Constantini Reghenzani ... inter arcades Mantesii Cecropii Oratio, et carmina

21쪽

Nonne hic omnigenas effundit divite cornu Copia divitias, & cives ditat avaros λSuspice in alternis sinuatas orbibus Alpes, Obsitaque antiquis praerupta cacumina sylvis: Cerne etiam virides frondoso vertice colles , Formosos colles, & amaena in collibus afva Plurimae pampineo quos undique vinea sceluornat, & ambrosias a) ptaerendit vitibus Ora. Non hie aut Boreas saevis Aquilonibus ins lat, Aut Tellus premit Lybicis obnoxia ventis. Sed . placidi perflant euri; etefirique frequentes Apricas tepido secundant flamine terras. ἰ Namque. hinc excelsis assurgunt cautibus Alpes, Atque illinc humiles subsidunt vertice molites. Hic nimium nescit stigus, magnosque calores Incola, sed coelo gaudet, fruiturque benigno . Quid varios memorem pagos, vicosque stequentes, Oppidaque antiquos testantia nomine Etruscos λQuid memorem umbrosos saltus, lucosque virentes, Et late effusis arbusta sonantia sylvis Arbuta, castaneas, cortium, glaiidesque, trucesque, Baccas, asparagos, cinaras, cum tubere ficos, Prunaque, si cupias, & fraga, & punica mala Quid plenas ovium caulas, pecudumque eatervas. tr Pinguiaque In riguis armenta errantia pratis Pascua quid reseram, viridi quid margine ripas Fluminis, & isto iucundos ubere . campos -Caseus hic abacos pinguissimus implet acernos,

ca Vinum his optimum, oe Aeetum, quod ammaticum dicunt.

22쪽

Fiscellas butyrum, pelvesque hic copia lactis., Nonne hic praecipuo, ceu nusquam, munere Divum Bacchus, & alma Ceres sedem posuere beatam λCulta serunt gravidas multo cum faenore messes. Rura, & maturas ingens terit area fruges . Dulcia quid reseram generosi munera Bacchi , Munera sollicitis censu satis apta colonis λHic etenim plenis spumat vindemia labris, Et magna innumeris incumbunt praela racemis, Amplaque purpureo complentur dolia vino. Vos ego, qui nostras emptum properatis ad oras, Teutonici, & magnum pro.vino penditis aurum, Testor, quam vobis libeat, quam nobile vinum

Veneat, & vestris ornet convivia mensis . Nonne etiam foetos Variato marmore montes

Cernis, & ingentes aeris, serrique sodinas λQuam iuvat hic lapides a tornare lebetibus aptos Fingendis, teretesque educere cautibus ollast Quid λ te piscandi tenet, hospes, blanda cupido 'Invenis hic gobios, salares, laevesque tymallo , Et quotquot felix secum fert Abdua pisces.

Quod genus alituum non hic componere nidos Gaudeat, & mulcere vagas concentibus auras λAttagen, & perdix, scolopax, peregrina lagois, Fringilla, & turdus, ficedula, rara coturnix, Turtur, & assiduos repetit Luscinia cantus, Pellere difficiles et to e corpore morbos B a . . Quae

a) FI quidam lapis in Vallelellinis, qui tornatus ollas , slebetes humanis usibus commodissimos praebet.

23쪽

Quaeris, & amissam facile reparare salutem y Haec Vallis medicas herbas, lymphasque salubres Sufficit, & calidis sudantia balnea thermis.

ς bi vacat, & mestis animum subducere curis Optas, & grato membra exercere labore , Venatu invigila, saltusque indagine cinge, Montes exsupera, & sylvas scrutare latentes: Hic celeres cursu lepores, damatque fugaces, Cervos, capreolos, ursos, venλberis, apros AFrigidulas umbras, lenes ex fronde susurros Hic libet excipere, & labentum murmur aquarum: Muscosos sontes, mollique virentia musco Antra per antraelas late submota recessus. Hortos hesperidum non hic exoptat amaenos Incola, & Alcinoo viridaria conlita rege :Nec cupit Aonios sontes, aut Thessala Tempe. Nilnc memini, neque vos latuit pia numina, Nymphae Liber curarum, primo sub flore iuventae, Cum dorso nemoris recubans frondente sub umbra Ilicis, argua modulabar carmen aven1 : Tranquilla undistino dum plauderet Abda, cursu , Et celsa aspicerem pendentes rupe capellM , Pastoresque procul calamis fidibusque canentes. Tune mihi purpureo fulserunt lumine soles, . Et mihi tunc blando risit sors dexterR vultu, Laetaque tranquillos pepererunt otia somnos. Ast ego iamdudum patriis avulsus ab oris . Infelix cogor longinquas degere terras . Non hie insidias, non hic horrere rapinas Est opus, aut saevas in aperta pericula caedes.

Pax Disiligoo by Cooste

24쪽

Pax secura viget bellorum exosa tumultus, Imperiumque serox libertas aurea nescit. Hic genus ingenuum , facilesque ad commoda mores ;Mens, animusque vigent, & firmae in corpore vires: Pollent ingenia , & virtus in pectore regnat.

o Patria, o Uallis vit1 mihi earior ipsa ,

Libera maiorum sedes, & regna meorum lo me selicem, vos o pia numina, vestro Munere si reliquos mihi ducere Iupiter annos Hic daret, & sessam tranquillo senere vitam Explere, & patrio condi mea membra sepulchro iNon scret in terris tunc me selicior alter.

De Domini adventu Veterum Patrum vota.

Hominum, superumque pater, rerumque Creator, Cuius ad imperium venti, saevaeque procella Subsidunt, ponuntque feros freta concita fluctus emem nostri coluetre Patres, quem dira minantem Terra, Polusque tremunt, & clausis Tartara regnis. Ecquando nostras clemens miserebere paenas, Speratamque seres dextram tot casibus λ omnes Iamdiu in aerumnu trahimur, saevosque labores Ecquando amictis, sublato crimine, rebus Impones finem, promissaque foedera iungens Dulcia desessis tandem dabis otia terris . Ecquando vovita foeti reparare ruinas, Atque novis vacuas sedes implere colonis

Aspice bacchantem, spoliisque ingentibus auctum in fiι Daemona, crudeles victorem condere leges,

25쪽

. et o servitio premere indigno mortesia corda, Horridaque innumeras raptare in Tartara praedas . Non te taedet in infernis mortale tenebris

Iamdudum esse genus, tristique occumbere letho Quorsum mortales duro sub pondere noxae Languebunt, primique luent peccata Parentis; Et solvent longas veteri pro crimine paenas λQuorsum in frondosis sylvis, templisque prosanis Impia saeri legas litabi rur hostia ad aras, Surdaque gaudebunt enim simulacra nefando Quorsum vastatas flammis ultrieibus urbes Flebimus, aut rapto; inimia euspide cives λFulmina pone manu, lethales pone sagittasmme Parens, atque arma novo satiata cruore,

Arma in lucifugos Erebi iactanda tyrannos. Sat lacrymis, lethoque datum est; sat bella cruorih Fudere, & diris popularunt cladibus Orbem. Ergo humiles celso, pater, o pater, excipe ab Axe

Aure favente preces, & nostris annue votis: Affer opem, & nostrae tangat Te cura salutis. Stet tibi nune lapsis tandem succurrere rebus Solvere captivos, durosque effringere nexus. Ah tandem aeterni soboles aerema parentis Adveniat, clausique fores pandantur olympi; Et patefacta seris claudantur Tartara ahaenis.

Sic O, sic nobis Coeli rorare beni ni Desuver, A Rravide nubes demittite instum :pandat terra sinum, & pχctam laeunda salutem Germinet humano generi, Jereaque Virga Floreat, atque ex Sancto oriatur stella Iacobo.

26쪽

Eequando Virgo setvato intacta pudore Felix eoncipiet paritura Hominemque, Deumque

Foeminaque aethereum circumdabit. incorrupta ,

Numine flante, Virum, quo non selicior alter Saecula satidicis olim promissa Propheti), Et plena optato labuntur tempora cursu . Ergo o deliciae Magni nate unice Patris Labere sidereis, spes unica, labere ab oris. O Oriens, splendorque Patris, elarissima Mundi Lux, & honos, qui clausa aperis, qui claudis aperta Qui quondam a Moyse in viridi flagrare rubeto Visus es, & leetem sumante in Monte declisti

Horrendas inrer flammχs, nimbosque sonantes, Inter & obscuro iactata tonitrua Ccelo.

Emmanuel, legumque Dator , Davidica Clavii , O decus, o magni clarissima gloria Igdae ;

uemque omnes per tot sperarunt saecula gentes. o utinam coelos quateres, gressuque secares Aera festino nostras delapsus ad oras . Tempus adest desertadi extollere lapsa Sionis Menia, & eversos circum te parare penateS. Iamque triumphatas Genitor tibi subdere gentes Pergit, & aeternos devicto Acheronte triumphos Instruere, & late summos indicere honores . Se tibi, se meritis Sion seret obvia palmis :Te reges metuent, metuent te pallida Regna. Maanus eris; Solio David regnabis avito Victor. Reetna tuo parebunt omnia sceptro. Cfm posita tum pace seres mandara volentes

Mollia per populos; toto dominabere mundo.

27쪽

I niebat olim Virgilius Inde enim auxilia petenda , inis

nobis selicitas omniςςἰexpectuidae r hoociarem tit rem, inprus. mi Sihominibus praestant . Ab his antiqui ritus: eparantur ι novi inducuntur, exempla virorum mpietate; ac Religione insignium posteri fais inemoriae mandantur, i vetera facta, ac dicta in doctissimorum hominum seriptis conservantur e quinti Conceptarum precum verba, & ipsast divinae vocis oracul nonne ab unis litterarum monumentis nobis exhibenns y. am- quam vero in animis omnium inficium ita coelellis procul du hio ac divina, quae' ob oculos mentis anstrae, ut primum ratio. nis usus affuisset, sublime illud , excessum, interminum, antiinquius Coelo, & Chaos dilucide constituit, ac repraesentat ; nisi tamen illa frequentius subliiniorum disciplinarum, subsidio, &diuturna meditatione ekcitetur quodammodol, & eliciatur; in ruatur penitus, & inanium cogitationum pondere, ac hujus vitae s licitudinibus opprimatur, θι testinguatur necesse est q.itii Sed haec missa. . facimus; longius enim petitae alicui videri possent. Sed ineci, quae recensebo, i quis ambiget , non proxime a litteris pmvenire λ Quae fortunae bona dicuntur quamquam suminamis minibus asserre videamur tutilitatem, plurimis nihilo secius obnoxia aes e casibus, nemo, non novit QIsaque vel bellorum calamitatibus , vel aeris vitid , vel I strum serm se vel : temporum tiniuriae, vel civium denique: dissidentium armis intorire sepius videmus. Quare nisi conss.s,lio, ae providenm tot ingruentibus malis occurratdr , & portuna aptentur remedia facile esuitares ipsaei nom solum datibilitantur, atque de scunt, sed evertuntur funditus V & cor i

28쪽

rilluntur. Unde autem provida consilia provenitis; ndra

potiora parantur remedix ἡ nisi maxime a' litteris 3. Leges n Vae condendae, firmanda foedera, stabilienda eommeret sanciena1 jura Hoc litterae praestant, quibus mollitari critas, humanuas commendatur, augetur fides variae perdiscuntullinguae , Toncitranrur nationes, dissidia tolluntur, pax coh&la scit, & amor populorum .i Quamobrem non injucia Alpi ontsus Celtiberiae Rex eum rogaretur, cui magis deberet,' littoris , an armis Utreris , inquit, quod. ab illis alma diduei, & armorum iura. Et merito. quidem γ Quoties ienim: Meidit ,' ut urbes frequentissimae, atquE omni Copiaeum. genere abundantes', sola rerum ignorati e , ae damnabitu civium s ordia penitus conciderint λ Regna insuper, atque celeberrima imperia hac eadem de cam, nonne infeliciter occubuerunt Plurima in medium afferre possem exemplae ex certitanis vetenim Eistoriarum . monumentis depromp a, nisi mira ImperuRomani vicissitudo locupletissima nobisi pm hac re struere testimonia. Toties enim assici cladibus, ac vires eici immI4nui vidimus ; quoties: ad barbarus i, litterarumque expertos Priseipdsrimperii gubarnaeula transferebantur : restaurativeam , & vigore quodammodo , & iterum caput extollere δquotiese ad litteratos in litterarum fautores pariters devenimbandi duo, eedo, unquam peiori loco fuit Romanas spublr--, Rham cum, in Orientem imperii sede trantiata, tvmnlν

tuantium militum suffragiis , & ineonditis populi vocibus, cuilibet, vel ex ipsa vulgi saece, &. liberatium artium, atque ingenu rum disciplinarum imperito summa imperii deserebatur ΝHinei hinc potentiismi dominatus omnis inclinatiγ proeesse. Contra vero illixi ipsi barbaris temporibus , quid estiueiatum Princeps iacere posse, vel unus carolus Magnua Minutans

29쪽

ν idem strisit . Ipse hium nedum regni sui fines ampliavi sed advocatis undique celeberrimis doctrina viris, quin etiamin Ilii ipia sua institutis litterarum gymnasiis adeo nomen suum longe , ii lateque diffudit, ut ab ultimisi Mundi: regioni,

spotentissimorum Regum, ac Principum amplas .legationes exceperirμε bonoribus mxximix assectus fuerit, & ptimus ii Oecidente Romanorum Imperator fuerit renunciatus. a. Primariam vero regni sui sedem constructo ibi celeberrimo totius Ortas Athenea illustravit,aded, ampliavitque, ut post Bizantium totius Europae maximam , ae frequentissimam reddiderit .itate . mHaec autem omnia urbis incrementa litteriai Moepta rasenendat esse, vel ex aeo manifestissime patet, quod etiam haci. Haim potior, i ac frequention ex tribus amplissimae urbis partibus Academiae dumtaxat nomine insignituro i m Merim propterea dicebat Plato, tum fore felicem Rempublicam cum aut Philosophi imperarent, aut Principm stitiderent aapientiae. Hinc temporibus omnibus maximi Imperatorest, Reges sortissimi ,i invictique Duees, ac Dynastae, ut diligentius subditorum gelicitati prospicerent :, Reique publieae Cousu erent, undeeumqtae ferudi tissimos, ac sapientissim's Ni-xm euocarunt v rebusque suis praefecerunti; quod ii sic istu saplurima in apud omnest gentes gloriam. ita adepturos puta innis tutiusque in suos se dominaturos sperarunt : si horum Virorum oper1, ad consiliis uterentur. An non Pyrrus ηpiro

rarum Rex Cinnae dixit diserto Philosopho, & oratori, quem semper um habetat : Maximam, Cinna, Diis habeo fiam, quod in Regi, procuratione, munisque belli ne oriis te mihi. eomitem dedero: plures enim urbes tua die die piar mihi dedit 'qu-'nubi gladius non potMiτὶ An nor Crae sus Udornm Rex, cum plurimis imperaro mentibus. ,ZUlaeta

30쪽

tum dicimuri Graeciae sapientissimos, qnos adeo caros habuit, eorumque dicta tanti fecit, ni in summo vitae discrimine Solonem unum ex septem Graeciae Sapientibus, cum eius monita, in mentem sibi revocaret, elMaeivoce, tamquam

Numen aliquod in auxilium vocaverit ρ An non Philippus Macedonum Rex , Alexandri parens , quem ab Aristotele Peripatetitorum Principe omnes scientias edoceri voluit, ejusdem Philosophi consiliis plurimum in difficillimis Reipublicae aetas risus est y An non Darius Histaspis filius, Xerxis pater, clarissumis Persarum Rex Eraclytum Essesium doctissimum Visum 'aecessivit, promittens se sub ejus fore disciplina, omnemque,ei eritum adhibiturum λ Magna haec sunt nomina Auditores,su gna iact. Uerum quorsum ista commemorosi Fuit, fuit semper potentissimorum Regum , qui feliciter regnare ,& sapienter imperare voluerunt, studere litteris, & litteratis. Quin etiam quandoque accidit, ut lavissimi tiranni litter ros viros maximi secerint, & eorum suasionibus plurimum consuetae crodelitatis remiserint. Ex hoc suere numero Antigonus , qui licet crudelissime dominarςtur, vitiisque ingentibus Obrue emr, maximo tamen amore prosecutus est erudi tos viros praesertim Abi em philosophum ad quem etiam gravi mor detentum filium suum magnis cum muneribus salutarum misit: Uterque Dionysius Siracusarum Tyranni, quorum prior Platonem Tarento magna cum ambitione peraduxerat, eiusque consilio multum movebatur, nisi qesb in re maior cupiditas intercederet; Apud alterum vero tantum Philosopbusi auctoritate potuit, valuitque eloquentia, ut τι suaseriti et tyrannidis facere finem , t libertatemque redde 4yracusanis i Quorum istitur serocitatem latque saevitian nulla unquam pietas , nullae lac ymae, humavitas nulla coin