Camilli Plautii Paezonis ... Commentaria ad rub. De verborum obligationib

61쪽

prope fi.Bar.in extra g.ad reserim.in Verb. 'in Verb.figura,Maran.de ord.iud.parte iiii. distini um.M.qui nume. ' Idem multo magis dieci de clausula sola laeti veritate Ispeeta. hoc enim operatur vicenseantur sublatae omnes solennita tes iuris ciuilis,& municipalis, AntoBut.in c.h.de' iuram.calum.Fely.in c.olim,col.pen.de accusa. Et

potest procedere t DeusFt scribit Anci in c.dile- Ri,coI.i a.deiud.Alex.in cons.Vi. col.h.lib.iij. . 33 et Item insertur Φ in causa mercatorum: in qua Dceditur ex naera squi late reiectis apicibus,re solen, nitatibus iuris ciuil.poterit quis adigi ad fidei ol, seruationem,quam nudo pacto prsstitit, Vt notat Bar.in l.si fidei uilbrs quaisam .gman.& in l.quin , tus,eo.tit.Bal.in Ut pro ea.col.pen.C.manda.Iacini: Iuri entiums. sed cum nulla, col.in.ssi de pactis, Soc hic,oc Alcia. latii .in prin.nu.16, Bald.nouel. hic colan.circamed.num .i qui loquitur de statuto Pisanodiciante in procedatur fim meram aequitatem iuri uentium,circumscripto omni rigore i axis ciuilis:quo casu ait ex pacto nudo,& ex cotra eiu innominato posse promissorem efficaciter conueniri,&ad solutionem compelli,idem col.xvi.in s.ninivit.Sal.in l.si pro ea.C.mandati, Bald.in l.ia. C.de const. c.Sal.& Alex.in l.placuit.C. de iudi.

14 Sed & si fultum fuerit compromissum, & data

suerit arbitro potestas fim squitatem procedendi, ι poterit arbiter contra eum,qui paeto nudo ad ali. quid dandum sese obstrinxerit, sententiam proserit. R .in Rudide λrbi viri.Crotillic Ol.i.nino

62쪽

De oblis. Iurisi et de manu Mo

iij.in Rii .f.Mara. de ord.iussipariiiij. dist. Xiiij.n.ss. Is Idem multo magis locum obtinebit si statuto cauea usive de facis, seu λla saeti Veritate inspectia , .causae cognoscantur,re terminenturi Poterit enim, hoc casu manu regia procedi uxta constitutionesi uri synti um,Bar an extrauanad reprim.in Ver i

ecnsBal.in c.i.de noua sorifides. Oc hoc casu stante clausula Usola lacti ueritate inspeeta procedatur , receditur a regulis iuris ciuilis,lta Q probationi P suasue,thmetsi non concludenti, sides haberi potς.ri Bal.in l.solam in fi.C.de testibus,Aret.in consi cxliv.col pen.&in l.eum qui s.filius,in ij. nousde acqui.haere.qui dicit in testibus causam verisimi lem tantum assignantibus credere potest:& testes insanaes ac ure ciuili reprobatos admi iter Ut per Abb.Fely.α alios,in c.dilecti,de iudici oc stante

Lis potest.niQ93.sside acqui . lista Insertur etiam,stin foro pontifieali pactum nudum vim atque efficacitatem stipulationi parem habebit.Quicquid enim iuregentiu obseruari Prscipiebatur,id iure canonico essicax est: hoc enim reiecitis iuris ciuilis apicibus, aequitatem i uri en tium amplecstitur.e.dilecti,cum ibi no.de iud. Bartesin.siue Bal.nouel.hic col.xiii:in Tnu.s i. Gallam colitatiq.circa med.nu.etoo. Et propterea ex meis laudo ex praeceptis i uris pontificii,orietur actioAT

coiter concludunt Doetam .de paeti

63쪽

π Idem iuris est in contra stibus innominatis,

Pterea eo iure inspeeto non eri t locus poenitentiae, tradit Bal.in Rub.C.de rerum permincirca princi. Ang in I.in traditionibus in ii.isde pact. Alex.ini. si pecuniam colum.v.ffde condi.ob cau.Gali.hie, Nu.Mossarioli.& Veri.nume. 3,& moder.atri. 3 Quin etiam eonsessio extraiudicialis absente parte laeta plenam probationem facit:Vt scribit Areta in consi. xl.coLi.ec cons.lxiiη.col.i. e .in c.si catatio.de fid.instriQuod audet Moderi producere ad euriam mercatorum:VH Maran.de ord.iud. parte Γη.diaei π.nu. 9.Sub eo praetextu, fortis mercatorum sero ecclesiae comparetur, Ut per Spec.in ii. de compe.iud. I.i.VercxxVid. Hsc omnia a Doc'.recepta apud me non parua habent difficultatem.Ideo singula sequentibus ca. pitibus separatim examinanda reseruo.

Inconuenieriti uno dato, plurasequuntur. nu. I. Fundamentis falsis sublatis versitas elucescit. . MBona omnia a Deo procedunt. m. 2. Veritas prae omnibus rebus colenda est.nu. 2.

Veritas non ex multitudine diaborum, sed ex rarisne dignoficitur. Mnanus regia lege non probatur. m.3.hrubescimus cum De lege loquimur. nuL. q. in prim isti orig. iurinu. .

Manus regia secundum Dost i remedium agendi exs

64쪽

Rexsolus omnia gulernula.isolus ius dicebar in ei tuis initio. s.Cr 8. Interpretaris,mitur ex rubrica. m. Nateriasubiecta otii intellectum legibus. c. 'curiaea Romulo instituta. .' manus regia non est iudicis osciam, nec remediam eo

AN Vs regiae prssiduum Iuregen

tium temporibus ante ortas Aio nes Viguisse aissionum loco, adeo notum omnibus est re receptum,

Ut quodammodo nefas videri posfit,id reuocare in dubium,quod Mpud maiores nostros nullam Vn habuit dubita tionem,tamen,quia ego non in cuiusquam gratia sed veritatis studio me scrihere semper proselliis sum,atque ipso is sum,qui facile intelligam exsatisis principiis multa,re maxima emergere vitia, Pea quae tradi t Bal.in I.Vnica. I.i.C.de cad.tol. oc So

a Quamobrem tollenda in primis sunt fundame in quibus selsae doeto.opiniones nituntur, quibus conuulsis,& sublatis Veritas rerum facile ostendetur,quae Pra Omnibus rebus disputando, Oc rari

65쪽

rinando praesertim autem docendo expetenda estre colenda:& haec non ex multitudine authorum sed ex ratione,oc ex legibus metienda est: l. i. sed neque ex multitudine C.de Ventu.enuc.nec quid quam vetat quinaliquis etiam minimus interdumeliora sentia ui maxims authoritatis uiri intel Iexerint da.is. sed neque lisc, quamobrem stet

Dei optimi maximi auxilios quo cuncta bona Dcedunt,quid de his sentiam in medium asserre co Ritui, ut deinde omnibus collatis benignus lector veritatem discernere,& amplecti possite 3 In primis quod attinet ad manum regiam, de qua mirabilia comminiscuntur Docto.mihi videt ut dicam quod sentio: nihil ex his qus de manu .

regia diuinatione nescio qua tradunt Doct.vlla ratione,aut lege constare posse.Ideo erubescunt cum legislatore nostro,qui sine lege loquuntur . Aucte: de trien re semisis. consideremus Lillac.de collacinultibi enim cautum reperitur regiam hanc ma num actionis loco antiquitus subministrata fuisse,ideo nec nos inducere debemus, quod lege in

a tum non reperitur. .illam. Nec me mouet text.

inl.h.in princi.isdemig mr.qui in ciuitatis initio omnia manu regis gubernata fuisse demonstrat. quia lex illa,non eo sensu accipit manu regis, quo accipiunt Din.hi enim manum regia intelligunt esse ius seu remedium quoddam creditori compe tens ad petendum,α exigendum,quod sibi debeo tur,cuius in locum actiones iure ciuili postea suo. runt introducta tex.autem in da.h.de remedio ad exactionem pertinente non loqui tur . Sed de persona exequete,&aliud est iudeta, qui exequitur seu iudicat,aliud est ius, seu remedium,quod intendit

creditoriro eo,quod sibi debetur, consequendo,

. . Prout

66쪽

prout differt iudex ab aetione, Ut patet ad sensitis Dico igitur, id quod in d.l .in princip. dicitur

omnia manu regis fuisse gubernata, nihil aliud si/hi velle, si Vt intelligamus omnem regendi, Oc tuo dicandi potestatem in solo rege fuisse constitutam d.lcijs. post originem, Ver.quod ad magistratus.sside origaur.hoc est solum Regem omnia rexisse, ocin omnibus ius dixisse,quia nondum erant creati magistratus,qui ius dicerent.Sed cura omnium rerum gerendarum,& iudicandarum soli Regi incit heba quo autem iure Vterentur homines, cum iustitiam coram Rege peterent, quoue petitionis mos do,hoc lex illa non exprimit. CSuadetur hic se sus ex inscriptione ipsa,seu Rub. in qua agitur, α de origine iuris.& de origine magistratuum, Ro/manorum,& super hoc lex ipsa ait sentit nullii in ipso civi tatis initio,fuisse magistratum,qui ius duceret,sed solus Rex omnia gubernabasire solus ius dicebat Itaque non ostendit quo remedio quoue iure litigantes in conueniendis debitoribus uteretur,sed quis iudex, quisae magistratus adeundus esse demostrataitaq; Vt fim materiam subiectam. verba legis intelligantur, iuxta.l. Imperatores.sside in diem addi Esolum Regem omniumagistraν tuum munere funetum fuisse interpretandum est, re eum solum in omnibus ius dixisse. di GSuadetur praeterea ex eadem.L .in vers. Postea, ubi cum dixisset: Initio omnia manu Regis fuisse gubernata, statim subiicit, postea aucita ad alique modum ciuitate Romulum diuisisse populum, in xxx.curias, Ninstituisse,ut ex earum sentems Rei Pub.cura eXpediretur,quo factum est, Vt Rex linse curam,re regimen Reipub. quod ipsi soli ante, incumbebat,partitus fuerit. α per consequens hi

67쪽

Recuriis creatis.non amplius omnia manu Regis gubernabantur, sed partim ab ipso Rege; partim curiarum sententijs,expediebantur,d.l.f.in princiloquitur ergo tex.ille de Iudice qui iurisdietionem exercebat, non autem de remedio quo Vtebantur exeditores ad pecuniam petendam, seu exigedam, a debitore inuito.s CEx his facile patere unicuit potest, manum rogiam non esse iudicis offneque remedium, neque ius,quo promissores ad fidem implendam conuoniebantur: nihil enim aliud sibi vult lex illa, in ut intelligamus soli Regi incubuisse onus, Oc cura rogends ciuitatis, Oc i urisdietionis exercendς, quod

ea ratione contingebat,quia magistratus Vlli non dum erant creati: sed quo petitionis genere, qua ite adtione uterentur homines coram Rege,no exoprimit lex. Quod autem Oc quale esset remedium istud postea Videbimus. Nunc qualecun* suerit tua seu remedium illud, quod petitori paratum e ra re quocunque nomine nuncuparetuo tractari oporte iure getium an ciuili fuerit introductum id petitionis genus,quo Populus Rom. Vtebatur, quod ut manifestius liquere posticiquaerere opor tet Virum solo gentium iure,an etiam ciuili popuIus,in ipso ciuitatis initio Vteretur,quod sequenti capite demonstrabo.

CAP. VI Lpopulus Romanus Juragentium sola iactatar at ini

tio numero. . Immo contra, .a.c M.

68쪽

De Gl. Iurist. et de manu Re . U

conssuetudo pars est iuris ciuilis nu.3. Incerti iuris appellatione quidIgnificetur.nu 3 et QIus ciuile ligibus constat,nu, F. Iustentium ex ratione naturali, eν con titutioniblis Latium constat. nu. S. consuetudo nonstabilita ius est incertum, nu.6. Iterum,us fecundo, seu rarius.nu. 6. CT 7. Verbum in unu parte legis positum declarat, quomodo accipi debeat in ulla. . 7. Nanus regia non est remedium iuristentium . s. Nec actis,nec iudicis officium, est. nu,9. Actio non est ubrogata in locum mons regis, nccpseium iudicis.nu.2. Princeps an adiri posit,ut manu regia pactim nudum

Nominum siputatio pertinacibus relinquenda. m. Io. mcdrum aliquod pro conueniendis debitoribus iure.

Untilliu competebat. u. Io. V PER EsΥ Vt tractemus, quoi re populus Rom.iti ipso ciuitatis initio,V teretur,quo in articulo concludunt omnes,eu solo iure gentia usu suisse, ido adeo pro explora to habent, ut nulla Vnui super hoc motu fuerit controuersia, nec dubitatio orta, ego men non leuiter eos errare puto.qui ita opinanε.

οι In primis enim nulla authoritate ostenditur. emitate

69쪽

ita se habuisse, ergo illis fidem non esse habendam

recita ratione arbitror l.illam.C.de colla f. conside remus,in au 2.de trien.&semissiquod si coniectiuris agendum est,re ratione non contemnenda,contrarium probari contedam, ex l.omnes populi.Η deius&iu.vhi expressum est,omnes populos partim suo proprio,partim communi hominum om nium iuri Vti,ubi glo.& Bar.ab eo vivendi genere neminem excipiendum esse arbitratur praeter hoemines siluestres, Oc sequuntur alij Docito.nullus ergo est populus,oc nulla est gens, qui non Vtroque iure permistim Vtatur,quamobrem idem de pop. Rom.credendum est,qui non ex siluestris homini hus constabat,& hoc est expressum, in6.i.in Versi. ec popuIus,Inst.de iv.na.gen.& ciui. secundo hoc 3 mihi probat te ii d.l.h.in prin.ffde orig.iu. cum

ait populum Roma sine certa lege,& sine certo tu re egisse quibus Verbis proculdubio ius ciuile in certu significatur,puto quia hodie,vno aliquo tu

re ciuili, cras alio utebatur, Vel sorte ad consuetuis dinem. non receptam,nec praescriptam resereda

sunt illa Verba,quae consuetudo.& ipsa pars est iuris ciuilis.l.de quibus.ffde legibs.constat, Insti.de iure na.gen.& ciui.& ius incertum, idest nondum stabilitum,& nondum Vsu receptum appellari re . 4 cte potest.ETantum abest, Vt appellatione iuris incerti,eo loci iuuentium significetur, ut nihil minus,ui illud portendatur,nam iuuentiu nullo modo incertum esse potest, cum sit omnibus notum, ec ab omnibus obseruetur.non in confuso,sed per ωqud, re ut ita loquar, parissimi ter apud omnes V in fi.isde iust.& i ura.omnes POPuli,in Reo. titaec sic non obscurum,nec incertum est iuuentium, erio de eo non agitur in d.laq.in Prinande orig.iu.

70쪽

sti. Prsterea,ibi dicitur populum vixisse sine certa lage, qus Verba ad ius entium non possut referri. : sed omnino ad ius ciuile sunt reserenda,quod con ' - stat ex legibusu.ius autem.sfde i unIuuen tium lege aliqua non coiista ed ex eo, quod nataralis ratio inter omnes homines constituit, d.l.omnes populi,in fidoc ex costitutionibus quibus3am uni uersalibus,de quibus ingius autem gentili. Insti.de iure natagen.ec civi. inertio haeccsiclusio probatur ex d.laif.exa Triss de oliviurioi dicitur exaetis regibus omne te ge tribunitia omnes leges exoleuisse,atque iterum cepisse populum Rom.incerto iure,&consuetudi ne aliqua Vii quo loco,ostenditur populum ad prisina iura reuersum fuisse quib' ab initio usus fuerat,& nihilominus illud consuetudines appellat , quod antea legem incertam, seu ius incertii appellauera Viebatur ergo populus ab initio moribus incertiso consuetudine aliqua,&sic iure ciuili,ct hoc mihi probat lex illa,in Verbo.Iterum,quod si gnificat rursu eu secundos.si quis.Qde precibus imperiossierit.i.in RC.de sacrosan.ece.& in J.cu 'an tiquitas, verssi quid autem.C. de testa.&in Uabeo Siruerifinge enim .ffide ardire apud Virg. M Atque iterum ad Iroiam magnus mittetur Achilles. Oc apud Cice.lib. .de inuent.primo quidem decipi incommodum est terii stultum, tertio tur τ pe.Deni Verbum aliquod in Una parte legis poesitum,declarat quomodo in alia parte idem accepi oporteat.l.qui filiabus.isdeleg.ia.vnum Vbi Bari Ude pet. haere. l.quemadmodums.haec Verba, Vbi Barail ad legem aquilo .in consi. Diiij. numera.

Itaque verbo incerto iure,quod pro iure ciuili, Ocproconsuetudine accipitur,ind..exactis,ostendit