Institutionis oratoriae liber decimus;

71쪽

CAPUT III. β 2b-25. 6 lardior in scribendo aut incertior in intellegendo vellit ossensator suit inhibetur eursus, atque omnis quae erat concepi amentis in lentio mora et interdunt iracundia excutitur. Tum lilia. iluae altiorem iii in motum secuntur ilia aeque ipsa animum quodammodo concitant, quorum est iactare manum tori luere vi illum semur et latus interim obiurgare, quaeque Persius notat, uni leviter dicendi genus signisi eat, Nec pluteum inquit, eaedit nec demorsos sapit ungues, etiam ridienia si in t nisi cum soli sumus. Denique ut semel 22 quod est potentissimum dicam secretum, quod dictando perit. atque liberum arbitris locum et suam altissimum silentium seribi illi luis maxime convenire nemo dubitaverit. Non tamen protinus audiendi sui credunt aptissima in hoc nemora silvas lile. quod illa caeli liberia loeorum quo amoenita sublimem animum et beatiorem spiritum parent. Mihi certe iucundus hic magis et quam studiorum hortator Videtur esse secessus. Nam lue illa, quae ipsa delectant, necesse est avocent ab intentione optiris destinati Neque enim se bona fide in multa simul intenderea nimiis lolum potest et quocumque respexit desinit intueri quod propositum erat ollare silvarum amoenitas et praeterlabentia istumina et inspirantes ranais arborum aurae Volt erum ille Cantii et ipsa tale circii inspiciendi libertas ad se trahunt ut milii remittere potitis voluptas ista videatur cogitationem quam intendere Demosthenes melius qui se in locum, ex quo nulla ex 25 audiri vox et ex quo nihil prospici posset, recondebat ne aliud agere mentem cogerent euli. Ideoque lucubrantes silentium noctis et clausum cubiculum et lumen unum velut tectos maxime

72쪽

68 CAPUT III. D 26-3o. 26 teneat. Sed cum in omni studiorum genei tum in hoc praecipue bona valetudo, tuaeque eam niaxime praestas, frugalitas necessaria est cum tempora ab ipsa rerum natura ad quietem re- si elioni miliae nobis data in acerrimum laborem convellimus. Cui lamen non his inrogandum est tuam quod somno ultererit,

2 haud deerit obstat enim diligentiae seribendi etiam saliualio, elabunde si vacet, lucis spatia sufficiunt; eculiatos in noctem P

cessitas agit. Est tamen luesil lis, is uotiens ad eam integri ac

resecti veniimus optimum PCI Uil genti S.

28 Sed silentium et secessus et undique liber animus, ut sunt maxime optan illa, ita non sendier possunt coni ingere, ideoque non statim si tu id obstrepet, Alii eiendi codices eruni et deplorant his dies; verum incommollis res, tagnani hin P hie saciendus usus Ut nania quae impellieni vinea intentior uam si olamente in opus ipsis iii direxeris nihil eorum quae oculis vel au-2 ribus in ei Sani ad animum Perveniet. An vero frequenter etiana fortuita ioco igitatio praestat, ut obvios non videamus ei itinere deerremus non consequemur idem, si et vobierimus Non est indulgendum causis desidiae. Nam si non nisi resecti, nonnisi hilares, nonnisi omnibus aliis curis vacantes studendum existi-8 marimus sena per erit propter quod nobis ignoscamus ouare in turba itinere eonviviis etiam saeiat sibi cogitatio ipsa secretum dii id alioqui siet, cum in medio soro tot circumstantibus iudieiis iurgiis sortiri iis ei iam clamoribus, erit subito continua oratione direndum si partienias, quas ceris mandamus, nisi insolitudine reperiri non possumus Ilaopter tuae idem ille lanius

73쪽

ainator secreti Demosllieites iii litori , in tuo se maximo eum Sonore ueliis inlideret, meditans consuescebat contionum remi

illa quo sue mitiora sed nillil in studiis parvum est non lsunt transeunda, et ibi I, lime ceris, in suibus facillima est ratio delendi nisi sorte visus infirmior membranarum potius usum

exige l. luae ut iuva iit aciem ita crebra relatione i luoad intinguntur calami moratilili lita illim et cogit itionis impetu in frangunt. Relinilii Plidae illelii ii iitri libet genere contra erunt Vacuae a 32

bellae, in sui biis libera adiciendo sit excursio. Nam interim pigritiam emendandi angustiae laciunt aut certe novistum interpositione priora confundant. Ne latas quidem ultra modum esse ceras Plim, expertus iuvenem studiosum alioqui praelongos habuisse sermones, ilia illos numer Vel Suum metiebatur, idque vitium quod si ei lii ei iti admonitione cortigi non potuerat, illatis codicibus esse sublatum Debet vaeare etiam locus, in qu 33 nolentur suae Seribentibus solent extra ordinem, id est ex aliis, quam qui sunt in manibus loci, occurrere Inrumpunt enim optimi nonnumquam sensus, quos neque inserere oportet neque differre tutum est, is uia intelim elabuntur, interim memoriae sui intentos ab alia inventione declinant ideoque optime sunt in deposito.inlicerei, der onjunkti stellidas alitum ais aus dem Gedanken, de Absielit de Demost lienes her-vorgegangen dar: an elehem si elibrache'. VI ct UeScere, dureli die Dieliter in die patere Pros uberge gangen. 3l. Plime, amnes ten'. ana lieb-

74쪽

1 Sequitur emendatio, pars studiorum longe utilissima.

Neque enim Sine causa credi iuni est, stilum non minus agere cuni delet Iluius autem operis est dicere, detrahere, nulla re.

Sed lacilius in iis simpliciusque iudicium, piae replenda vel deicienda sunt premere veri, imitentia humilia extollere hixuriantia adstringere tuo inlinata digerareri , solitia componere, Xuliantia coercere, duplici operae Nam et damnanda Sunt quae pla-2buerant, et invenienda tuae lugerant. Nec dubium est optimum esse emendandi genus, si scripta in aliquod tempus reponantur, ut ad ea post iniervallum VPlu nova at sue aliena redeanuis, ne nobis seripta nostra tamquam recentes fetu blandiantur. Sed ne lue hoc contingere semper potest, praesertim orii ori, cui saepius scribere nil praesentis usus necesse est; et ipsa emendatio sinem habeat. Sunt enim qui ad omnia scripta tant quam vitiosa redeunt et, quasi nihil a sit rectum esse quod primum est, melius existiment quidquid est aliud, idque laciant, biotiens librum in manus resumpserunt, similes medici etiam integra secantibus. Accidit itaque ut cicatricosa sint et exsanguia ei cura peiora Sit ergo aliquando quod illaceat aut certe quod Susticiat, ut pus polia lima non exterat Temporis quoque esse debet modus. Nam biod Cinnae Zmyrnam novem annis accessimus scriptam, et Panegyricum Socratis, qui parcissime decem annis dicunt elaboratum mad ratorem nihil pertinet, cuius nullum erit, si tam tardum uerit auxilium.

de Stelluri vor, itaqtie uti igi- τον πανηγυρικον τεσι δεκα συνέ- fur Wie Cicero. θηκεν, οἷ δὴ δεκαπέντε λεγουσιν. . Cinna, C. Belvius Freundia Actrcissime, . , lol.

75쪽

OUAE SCRIBENDA MAXIME .

Proximum est, ut dicamus, rum, papae est limae si r ili ni a lsint iii parantibus. Non est huius utili in peris, ut explicemus, tuae sint materiae, tuae prima aut secunda aut deinceps tractanda sint nam id actum est iani primo libro quo puerorum, et secundo, tuo iam obliviorum studiis idinem dedimus; sed de pio nunc agitur. inde copia ac sacilitas maxime veniat.

Vertere rhe ea in Latinum veteres nostri oratores optimum

iudieabant. Id se L. Crassus in illis Ciceronis de Orator libris

diei saetitasse. Id Cicero sua ipse ei Sona re luentissime praecipit, quin etiam libros Platonis atque Xenoption lis edidit hoc

genere translatos Id Messalae placuit milliae lue sunt ab eo scriptae ad uitie Dulini orationes adeo ut etiani cuin illaiyperidis pro Phryne dissicillima Romanis subtilitate contenderet.

Et manifesta est exercitationis huiusce ratio. Nam et rerum o I pia Graeci auctores abundant et plurimum artis in eloquentiam intulerunt, et hos transferentibus verbis illi optimis licet, omnibus enim utimur nostris. Figuras Vero, quibus maxime ornatur oratio multas ac varias excogitandi etiam necessitas quaedam

est, quia plerumque a Graecis Romana dissentiunt.

76쪽

2 CAPUT V Dd-S. Sed et illa ex Latinis conversio multu ni et ipsa contulerit.

A de earniinibus qui dena neminen credo dubitare. tuo solo genere exercitationis dicitur usus esse Sulpicius. Nam et sublimis spiritus adtollere orationem potest et Verini postli ea liberiale audaciora non Praesumunt Pandem iroprii dicendi lacullatem. Sed et ipsis sententiis adicere licet oratorium iobur et omissa sup- plere ei essus substringere. Neque ex Paraphrasim esse interpretationem lanium ido sed circa eosdem sensus certamen atque

aemulationem. Ideoque in illis dissentio qui vertere rationes Latinas vetant, quia optimis occupatis. Piidquid aliter dixerimus, necesse sit esse delerius. Nam neque semper est desperandum aliquid illis, suae dicta sunt, melius I, osse reperiri ne lue adeo ieiunam ac pauperem natura elo luentiam lecti, ut uita de re bene diei nisi semel non possit Nisi forte histrionum iii ulla circa Voces easdem variare gestiis potest orandi minor vis ut distatur aliquid, post quod in eadem in ateria nillil dicendum sit. Sed esto, neque melius quod invenimus esse neque par est certe proxi- mis locus An vero ipsi non bis ac saepius de eadem re dicimus et quidem conlinua non nunti suam sententias Nisi sorte contendere nobiscum possumus, cum aliis non possumus. Nam si uno genere bene diceretur, fas erat existimari praeclusam nobis a prioribus iam nunc vero innumerabiles sunt modi plurimae que eodem Viae ducunt. Sua brevitali gratia, sua copiae, alia translatis virtus, alia 3ropriis, hoc ratio recta illud sigura de eli-- naia comm eiulat. Isisa deuiisue utilissima est exercitationi dissi-

77쪽

e ullas ouid, quod auctores in aximi sic diligentius cognoscuntur

Non enim scripta lectione secura transcurrimus sed raelamus singula et necessario introspicimus et, piantum virtutis liabeant. vel tu, ipso cognoseimus. piod imitari noli Ps S limit . Ne aliena luet illini ratis terre sed Plia iis tostra pluribus o sdis ractare proderit: ii , in diis tria sumam ii sententias luas- da in iis Ple versemiis istiam numerosisSitne, Veliit eadem cera

aliae aliae pie sormae diici solent. Id urimum alitem lia rari saeui lotalis existimo ex simillieissima iurisii materias Nam illa mi illi-plici persoli artim, ausa ruin tem lior lim, loco ritu , dictorum, sactori in diversi tale lacile delitesce insitanitas, tot se undi pie P-biis, ex ilibus ali litani adprehendas, os serentibus. Illud virtutis II in dieitim est, undere tuae natura contracta Sunt, auxere Parva,

varietatem similibus bolis platem expositis dare et bene dicerem ulla de paucis a L asIn dio optime saeient insiti ita quaestiones, quas vocari ui est diximus, quibus Cicero iam princeps in republica exerceri sidebat. mis comi vis est destructio et confirmatio se iii in 12lia ruin. Nam cuni sit sententia decretum suod dani at sile praecep tum is uod de re idem de iudicio rei quaeri potest. Tum loci

l2 eonfriis, in der ubertragenen Bede utun nielit ei Cicero.

78쪽

communes, quo etiam Scripto ab oratoribus scimus Nam qui haec recta tantum et in nullo steXus recedentia copi e tractaverit, utique in illis phures excursu recipientibus magi abunda-13 bit eritque in omnis causas paratus omnes enim eneralibus

quaestionibus constant. Nam quid interest, ' Cornelius tribunus plebis, quod codicem legerit, rectene reus sit quae imus, nisi oleturne maiestas, si magistratus rogationem suam libulo ipse recitaris Milo Clodium rectene occiderit', veniat ii radicium, an oporteatne insidiatorem internici vel pernicios uni ei publicae civem, etiamsi non insidietur e Cato Marciam oneste ne tradideriti ortensio an conveniatne res talis bono eo. Dei personis iudicatur, sed de rebus conten Atur. Declamat me vero, quales in scholis rhetorum dicuntur, si modo sunt i eritatem accommodatae et orationibus similes, non tantum duini dolescit

omlais sunt utilissimae, quia inventionem et dis psitionem

pariter exercent, sed etiam cum est consummatus acria in soro

hominiicher eis duret denterold Cornelius die Rogation ribstrior, burde des hall, in I. i dei Ver-

ge ut agi, edocti ori sero glangen veri ei digi, gl. ii in Vatin. 2 6. Milo. Da Gesolge di Milo unddes Clodius geri eten trinander,ein Sulave Milos et wus et Clodius, Milo ille herbei ad totelethii. Da ei in sol edessen ageklagi

Wurde, o verte illi te in Cicero in de uias et hallenen te. lo Dortensio Dei erit linite Rediter o Ilortensius at ei ne So

Uticensis, das ei dieselliat, hinsein Gemalit in Marcia lut relen, Worin Cato uel nachi ucspraehemit seinem Schwiegervati Willi gle. Marcia leb te voti 56-6u Chr. belΗortensius und elii te tui dessen Tode in astans de Caicturi lck.

Profectus, das Abstruum surdas Concretum. CONSum Ulialia iam Cluis, ei clit

79쪽

a contention uni sileritate saligata renovatur. Nisaliae nonnumquana ubertas in aliqua exercendi stilita, et dialogorum libertate gestiendum. o carni ine e contrarium luerit Sicut athletae, remissa quibus ius ciborum atque Xercitationum certa necessitate,

ilioribus epulis reficiuntur. Ideoque mihi videtur M. in intulisse eloquentiae maen, quod in hos quoque

cessus excurrit Nam si nobis Sola matum fuerit ex se est deteratur fulgor et durescat ari huius et ipsei genii cotidiana pugna retundatur. 'madmodum forensibus certaminibus exercitatos et ite relicit ac reparat hae vehit sagina dicendi sic non debent nimium in salsa rerum imagine detineri simulacris usque adeo, ut dissicilis ab his digressus re, ne ab illa in qua prope con Senuerunt, umbrati in velut quendam solem resormident. Muod acci- Porcio Latroni qui primus clari nominis prosessor P. Ut, cum ei Summam in scholis opinionem obtinentico esset oranda, inpense petierit, uti subsellia in bans serrentur. Ita illi caelum novum fuit, ut omnis eius contineri tecto ac parietibus videretur sua re iuvenis, is in inveniendi eloquendique a praeceptoribus diligenter

ltim ac Parietes desideriaritem, quum claru S.

dia et aia proptet

parte ii

quid eni

dam tetit lotis et l

studio litibi l . ille niti

quasi

80쪽

verit, utique in illis plures excursus recipientibus magis ab ulula- 1 bit eritque in onmis causas paratus. Innes enim generalibus quaestionibus constant. Nam quill interest, Cornelius tribunus

plebis i luoi codicem legerii recterie reus sit', tua Prannis un vi delum te maiestas si magistratus rogalio iurii Suam populo ipse

recitarit Z Milo ut odium rectene occiderit', venia in iudicium, an oliorteatne insidiatorem intersici vel perniciosum rei publicae civem, etiamsi non insidieturi Cato Marciam honeste ne tradideritior tensio ' an eo ni Pniatne tu malis bono viro. Dei personis iudicatur, sed de rebus Comen vitai p. Oct imalione vero, quali s in scholis hi lorum dicuntur, si modo sunt ad Pritatem acco inmodatae et orationibus similes, non tantum dum ad descit proferati sunt utilissimae, sui inventionem P dispositionem pariter Xercent sed etiam cum est con Suramia tu aeriam in loro

uila Pasi emige de Milo und

Profectus, das Abstractum sur