Varii Europae euentus compendiarie descripti ab anno 1643. vsque ad annum 1659. Auctore Francisco Viliotto ciue, & medico Montisregalis

31쪽

ro Vass Europa ruentus . erat hoc bellum semet ipsit m alens , de Suecis clarum vindicans no- men, triumphos, opulentaque spolia 3 nam paucis ab hine mensibus una dumtaxat victoria, qua ad Lipsam Archi ducem Leopol dum exercitu dcleto fugauerat , vestitum , & stipendia uni suppeditaverat; capta enim Lipsiensis Vrbs nundinarum tempore siQuo ope S. Dccis fuerant, nihil auiditati militum reliquum fecerat ; deinde remoto s& Ciuitatis, & exercitus hostilis obice Lusetiam , Silisam , Morauiam , Bohemiam Prouincias stipendiarias. Κ-cerunt . In Morauia Olmuso primaria illius Regni Vrbe potiti a proximam Uiennam , Austriam territabant: Hinc in9Vngariam, si

non arma, saltem nomen deserentes , mobilem

gentem , Se diuersae inter se Religionis , ideo. male cohaerentem solicitabant , ut ab Imperatore deficeret,& Ra zetium in partes traxerant, nihil pacati Caesari permittentes . , Cum Suecis , & Gallis cauiam suam eo m-- munem Iccerat Hassiae Landgrauia ferox mulier innutrita bellorum consti)s s quam nunquam dimouerunt aduersa s etiamsi multoties viderit L Suecos , & Gallos Germania prope eiectos , nunquT tamina despondit animis , constans,& cancocussa perseuerauit in pari bus , ipsius auteeaula multo durior citeris erat 3 cu GaIIos, v

32쪽

cimpendiarιὸ descriptL Lib. I DSiiecos e Germania exactos Regna sua excepi sent, & ab illata protexissent iniuria ; at huic Principi semel in Germania Suecorum , & Gal-Iorum opibus accisis, inter hostiles fauces po- , nulla spes euadendi superati isset. Copiis modicis, sed bello induratis modδ ad sui defensa in , modo uni , modo alia foederatorum iun iis semetipsam, amicosque iuuabat. Batauorum cum Galliu foedus caetera supera bat antiquitate , arctioribus quoque ex parte Hollandorum deuinctum obligationibus ; nam a primis prouinciarum unitarum motibus in Hispanos, cum tentarunt iugum excutere , quo tempore Batauorum res domi angustae, foris nullae erant, Reges Galliae hanc nascentem Dominationem , de adhuc in cunis vagientem teneram , indigam opibus lactarunt suis , adultant vero perpetui' benesciIs exornarunt, plusque huie genti , quam ulli alia contulerunt, eorum comercia, & arma proprio milite, & stipendio

cientes.

. Hoc tempor e , quo Galli fractis repagulis, se

in Flandriam penetrauerant, Jr penitii s AnnOniam, Brabantiamque exagitabant, Hollaiadi securiores agebant ex formidantibus formidati Hispanos undique lacessentes, Fland me, Bra bantiae, nec non Indijs insu Itabat; & multo maiora vincendo consecuti essent, si arma magis selicitas ct s sed eos, aut socordia carperat η quae

33쪽

ta bus inuiderat , aut emolumenta , quae Indiae ob secessionem Lusitaniae ab Hispanis os tentabant , ut sensim ab armis discederent, sua debant. Auraicus tamen Princ ps armorum Prefectus, vel ad praestandum omcium , vel ad . bellieum fastum , vel ut se Gallis studiosum probaret magis aquam suis , iam tale bellum fastidientibus, singulo vere cum exili fructu copias ex hybernis euocabat in hosti Iem ditionem, modica tentans Castella , plus in speciem berulandi , quam ut composito bellaretur. Victorius Amedsus Sabaudiae Dux Ludovia cum XIII. graui implicitum bello, non dumtaxat Copirs , sed manu , opibusque prosecutus erat. Quo defuncto Christiana Uxor, ne minus ossietosa videretur in fratrem, quam maritu S sperdurauit in foedere, quod illam non Ieuiter exussit; nam euestigio ab Hispanis Vercellarum Ciuitate mutilata fuit , sequenti anno bello ei- uili oppressa, relicto Pedemonte, cum CaroI Emanuele II. pupillo ad sabaudis Asylum confugit, Populis, &' non modica nobilitatis parte in Principes Mauritium, & Thomam conser

lientibus .

Ducissae partes intrepide sustinuerunt duo iviri armis praeposti, Marchiones nempe Villadi Planetia a quorum primus AEquitatui, alter Peditatui moderabatur operam suam impigre

34쪽

bauantes ad receptionem arcium, quae defecerant , potissimum Taurinensis Civitatis , quae multo auro gallico, Ar sanguine stetit. Consummato ei uili bello , Villa cum suo equitatu

veterano Regis Exeteitum in Italiam confluetem singulis annis muniebat: Vir interritus, rerum militarium peritia nemini suorum temporum Duel posthabendus , cui tam exacta erat locorum cognitio , aditusque omnes , & recensus adeo affabre callebat, ut, vel eum paucis

eopijs infensissima hosti , tutissima sibi Castra

metaretur.

Planetiam validitas. eonsilii ab usu armorum detraxit 3 nam licet Dueissa in multis militaribus expeditionibus cordatum virum , belliquestientem experta esset, Ar nouissime reeeptio oppidi Verrucae diuturna alias obsidione n bilitatae, nune septem sub ipsius auspieiis expugnatae diebus , fortem , industrium s strenuum- que vulgauisset: attamen tot calamitates perpessa , ne in easdem relaberetur , non permittebat tam fidum , probatumque Ministrum a latere discedere,cui Arees, Militiam, Politiam que commendauerat, in quo uno ob praestantiam ingenii . animique fortitudinem , & integritatem, Status tranquillitatem , Filij Dueis presidium , sui ineolumitate sita esse iudicabat. Portugallia , & Catalonia vastum Hispaniarum corpus sua secessione amputauerant 3 Hsc

35쪽

r Varii Europae Euentus aduersus prementes Hispanos , es tigium ad Gauos habuit; illa proprio Regi sibi dicto parebat. Galli numerosis exercitibus in Cataloniam irruentes Hispanum solicitabant, unoque opere duas captabant utilitates , Cat loniam illorum fidei a Populis creditam tutabantur , de Periculum ν metumque a Portu gallia submoue bant; Hispanorum enim opes in Cataloniana de potuis intactam relinquebant Lusitaniam , ac

si pullum sibi negotium cum illa esset. Rex Portvgalliae socijs suis laborantibus tranquillissimam pacem agebat , nihil pensi ha bens sociόrum , vel selisitates, vel aerumnas: S' prosecto Rex ille , qui ut ita loquar ) versa

batur in maiori crimine , minores poenas luebat . Dum aliorum opes emungebatur besto, ipse a nullo vexatus diuitias pacate congregabat , bellique apparatus in compendium verte-hat . Verum Galli una excepta alieηatione, quae Hispanorum vires infirmabat, ex hoc Rege nec minimum trahebant emolumentum icum ipse ς contra quietem suam illis dcberet Potuisset tamen hic Rex Med ut amicitiam iquam cum Gallis c3traxerat t e imius iuuare, vel terra , vel mari hostem impensilia urgendo. Vaim arrens bus , etiam si gallico auro stipendia facerent , tu Marcscallo Guhriano parerent foederatorum nomen magis placebat , vel quia compend.osus, vel excellentius, non adeo exactam

Dissiligoo by.COC lixi

36쪽

compendiaru descripti. Lib. I ' Isactam obedientiam reposcens . Isti Vbertinga

assultu superata contra Bauaros frequentia praeislia conserebant, Alsatiam ab hostilibus excursionibus protegentes. Hispani vam1s eo cussi fluctibus coeperant ad 'id teporis animu ex infortunijs i esilien 3:;multa enim acciderat, quae spe covalescentiae spondebant; mors nimirum Cardinalis Riche Iii , cuius consilium. Hispaniensi Monarchiae offecerat zVnde ex istius Ministri iactura credibile erat aliam faciem Galliarnm res induturas esse s sed multo magis erexerat illorum animos Regis interitus, qui X IIII. Maia acciderat. Si Rex vi

liens a seditionibus prohibere Principes, &jPo- pulos viae poterat , quanto maiores ipso extincto concitarentur tumultus p Forsan' Rex

quinquennis , εἴ foeminitis dextra gubernantis tr nabunt Gentem' Religione diuersam . exasperatam tributis , male animatam in Ministros, ra quibus opes suas obliguriri depraedicabat 3 aut poterunt ad ossicium adigere Principes suspira tes Imperium, S diuitias sine meta profundς mtes , quorum uniuscuiusque sumptibiis vix in tegrae Prouinciae vectigalia suppeterent.. Non dubia videbatur Hispanis antequa Rex adultus Imperij habenas retraheret in Galliarum conuulito 3 his accedebat, quod ex mutatione Comitis.Ducis Olivarii Primi Hispaniartim

Ministri sibi videbantur resumpsisse spiritus

37쪽

pristitium florem Monarchiae restituendi Cum frequenter obambuIaret Hispaniarum Regis mentem phalanx infortuniorum , quae 'sbi in dies aeeideban re rebelliones nimirum tot Regnorum t praecipuarum deperditiis arcium tum Hispaniae , tum Flandriae et Prouinciae manu militari consumptae , R quas bellum noti exhauserat , tributa delimauerant . tot exemitus lusit elasses eorruptir exclamationes populo Tum in procerum dolor , vel diuturno silentio, vel longa absentia se prodens: scripta in Auli eorum vultibus moestitia et Reginae suspiria radolescentis Fili, gemitus r omnium lacryme. Rex tandem reeollegit spiritus iamdudum dil- sipatos r eonsuluitque semetipsum. Numne. eum Olivarius omnia vel se inscio administraxet, φquum esset eredere s aut ipsius incuria . aut socordia, siue contemptu rerum , vel maliaria, vel denique malo fortunae genio calamitates exoriri Decreuit itaque hunc proseribere Ministrum , ut infortunia cum laci Duce exuta , Tent. Quos fortuna malὸ secundat , etiamsa sine ipsorum erimine succedarit aduersa, a gubernaculo removcndi sunt , quia ce sent morta Ies non parum tribuendum esse bonae, vel malo fortunae operanti S.

Mutauerat in istius Ministri depressione fa ciem Hispania r decreta promulgata : exulesi eductit noui assignati Prouinci,s Moderatores

38쪽

compendiarιὸ descripti. Lib. I. II es r Duces r conscriptus ini IesCongregata pecunia exhibebat spem deiectas res pristinum integraturas esse vigorem . Caissus etiam militaris felix obuenerat , ideo po tento assignatus, quia infrequens r recupera tio nimirum Dertonae post longam obsidionem. Dux quoque Picolo mineus visus est eadentes Imperatoris res instaurare in defensione Freiis bergae, a cuius ob sdione Suecos depulerat . Ioannes Vertus Prgior Ducis Bauarip adeo diligenter obseruabat Gubrianum Marescateiam ,& Vaimarrenses, ut nihil integrum illis permitteret .

tus Principum, populor unaque sub Martis iugo gementium 3 cum Ludovicus XIII. Francorum Rex in vitς, mortisque versaretur con-snio . Franciscua de Melo Hispani Regis in Belgio Legatus compendium ex hac imminenti morte facturiis, adunat Exercitum multitudine

39쪽

ig Varsi Europae ruentus conspicuum supra.viginti hominum millia , sed

Milto magis virtute , &' peritia militum in primis Peditatus , qui longa assuetudine belli incommoda , & pericula sibi familiaria fecerat ;deinde Rocroiam modico curatam praesid: os eximium Picardiae munimentum circumuenit. Anguinius Princeps , qui ex Regis mandato Copijs GaIlieis prserat , adolescens impavidus decreuit fortissime Arcis iacturam non tolera xe . Lustrato Exercitu, numero , & virtute ho

stili non inferiore. Inibi enim flos militiae Galis licet spectabatiir , ex quibus Anguinius solido Martis fructus sperans decerpere, recta in hos,

tempergit, Melus maxima eum alacritate ad pugna se comparat, fidens opibus suis , Ar illectus victoria , quam anno superiore ad Hiin nec urtium ex Gui scio reporte uerat et nec non pro certo ducens ex Regis morte refriguisse Gallorum animos , ad non dubium triumphum in agonem descendit , ex qua victoria Hispanorum detrirmenta ex integro instauraturuim esse non falla ei iudicio praesumebat. At euentus sperata fefellit ; nam conserta manu, licet dextrum Gal-Iorum cornu ab Hispanis ualide impetitum. Marescallo Aulerio moderatore grauiter saucio, non leuiter vexatum sit; tanta tamen imis

pressione laevum cornu, Gassionio Duce,in Hii Panos ingruit, ut aperta Acie horrenda resisten, o tiudi

40쪽

comstendiarte defer*ti. LIb. I. Istium c de uniuersum Equitatum in fugam egerit. Peditatus Equitatu nudatuS, aperto in Ca-po cum hoste deditionem pactus est. viris str nuis ad redimendas ex pacto ab hoste iniurias fortitudo animi pro muro fuit. Ad sex millia Hispanorum caesa , totidem capta, d*o milli Gallorum desiderata sunt. Anguinius, ne tam praeclara victoria sine fris

ctus prouentu inter celebrantium ora demum fatisceret, omnibus diligenter exploratis munimentis, in Galliae limine sitis , ad quorum exin pugnationem commode se accingeret, cum toto Exercitu circumstetit Theoni suillam Arce prope inexpugnabilem tu ossulis imminentem , quae

aditum ad Germanos,& Luccmburgico S aperit,

protexissetque Lotharingiam, & Campaniam, si Regis arma in eam feliciter penetrassent,haud paratam molestiam hio adimens Prouinciis , hostilibus magnum inferens detrimentum iaTenuit obsidio ultra duos menses . subfossa, &euersa propugnacula , mors etiam Gubernatoris suaserunt propugnatoribus deditionem , quam breui expugnatio Strici secuta est. Interea Princeps Thomas Praefectus Gallici Exercitus in Italia, Plesis Pratinus , & Turena Legati, Villa Generalis Equitatus D ncis Saba uia dis ferias non agebant ἱ nam, cum ad Dertonam penetrassent, in bique, omnibus rite pensitatis, sonstituissent validas Hispanorum munitionea