장음표시 사용
31쪽
heri entus . Re vestitum est in mutuo, deblio, commodato , deposito , &pignore . Vettitum verbis, ut in stipulatione , quae fit per interrogationem praecedentem, & responsionem illico cori sequentem : quae iccirco nec muto, nec surdo , nec in tanti, nec absenti convenire potest . Vestitum lite- Tis, ut si quis scripto confiteatur se mutuas accepisse decem libras , sub spe futurae numerationis. Vestitum consensu , ut in societate , mandato, emptione , venditione, dc locatione . Vestitum cohaerentia contractus, ut
s venderem tibi domum, & iii ipsa vendItione interveniret pactum, quod ego deberem immorari in ea domo usque ad annum . Vestitum denique rei interventu , puta si promitterem tibi dare aliquid , ut tu aliud mihi dares, vel promitteres. Pactum postea nudum illud dicitur, quod non fit ob aliquam causam, neque vestitum est aliquo praedictorum modorum, sed mera conventio est , smplex gratuita promissio acceptata I puta promitto tibi dare centum sine aliqua interrogatione praecedenti , chirographo , α hujusmodi , & tu consentis ; si enim non consentires , non esset P ctumssed pollicitatio In sola offerent Is promissione consistens. Certum interim est primo, uudum pactum , & simplicem promisso nem in aure civili obligationem non parere , textu aperto S de posis L. Iuris xentium l. Sed eum nussa - Sed euin ntilia subest eausa propter coη venti aem , hic constat non posse eonstitui obligationem . hiitir nuda pactio ob ἐigationem ηοη porit , sed exceptionem - . & C. de pactis L. Io. - Legem squam diripi, cum dorem pro et, remis.- -- -ma i Osorter. Nec obesse lib. poterit, qucd dici foler, ex patro actionem non nasi . Ttine enim hoc iurentiwur, cois pactum nudum est; alioquin eam pecunia datar, ct aliquid de reddenda ea convenit, utilis est condisio - Fallit hoc in nonnullIs casibus , quos enumerat Clossa in L. hic primo citatam , & inter quos principem Iocum tenet promissio dotis , de qua L. 6. C. de dotis prowissione - Ad
exactionem dotis, quam Iem I praestari Facuit, q&aliacumque fuscere verbo censemur, De scripta fueri r , poe non , etiamsi Iliptitatio in pollicitatioησrerum dotaIium minime fuerit subfeetita - . Sed hi casus perpauci sunt s& sngulares , atque , ut loquitur Glossa ibidem , vestiti dicuntur legis
Certum est secundo , nemInem ex simplIe I promIssione obligari , nisi habeat animum se obligandi , textri aperto ae de obligationibus ἐν ovio'i' bus L. 3. q. a. - Verborum quoque OHitatis eo ut, si later contrahente, iἀvatur: nec enim si per iocum puta , via demonstrandi Ixtellectus causa ego tibi dixero, spondes tu μεθοnderis, θοπdeo , nascetur obligatio - . Η ccerte de causa conia Itus Alexander III. cap. Litteraturam Extra de voto so voti redemptione respondit - Cum ex quadam minutisne nimio fuisses mortis pavore perterritur, faee verba protulisti : non diu hic morabor z prrinens in animo , quod Religionis habituo eges aliquiando fuscepturus . I iigitar respoηdσται, quod si plus non est in voto processum . ιrauestressor IV dicari
32쪽
hoc cap. annotavit Glossa' ΗΟc caput continet notabilem, & singularent de eis, otieni, & potest sic sun mari. Simpliciter propo:iens Religionem ingredi , licet non ingrediatur, non est reus voti ..... Casus. Magister FI ieeit sibi minui in brachio: brachium ejus intumuit ex illa minutione , ita quod perterritus luit ad moriem . Dum esset tu tali statu , protulit haec verba : Non diu hic morabor : proponens in mimo Religionem intrare . Dubitavit, an ex tali iacto teneretur Religionem intrare . Respondet ei Papa , quod si plus non est in voto processum, non debet dici transgressor, si non adimpleat, quod dixit. Nota, quod per simplicia verba non obli
gatur quis, nisi habeat animum adimplendi votum . Item nota hic argumentum, quod ex nuda promissione non ritur obligatio ..... quia non d. xit hoc animo se obligandi; unde non ibit mendacium a r. q. h. cap. mcdatitem ait, & nemo se obligat, nisi qui animum habet se obligati di fr. de afficitur is of lis arionibur L. Obligationuυ - . Hactenus Glossa. Casiim Aut horis quod respicit , de eo tu se agit S. Auto.tinus pari. 2. cap. I. q. 4. Placet integra ipsius recitare verba, etsi solito prolixiora- Depromissione simplici, scilicet absque juramento , vel voto , ubi sciendum , quod cum quis promittit smpliciter aliquid illicitum , utique peccat , dc illud servare non debet e quia peccatum peccato adderet . Unde Isidorva a 2. q. 4. in mialis, & ponitur pro regula Iuris in Sexto In oeulis promissis rescinde meis, scilicet non servando. Si autem licitum est , & possibile, quod promittit, sed serpare non intendit, utique peccate quia mendacium aicit. Si autem servare intendit, non servando, cum potest, utique peccat: quia omne promissi im debitum iure naturali servandum est, adeo quod secundit in Rugustinum fides etiam, quando hosti promittitur, servanda estas. q. r. δρli : ω hoc nisi subsit , vel superveniat causa rationabilis nota Implendi, puta novus casus inpraemeditatus . Unde dicit B. Thomas h. a. q. IO. art. , quod potest talis , non servans quod promisit, excusari, si sint mutatae conditiones personarum , & negotiorum . Ut euim dicit Seneca in lib. de benesciis, ad hoc , quod homo teneatur facere , quod prct misit, requiritur , quod omnia immutata permaneant ; alioquiti non fuit mendax ia promittendo quod promisit: quia habebat in mente sub Litelia Iectis debitis conditionibus . Nec etiam est infidelis in non servando quod promisit . Unde Apostolus non est mentitus, non eundo Corinthum , qu ire promisit, propter impedimenta su pervenientia . Hinc & Gelasius Papa ait: Beatus Paulus Apostolus non ideo , quod absit , fefessisse credendus est, aut sibi extitisse contrarius, quando, cum ad Hispanias se promisisset Iturum, dispositio te divina majoribus occupatus ex camis , quod promisit
xinplere non potuit ; quantum enim ipsius voluntatis interfuit , hoc pronuntiavit, quod revera efficere volitisset: quantum ad divini secreta co.i
33쪽
sit perna , praetermisit , scilicet accessum ad Hispaniam dic Ina dispost Ione
praevelatus . Nec quia Beatus Petrus pro affectu divinae reverentiae ipsi Domino respondit , non lavabis in lai pedes in aeternum , tetellisse . quod absit . aut in sua putabitur minime constitisse sentetitia , quod inoc divinae cesserit voluntati a 1. q. 2. . Qiiod Promissa simpliciter incaute tacta, vel proposita , seu determiclationes , cuin occurrat aliquid melius taciei dum , sint mutanda , seu possint immutari laudabiliter, patet ex hoc quod habetur 11. q. 4.; ubi d:citur ex Concilio Libertano - Dufinitio, Ide is pro- in imo, incatis a Iuudab liter solvemla es, idest i angenda secundum Clossam 2 c est tm varisat o , Iris teweritatis et vendatio se . Item quaestione eadem
rentiais , sicut Scriptura ivdIcat -- : sicut patet in Ni live N Erechia . Item in cap. Incommutatilis . Angeli etiam apparentes Loth , invitati ab eo , ut latrarent domum suam , responderunt nequaquam , sed in platea manebiamus Genestos I9. , qui tamen coacti precibus postea intraverunt . Nec in hoc mentiti sunt, quia non intendebant intrare nisi rogati, ut In hoc commendaretur hospitalitas in Loth, & aliis ipsius daretur exemplum mutandi
aliquando propositum , ut dicitur in Collat. Abbatis Ioseph . Et hoc distus declarat Joannes Cassianus in Collat. Joseph de dissinitionibus . Hoc tam etiesh verum , nisi talis prona ilionis mutatio fieret in prejudicium alterius , vel proin sici facta esset de necessariis ad salutem : quia tunc d cit Regula Mucis ferueI IIacuit, auelim et μην---- Hrest Extra de Regulis Iuris Itb. s. R, Od feweI . Et nemo PDtzst mutare consilium ri alterius detrimet tum, de regulis Iuris lib. Sexto cum concordant iis . Sed quaeritur, utrum aliquis teneatur de necessitate salutis implere, quod simplicit cr profuisit licite , nec supervenit novus casus impediens adimpletionem λ Et videtur, quod si e r quia dicit Chryso tomus 2 a. q. s. Jurawemi, quod Dominus noti facit differentiam inter simplicem loquelam , scilicet promis i iam , & juramentum , scilicet promitarium . Sed frangens quis quod licite sub juramento promisit, cum potest implere, peccat mortaliter secundum Doetores . Erreo & franetens simplicem promissionem. Respondeo secundit in Ricardum in . . dist. 38. Circa hoc cit duplex opicito. inlidam enim dicunt . quod fitalis non intendit se obligare , in foro coii scietitia: non icitetur ad implet dum tale promissum de necessitate silutis, sed ex coigruitate . Et pro eis est argumentum Extra de voto cap. Litteraturaru tuain. Q iamvIs enim eK re naturae obligetur promittens adimplendum, quod promisit; illa tamen obligatio non est necessitatis, sed congruitatis, nisi se sic obligare intenderit. Et idco contraveniens non peccat mortaliter, sed venialiter . Nec mirandum e quia sicut in lege scripta aliqua comprehenduntur ut necessaria ad salutem, aliqua alia ut expedientia, & non necessaria : sic In lege n turae aliqua comprehenduntur ut de necessitate obligantia , aliqua de honestate : & hoc rationabiliter videtur. Alii dicitat , quod nuda promissio ex delia
34쪽
des Iberatἴone iacta promittentem obligat ad implendum de necessitate saluistis, Arnumentum pro eis est Iz. q. a. cumque h. , ibi enim dicitur Qiiodcumque commodum ex remuneratione , scilicet pro obsequio impe promisit , promissi solutione solvere oportebit e & q. s. quia Ioanxes. Huic ult mae opinioni assentit Guille inius dicens, quod ex nudo pacto , vel promissione , oritur actio , & quod mortaliter peccat recedens a pacto, Extra de pactis cap. I. Antonius de Butrio dicit idem , probatis hoc ibi tali ratione . Excommunicatio non debet terri nisi pro mortali vero , vel praesumpto II. q. p. Nemo Episcoporum . Sed pactum non servans potest excommunicari , ut aperte dicit cap. Antigonus Extra de pactis. Ergo &c. Et videtur hoc intelligendum de promissioitibus alicujus immγrtantiae , unde te Quatur damnum alicui ex fractione promissi, quod patet ex illis capitibus, uuae inducuntur: nam ha levibus videtur esse veniale . Non est etiam dubium, quod possint partes sibi invicem pactum relaxare, & quilibet oblinationem sibi faciam remittere . Sed in alternativis promisson mus electio est debitoris , & sit scit alterum adimpleri , Extra de Regulis duris Lib. Sexto . Argumentum autem tactum est pro secuti da optatione a non tamen est utrumque ejusdem gravitatis peccatum. Unde dicit ibi Ioannes Andreae, ouod comparatio fit ibi in genero, non in quantitate, cum dicitur, quod Deus non tacit differentiam inter simplicem loquelam , & juramentum eouia videlicet uterque , scilicet frangens simplicem promissionem , & pr
missionem juramento firmatam, peccat mortaliter. Stid irataeotis auramentum
oravius peccat. Confirmat id Cin Abbas Siculus, quando scilicet promissi ni simplici, & juramento datur validitas , cum scilicet promittitur justum& licitum , mortale est contravenire , etsi non ita grave primum sicut se cundum. Secus, ubi promissio est nulla propter turpitudinem rei promis. ta vel recipientis promissionem , ut puta quia coegit , & hujusmodi. Turpi in enim nulla est obligatio . Hac elius S. Antoninus . Quid interim erit constituendum in hac opinionum varietate ἰ Alicuius certe v3detur ponderis , quod scribit Author in Angelica ver. Palla num Si sit ηαdtim, sic quod nulla cansa est adjesa , ncn ollitat ei amin coxolantia. Ratio , quia ρ ucsumitur per errorem proruiue . Et non potest asserui I OlIIratio naturalis , cum nihil fit tam contriariuis consenqui,
nuam errcr- . Nihilotamen socius doctrina S. Antonini videtur praeterenda et videlicet quod vi jure canonico , R in conscientia , simul atque quis non ex joco, non ex levitate, aut inconstantia , sed ex animo aliquid possibile, licitum, hones umve promisit , & promissio tuit acceptata , teneatue ipsam adimplere : dummodo immutatae non fucrint circumitalitiae locorum , ne otiorum, & perscinarum et ut appositae S. Gregorius Extra deputiis cap. I. Studime apexdum est, ut ea, quae prom ttuntur , opere compleantur . Non audeo tamen generatim adserere , quod irangens simplicem promissionem
35쪽
excludat; Immo negotium est, In quo major quant Itas requirItur ad nior tale peccatum, quam in caeteris : sicuti egregie Gabriel Alito I.ie de conia
tractibiis pari. t. cap. I. q. I. - Itim a mestos major quantitas ad anc male re
quiritur in victatione promisi nis tratuitae , quaω enercsae , vel in furtis: quia minus invitus censetur promissarius, quod res pratis promissa recusetur, quam si res propria aequalis valoris auferatur - . Memineris Literim doctrinae ab eodem Saneto probatae , & confirmatae r nempe quod promissa Ia- caute tiacta mutari laudabiliter possunt, immo debent , quum enim l. omo naturaliter vi firmus perlecta semper co*itare, loqui, & agere vix possit , quoniam septies in die cadit jultiis Proverb. 14. v. I 6., durum esset , si quod semel protulsit, semper deberct executioni mandari.
SECUN DPM Du3IDM. Utrum obligatus duntaxat jure civili , teneatur ad solutionem in conscientia Z Exemplum e facit quis instrumentum , in quo sub spe futurie numerationis confitetur se aliquid recepisse , quod non recepit, &liiijusmodi . Respondet Innocentius, ubi supra , quod non ; immo
ille , cui solvitur , tenetur restitiae re solutum . Item in so-
TO animae non tenetrix coudemnatus ex injusta sententia: Iicet, si cogatur , teneatur obtemperare sententiae . ryo Nullum dubium, quod liic in constientia , de qua in casu, ad
n Il tenetur. Nil re ipsa recepit. Reipsa nil habuit de alieno . Ad nil ergis obligari potest, quum solutio onerosa debitum supponat, & alienum , ex quo concurrit obligatio restitutionis . Immo nec jure civili teneretur aliquid sobvere, si leaitime probare posset , se nil recepisse , & fraude fuisse inductum ad conficiendum instrumentum a ea enim pacta in jure civili duat xat obligant, In quibus omnis fraus abest, omnisque dolus, & contra leges non fuerunt edita et ut apposite si de pastis L. Iuris gentisin A. Ait Eramrcr - Pacta con*enta, quae neque duo malo , neqtie adversus Ieges , plebescita, Senattis coxj IIa , mitis Principum , neque quo fraus , cui eoruw sior, fucta eruat , servabo - . Sententiam injustam quod respicit , certe privati
hominis non est judicare de ipsius justitia , vel injustitia : & praesertim si
36쪽
CONs ID. I. ARTI c. III. 4s TERTIuM DusIuM . Utrum obligatus jure naturali , &civili teneatur ZRespondeo , quod sic . & si id omittit, tenetur ad intere Te: sive ad hoc obligetur ex conventione solemni i f. de
re j Hicuta L. Si quis ab alio g. finali : sive obligetur ex
contractu reali , puta emptione , venditione , locatione , couductione , commodato , mandato , societate &c. ff. de
actionibus empti venditi L. I. in principio .
393 Obligetis est iu)is elattilam , quo necesitate adstri mur alicuim et solvendAE , fecundum nostrae civitatis jura - I. istit ut . de ofligationibus hapruicipio. Si civili huic obligatio.ii adiiciatur vinculum conscientiae , quod secum teri obligatio iuris naturalis, vinculum vinculo adjicitur, & quisque 'vir mentis compos stat m se obligatum debet agnoscere, profiteri. Si s Cus agat, tenetur is, dicit Author, ad id, quod interest . Textus super hac re habemus apertissimos - Si res pendita non tradatur , in id, quod in rerest. , sigitur et hoc est, quod rem Babere Interest emptoris - ff. de ahionibur empti vexiliti L. i. In principio-: Deis ait, non tradentem, quanti in
tersi, condemnari e fatis autem non dante. , quant Nurimum suuoreis se riclitarI oporter - ae eod. tit. L. II. s. - Cum venderet GHquis , promisit
emptori fidejussores praestari , ct rem venditam uberari e quae ut Iiberetur , nunc desiderat e ror . In mora est is, qui ea sti latione id futurum promλμ. 'aero quid Dris fit λ Proculus rupondit et tanti Iitem aestiwari oportes, quanti actoris interest - T. de verboruis Obligationibus L. III. f. r. ' Si fumdum certo die praestari stipuIer, ἐν per prom6Dreis steterit, quominus ea se
praeste. ur et consecuturuis me, quanti mea intersit, morari facti non es - T. cod. tit. L. II 4. Ratio tu coalaientia est: quia eo in casu culpa sua damnum alteri interretur.
QUARTu M DulliuM . Utrum transalsilo facta propter obligationem indebitam saltem jure naturali , excuset eum , qui aliquid recipit, ut eam obligationem remittat ZRespondeo , quod non , sed restituere tenetur acceptum
C. de transectionitas L. Praeses Provinciae , & ff. de dolo malo L. finali, & Glolsa in cap. Super eo Extra de tran- iactionitus , quae dicit, qiaod , si evidens est calumnia , non tenet transactio U. de condicBone indebiti L. In summa S. I.
37쪽
19, Transactio alia dicitur impropria, propria altera. PrIma est omisnis actus, quo partes ab obligatione recedunt, & quasi transeunt, vi cuiu, ne Hotium aliquod inter ipsas componitur, sive id sat litis componendae causa' sive non: & In hoc sensu quodlibet pactum dici potest transactio ; hu que conteri quod scriptum est C de verriruis significatione L. 1r9. - nam fisa, Ilaritave intem.xere debemus, non Mum quibus cοηtroversia Dii , fiae iam quae sive controvo sta sint possessa - . Secunda, scilicet propria, definiri solet : de re talia ct controve fa , sive Iite incerIa , er nec din ρεν ita, non m aruita, sit onercsa inter partes conventio , seu passio, vel cοwpsitio-. Brevius definitur a Polmaiuio apud Joaemem Pontasium ver. πρ fusio - na usio est conventio Onercsa, qua res dulia , o incerta componitur inter partes Definitiones hi ijusmodi eruuntur ex L. r. ff. de trahfuclionis tu, qtiae est hujiismodi - Sui travsint , quasi de re dubia , o lite incerta, neque finito tru Ut - . Ad veram iccirco, justa in , propriamque transactionem ircs conditiones requiruntur. Prima est, quod res , iii per qua transio itur , dubia sit ex judicio saltem probabili utriusque partis. Secus
enim fieret injuria parti habenti pro se jus clarum , & perspicuum ; quia
haec non componere transgendo , sed vexationem injustam redimere diceretur . Secunda est , quod conventio fiat cum aliquo onere utriusque par tis ς aliter non esset transactio, sed donatio. Iure iccirco docet Alex. III. Extra de ira salonibus cap. q. , quod transactio sine aliquo dato , vel reten to , seu promissis non procedit, te vis 3,-uer aperto in jure civili C. de transactionil tis L. et s. - Transilio nullo dato, vel retento , seu promisso minime crocedit . Tertia est, quod per eam lis compo. atur , aut dirimatur; ad hoc enim inducta transactio tuit . Iure igitur sancitur in re judicata non esse locum transactioni , C de condictione 1ndeliIι L. 2I. q. r. - Δs p p reis judicatam quis Iroxsurrit, dis luerit, repetere poterim. idcirco, quia placuit tranfestrionem nullius esse momenti . Hoc enim I erator Antonuntis ctiis D Patre suo refcripsit. Retineri tamen, atque compessari in cauum Dddieati, quod ob talem transactionem soluttiis est, potest - . Ratio eit perspiscua e clitia res judicata iii jure non censetur amplius incerta , led pro vexitate accipitur, st'. de didiersis ν xulis juris untiqui L. 2o7. - Res judicata pro veritare occipitur& ff. de stulti hominum L. 2D Ingenuuis actitere
debewus etiam eum, de quo sententia Iura est, quamvit fuerio libertinus. μι iares pro veritate accipitur . Secus tamen conitituendum est, u judicatum negetur, aut ignoretur , T de trat factionibus L. ia. - Ps rem j dicatam , e iamsi provocatio non est interpcyra , tamen si negetur judicat tiruesse, vel 'norari potest, an iudicatum sit, quia adhuc iii Abesse post, tran- factito siet, potest-. Idem dicas, si adhuc appellatio possit litterponi , ibidem L. 7. in priticipio- Et ps rem judicataru tranfusio vialer, si vel a
pellatio interces erit . vel areellure pomeris se . Traiis actio non componit dissidium illud, de quo non cogitarunt contrahentes, T de transuctionistis L.
38쪽
s. In fine - Iniquum est perimi pia ο id , de quo euita his non dicetur et ted illud solum, de quo veri la perspicula convenit Inter partes, aut ejus consequens necessarium. Quando lis est cum duobus , licitum est de ea re cum uno transigere ; sed pactum cum hoc initum alteri non prodest , C.
e d. tit. L. r. Neque tactio, neque traxfusio cum quibusdam ex curatorum , sive tutoribus fucta auxilio caeteris est In his , quae separatim , communitemve gesseruri, veI gerere debuerunt. Cuis igitur Ires curatores lahaeris , ἐπto duehus ex his Iret e reris , Ierituru convenise non prohiberis se . Trans ct o sterit ulces iudicii , & habet rationem rei judicatae C. eod. tit. L. 1 o. A n minorem canoritatem transuctionuis, quam rerum judicataruis esse, recta ratione placuit: siquidem nibit ita fidei congruit furesnae, quam ea, quae placuerant, cust Gid --. Ea Ietitur secuta , non licet amplius ab eadem re- Cedere C. eod. tit. L. 39. - mamvis euru , qui pactur est , flatiis ραηiteat,
tra actio tamen rescindi, st lis instaurari Aren potest : is qui sibi fuasit, imTra certum rempus IIcere a tranfactione recedere , fassum ad peravit - : &hoc ne quῖdem sub laesionis praetextu ; hujusmodi enim laesio , si quae est, Compensatur utilitate , quae enascitur ex compositione litis . Excipe , nisi intervenerit dolus : quia tunc liceret a transactione resilire , textu aperto C. de transmonMus L. t . - Sub praetexsu instrumenti post reperit , tramfayionem fons fide se tom rescindi, jura non patiuntur. Save fi per se , veI per olium obtraFis instrumentis, quibus veriιas arrui potuit, decisionem Itiit extorsisse prchetur ; si quide is anto operest , replicationis auxilio doli maussam exceptio removetur - . Excipe pariter causam publicam , causam Eoc Iesiae , & causam pupilli, ut probat Glossa super L. hic postremo citata . Disputari solet, utrum rescindi possit transactio bona fide peracta , si postmo/um constet de laesione ultra dimidium . Sed desideratur eoacordia Iuris Coasultorum, de Canon illarum : & leges in utramque partem proseruntur. Vide Lucium ferraris ver. Transactio num. 29. & seq. , nec non Anacletu in lib. I. Decretal. tit. I 6. 4. num. 11. dc seq., qui ambo contendunt probabilius esse, quod sit rescindenda. Hisce praehabitis , venio ad casu in Auth ris , quem defin una esse censeo L. Praeses Provinciae ab Authore citata, quae est hujusmodi - 'Urs Proolaciae exawinabit , u ruis de dubia Iiterrassanio inter te, Civiliaris ruae admisistratores facta sit et an awbiti feid, quid inittibitate deberi posset, remissu in sit. Nam priore casu raram in nere tranfuctionein jusebit: posteriore vero casu, nocere civitati triatiam non sinet . Casus ponit actorem scire obligationem, super qua transigitur, ipsi Iro. i esse debitam. Deficit ergo in hoc casu prima conditio, de qua stipra, ad justam , propriamqtie transactionem reqiiisita. Confert iccirco iuni inopere , quod scripsit Anactetus in lib. I. Decretalium tit. 36. num. 4. - Dicitur de re dubia . Nam si mani teste apparet de calumnia idest si constet, litem tantummodo esse calumniosam, & sine ulla j iis a causa litigandi susceptam aut si pars transigens certo sciat , nullum sibi jus hi re competere , non
39쪽
valet transact o Inde sectitat & si quid eo nomine datum . ae receptum ibit, repetitur datum , estque restituendum non solum in toro conscientiae quod ex se esse notissimum , inquit Molini traei. a. de justitia & jure diis sput. num. I. st eo quod taliter transigetis , ac datum recipiens, nullum iustum titulum retinendi habeat sed etiam pro loro extemo L. In summam de conditrione indeliti , ac tenet Glossa in cap. Super eo ver. Dato, EUAbhas ibi num. hoc titulo , Pirhiii . eodem num. R., Molina cit. num. I., qui omnes istud intelligunt ex parte actoris. Si enim actor transigat, sciennrem ad alterum pertulere , transactio etiam in toro externo ipso jure es nulla juxta citatam L. Dβω a - . Hactenus ille.
Sed quid , si tempore transactionis ignorabat taIem oblIgationem sibi esse indebitam, quia revera tunc temporis res haec incerta erat, re dubia,& duntaxat post aliquod tempus , reperiens publicum instrumentum , in cognitionem devenit , quod sibi erat indebita Res clamat ad Dominum . Nemo poteth cum alterius injuria locupletari. Dolus non intervenit ex proposito, sed latervenit re ipsa . Dubio ergo procul , habita tali notitis, fit Injiistiis detentor, & restituere tenetur quidquid accepit. Excipe, nisi completa tuerit praescriptio : cum enim hic ponatur possetar bonae fidei ex titulo trans Elicia:s , praescriptio certe locum habet, di praescriptionis bene si-cio juvari is potest.
Qui NTυM Dudiu 31 . Utrum pater obligetur ex contram diu filii r -- Respondet Dominus Joannes de Plato a Institui. cuna eo qai in aliena Iotestate es S. Praeterea ver. In rem , quod aut versum est in utilitatem Patris, puta quia filius mutuam accepit pecuniam, ut se vestiret secundum convenientiam suam , & hujusmodi: & tunc tenetur L. 3. g. Ddem Labeo T. de in rem perso, & dicto g. Praeteres ... orem . Si vero non est versum in utilitatem Patris, sed potius accepit mutuo, ut faceret pompas , luderet, & h jusmodi : tunc nec Pater obligatur pro filio , nec Domi
nus tuo servo L. Q/od si servus g. Sed si sic accepit T. dein rem perso , nisi ejus justu sectiliet T. quod DF L. 1. Si
adhuc habet pompas emptas , eas tradet creditori L. 3. g. finali is de in rem verso . Quod si filius habet peculium , tenetur pater restituere quantum se extendit dictum peculium : deduino tamen Prius eo , quod pater debet habere ex eodem
40쪽
Cous ID. I. ARTI C. III. ψ61 eodem L. Sed si damnum g. Peculium is. de I/ecatio. Ite ausi pater scit damnum , quod filius alteri facit, non pro
hibet , aut non emancipat eum , tenetur secundum Monal
tya De hac re jam multa dixi Annotat Ione x6I; & annotatione I 84. Recole Isitur quae iis in locis prodiicia laut. Unice hic recitabo leges , quas Author adpellat - . Idm Labeo ait, si ferriri inutuatus nummos a me , esit eos crediderit, de in rem vers Dominum teneri, quod nomen eI adquisitum est zquam sententiam Pomponius ita probat, si nos peculiare nomen fecit, sed quasi Dominicae rationis et ex qua eatis hactenus eriet Dowixus othratus , ut si non putat sibi expedire nomen debitoris habere , cedat crediἰori actionibus, procuratoremque eum faciat T. de in rem vero L. p. q. s. Idem firmatur sequenti Nee non illud quoque is rem Domisti νerfuis , Labeo ait, quod mutuatur fervus Domino emis volenti ad taxuriae materiam, uuuenta forte,
mei si qαid ad delicias, veι si quid ad rurpes sti tui fulminipravit. Neque .eniis spectamur, an bono Domini cesserit, quod consumptuis est , sed an in
negotium Domini-. Nota verba illa- Domino emit soleati. mod postmodum Dominus non teneatur, quando in ipsius utilitatem versum non est. docemur eadem L. I. s. - Sed si sic accepis, quas In rem Domini verteret, nee vertit, ἐν decepit ereditorem , non videsifur versiis , nee tenettir Uo- Mixus e ne credoli as creductis Domino obesseδ, vel ea uiditas ferri noceret.
Gid tamen , si is fati femur, qui solitus erat accipiens vertere λ Adhno
non puto nocere Domino , si cita mente servus accepit: atit si, cum hac mente accepisser , postes alio vertis . Curissus igitur debet esse creditor, quo .ertatur - . Excipit Author , quando hoc tactum est jussu Domini, textu aperto tr. Διοd jussu L. r. in principio - Merito ex iusti Dominita solidum adoerscis ecim iudicium datur : nam qtiodamwodo cam eo eo stabitur , qui Iubet - . Si enim scienti, & consentienti no:i fit injuria , mitto mutus volenti , & jubenti . Verum quidem est, quod hujus m di leges expresse loquuntur de servo , non autem de filio familias . Sed rem praesentem quod respicit in eadem navi sinit servus & filius, quum ambo proprietate careant, & sub aliena potestate vivant. Nihilotamen minus si leges exoptas loquentes expresse de pupillo, & filio familias, eas iam habes Annotatione I 6 I. N I 8 ., de quibus supra. Ex abundanti attamen unam accipe, vel alteram - Proinde si acceperit pecuniam , ct in rem patris vertit, esar Senat considiare ; paret enim , non sibi accepit -- ff. de Senat consilio Macedoniano L. T. q. a. - filius fomllias si in id acceperit mutuam pecuniam, ut eam pro sorore sua in dotem darer, pater ejus de iurem verso actione tenebitur ff. eod. tit. L. I 7. Si filius mutuam accipiat