Iora es, quae uniuersam materiam complectuntur.
' Prima.&principalis' , quid ad directa actis,& quid utilis. qirae re per iras uoce lignificantur,ex cuius lonis resolutione depcia dct fere tota resolutio praesentis tractatus Hanc' inem doctores non explicant.Nam lica glo. in . curatoris C. de nego. gest.dicat actione directas eas csse, quae iterbi ς,6 mente legi competuntati tiles uero quaecumente antima, exemplis c.ido ut peream ibi,
tamen ista decuratio non pertinet ad propositam a m nec ad declar dum quid sit actio directa, Squid utiliς.Nec quae it propria. specifica disserentia propter q- illinguatur ab alia, uerum solum per I ccclarandum quando competat directa. quando utilis.&declaratio. nem illius glo. reprobant nar.&alii doctan d. l.cii ratoris,qui acti. a in casu. quo uerba legit deficiunt
ex sola mete legi potet competere actio directa, ut patet in interdicto uti potiidetis,cuius uerba loquuntur solum de edibus i. in prin .sluti possidetis, Non autem de praedio rustico, Et tame in praedior ullico S alii et possessionibus competit interdictum uti possidetis diremina, prout copetit in edibus.d. l. l. hoc interdictum in omnibus,&l. i. Qeo. tit Et quia dicitire esse ex lege id et qi est ex la mente legis. non dubium . de legib. l. nominis,&rci. isdeueri, signis. Alia etia declaratio,
quam post antiquos sequuti sunt Bart. & alii in d.
l. Cur .itori uidelicet dicatur actio directa quae competit siue ex uerbis,& ex mente legiς, siue ex inciat lcgis tantum sed dicatur utilis quae ncc exit biq.nec ex mente legis competit sed tantu exi aterpretatione iurisconsulti extendenti l lx dispositionem propter rationis identitatem, ut in l. pen. si si quadrupes pauperiem fecisse dicatur,non perturet ad resollitionem propositae sinis, nec ad declarandum quid fit directa.& quid utili actio, nec in quo ad inuicem disserant. Nec di praedicia declaratio est ex inclite iuris ut ex in dicendi apparebit Alia cita declaratio assignata per Bar. alios in l. i. ide actio.&obligationis dum dicunt utilem actionem c o siderari quatuor in odit. Primo modo respcctu directe competetis ad ita prout incoicia sunt cesse, de madate actiones,qui nomine suo habet solum utilem .l . I.C.de actioni
&obligationi. Secudo respectu directe quae priuς compatiit,& nune desiit competere,ut in eo, coel
33쪽
per restitutionem in integrum sit rcstituta actio finsta uel restiis per transactionem,uel praescriptioncm. l. l x ibi notatur.C. si aduersus transactio. Tertio respectu directe.quae nunquam comprilitlicet sit possibile et competat, ut in illo tertio, cuic pacto .ue stipulatione alterius acquiritur actioucluti cx tacita donati olae. l. quot VIII. C. de donat.
clia directe quae ad aliud competat prout est in illa actione per quam dominus ani contra haeredecusatoris qui post eius mortem gestit ex necessitate. ia quo ad ea negotia quae g: ila sunt ex necessitate datur utilis,quo uero ad alia gesta ex uoluntate commit directa da .curatoris Ista etiam de claratio non pertinet ad resolutionem propositaequnis.No.n explicat quae sit res ligniticata per has uoces directe & utilis actionis,&quae sit quidditas Messentia directe. ct utilis actionis, est etiam in
Persecta. Non .n.declaratur quem is, cui sunt cesse uel mandate actiones suo nomine experiantur so
Ium utili, non autem directa, similiter quare is, cui per restitutionem in integru sit rellitura actio finita pertransactionem uel praescriptione,&sic de aliis non agant directa sed solum utili δε quia non est uerum psemper in istis casibus competat solum utilis, Quinimmo aliquando agi pol dire'cta xin pluribus aliis casibus potet competere utilis actio,quae non habebit respectum ad aliqua directam quae competat ad de seu ad diuersum. Ut ex in dicendis clarissime apparebit. Eli uerum Bar. post pet.in d. l. i explicat istam quirem.Anactio directad utilis sit eadem in substantia uel in
umero, quae quoquii modo uidctu pertinere ad propositam qonem licet illam ex toto non resol.
t. Solum .n. ln ea pertractatur, an disserant, uel
non differant, non autem,quae sit propria, specifica disseretia per quam una ab alia distinguatur, Nec quid sit utilit. quid directa, Nec qii sit res significata per has ueras directe& utilis actionis. missis igiturnii per alio dicuntur pro re solutione propositae'sinis quid sit directa actio, ct quid utilis, Et quae sic rex lignificata per has uo-cces. prius sciendum ei . Q hie terminus t actio diuersimode in iure nostro accipitur. Nam aliquando accipitur pro ipso iure persequendi in iudicio Q nobis debctur. Ut accipitur Instit.de actio. In primo ubi actio dissi nitur et sitius prosequendi Sc. Aliquando accipitur pro ipsa Brmula,qua quis in iudicio experitur quam nos libellum appellamus. Et isto modo accipitur in .ria deinde.
in .s seruus iuncta glo .ss de surt. Aliquando acci. pitur pro ipsa actuali persecutione seu discussione
iudiciali. t ita ccipitur in v rbo Tdς TRACTATUS.
uerb.fg.quatenus ibi dicitur. Actionis uerbo per 'secutio continetur,accipitur. n. ibi persccutio per illa actuali persecutione, sed discussioe iudiciali noautem pro ossicio iudicis Ut plures sunt arbitra. ti. Et ita accipitur in cap.sorus.de uerb.sgn.ibi modo actionem .Q est ipsum litis iurgium. Secundo sciendum est crusta distinctio directexutilis actionis non resertur ad ipsum ius perse qtiendi in iudicio et nobis de tur,quia iit Fusius ins declarabitur istud ius no distinguitur inter i. rectum,& utile, uerum praedicta dii inctio, refertur ad actionem inquatum accipitur pro formu la istud expresse praesupponit cx in t actio. st de nego. gest. dicit' quia in extraordinariis iudiciis
conceptio formularum non obseruatur , et idcohaec subtilita diro te, Rutilis actionis superuacua est. Haec . uerba manifeste denotant hanc distinctionem utilis,& directe referri solum ad sermulam non autem ad ipsum ius prosequendi, etiapra supponit idem tex. in eos dicit, non referre ian in iudicio negotiorum gestorum quis experiatur directa. an utili. usi dicit, qudd utraq; actio est eiusdem potcstatis,& habet eundem essectum.
Praedicta. n.non possunt aliter uerificari, nisi referendo distinctionem directe Rutilit ad totam sormulam ut inferius dicetur circa declaratione d . . Hoc etiam apertissime praesupponit tex.in l. cum mota ad fi.C.de transac.in his uerbis utilis actio, quae praescriptis uerbis rem gestam demonstraedanda est. Nam dc monstrare rem gestam uerbist praescripti pertinet ad actionem in quantum ac cipitur proformula,Non autem ad actionem inquantum accipitur pro ipso iure crsequedi. Hocide prae 3pponit lex in .si quis diuturno si si ser. Uen. In his lacrbis.Utilem actionem habet ut ostedat se per annos sorte tot non clam,non precario posscdisse: Nam istud ostendere pertinet ad actio. nem in q: antum accipitur pro formula, non autein quantu accipitur pro ipso iure agendi. Idem et praesupponit tex .in . si seruiis cum sticos de in rem uer.dum dicit qucld in casu quando contraxi
cum ilico vicario Pamphili serui sui, actio de Oculio,& de in remicrso ita dari debet. ut quota in suam, uel ipsus rem,uel in peculium Paphili, uer sum sit,comprehcnbat. Nam istud comprehendere pertinet ad actionem in quatum accipitur pro ipso iure prosequendi.
Et ista concluso. qu6d distinctio directe utilis actionis reseratur solum ad actionem in quan tum accipitur proformula,non autem in quantuaccipitur pro iure prosequedi,ultra praedicta probatur ex in sinitis aliis legibus, ct rationibus, de
Stantibus praedictis,quae iudicio meo sunt induu
34쪽
DE DIRECT. bitata,circa propositam quaestionem concludo, 'et directa actio seu formula nil aliud sit, quam
illa directa.& regularis formula formata, & redacta in corpore iuris,utilis uero actio seu formula nil aliud lit quam illa irregillaris sermula actionis quae no est formata. nec redacta ad certam forma in corpore iuri ,sed de nouo formari debet, apta
proposito negotiod quam prius oportebat impetrare ut dicitur in .a.C.desormulis Ad huius tamen conclusionis intelligenti amo comprob, tionem sciendum est, in haec formula, seu actio, qua quis experitur in iudicio,debet continere causam, ex qua reus posset convcniri, Et causam ex qua actori competatius agendi .l edita C .de eden. l. L.Fde eden. Et et ibi notatur Sciedum etiam est, ' holim populus no poterat instituere actiones, seu formulis prout uellet, quia debuerant esse certe, solemnes,& necesse habebat illas impetrare.
ut dicitur in . a deinde de omnium state orig. iv.&ind. l. 2.C de formul Sed postquam Apius Claudius illas actioes ad forma reduxi o Gneus Flauius librum surreptu populo tradidit,& Sex.
tus Aelius,alias actiones composuit, ut dicitur ind. omnium,cessauit necessitas impetranda actiornem, seu actionis formulam, adeo quod quotiens aliqua formula actionis instituta &redacta in corpore iuris poterat denotare causam e quascus posset conueniri,&causam,ex qua actori competeret ius agendi, dicebatur competere re laris formula,nec opus erat aliam sormulam impetra. re sed quotiens causa,ex quarcus conuenicbatur, ct causa ex qua actori competebat ius agendi. nopoterat denotari per aliquam regularem formu lam institutam & redactam in corpore iuris, tuc quia ad denotandum litis causa exigebatur alia formula. per quam illae calis explicite denotaretur,necesse habebat' ait illam impetrare quia nopoterat illam prout uolebat inllituere .alias sibi obstabat exceptio non impetratae actionis,ut dicitur
in d.l. 2. C.de formul. Denire tamen hodierno no
exigitur,qud filia formula sit solemnis necis ini
Petretur,uerum susticit quaelibet formilla dii modo sit apta,&χ5ueniat negotio proposito. Ex istis insertur', directa actio ei illa regularis formula
instituta,& redacta in corpore iuris, quae etiam dicitur uulgaris. l.si semius. ii de fur.l. quidam cum filium ad h. sside haered instit.llilius familias. 6.secudum uulgarem. Ede leg. r. l. i. ss de praescrip uer.
Et quod utilis actio est illa formula quae non reperitur inlli tuta,nec concepta. sed de nouo e Ut instituenda, cocipi edixi mparanda. Hinc videmus Q in iure nunquam dicitur et actio directa detur, sed quo ad utilem actionem iura sere semper di
cun illam dari,ut infra dicemus circa illam quae. TUTI L. AC T. I 8stionem an utilit sit dativa,uel nativa, quae actio
dicatur natiua quae dativa, colligitur enim ex hoc utilem actionem debuisse imperari, sed non directam . Et per consequens directam eis illam formulam regularem institutam 4 redactaira in corpore iuris, quae amplius non imparabatur,uintilem uero esse illam formulam inlli tuendam de novo, quae omnino debuisset imparari. Hic est
qu6d ut infra dicetur in sequciati'sine, semper dicetur competere actio directa quotiens ex nomione actioni potest denotari causa, ex qua reus conueniatur,&causa, e qua actori competat ius agedi, sed semper dicetur compreere utilis, quotiens ex nomine actiouis prie dictae cause denotari non possunt, sed adlacnotandum ipsas causas sit necesse,qudd alia uerborum sermula concipiatur. Ex hoc eni in colligitur comprobatio praedicta conclusionis uidelicet qu6d directa actio sit illa regularis tarmula instituta,' redacta in corpore iurix utilis uero actio sit illa sormula,quae de nouo instituitur, impetrari debebat. Secunda quaestio est,' quando compreat directa
actio scit formula.&quado competat utilis actio. cui itrionis intclligentiam scient in cil prius, quod ex quo regia lares formulae actionum uertit per Constantinum amputatqui dicitur in . . C. de formulis,propterea tota uis huius directe actionis, seu formulae cosistit in ipso actionis nomine. Nam nomina actionum sunt apta ad denotandia
caur,e qua reus conueniatur,xcam ex qua actori competatius agendi, ut pata in actionibus contradicti depol vi mandati . pro socio empti,d sic de aliis. quia ex ipso nomine demonstratur causa
contractas,e qua reus conuenitur,& ex qua actori copetit ius agendi. Ex quo sequitur,et circa propositam'sinem concludendu est, et quotiens extio in in actionis pol denotariia,ex qua reus obligatur, psit conueniri,&ca, ex qua actori competatius agendi isto casu dicetur competere directa actio Sedint totiens ex nomine actionis ut nypsitdcnotarica . propter quam actori compreatius a. Rendi aut non p5t denotarica, propter qua uxobligerar&possit conueniri tunc competit utilisinio, Et ratio est,quia cu directavi regularit sora mula non est apta ad denotandum has causas, necessario ad denotandum dictas causas requiritur aliqua uerboru additio quae constituat notia soris mulam quae dicitur.& est utilis actio . Et pro ista conclusione est casus in l. a. Ede praescrip.uerb.4 ista conclusio probatur discurrendo per omnes casus, per omne .ll. in quibus dicitur competere uc actionem directam , uel actionem utilem:
35쪽
solurii datur utilis,non autein directa brcstituta insit de fideicom. haered. l. pen.ad h. ad tre l. Naillud eli, non propter id quod ad fideicommissarium non transeat ius directum haeredis, sed solu utile. l. pollulante. . , st ad trebela si filius in si Tquod cum eo.& d. 6.restituta quia illud ton imbpediret quin aduersus ipsum fideicommissarium possct competere actio dirccta. quia in actore essetius directum agendi ,sed est propter id quia illa directa, regularis formula, qua dcfunctus poterat expcrjri,uel ex qua poterat conueniri,non est apta ad demonistrandum causam ex qua fideicommissario competat ius agendi,uel ex qua possit illa aetione conueniri quia non potest denotare causam restitutae haereditati H, ex qua ipse fideicommissa. rius conuenitur,xactori competit ius agendi, uerum neccsiecst. ad denotandum dictam causam
restitutae haereditatis, quod aliquid addatur ad illa
formulam qua defunctus poterat agere uel conueniri, propterea illi fideicommissario S aduersuteum danda est utilis formula seu actio non autem sufficit illa directa,quae desuncto uci contra eu co/ro petebat.' Similiter in cessionario vi in eo cui sit legatum nomen debitoris & in emptore haereditati .ct in marito cui sit datum nomen debitorigii dotem qui nomine proprio non pollant experiri directa actione. sed solum utili l. i.& .nominibus. C.de actio.& oblig.&J.ex legato niminis C
est propter praedictam rationem quia illa directa actio te formula qua poterat experiri primus creditor,non potest denotare causam cessionis,uel legati,uel emptionis, scidationis in dotem ex quibus secundo creditori acquisitum sit ut agcndi idcirco exigitur utilis actio seu sermula . propter
quam dicta causa demonii retur. Haec etiam et Pratio,quare ille tertius cui ex pacto contrahentium erat restiti acnda re .non experitur directa actioe . sed utili ut dicitur in .omne C. de donatio quae sub .mod in .pen. C.ad exhiben. Nam quia nomen illiu ς actioni quae oritur ex illo contractu
& eius sermula directa,sei regillari non est apta ad denotandum illud pactum appositum tu fauorem illius tertii.&uigore cuiu sibi competit iuxagendi,ita quod reqiii ritur quod in formula explicite exprimatur illud pactum, propterea exigitur
utilit actio seu fibrinula . Propter eandem rationeis . cui per in integrum restitutionem est restituta actio quae prius erat finita,uel extincta per transactionem experitur utili actionc non autem dire cta,ut dicitur in Di . r. C.si ad uerara.quia nomeillius actioni iam finitae. Reius directa& regula ris formula non potest denotare causam, in inte=srun, restitutionis, propter quam huic actorico . . TRACTAT V s. petat ius agendi, iccirco requiritur utilis actio. uior mula, per quam dicta causa, o si denotari. Si militer ratio propter qua ad acri as illum qui do lo des:t possidere competat utilic non autem dDrecta actio rei uendicationiς,ut not.in l. i. C. delicia aud. mutan .cali. fac.&ina. ψ.ad si is eo.tit.&ii quia nomen seu directa& regulari formula rei uendicationis . non potest denotare illam causam,
quod reu dolo desierit possidere ex qua obliga turo conuenitur. Similiter in magiitratum . qui
dedit tutorem non idoneum dini utilis actio tutelae,non autem directa. l. f. C.de magis conuenie.
propter laanc rationem.quia causa propter quam anaglistratu potcit conueniri ii, quia non potest satisfieri pupillo ex facultatibus tutoriς. ut dicitur inci l. i.& haec causa non potest denotari per no 3men .scii per directam' regularem formula ac tionis tutesae. Similiter ratio quare aduersus pupillum in co,quod factus eii locupletior datur utilitactio commodati non autem direct i ut dicitur in
l. 3. in princ.lI.commoda caeli quia illud quod sit factus locupletior ex illo commodato ob quo do bligatur, potcst conueniri non potest denota
riperi mel it commodati . e similiter in quibuscunqlv xllis c.ilibus, in quibus dicitur,quod competit utilis otio non autem directa, senapcrinilitabit ista ratio. quia nomen seu directa, ct reo gularis formula actionis no poterit denotare causam propter quam actori competat ius agendi i causam propter quam reus positi conueniri. Et propter illam rationem in casu. l. si uero no remunerandi. β.. I. si manda patrius domino non competit actio directi mandati,sed utilis in factsi. ii taliae declaraui in . si qui pro emptore circa iritimam quaestionem Bar.s de usucapio. Sed contra praedicta unu prima facie uidetur. ilare.quia haeredi. contra haeredem compctit directa actio activae N pasti irae.' ae competebat defuncto.& tam P causa aditionis haeredit.itis, propter quam illi tanquam haeredi competit ius agendi.&propter iram tanquam haercs convcnitur, non potest denotari per ipsum nomen actionis, nec per eius directam. seu rcgularem sormulam, istud tamen re uera non obstat. pro solutioneri scit aduertcndum quod causa aditionis non est exprimenda in ipsa formula dum quis agit uel couenitur uti haeres.quia eo ipso quod quis agit. uel
conuenitur uti haercu reus ipse potest esse certus
de huiusmodi causa aditionis, absque eo quod ex plicite primatur in formula .istud patet, quia si
ego ueluti haeres conueniam Ticium, utique Ti cius certus est quod ego adiui haereditate ex quo ljcet non adluissem tamen eo ipso quod uti haeres
UO,induceretur adeso. l. pro haerede l. gerites do
36쪽
a tq.h. aere .d si conuenio aliquena uti haerede, utique ipse certus eii an sit,uel nouit haeres. quia sitiadpendet ex animo suo,unde ad certiorandii reiuraconuenitana de dicta causa aditioni: non est necesse quod explicite dicta causa exprimaturi ipsa sormulas maxime . quia eo ipso quod quis agit .utiliae rex uel conuenit alium ut haeredein implicite
dicit aditionem et se sequutam , sine qua non esset haeres, propter hanc ratione haeres pol experiri illa directa.& regulari actione seu formula qua poterat experiri defunctus xilla ratio cellat in casu, quando qui agit. iaci conuenitur uelut fidei comitiarius. quia nisii exprimatur rei litutam esie haereditatem aduersariu non potet certio rari per dictam sormulam an sit uel non sit sequuta dicta restitutio quia re ititutio haereditati non induci tur ex solo animo illius fideicommissarii qui agit, seu Juenitur, sed exigitur factum lix redis graua' ti, Unde quia ad formulam, qua poterat experiri defunctus opia est quod fiat aditio, in qua deno. tetur restitutio haereditatis,propterea dicta formula dicetur utilis. non directa. I a Tertia est quaeli tot an habenti utile dominum tantum,uelut emphiteolae .ue ei qui praescripsit, uel superficiario competat directa actio in rem
an uero utilis tantu, Bar.&c5i. doc. in l. assi si ager
petit utilis tantum, adducunt tex .in. l. r. fide superficie,& in l. perficiario. fide rei uend.&ina tutor
ficiario copetit utilis tantu. Adducunt et lex in . I.
in .sside aqua pluu.are.& in .si quit diuturno Titser. ue. in qui b. dicitur quod illi,qui praescripsit seria itinem compctit utilit tantum. Et per ista iura cocludunt quod illi, qui acquisiuit utile dominium
per praescriptionem,competat utilis tantu n5 aut directa. Sed pro contraria opinione quod competat directa actio habenti utile dominium idcturcasus in d. r. si si ager uestig.in quantii in absolute dicitur, quod emphiteola desis,qui conduxit agruuestigalem in perpetuum habet actionem in tem& nisi quis emptionis .de praescr. o. vel P.anno ubi dicitur quod is qui praescripsit rem cui itu lo de bonafide per decem uel uiginti anno h et actionem in rem, 'c similita is, qui sine tit chi bona si de tamen per 3o .uel o. anno , praescripsit habet
actionem in rem . tamen clarum est quod solum het utile dominium non autem directum ut not. Bar.in auth. nisi tricennalis. C.debo.mater.& licet
Doc&quidam alii in t .si.C.de edi di .ad tol.&inl.traditioni b. C. de pacitenuerint quod per pra scriptione longi teporis cu titulod bona fide, acqui 3 ritur directu domini v csiis tamen opinio est.
ptione o .uci o. annorum, scd etiam in praetcri.
ptione longi tempori cum titulos bona inde ut
tradit Alex. in .l.traditionibus Squali rills doct.
respondendo adtex in d. i.& da liqui scin priotiis dicant quod debeat intelligi de utili actione in
rem non autem dc directa tam Dilla solutio uiolat praedicta iura quae loquuntur ii inplic iter do ctione in rena, Et pro ista eadem opinioe quod i ς, qui acqui iluit utile dominium per praescriptione
experiatur actione in rem directa. facit concludes ratio. Quod ex quo in rei umidicatione .nsi est neccilla,quod': iis expri in alcaii sim , ex qua sibi fuit acquilitum do in inium sed siniscit dicere se donat num l. mater β eandem Ede exceptisci iud.&propterea noti est necelse, quod is qui agit exprimat an illud dorninium, quod habeat sit directu ira, ueliatile propterea niti laeti ratio quare habenti utile dominium per praescriptionem non susticiat direre laris formula, Csicludo igitur circa propositam quaestionem quod emphiteota,4 etiam is qui conduxit agrum uel ligalem,& is, qui prae scripsit rem corporalem, habet directi in actio.. nem in rem.' quod experitur directa, seu regularisormula rei uendicationis pertex in L i.&ind.l.siquis emptionis &per praedicta ira rationem,
sed quod superficiarius,&is qui praescripsit scruitutem non habet directam actionein in rem . sed
solum utilem,ut ex prella dicitur in d. l. i. T desse 'perficieb.&i d.l. superficiario&d .l.tutor xin LI.Ede aqua pluu.arcen d. l.siquis diuturno. Dissicultat est circa rationem diuersitatis, 'quare superficiariovi praescribenti seruitutem,non competat directa, prout competit emphiteolae, perscribet rem corporalem. Circa quam dico quod ex quo superficiarius licet habeat utile domi nisi superficiei non tamen het utile domini u soli , c. circo sibi non competit actio in rem . nisi postquaca cognita fuerit sibiic praetore decreta . ut dici tu i d. l. perficiario. Et propter hac rone det experiri utili actione . seu formula,quia directavi regularis formula acti5is in remo p5t denotare illa cana decreti praetoris , propter qua superficiario c5petit ius agendi in rem,similiter, in eo qui prae scripsit seruitutcm ex quo requiritur ducia it actione in rem pro seruitute quod exprimat illa seruiis
tute esse constitutam. uel praescripta ut diciti Lind. l. siqui diuturno not.in aeque.inst. de act.quod
ideo non debet a rere seu experiri directa legulari formula actionis confestariae quia ista directa actio consetaria licet sit apta ad denotandum causam acquisitionis seruitutis,quae fit per constitutionem seruitutis,non tamen est apta ad denotandueam causam acquisitionis seruituti , quae sit per
praescriptionem, ideo necesse est quod propo
37쪽
D. HIERON TOnatur utilis actio consetaria, ad denotandum cau. sam dictae pr. aescriptionis,qua in ratione scias tex. in d l .liquis diuturno dilia dicit, cum qui praescripsit seruitutem non labere necelse dicere de iure, quo seruitus illa se constituta, sed habet utilemctioncm,ut ollendat per annos Drte tot se non vi, non clam,no praecario pol sedllic irae c. n.uerba de νnotant,quod ubi h. aec caiisa praes riptionis est exis primencla in formula. iit ncccssa. i. utili actio, ocquod regularis,& directa formula consessoria,n5 sit apta ad denotandum hanccam praescriptionis
seruitutis. Praedictae roncs cessant in casu quando
uci empli iteora, uel is qui praescripsit rem corporcam agit actione in rem proa r ipsa corporali, cuius utile dominium liabeat. Nam quia non ti, bet necesse exprimere causam acquisitionis dominii. sed sufficit dicere se dominum . propterea cide susticit directa actio in rem. Et si instares,quaesiti s ratio quare, dum agitur actione re ii pro seruitute,requiritur quod exprimatur causa,c qua illud ius sit acquisitiina, secus quando agitii pro recor. porali ,respondetur, quod ideo illud fuit receptu in struitute,ex quo ius seruitutis non est in rerum natura nisi dum seruitus ei conitituta uel praescripta.wnde laaec causa conititutae seruitutis, uel praescriptae debet exprimi in actione, quia alias reus conuentus, non possct certio rari , quod illud iusseruitutis,de quo in iudicio est discutiendum existat in rerum natura,quae ratio cessat quando agi tur actione reali pro re corporali, ex quo constat rem illam & eius dominium, de quo discutiendia est,esse in rerum natura, quamuis non constet de causa ex qua actor praetendebat illud dominium
sibi cs e quaesitum, S propterea non est necci se quod talis causa exprimatur in actione. Et si etiam instares,quo possbile ei quod is qui habet solui nutile dominium possit experiri directa actione. respondetur,quod ex quo ius agendi prosequedi in iudicio non diit inguitur inter utile. directum. ut ..dixi.&latius ex in f dicendis apparebit sed ibidem tu agendi uel prosequcndi in haben te utile quod cit in habente directum dominium
propterea non eil mirum,si etiam uterq; poteX. periri cadem sorinula,&actione quando non exigitur quod in ea plus exprimatur per unum, qua per alium. Ex praedicti potet colligi qui b. cas bus qui pol experiri directa actione in re, 'uibus casibus debet experiri utili, nam colligitur
quod quotiens neccise habet exprimc re cam , ex qua dominium sit . uel censeatur sibi acquisituitu copCrtet experiri utili actione in rem sed ubi non
est necesse exprimere causam cx qua sit dominiuacquisitum, tu potest experiri directa actione in si rem Quarta est quaestio, tan actiones noxales
sintd censeantur directe an utiles: Pro opiniolae quod unt directe uidetur casus in .electi .ltentii ex pluribusvis sequi de nox es .dum dicit quod
aduersus dominiim qui possidet seruum, agiturdi rei ta S contra illum dominu in qui dolo desiit possidcre agitur prctoria. Videtur et lex in .si seruus .fide fit r. dum dicit,uulgaris formula in dominum danda el .ct cxponitur, vulgaris,idirecta,ut
ibi exponit glo pro qua expositione est casus md. quidain cum filium ad s.s de haered instit.&laac
opinionem uidentur amplecti doct. His tame non bl .intibus ego concludoro: trarium uidelicet
quod noxa lex actiones sint utiles quae opinio probatur inani te per tex. in ex diuerso inst.de noxal. actio .ubi dicitur directam actionem aliquando cisci noxa lem &quod aliquando incipiat esse noxa lis,illa actio quae antea directa Diuet, proba tur etia per illas .ll. in quibus dicitur,nox ales actiones dari ut in .si plurium in .noxalis in i non solum,ini. quotiens β praetor ait T de noxat igitur
sequitur quod non sunt directe sed ut utiles, quia
ut in dicemus circa illam'sinem,quae sit,&dac, tu actio dativa, quae nativa, omnes actiones dativae, quae dantur sunt utiles,non autem directe: Probatur etiam illa opinio optima, ct concludetiti ratione. Nam clarum est.quod illa actio,quaeritur ex maleficio,& noxa serui datur aduersus eius dominum, illamet actio, dum dirigitur ad uersus dominum dicitur noxalis actio,ita quod si
struus commisit furtum, ex quo solet oriri actio
furti, sed illam et actio furti du dirigitur aduersuς dominu dicitur actio furti noxalis, ut est casus int .alienus seruuso in .queadmoduo in is seruuetsInoxal. ciendis et ei quod ro,dia propter qua
donas nux conueniturn obligatur ex furto coinisso per eruum,el assa quia ipse elido minus& seruum possidet co tepore,quo conuenitur. l. noX lis.sfde nox al*omnis instit.cre .lit.cu igitur in actione nox ali,quae est danda c5tra domiti lex fur/to serui sit exprimendu quod ipse sit doni inus,ec quod possidet ipsum seruuid quod fuerit sciens,
quo Casu tenetur in solidu .l. a.l. licet si .de noxa uel quod habeat facultate dandi seruia pro noxa casa quo non arguitur,scientia domini,d cum illa nopossint denotari. per illa directam seu regularem formulam,actionis furti,quae oritur ex furto ser
ui, sequitur quod illa actio , seu formula noxalis, quae dirigitur in dominu in qua illa omnia exprimuntur, non stilla directa δε regularis sermula actionis furti, sed lit utilis. Et propterea quod pria noxalia actio sit utilis. Nec obstat text. ind.I.
electio si ex plurib.& siqui respodetur quod
dum te dicit agi directo contra dominum possessorem strui, sensus illius text. non est quod γ
38쪽
si di recta actio, seu sermula dirigatur aduersus dominum Jed quod ciuit actio competit cotra dominum postes rem,&honoraria actio contra illuni qui dolo desit possiderect illud uerbum, directo exponi debet. i.ciuiliter, prout exponit glo. m'. I in prin .in versiit lene.isde acqu. polis habet quidem ex illo ire .annotare quod ius agendi,
uel prosequendi in iudicio distinguitur quidem inter ciuile quod etiam appellatur directu,& praetorium seu honorarium xquod illud ius agendi
ciuile&directum competit aduersus dominum possessorem serui qui comisit maleficium .ex quo copetit illam et actio,qiuae oritur ex maleficio serui,sed contra illum qui dolo desiit possidere seruum,non competit ius agendi ciuile seu directi imsed competit honorarium. ex quo conuenitur ui-pore illi ut edicti de alienatione uti mutan .cau.sa'
a.ex quibus sequitur, quod distinctio illius text. Dium pertinet ad ius agendi ciuile.& ad ius agendi praetorium non autem ad directam Mutilem actionem,quia distinctio quam iacit ille tex respicitius agendi, seu prosequedi in iudicio ut statim dixi,&distinctio directe&utilis actionis non re
spicit ipsum ius agendi in iudicio, quia nunquam reperies ius agendi prosequendi in iudicio distingui inter directum.&utile ut latius etiam in fra dicem ut . sed solum respicit formulam quia a Ita est directa formula. alia utili , quamuis sit idem ius in militer , alia est sermula noxalis actionis, quae dirigitur contra dominum, alia est illa dire, clad regularis sermula. quae solet competere ex illo iure agEdi,quod oritur ex maleficio comisso Per struum. Igitur sequitur : quod ista nox alis se Utilis, non autem directa. Non obstat tex.inu si seruus. fideserti quia pro solutione, intelligentia est aduertendum. quod licet rex dicat uulgard formulam in dominum dandam esse. uult tame,
quod illi sermul radiiciatur istud uel quod dominus teneatur diataxat de peculio, uel adiiciatur deditio noxe,ut denotant illa uerba.Uulgaris sornat Ia in dominum ada est . ut pro eo. quod alter admisit duntaxat de peculio.quod ipse exercitor adiiciatur aut nox dedere Sensus igitur illius text.
est,quod danda est quidem aduersus dominu illa Dulgaris Armula quae solet competere ex illo maleficio.quod commist seruus tamen quod illi formulae debeat addi. qudd dominu conuenitur dat at depeculio .aut quod habet facultatem dadi seruix pro noxa ista adiectio facies, illa formula non sit, nec dicatur illa directas.& uulgarit, sed alia ut expresse dicit tex .in F omnis xvi ex diuer inst de nox.quod etiam praesupponitur in d. l.si struus dum dicit danda est, hoc enim uerbum, ut insta declarabimus,denotat sermam non esse di.
rmam,sed utilem, quemadmodum ut gemit, is scitur ciuile,dum aliquid additur per ire ciuile . ius ciuile Lde iust.& iv. bene nequitii ex eo et dicitur id. l.s seruus qu6d in illa formula. quae dirigitur aduersus dominu . sit coprchensa illa regii is ris, uulgaris formula, qua solemus experiri in actione, quae talet oriri ex malcficio illo. Q csimi λ sit seruus. Quinta ei qo, ' an illa actio, seu formula,qua experimur aduersus dominum animalis. quo damnodedit ex edicto si quadr. Pau sec. dicatur. Sit directa uel utili .glo.& coiter do.in.l. i. in prin .uers actio in l. pen lys quad. concludueesse directam qu5do agitur pro damno illato perquadrupcdc m. sed esse utilem quando agitur pro damno illato ab animal bipede Moti per extund. I. pen.&dicunt ronem disserentiae cile, quia in primo casu actio descendit ex aerbi lcgi , seu cmente, secundo ucro casu de cedit solum ex inter pretatione iurisconsulti pro ista opinione pri
malacie uidetur facere tex. in l. i. in pri. Tu quad.
dii ibi dicitur. quod illa actio descedit ex Nexit. tab. Ex hoc enim uidetur collio quod sit directa
quia ut is dictum est,quae liliat actio, qua reperiti iri nitituta.& concepta in corpore iuri dicitur directa. Quicquid tamen sit, ego sum in cotraria opinione .c ista actio seu formula sit selli utilix, non
autem Θirecta. Moveor primo pertex.ind. pen.
dum ibi dicitur haec actio utilis competit,etsi non quadrupes, sed aliud animalia perie fecerit, haec .n .uerba dcnotEt quod in utroq; casu illa actio sit utilis,nam illa implicativa, et stet istum sensum, quod non solia quando quadrupes,sed ut quando aliud animal pauperiem fecit, competit illa actiolatilis. Probatur etiam ista opinio arguendo a sus ficienti partium enumeratione. Nam si loquimur qua do interuenit culpa domini, uel custodis,quo casu non pol dari animal pro noxa ct in casu illo non pol esse directa, sed utilis tantia,attento quia coin petit actio in factu. l. a. quod si propter ' sequentis o .lit. quae actio in iactu est utilit, ut di.
cit i. ia d. quod si proptero in i quidam cum
filium mi.de haered. ins .aut loquimur in casu, quo nulla culpa domini, uel custodis interuenit, quo casu potest dari animal pro noxa.& etiam in casu isto non potest esse directa sed utilis attento, qudis competit actio noxalis, prout si ab homine fuisset illatum damnuH.l. I quod si post. Teo.tit quae actio est utilis Accedit quia causa, propter quam quis conueniatur actione ex illo edicto,est quia est dominus animalis &illud habet in sua
potestate tempore quo conuenitur non enim sufficit,quod fuerit dominus. S illud habuerit in potestate quando animal nocuit d.l. I &cum etia; sed cum nullum sit actionis nomen , nec aliqua
39쪽
D. HIERON TOR directaci regularis formula, ia possit laec cadenotari,igitur necessaria erit utilis, qua explicite dicta ca exprimatur, Oprobatur quia actio, quae competit ex illo edicto, non het nomen igitur sequitur, quod sit utilis,non directa consequetia patet,qui ut dictu fuit . in er est neces
actionis,per quod posti denotari ca,propter qua actori copctat ius agcndi dia propter qua reus coueniatur,di obligetur Nec pol dicere quod ista actio dino mi iactur actio do pauperie, uel actio si quadria. utili detur uelles ind. . i. quae uult quod illa uerba rub. denotent ipsam actione, Nam laoc est salsu. Illa. n. uerba rub videlicti sein 'ad pavp., se is non sunt, orba de non inantia ipsam actione, sed sunt uerba edicti praetori et ut colligitur X d. l. 1 in quo praesipponitur,uerb. praetoris fui sied Allista uiar. paup .secisse dicatur, actione in dona inum dabo,uel iudicium in dominu dabo quae vcrba et demonstrant actionem esse utilcm non dircaam, qui aut in dicemus directa non datur, sed utilis. Nec oppositu praesupponit tex. in da. I.quia
licet dicat quod actio praedicta descedit ex lcge litab. sensus tamen dictoriam uerboru cit, quod ius agendi ex causa damni illati per quadrupedem descendit ex lcge xii.t ab & sic accipitur actio pro ipso iure agendi uel prosequendi no aut sensus cst, quod formula ipse . qua experimur in casu illius edicti sit instituta a leste xii tab quoniam indubitatum cit et formulae actionii fuerunt institutae mil
sermula, qua experimur in casu illius edicti nostinstituta a lege xii tab. sed et danda st per praetorudemostrant uerba ipsu edicti relata in dicta rub. quae erant si quad. pali se dic in dominum acti'nem dabo. Ex quil, habes colligere plura, Et pri mo quod etiam in casu in quo actio inquantu ac 'cipitur pro iure agendi desiccndit cilcgeriit. tab.
aliquando .amen actio seu formula datur a praetore,& est utilis. iit patet in casu dicti dicit,nainin .l. iuis ius agendi descendat ex lege xii tab. d.l l in pr. attamen formula st dativa is utilis,ut in uerbis lauius edicti de ced. l.pen. ex his quae supradicta sunt. Secundo colligitur liodo datur actio, seu formula utilis.quae non stet rc spectivae ad aliquam directam competentem ad idem Meldiuersa nam in casu huius edicti si quadr nulla competit nec copetere psit directa.& tamen competit utilis, ut lacitim dixi quod facit ad comprobationem eorum, quae dicta sunt scit i. one reprobando dicta per Bar. in .i Jde Act.' oblig.
8 Sexta'o est ' quibus casibus in actione legis
quiliae copetat directa actio seu formula,& in qui
bus utilis tantii ad hanc'oncm respondetur tunc competere directana actionem legisAquiliae, quoties actor praetendit sibi copetere ius agendi ex caca,quae positi per nomen dict. ae actionis denotaris militer praetendit cum posse conueniri ex causa quae per nonae dictae actionis denotetur . Sed ubi
praetcndit ius agendi ibi mira ciere ex ea ca, ii militer praetciadi reuiris iniri cXca, quae non possit pernomen dictae actionis denotari tunc non pots pcriri directa actione legis Aqui li. ae sed solum utili. H. aec distinctio probatur ex hiis
quae dicta sita in L. Fiae .ct ex his quae latim subo dana Dubitatio igitur consistit in hoc ' quae sintillae causae qu. pol sum per nonae praedictae actioni lcgis Aquiliae dcnotari.&quae sint illae quae nopossint denotari,ad quam respondetur,quod ubi is qui agi prat dit ius agendi sibi copetere exeaca quia sit dominus rei in qua daninum datu fuit praetendit reum teneri. Scuueniri posse ex ea ca,quia per iniuriam quas manu sua damnum dederit, Tunc illae causae posint denotari per nomeactionis legis Aquiliae,quia istae causae sunt expressae in ipsa lege. propterea tunc experiretur directa actione seu formula lcgis Aquilia. l. r. ita uulneratus. . I ss cogit. ad N. Aqui . ubi uero praetc dat actor ius agendi sibi competere non ex ea ca,quiala abeat dominium rei, in qua dananum sit illatu, scd solum ex ea causa, quia habeat aliud ius in d; cia re,talis causa non poterit dcnotari per nomen dictae actionis quia non est expressa in lege Aquilia S propterea dcbet experiri utili actione legis Aqui. l. libor heimois prin. l. ite melag. sed etsi ser.
uus.l. si dominus seruus .ssco tituimiliter,ubi cior praetcndit rami tencri non ex ea c., quia dederit
damnum per iniuria sed solum quia damnii dederit haec causa cum non sit ex prcisa in lege Aquilia,
non poterit denotari per nonac directe, ut ideo agenda erit uti l. l. qui occiderit. q. si quis alienum. si eo sit. Similiter si praetendit actor rei teneri noc ea c. i,quia ipse quasi manu sua damnum dederit,sed quia praebuit cam,qua re mihi auferatur res mea laaec causa cum non sit expressa in lege Aquiha non polcri per nomen dictae actionis denotari, propria agendum erit uel utili actione in fictum,uel utili actione legis Aqui .l. si seruus squis de manu&'.qua actione si .cti. Item Mela. si lius. sseo.& l. i. sed si instincta .ss. si quadr. Scptima est quaestiit an istae actiones uidelicet depeculio,de in rem uerso institutoria uel exercitoria sint& censeatur directe an uero utiles Huic quaestioni postpositi quae per alios dicuntur, re spondetur,et istae actiones non sunt directe. sed uti
40쪽
DE DIRECT. Eq, pro ista conclusione ei 1 casus in I. inst quod
cu eo quatentis in illo tex .dicina in idet patris,dominine iussu contractu nieli, uel ina em patris uel domini uersum posse directo quoq; apatre dominoue condici an qua si cum illis principaliter ne potium gessit in elset. Et du de ex .dicit. ab eo quoque . qui tenetur exercitoria. uel in istitutoria actio
ne directo pol se condici,quia lauius quoq; iussu c5 tractum intelliginar aperte ex .in his uerbis pne- supponit, et licet agi possit directa contra patremiael dominum ubi contra eos agitur ueluti ex citractu cum illis celebrato. tamen praesupponitio posse agi directa actione sed utili tantum, ubi do,
minus uel pater conueniatur ueluti ex contractu
gesto cu filio uel eum seruo is similiter uod exercitorta,& nititutoria non sit directa actio. sed utilis cum agitur ueluti ex contractu gesto crinititore,uel mercitore. Pro eade conesone est casus in L
pater pro fili ad in .fi. in fi .ssese in re crso,quatenuet ibi dicitur danda esse de in rem uerso utileni actionem,& licet l. ibi exponat utilem .i .efficace, praesupponit quod non dicatur utilis ad disseretiam directe tamen illa ex positio non est adniit teda tum quia negari non potest quin ibi dicatur de utili actione ad disserentia directe,ute propriasgnificatio illius dictioniς,utile, denotant et ex
uerbo dandam,quod non pol conueniri directe
actioni tum et quia illud uerbum,utilem , esset se perfluum s acciperetur pro actione fucaci,quo. nia nunquam reperitur dari actione, quae non sit inicax. Est et casus in l.& ideo Tde inst.nam in d. I. dicitur. R ideo utilis institoria aduersus me tibi competit, Et licet glibi praesupponat institoria dici. i.utilem in casu illo, sed regulariter dici directa assignando ronem quare magis in casu illo dicatur utilis quam in aliis casibus, tamen opinio l. praedictae mihi non placet,&r5 assignata per eani
non est bona. at patet exl l ,quae dicta sunt.f. in .qone. Expositio et Albriu exponit utilis i. cffica/m,non est bona ut patet ex his quae statim dixit Uidetur et casus pro eadem conclusione in .in cuin prin .ss de inst.& in . si mutus. t eo.&in . liberto in prin .ss de neg.geli. nam du in illis legib.dicutur.dari utile ad cxἴplum institorie, uidetur praesupponere institoriam sit et se utilem,& dari Nam quo diceretur dari utilis ad eius exemplum, si institoria esset directa S nec daretur nec impetraretur, Et licet g l .in il liberto dicat illa nititutoriam regulariter dici directa & tu esse utilem in illo casu particulari per sinem,de qua ibi tamen non bene dicit. Ut patet ex praedictis, Praedicta opinio probatur et ex eo quia istae actiones uidelicet depeculio, de in rem uerso, institoria & exercitoria,
non aut directediculur dari,igitur sequitur quod
lant utiles,consequentia. pate quia, ut statiin dicemus. solum actiones utiles dicuntur dativae .no autem directe. Assumptuna uero quod praedictaeae 'tiones dentur, probriu per plura iura, ct priuati pro textum in l. a.in . q. in prin. in . si struus, iii ex furtiua in l. depositi sit juς Dii illas cini. an ancillarum , i. S illud ue, licui autem .is. de pec.qua iura loquuntur in actione de riculio . In actione dein rem uerso extat tex .in . si filius a mi .in .si seruus . cum ilico in . in rem uerlo naipvcrsillum in .si .Ede in rem uer In in istitoria cittexi l. I.i f. in i quicunq; M.' .eatenus,&l. i.
dem eritis l. nouissim ad .s csi uillico, & siquis municipiis*si impubes.ss de inst. De exercitorialia scasum in l. i. si ς qui naue haec actio, in Litanaen. gh.xl si seruus xl .fi .uer quare.
fide exercit. Ultra praedicta iura quae perre prae supponunt has actiones csse utiles& non directas probatur illa opinio, ne. Nama ex qua actori copetit ius agendi .est illud negotium contractus gesti cum filio ues seruo,ca aut, quare pater uel da minus possint conueniri ex illo cotractu filii, uel
serui est,uel quia possident peculium, uel quia in
rem ipsorum uersum eli uel quia praeposuerunt
alique ex eis certe negotiatioi, uel excrcitio nauis. Si igitur natalemur nomen actionis, quae oritur ex
ipso contractu gello cum filio,vel seruo, illud quidem nomen est aptum ad denotandum cam,propter quam actori competat ius agendi, tamen nocti aptum ad denotandum cana propter quam a lius,uidelicet parer uel dominus possint conueni iri. Si etiam intuemur nomina istarum actionu depeculio de in re uerso institoriae, uel exercitoriae, quamuis haec nomina sint apta ad denota dii camex qua pater,uel dominus possint conueniri, non tamen sunt apta ad denotandu cam propter qua ipsi actori copciat tu Hagendi. Propterea sequitur, quod quoties agendii est contra patre, uel dominirii ucluti ex contraciu gello cum filio uel seruo et experiri debemus utili actione non aut directa quia nullum est nomen actionis, quod sit aptu in casu illo ad demonstrandii utranq; cam uidelicacam per qua actori competas ius agendi, eam, per quam reus conueniatur,& haec consequentia
lati pol ex his quae dicta sunt san4.quaestione. Nec obstat si dicatur quod quia praetor induxit illas actiones,uteist casus in gin personam &kseq. inlide a. ideo debent dici directe,ex quo, ut dinctu fuit. S.inci qone actiones quae reperiuntur in istitute.&cocepte in corpore iuris, sunt directe, quia
respondetur quod praetor induxit quidem ius ipsum agendi in patrem uel dominum,ctius ipsum