Camilli Plautii Paezonis ... Commentaria ad rub. De verborum obligationib

81쪽

ductum iustentium.nu. 3. J. . Ins rigidum, Cr asperum non laudatur. - e si iconsensus inomia conuentionereperituri non tamensemper aeque obligat. 6.

obligatis naturalis non semper par est in omnibus. c. ted interdum actioncm parit ιnterdum exc*tionem

numero. 7.

Naturalis obligatio uarios habet gradus.nu.8. Pactum ulidum secvndum Ora canonica uti paria actio

munus reglia non erat remedium iurisientium ad exigedum debitum uincti aliquod reissum eo iure com

Remedium Iμregentium Foder quale competeret ad

V PΕ ΠΕ si, ut tollantur ea, i pro 'coi opinione fuerunt adduilla Non ob igitur primum qoede fide sque in omnibus seruanda obheicquod est potissimum diuersisseet fundamentum. Rndeo,re fateor eradem φquitas teret in me vi pere hi omnibus conuelitionibus. sed in speeie naest eadem,ec ut inquiunt Mod.in d.I.pacisco uen ininua . quitas ista iij gradus Varios adeo, ut in aliquo contra sit maior n illo minor aequitas versetur. licet ipse nihil adduca hoc mihi.pbat te inlaeon trasus,dereg. iv.&in terminis qonis.ppositae probari tex .in d .l.Laede eactiuncta .l. iurisgentium,i n pria iseod ii Nam prator gnaliter edixit

82쪽

se pacla seruaturum: hoc est.pusici quatenus erant efficacia,ad effectum se perduciturii pollicitus est, d.l.iurilentium f. praetor ait,in quo edicto.pponsido naturalem aequitatem sequutus est prstoriquae aequi tas dierat nihil esse tam congruum fidei hii inansct ea seruare,qus inter nos placuerint. d.Li.i Prin.m n5 oia squali ter seruat: sed assitione alia,ex ceptione alia tue re custodicida. iuri uentium, in

a Igitur naturalis istasquitas seruandae fidei, ominnibus non seque inest:sed cu distinctione quadam. Interdum .n.cequii est,Vt aliud alio sit praestantius Oc efficacius :&squo squius inuenitura.si seruus cois f. quod Voro.Verscido euidentius.sside furta gl.in l.i I i.in veriuarS.in fi.sside tu.&iu.qua ibi parum probe irridet Garz.col.xij.circa princ. nu.4s Et quod amplius est, inuenit squissimum .l.aequis. sinatim. Ede eo per que facit.era.η.in prin.E. debo. posissifim taba. aequissimum. fad tert. Oc summa a, . qui rus inuenit.l.i.in princ.ffqsrquilis iuril. malcifi de noxala.eum qui.si de dona.t.bonafides.s pri. Udepositi:Vesacile appareat squitatem gradibus distingui,oc non oes couentiones pari aequitate niti. Qusd mihi omnino probat praetoris edictu caeinterpre atione subsequuta. 3 Acceda in tu en.tametsi naturali ratione sue rit introducitum .l.oes populi,in fi.Ede iust. 8c iuri s. singulorum nsti.de reru di.&s. i.Vers.nam qcr. Inst.de iure nat.gen.&ci.m non omnia ad rigida, ore inflexibilem ronem direxit:sed partim Vsu do,

cente,partim necessitatibus exigentibus humanis constitutum est. I.ius autem gentiu.Insside iv. natagen.& ci.ita in Vt ab aequi tale naturali non recedereturida.omnes populi.

83쪽

6 Nam,per deos immortales,si omnia ad rigida ,

ec stoicam illam seueritatem,ac inflexibilem ratio nem suissent directa. id hoc ius gentium aliud esse Φ ius rigidia, ius strictum, durit,acerbit,asperum,prsfractum,&seuerum Quod non satis in iure nostro laudati .l.nulla.sside legib.l si compesandi.C.de hs r.insti .l.ih.in prin.sfde cust. Na ius stria istum,& durum ius humanitati.i. squitati opponi

ple untur i uris interpretes .l. si ita scriptum,itae tib.8c postha.is si quis operas.isad textil. penside illo. isde cond.Oc demona. Thaiss.libertatem,in fine.ifde fideicom.libaeiinter eos I.i.8c ibi Bart.sside fideiussi.benignius isde legib.c.Vlcide tralac.5c a lioqui meraro pro stricto iure accipitassi manda ueros. si hi quorum,& ibi glo.in verb.mandatum snmandati. 1 Cum itam an imaduertissent gentes non eadem

in Oibus aequitatis ronem subella: vsu ita docente Ochumiinis necessitatibus exigentibus, non eude omnibus conuentionibus rigorem praebuerunt. Ne .n.Vno die natum est ius gen. sed per interualla temporum introductum fuit, Vt patet ex l.i. in d e con emp.ocin l.manumissiones.ffde iust.&iure fc I.libertas,de sta.hO.ct s. servitus,Insti. de iure perso.&6.ius autem gentium,Insti.de iurena cc. oc in I.si id,quod.is.de cond.indeb. ς mon obst.fm,quod dicitur in omni conuentione subesse consensum,& ex consensu nasci naturalem obsonem,Vt ins.stichia. naturalis. f. de sol. ὶ obibin othus conuentionib. est eade, bc Vigoris eiusde. Respondeo,oHbnem naturalem non sei , nec.

84쪽

dum ea efficacior est,interdum debilio prout i costitutionibus iuri en ires acceperi quo iure no nat sed instituta fuit obligatio.l. ex hoc iure. ff. de iust.& iu.Ideo non aliam efficacitatem conuentio,

seu obligatio vita consequuta est, in eam quae sibi a gentibus sui tattributa,qus no ad lineam Vnam rebam re inflexibile ora direxerunt,sed usibus αnecessitatibus humanis,salua tamen humanae ro/nis re stitudine accomodauerut i sentit tex. in α6. ius aut genti umsInsti.de iure na. gen.&ciui. DIT Quod aute non sit par virtus obligationis naturalis in co uentione os,ostendi i text.i n l. fideiussor obligaris fidei umor accipi .isde fideiussi.& in I. na/turales.sside a 2.Quibus ex locis perspicue percipitur ex naturali obsone interdum competere a filonem,interdum retentionis seu excepi. ius, Naturales inquit obligationes non eo solo aestimantur, si a filo aliqua earum nomine copetati verum et cusoluta pecunia repeti no pol. Et ad uertatur, , i d.

s.fideiussor , distinguitur ciuilis a naturas obscrine,postea dicit ipso naturali obligatione copeterea monem qnt,qn impediri repetitionem. 2 . Et sic non una eademque est efficacitas cuiusuis naturalis obibitis: Et hanc varietatem obligationes huiusmodi a iure gen.na fis sunt.Quod et animaduerterunt Mod. in d .l.pacta couenta,num. is de contrah.empl.cu inquiunt in oblane naturali va. rios reperiri gradus,oc alteram altera efficaciorem esse.Et Carol.Ruy.hoc loco,col.Vi. in prin.nu.2. Quibusctantibus cocludendum est pro pactio nu- do obseruado nullum efficax remedium iuregent..pditum fuisse,sed illud solo exceptionis,'5c retetionis iure suisse munitum .l.Iuri entium,in priri. α6.igitur nuda is de patrui uni'ad i.in Prin. :tit. Dixera

85쪽

9 Dixerit quispiam iure p6tificio quod iuri enta aequitati inniti tur,renaturalem imitat rationem dispositum fuisse,yt ex pacto nudo a filo nascatur i.de pact.Vbi c6iter doct. igitur credendu est ider iuregentium fuisse costitutum. Ad hoc patebit responsum,ex his qus paulo ista explicabuntur ib.h.Vbi de pacto nudo m Ponti ficias sanctiones tractabi tur, re actione pro pacto retudo obseruando non dari ostendetur. io Cum aut antea demostrauerimus manum regia non fuisse iuri .remedium,quo pecuniam homi nes sibi debitam psequerenε, α verisimile sit post obligationes institutas, modum aliquem pecunia debitam coram rege persequendi,'eodem iure uro quin suisse: non ab re perscrutadum est,quis, qualisve is modus,quodUe hoc remedium suerit . Me qua re sequenti capi te tractabimus.

REmedium ad agendum aliquod Bregentium prediarumsuisse uerisimile est.nu. I. Iura constituere parum est iis ad esctum perducantu

numero. I.

Nanus regia an sit remedium agendi, m.1. 'Actio iuregentium vigebat.nu. 3.

. Iuregentium condicitur quod quis sine iusta causa polli

Actio de dote in bonum er aequum conceptu est,nec norit capitis dimi nitione: Ideo iuristentium est,nu. ciuilis ratio nataralia iura corrampera non potest ii

86쪽

De Obl. Iurifr. et de manu Ner. . Dcimili uinculo sublato remanet naturale. condictis indebiti iuregentium introducta est .nv. 7. Nandati actio utilis deportato datur I ure gerit iam.nuae

mero. s.

Deportato competere pote i mandati actio post deportationem acquisita, . s.

male meriti publice egestate laborare debet ut alijs exeplo sint ad deterrenda maleficia,nu. 9.Deportatus quicquid post deportationem acquirit, sibi

non m acquirit,nu.H. Deportatus quae turrigentium fiunt retine G.9.L. 3 mandauero. g. is cuius.f. maninu. 3. Alde nu. D. Natura is debet quem iuregentium dare oportet,nu. Is . Naturalis debitor proprie dicitur viquem iuregetiara

Exm iri Meuctione non posmus, 33. Fidem alicuius sequi quando dicamur. I 3. L. cum amplius. 3.is natura. f. rcg. iliri ι . Naturalis obligatio proprie dicitur ita, cuias nomine

xatiua negatiae conceptu quid'nifice nu.rs. Debitor naturalis proprie dicitur ille, contra quem daqua actio compςtit, nu. Ic. Obligationes iuregentium instituta, M. II. Obligatis mater actionis, II. Nunus regia non est remedium agendi, tim.13.

Odicium rudicis nullam obligationem praesupponit, a u

mero. 19.

87쪽

Ergo obligationes,qua iuregentinm fuerunt istata, aliud pariunt,qx4m indicis liciam, Cr quam monum regium. I9.

ore in lituit.i experiebatur in indicio. η .aI. Nemo experitur e actione. 2I. ζ IExceptio iuregentium fuit introducta,m. 2 2.er 23. Exceptio praesi ponit actionem antecedentemnu. 2 . Geminutio mugu enixum ostendit voluntatum. 2 conventio iuristentium aliqua parit actionem. 2 tIdem uerbum ad plura relatu aequaliter determinat, asPraetor tuetur pacta in eo statv,in quo ii emt.nm. 26. .

EΜo dubita quin, quemadmoduobligationes Iuregen.suerunt institutae.l.ex hoc iure.isde i ust.& iure itaς tiam eodem i ure prospestu fueri quo remedio , quove mod' ex

periri deberet creditor, ct id, quoalibi debebatur, petere isc persequi coram Rege.Paγruna est enim iura esse constituta, nisi ad eflectum perducantur.l.f. 9.Post urigin m.st. de orig.iu.qui 'tex.demonstra solitosfuisse reges iudieare,prout oc postea consules:qui in locum, potestatem v r gum successerunt,paucis immutatis,ius dicebant. d.l.h. f.quod ad magistratus,quale aut fuerit ist a

remedium,non satis liquet. . .

Pleri .n.manum regiam esse arbitrati sunt. Quisniam a me paulo antea fuit reprobata. Nec plagregis sola ad hoc sufficere ux prout nec magistrae tuum iurisdictio:qui in locum regis successerunt,sulficit: sed ius aliquod in persona creditoris resse dens

88쪽

den S,Vr necessariurn quo petere, Sc experiri possit II pupillis. Videamus.sside nengest. 3 Dico igitur actionem, seu petitionem aestionis vim habentem,Iuregent introductam fuisse: qua

experirentur creditores coram Rege, penes quem

Omnium magistratuum potestas,ia iurisdissilioresidebat.d.l.M.quod ad magistratus.ε. de orig. iuri a coclusio si defensa iure fuerit multos magnos IIrducet effectu'Vt asaduertit Barci in I. ex hoc ita re col.i in. prope ii.nu.i3.sside iust.& tu. Quod auteactio iuregipdita fuerit multis ostedit argumetis. Primo in hanc sententiam adducitur tex. in l.rerii quidem,in ii. Esol.ma.Vbi uxor marito res subtraxeri nec di uerterit mari tus ab ea, quod subtrarii condicere potest. Subdit ratione. luia,ioqui . quod quis sine iusta causa possidet,i urinen. condici potest.Datur ergo eo casu condictio ex iurege

tium:quae condietio est personalis a mos sic itaquVcr. ellamus,Insh.de actio. ς Glo.in d.l.rerum cavillando respondet Iurestet. condici.ssuperaddita actione a i ure ciuili. Secud intelligit iusigentium,quod inuentu ciuile est,sed ηgentibus receptum.Id enim iuueni tum appellaripsi ut inl.an inutilisf.Vlt.sside accep. Quam Miu. probat Bar.in d. l.ex hoc iure col. V.in prin. Quae in interpretatio non est admittenda:quia,cunulla necessitas coga a propria significatione Verhorum non est recedendum.l.non aliter, deleg.isi. autem nulla Vrgeat necessitas postea ostedetur. Quinimo senti tibi Iuriscon.marito aduersus uTorem matrimonio durante in casu illo prodita non mime actionem i ure ciuili.Ideo recurrit ad i uuen.

qu iure id,quod quis sine iusta eausa possidet co .ici potes ta sic loquitur de remedio iurilaeti uim

89쪽

6Σ Ad Rub. De die . Obl. Lib. I.

quicquid dicat gloss s Secundo hanc opi.sulcit tex.in I.easasde eap.di. mi.Vbi aestio de dote dr habere naturalem prsta. tionem,& dr concepta in bonum Scaequum ideo durat post emancipationem: Qinia,inquit lex ci uilis ro naturalia iura corrumpere nequit. Sentit igitur iuregen.com petere actionem de dote, quς iure ciuili perierat. Et quod dr conceptam in bonum, re aequum actionem.Intellige hoc est prscepta iuri en.quod est semper bonum, re squum.l. Pe. de iust.oc tu.& manifeste ibi sentit perijsse iuraci uilia ex capitis diminutione petius ciuile iducta. Superest in iuue.quod naturale appellatur,&hoc iure tutus est,qui capitis passius est minutione, clavi subhcit lex ciuilis ro non potest corrumpere iura naturalia uult ergo dicere i, lapsunt adhuc iura naturalia i .ius en .efficax licet dierint iura ciuila: T Tertio suffragati inclybiti,in prin .Ede cond. inde: ubi inquit lex.Indebiti soluti condictio naturalis est,Ideo quod rei ibi utae accesserit venit in condi vitionem,&alibi dr,q, condietio illa ex botio,&quo introd ueta est,tia propterea in alteri apud alterum sine ca deprehenditur reuocare cosueuit.l.Pe.co.ti.Glo.rnelai naturalem appellari codictione illam non quia sit iuri sed quia natisrales accessiones in eam Veniunt.Ego dico naturales accessiGes incana Venire,qitia ipsa naturalis est,hoc est iuris gen .idi ex bono,& squo introducta,ut expressum

est indu.indebiti,&in d l.pe. Quod enim sine tu sta causa apud aliquem reperitur, uregen. condici

3 Quarto opitulatur l. si mandaueros.is cuius.Tmand.ubi is cuius bona sunt publicata quique ciui talem amisit ut in I.amission in prin.sIde cap. di

90쪽

De obi. Iuris. et de manu Restia. Q '

arii.&I.Vltirna,eo. ti. potest facere mandatu ad emedum,ae illi datur utilis mandati actio aduersus eliqui ex mandato emerit.Cum ita* amiserit ciuitatem, R ibi assitionem ex contractu iuri . cosequa tu non possumus dicere assitionem illam iure ciuiti instituta suisse,sed esse iuri en.alioqui amis ci cruitate nullu bnficisi habere pol.I.quida.fide poeta. Respon.Bariin da.ex hoc iure,col.V.circa princi. nusyaetionem deportato dari in quanda cosequetiam:cum.n.illi permittatur cotractum facere in consequentiam conceditur, Vt aestionem acquirat

alioqui frustra illi beneficini cotrahcdi imitteret. 9 Haec riasio non est admittenda, alioqui amissio uitatis nihil,aut parsi noceret cum in publice intersit malemeritos,ut alijsexeplo sint ad deterredamaleficia et egestate laborare deberea. honafideast. depositi.Ideo no est credendii leges ciuiles quos

omni ciuitatis iure muletauerunt,eis malem eritis

aliquid ciuilis beneficij impartiri. Nec ad rem, clafrustra contrahere esset permissum si aesti ne caro reta Dico enim de hoc non es se anxium ius ciuile. imo cu egestate laborare vult. d.t.bona fides. Nee Verum est,cp lex deportato indulserit, Vt cotrac si facere possit:sed non ademit una.n.ciuitatem in ademerit,illi saluum permanet ius gentium. l.qui/dam.sside poen.quaecun* igitur iure genti omni busticen eadem deportato licebunt mero iure.dei quidam .Ius ciuile nullum illi saluum erit: quic io quid dicat Bar. Quamobrem cum Iuriscons in dilrsi mandaueros.is cuius. Emand dicat utile actio nem madati deportato competere, defendendum est assitione hanc iureg.insti tuta fuisse.Et ideo, que admodum cstem,quae sunt iurisn huic sunt reser uata.d.I.quidana st de pom. ita etiam actionem co dem