Institutionis oratoriae liber decimus;

61쪽

CAPUT II l s. Tliaberemus; ratibus adliue navigarennis; non esset pictilia nisi tuae lineas Diodo Xlreusas una brae, istiani corpora in Sole ecissent, circumscrilseret Si re innia percen Seas, nulla an insit ars, lualis inventa est, nec intra initi uin stetit nisi forte nostra potissim uni tempora damnanuis inius intellei latis, ut nunc demum illi crescat Nihil putent crescit sola imitatione suodsi

prioribus adicere fas non est, suo modo sperare possumus illuni oratore ni persectum eum in his, quos maximos adliue novimus, nemo si inventus, in pio nihil aut desideretur aut res, reliendatur. Sedulia in pii summa non adpetent, contendere potiti iluam

se sui debent i Aa in ipsi hoc agit, ut prior sit, sorsitan etiamsi Ionon transierit, ne luallit eunt vero nemo potest aestuare, cuius

vestigiis sibi uti sue insistendum putat NeeeSse est enim, semper sit posterior qui sequitur Adde quod plerumque acilius est plus sacere quam idem antam enim dissiculi item habet similitudo, ut ne ipsa quidem natura in hoc ita valuerit, ut non resiluae simillimae, luaeque pares maxime videantur, utique discrimine aliquo discernantur. Id de tuod, luidquid alteri simile est, ilnecesse est minus sit eo, quod imitatur, ut umbra orpore elimago acie et actus histrionum veris adsectibus. Muod in orationibus quoque exenil Namque iis, quae in exemplum adsumimus, Subest natura et vera vis contra omnis imitatio acta est et ad alienum propositum ae commodatur ouo fit, ut minus 12 sanguinis ac virium declamationes habeant i iam rationes; quod in illi vera, in his adstini lata materia est Adde Hod ea, quae in oratore maxima sunt, imitabilia non sunt, ingenium, in Ventio, vis, acilitas et sutilis uid arte non traditur. Ideo lue plerique, cum is Verba ii te lari ex rationibus ex certi serunt aut aliquos ompositionis eriis pedes, mire a se quae legerunt est ingi arbitrantur: eum et verba intercidant invalescantque temporibus, ut quorum certissima sit regula in consuetudine eaque non sua natura sint

62쪽

CAPUT I bra 3-l6. e . , ona aut in ala nam per se soni tantum si inli Pil prout opportune proprie Ple iit secus conloeata sunt et Pomposilio eum rebus accommodata sit luna ipsa Varii late gratissima. I ona propter exactissimo iii licio circa hane partem si iidiorum examinamia sunt omnia primum, Plos imili mur nam sunt

plurimi, pii similitudinem pessimi cuiusque et eorruptissimi concupierint ritim in ipsis, quos elegerimus, ii id sit ud suod nosi eniciendi in comparemus. Nam in magnis quoque auctoribus incidi in aliqua viliosa et a doctis inter ipsos etiam mullio repreliensa ali pie linam iam bona imitantes dicerent melius quam mala peius diei in l. Nec vero saltem iis iuelibus ad evitanda vilia iudieii salis sitit, sufficiat imaginem viri illis est ingere et solam, ut it dixerim bulem vel politis illas Elii ei iri iuraras quas e summisi corporibus diei e siluere. IIo autem his aecidit, ibi nim introspectis penitus virtutibus ad primum se velut adspeelum orationis aptarunt; et elim iis felicissime cessit imitatio veri, is atque numeris stini non multi im disserentes vim dicendi atque inventionis non ait se ilia tintili . sed plerii miliae declinant in peius et proxima virtus ibit vilia comprehendunt fiuntque pro grandibus tumidi. pressis exiles, sortibus temerarii laetis eorrupti compositis ex-

63쪽

tillantes, simplicibus neglegentes. Ideo si ii iiiii liori ille atque I in eo ni posite qui illitie illi ut si triduin et inane extillemini, antistitisse pare i redit ni Pi Siti iris ii illi alibi sententiis Alliri si intsellii et praecisis ei in ollisioni lius obscuri Sallustiti in ali pie Thucydidem sit perant tristes ac ieii in ira ollionem emittantur otiosi et supini, si reii id ni odo longius circumduxerunt, iurant ita Ciceronem locuturum sitisse. Noveram ii osdam, qui se pulchre ex IS

lentur.

suPini, gemach lich. equem', indieser liberti agenen Bede utun nochnielit ei Cicero.

64쪽

pressisse genus illud caelestis huius in dicen to viri sibi vidoren

tur, si in elausulari, osuissent esse Vidiatur. Ergo primuna est, ut ilia si insitaturus est luis lue intellegat et fluare tu in uni sit, sciat. Is Tu ui in suscipiendo onere con Sulat suas viri S. Nani tuae-

dani si in imitabilia. suibus aut inlii initas naturae non susticiat aut liversitas repugnet. Ne cui tenue ingenium erit sola velit sortia et abrupta cui sorte is uidem sed indomitum, amore subtilitatis et vim suam perdat et elegansiani tuam cupit non isti se-iluatur Niliit si ius iiii lam inlocent. suam cuin mollia duredo fiunt. Alitue ego illi praeceptori iluem instituebam in libro secundo, credidi non ea sola docenda esse ad suae luentiliae discipulorum natura conatio Silum videret. Nam is et adiuvare debet, quae in suo sue eorum in Venit bona, et cluantum fieri potest adicere quae desunt, et emendare luaedam et mutare; rector

enim est alienorum ingeniorum at iliae sormator. Illi te ilius est 2 naturam suam ingere. Sed ne ille qui deni doctor, quantiluam

omnia, quae recta Sunt velit esse in suis auditori biis suam plenissima, in eo lanaen cui naturam obstare Viderit, laborabit. Id illi Oiliae vi land tim in quo magna pars errat ne in oratione poetas nobis et histori eos in illis operibus oratores aut 22 declamatores imitandos lutemus. Sua cui liae proposita lex, suus decor est: nec comoedia in cothurnos adsurgit ne contra ira-

65쪽

CAPUT Il. β 22-26. 6lgoedia socci, ingredi iur. Mabet tamen omnis eloquentia aliquidi uim iiiiii, id imitemur illi nil commune est Etiam ioc solet in D coni iiDuli accidere iis qui se uni ilicia generi dediderii ni, ut, si

assieritas iis placiti alicii itis halio elia in in leni ac reniisso causari in genere Iioli exiiant; si lenullas aut ii eunditas in asperis gravibus lue causis ponderi reruni liarii in respondi ani eum sit

diversa non causariana modo inter ipsas condicio sed in singulis etiam causis partium, sintque alia leniter alia aspere, alia concitate alia re inisse, alia docendi alia movendi gratiis dicenda quoi uiti omni uin dissimilis alitu diversa inter nao est. Ita lue 2 ne liue itidem suaserim, uni Se alicui prolirie, quem per omnia sequatur. addicere. longe persectissimus iraeeorum Iomo

si lienes, alii bi id tamen aliquo in loco melius alii plurima ille. Sed non qui ii axime imitandus et solus imitandus est ouid 25 ergo non est salis omnia sic dicere, quomodo Marcus Tullius dixit ' Milii suidem satis esset, si omnia consequi possem quid tamen nocerei vim Caesaris, asperi talem Caelii, diligentiam Pollionis, iudici im Calvi suibusdam in locis adsumere Iam prae 26 ter id quod prudentis est, is uod in quoque plinatim St, Si possit. suum lacere tum in tanta rei dissicultate unum intuentis vix ali-

rung die e liter an Stelli, amitin iderspruch tande doeli astrum ni elit de Fali die Frage, die sieli line ei teres ausili angi uid

lassen Sei.

, at hir nichi die Existen desinit aliquis ege ichnelen egrisses geleugnet, sonderi das affirmative Verhalinis ista vortiandens hommi

66쪽

illi Diir sequitur. Ideoque una lolum exprimere quem elegeris fiam is homini inconcessum plurium bona , onamu uenie oculos, ut aliud ex alio haereat, et qui quidque loco conveniat ap

temus.

2 Imitatio autem nam saepius idem dicam non sitiantum in verbis illuc iis tendenda mens is uantum suerit illis viris decoris in rebus liliae Hrsonis, is uod consiliuni istiae dispositio, quam omnia, etiam quae delectationi videantur ala ad victoriam silectent quid agatur prooemio, quae ratio et quam varia narrandi. quae vis probandi ac refellendi, quanta in adfectibus oninis generis imo vendis cientia. luati ulu laus ipsa popularis utilitatis gratia adsumpta, quae tum est pilicherrima Ciliti sequi lilr, non Cum' arcessitur. Ilaec si ierviderimus, ii in vere milat, iniit r. oui vero etiam propria his bona adiecerit, ut suptile a quae deerunt, circumcidat si ii id redundabit is erit, item quaerim iis, Persectus orator; quem nunc consula I mari potiSSimum oliori eat, cum tanto plura exempla liene dicendi supersunt quam illis, qui adhuc summi sunt, conligerunt. Nam erit haec quoque laus eorum, ut priores Superasse, Postero docuisse dicantur.

OGOMODO SCRIBENDUM.

Ei liae quidem auxilia extrinsecus adhibentur; in iis autem quae nobis ili sis , aranda lini, ut laboris sic utilitatis etiam longe plurimum adsert stilus Aec innierito M. Tullius hunc optim iam ess e cloiae in aegri suam in dii e nisi vocat; cui sententiae personam L. Crassi in disputationibus, quae sunt de ra-

67쪽

CAPI ill f -6. diore, adsignando iudicium sutini cuni illius auctoritate conii in xit. Scribendi ini ergo illia in diligentissitate et suam plurimi in i aut ut terra alle est ossa I enerati dis alendis iliae se in inibus secundior sit fieri, rose et iis noli ii si inmo Petitus studiorum ruitu e figit et , dit ulterius et fidelius ii, illine l. Nam sine linc quide in C IUSCI en lia is, si illa ex Pili pore dici ii di saei illas inanein nodo locPlacita- leni alii et vertia iii labris nascet ilia. Illic radices, illic unda dmenta sunt, illic pes velut sanctiore suo lain aerario conditae, unde ad subito is uoltu e casus, cum res exiget, liros erantur. Vire Ssariamus ante omnia, pia sussiciant labori certaminum et Sunon ex linuriant iii Nili tibi ii in re ruin ipsa natura Voluit magnum et sic cito praeposuit ipse pii lcherrimo cui sue operi dissicultatem; Diae nascendi issio pie hanc fecerit legem, ut maiora animaliadi illius visceribus liarentis continerentur. Sed clim sit duplex quaestio, quomodo et suae maxime Scribila porteat, an hine ordinem eis uar. Sit primo vel tardus dum diligens stilus, quaeramus optima nec protinus si erentibus se gaudeamus, adhibeatur ii dicium inventis, dispositio lurobatis.

Delectit enim rei uni verbori inique Agi nitus est ei Pondera ingulorum examinanda . Post subeat ratio conlocandi Versenturque omni modo unieri, non il luod quid se proseret Verbum occupet loci im ouae qui dein ut diligentius exequamur, repetenda

68쪽

6 CAPUT I l. -ll. Saepius erunt seri ploraria proxima Nan praeter id quod si e melius iunguntur prioribus sequentia, ea lor quoque ille cogitationis qui scribendi ni ora refrixit, reeipit ex integro vires et velut lepelit Spalio sumit impetunt; quod in certamine saliendi sieri

videmus ut eo natum longius petant et ad illud pio contenditur spatium cursu erantur; liliae in iaculando brachia reducimus et expulsuri te aratis retro tendinnis. Interim lamen si seret flatus . aiula sunt vela, dum nos indulgentia illa non allat omnia enim nostra, dum nascuntur, placent; alioqui nec scriberentur. Sed redeamus ad iudicium et retractemus suspectam a cili talem. Sic seripsisse Sallustium accepimus, ei sane manifestus est etiam ex opere ipso labor Vergili uni quoi pie talicissimos die composuisse versus uelor est Varius oratoris piidem alia condieio est Iutiliae hanc moram et solliciti liiii an in iliis impero.bam primum hi, constituendum hoc oluii Amsum est ut piam optime seribamus celeritalem dabit consuetudo. Paulatim res facilius se ostendent, verba respondebunt, eo inpositio sequetur. cuncta denique ut infamilia q)ene instituta in ossicio erunt. Io Summa haec est rei cito scribendo non sit, ut bene scribatur; lieni scribendo fit ut cito Sed tum maxime, nii acultas illa conligerit, resis lauriis ut provideamus et ellerentis se equos renis Iuibusdam coerceannas quod non tam moram spei el piam novos impetus labit. Neque enim rursus eos. sui robur liquod in

stilo heerint, ad in selle em calumniandi se poenam alligandosi pulo. Nam suo modo sufficere ossiciis civilibus possit, qui singulis

69쪽

CAPUT III. Ill a S. 6biii: tioitu in , arti litis insenescat Sunt autem quibus nihil sit satis:

Dii in in titulari . nania aliter liceri quam oecurii velint incre-il illi suilla in ei de in tento suo pessime meriti, ilia diligentiam putant lacere sibi scribsendi disti ei illatem. Nec promptum est di I 2CPre, ill ros Peccare validi iis Pulem, luit, iis omnia sua litarent aniluilius nillil Aecidit enim etiam ingeniosis adulescentibus requenter, ut labore consumantur et in silentium usque descendant nimia bene dicendi cupidi lale oua de re memini narrasse milii Iulii in Secundum illum, eis ualem meum atque a me, in otii in P si familiariter amatum, mirae acundiae virum in sinitae luem Pn curae, tu id esset Sibi a patruo suo dictum. Is sui Iulius lai lorus in eloiluentia Galliarum quoniam ibi demum exercuit eam, Princeps ali ii tui inter paucos disertus et dignus illa propinquitate. Is cum Secundum scholae adhuc peratum, tristem sorte vidisset interrogavit, quae causa rontis talia adductae ebe dissimulavit adulescens, tertium iam diem esse quod omni lilaboro materiae ad seribendum destinatae non inveniret exordium quo sibi non praesens tantum dolor sed etiam desperatio in posterum sit rel. Tum Florus adridens, umquid tu, inquit, melius dicere vis quam potes Ila se res habet. Curandum est, IS ut quam optime dicamus dicendum tamen pro facultat P. Ad prosectum enim pus est studio non indignatione. Ut possimus

autem Scribere etiam plura celerius, non exsti P alii, modo

praestabit, in qua sine dubio multum est, sed etiam rabio; si non

omniti velint, an ea clite die ibi demum, gi 2 8.

Quintil. Inst orat Lib. X. S. Aufi. 5

70쪽

66 CAPUT III. Ob-2θ. resupini spectantesque tectum et cogitationem murmure agitantes expectaverimus quid obveniali sed quid res poscat quid per onam deceat quod sit tempus. iii iudicis animis . intuiti humano pio dana modo ad eriliendum necesserimus Sic nobis et I in ilia et pia secuntur natura lis praescribit. Certa uia enim pleraque ei nisi eo niveamus in oculos incurrunt: ideo lite nec

indoeti nec rusti ei illi quaeriant, unde incipiant quo pudendumost magis si dissiciat talem facit doctrina . Non ergo semper pulemus optimum esse quod latet in mutes eamus alioqui si nilii dii bendum id statur nisi quod non invenimus. Diversiani e mimiceorum vitium, pii prinii de ruri ere per materiam stilo quam vel orissimo voli in P si is renites calor 'm aliuel imp utim sex tem-f3ore erilia snt hanc silvam oeant. Resipiunt Pindi et componunt quae et ruderant; sed Verba emendantur et numeri maneta in relius emere congestis quae sui levitas Protinus ergo adhi- bei oram rectius erit at pie ab initio sic optas ducere ut cae alimina non ex integro abri eandum sit. lii piando tamen adsectus sequentur in Plibus sere dias calor piam diligentia valol. is Satis apparet ex Po, quod hanc se libentium neglegentiam

damno ibi id de illis di clandi deliciis sentiam Nain in stilo

ibi idem quamlibet properaio ita aliquam cogitationi moram non consequens eleritalem et iis manus ille ut dictamus urget atque interim pudet etiam dubitari aut resistere aut mulare quasi con-2 scium infirmitatis nostrae limentes ouo sit ut non rudia lan-lum et ortuita sed inpropria interim dum sola est conectendi

vermonis rupiditas, Plij uatit. Plae nec scribentium curam nee

dicentii in impetum edis o susistit idem illo qui excipit, si

ilem de steli in legendo Stellian Bogriss ursi in silivi hine inge legi