장음표시 사용
91쪽
ΤΟ. MET EI. PRAEFATIOrissationis vel Epistola ratiosorteserat, videor : scito; me, partim historia illius nouitate , partim cohortatione. Bartholomai BO Q ij, Iurisconsul tr linguarum,doctri- 1 praestantia:&eius in hisie cognoscendis erudita dii gentia , mihi longe charisimi adeb ad eam narrationem illecti mprouocatumquefuisse ut manum de rabi apon i re non potuerim. Ad Osori, historiam modo reuertamur. PRINCIPIO: quod ad pietatem 1lectat: nulla ilega velfama auctore, vel Scriptorum monumentis ' ego,
Myra,mariuegesta memini: q sanctiore, ut dixi iistit rosuscepta videantur: quam qua Lusitani in Indiu admi nistrarunt. Emmanuel enim Rex nihilo minori Religionis studio incensus, quam animi magnitudinepradisus ea po
tissimum eo expedivit: quo Christiatoriam, id quod se τὸ
repetendum est, elisi numen ac nomen js in locis istor rei se id ad illas Barbaras nationes, Idolorum, Dam numst, cultibus infames, extenderet, proferret, propagaret . Quo nomine' iusta hacfuisse bella, merit. putamuι. Nec me fugit: nonnullos esse: qui num iure potuerint in veri, dubitarunt . Quorum opinioni optimigrani fimis viri,propter urgentissmas caussas , restir erunt. θ ex plus quoque liquet:tam bariaras ac feras gentes, nulla humanitatis ratione , ad verum Deum cognoscendum perduci posse nisi primum expugnentur ct armissub imperium ditiεnemi Christium Principis, subiungantur . Dubium enim non est: quin ipse, Deum ad iant maximis is horrendis iniuriis' atque contumelijs qui immanes Daemonum cultus habeant, vice veri Numinis' multaquescelera,com' re naturam patrent Eas verὸ iniurias Christiani mini
mi omnium ferre debent: cum isos, omnibuι in locis, O
92쪽
AD ANTON. AUGUSTINUM. apud orines omnis generis homines, Dei gloriam semper instuli, ct habere necesse sit ' ct ipsium Deum coram pa- Minoia ι c fieri . N egare quidem ipsin et videntser D vvi quis si, cum p mPjs, qui eum adeo cresdeliter impetunt, atque comujs dilacera i totis viribus, ac nemvis,tamquam iniuria illata iusti vindices, non opponant. Si enim,umici amico iniuriam, quam queat altari re,
fieri non sinit misi iure merito 1 reprehendi velit: qqai ro magis , ne Christo contumelia flat, quam propa ire posiniis a nobis laborandum est ' ac bellum ' non priuata, sed publica, Deis vin icta,censetur . Itaque: L sitant' a totis ijs prouincijs, in quibuι trophaea merunt nihil antia quin sibi duxere: qua vi, Deo duce, Christianam Rel gionem, in js multὸ suosanguine sancitam, fundarent. Hoc a stem, quam arduum, dissciles facti uerit, salts.
ontenditur: quod nulla bella maiore ι ontentione, ardor que animi vehemetitiore, gesta fuerint nulla: in qnibus, militaris fortitudo magis eluxerit. In non euiam mali a il
li,prudentifime fusiceperunt, silentisin egesserimi eli
ci si e confecerunt 'Magni ne rer. quiddam. cedo videam rur tam procula sitis, quibuscum manuό commus conser res quo Q debellares qit ui 1se ' Tot ergo lutoribus emensis, tot perlustratis incognitis horrid regionit 'tot potent imos reges ac populos, praelijs qu. 'cruen-ris, obsecro lacessere ρ Nequin emmstes ulla, inclinatis .
steratisse rebus, ulla quidem prompti, prasient sα
dij,potuit tam procul a domo remotis ad fulgere. Quam obrem necnse habuerunt omnem suam filutem ' in uua,' secundum Deum, sua virtute, ponere . Μaximum eseast fuit subigere tanta , talesquegentes . Et quot,m'
93쪽
ro. METELLI PRAEFATIO teri obiecta militi pericula qui terroressiverati'stra mra constantia' tot neglecta contemptas, a quolim maris tempestates'quantafames etiam tolerata ' Quanto Niaque animi robore varietas eventuum deuicta δ Quoties, id autem quoties,quam saepe' Nam certri non raro adcidit ut iU Lusitam prostgarentur, vel etiam caderent. Victores tandem tamen, ad extremum redintegrata pu- a sngulari Christi beneficio vel tum maxime, cum ninjaprope deplorata crederentur ' evaserant , Errant autem toto caelo qrei opinantur,aut dis'utant . eo Populos,
cum quibus Lusitani dimicarunt,inermes ct imbelles f 69. Ab omnibussiquidem rebus ct instrumentis bellicis,
tormentis,ct armis' quibus bellum committitum ducitumque non secus ac nos erant in structi. Neque forti, exercitato, teranos milite,caruerunt . Sed tales consecuti
victoriassueres . , Lusitani: ut illa quemadmodum
multis nominibus ac rebus, videtur admirabiles: ita mu tis qui aliorum,ex sua tantum, virtutem imprudenter aestinant aut Maximi illius Dei opem in se non adgnoscunt incredibilessint futura. Ego verosic tuo. ac sentio: tantamgestarum rerum illarum Vnietatem, tantam
magnitudinem quanta praemise humanis praestari nonpotui fuissepraesentia dimi numinis administratam. I queproculdubiofatendum est. Quis enim infinitam ammatorum hostium multitudinem aquam pauci fimis LM Danis, iniquo plerumque loco, se aduerso rerum flatu pugnantibus haud semelfusam,ct ad internecionem casam, ac deletam esse qualis Pacisci contra Calecu* Regem victoria supra quam dicipotest non miretur' Ergo quod ad
orium Historia scriptorem estur non stati des nam rationi detrahenda: qua quis forte dubitandum esse, pu-
94쪽
rm. Virum enim raviorem, augustine,semper eum fuisse non ignoras quam,ut quidquamfalps rumoribus coli. Eum, aestimaret. Quare' mihi ego pro certopersuasi: e iam i rebus gestis,quas describit, ipsemet non interfuit n
hil tamen ipsum ad poseros propagasse,nihil adtulisses nisi quod a testibus egregia de multis graui simus com mitim habilit ct quod magno cum iudicio, tu labore, ex Actis publicis, o Regi, vel ex eorum Annadibus 2 Commentarys, qui res ipseMesere aut ab ijs, qui gesserunt.
eas accepere, scripsere corami ei narrauere: decerpsit, o expendit. Quin etiam constat: Comographos Indiae Rogos, nullam natuum gubernatoris narrationem exponere qua iuramenti religione tam testibus, exceptione quod aiunt maioribus,non sit confirmata. Praeclare quippe Polybius et Quemadmodum, inqliit, Si quis oculos ammantios uiat reἰiquum corpus inutile sit tira, dempta veritate, I ex Historia narratio omnis est mutilis nedum caeca . Cum
igitur omnis II ori undamentumst, ipsa veritas in ea unam proculdubio contemptis etiam ijs, qui manis gloria si bipeniti se, vel gentiles suos cumulatoribus laudiabus extollendos esse,pocij erantur vel maculam inuri sibi, vel aliquod egregium scilicet, suum suorumve facinus
mitti, nimis ambitiose coaequeruntur uncubuisse ne suora de iis viris,ac rebus non dix/sset' in multorum hominum
reprehen em; id quὸd alioqui bi necesi ario relinqui via
dit,incurreret . Quis autem n plane vecors,amens, aut
surrisse ultro,infamia publica periculis iaculisse, tentet objcere ' Neque, posteritatem 1 adere vir optimus adebdiuinis litteris intenturo in tu tradiandis, ct explicandis in cnpatus voluisse,credendus est,maxima quod est mrale iam Ermectiore: tum, quod uscopi munere funνi-
95쪽
rur. Di quo personae,quam gerit, statu, ct aetatis grais quemadmodum vita, morum , ac dei grauitM ct integritas,magnoper e laudaturisic etiam ' excellentior quam' m ceterIS,maiorque, expeti, ac meritὸ requiriselet. FG ct i gestasi res breuiter, persticue, liberes narrat: earnm initia, progrusus ct saltus ostendens. DHiberationes autem geren larum earum rerum,fc explicat : ut Consiliorum rationes tam Lusitanorum, quam hostium quoad licet, iudicio ipse praeditus acersmo in aestimandis hominum ingeniis, ac moribu perscrutetur . primu et quod hinc in aciem desienditur ct ex iis , res gesta ma- nant, originems fuam trahunt. Deinde: quod, ijs expositis , ob oculos quasi ponitu : quid sapienter ac recte susceptum fit quid animosie ac fortitergestum: quid contra'
remisso, temere, vel confidenter: ct ubinam, quaque ex Vssa, rum quomodo, peccatum fuerit . Quoniam amrem non rari contingit: γt plures , in capiendis conflijs interse, una eademque de re, sententiis disiideant: pam . xium momenta, quibus arg*mentis fulta fuerint ' exponit. Neque enim ex rerum euentu ,sed,ex consilio, quo res isestituta fuerint de Ducis sapientia, a st temeritate iudicandum est . Quare haec Coinsilia, nonnunquam instuperexaminat sedulos disiciniit siuam iis quoque sed θ- tum grauioribus in raebus ij se perpaucis : sententiat
adiicit Excursu etiam narrationis , ubi datur, a liquantum disierit: ct diffregiuncula, per quam breur quid infacto , consili,si, probe timerserit aliquando: ct cum, quid
improbet, aperit. Porrὸ: cum oportunitas rerum bella r. 'acunque moderetur ' neque ulla alia bene ea gerendi,
96쪽
AD INTON. AUGUSTINUM. -mὸ etiam a Lusianis amusam quandoque reprehendit Haec autem facile non percipitur: ni sitastis rebus cognitu atque,quod caput est, em studiis, diligenter per explor toresperspectis. Quare osorius,hac quoque parte diligen- θ tiamsuam ostendit. Quibus rebus ocitur ut posteritarerect eos,qui nunc hosce libros legent 4lle o rerum g rendari prudentia instruat, quo H,rectis consilijs, inbuiusmodi, vel non disimilibus factis, careere posint: ct
eos ad virtutem eius pulchritudine, persententias ,Π rate quadam insignes,ob oculos exhibita prosus amplectendam,in lammet. Ad hunc modum ' exemplis, quom δε quadam Reipublica vulnera curari, ct hominum v, tia corrigi ac sanari positiat ' edocet. His autem rebus,m- mero tribus:xt sapiamus, ct viri boni sciamur, ct sitia declinemus: qua ad prudentiam, virtutem,ct emendationem referunturi amnis historiae utilitas, continetur. Cuit,bet autem histori criptori, propo sita hac esse oportet, ut ea in animis hominum in stillet ct eorum vita in uniueraro sum confulat. Eximia denique,ac multiplici personarum, rem locorum' ct euentuti, ab lato vel infelici exitu varietate hac Historia perquam est illustris, ct imoida' e quest multis alijs nominibus Somnium animos capit, mi-r oeque desentat. Quid enim: quo ritus ac mores, ingeniaque diuersarum illarum ignotam que gentium ac seges, ct instituta declarat ' Quanam in iis Insista, prouincra,Prbes orisin, loca, arces. Quis earumsitus, ambritus, munitio qui fines ' qui in tu exteri ' qua commerciae ct eoru udia , ad cui quis eorum Princeps ' quis magistratus quale imperium ' qui Duces, qualis militia
97쪽
IO. METELLI PRAEFITIO Ditas religio, templa sicerdotes eorum cantus fides, m an entia qui cultus,ac vestitus, ct alia huiustmodi d scribit Nec non castra, ct eorum metationes. Bellorum quoque, dissensionum, ossensionum, odioruml, cassas' adfert. Eorum denique bellorum ad paratus, ratagem
ra,velitationes,pugnas,ccni meatus,obfidisnes, oppugnationes, pugnationes explicat. Neque coniurationes,insidias roditiones mulat ones, sustulon , ac rum res, Pet. Legationes quoque Fariorum Principum, ac Populorum o missa munera inducias, ac pacis, amicitia Iaconcordiassancit afoedera, pactaque proponit . Nam
quid ego de concionibus 'in toto Historia vere, istar* α pro rerum ipsarum varietate, sapientifime friptis dicam ' Quid de tu maxime, quae cohortationem ad prati- Irm committendum ineundams pugnam, habent ' Quo niam vero omne eo maxime fui studium, ac neruos con- rubiret pietatem in animis hominum sereret: ct expedi- ctiones illas Emmanuel Rex, cultus,praecipue, Christiani
propagandi caussa, ingenti quidem stiri tu,su cepit: nul- riam n illis narrationibus occasionem, locum B, consuli, praetermisit, in quo, acres effusa pietatis o ad eam tuemda in bo exere 1idamo inculcandam, cohortationis ac leos non reliquerit, ct ad virtutem colendam quastfaces a d mouerit. Rerum omnium successu, elati siue tristesis Adcideri Ptolos , ad unum, tanquam eorum ainorem,
Deum, eius, gloriam ct eodem clarorum hominum laseos rettuli quasi una,diuvias res, ct humanas, ex secet . Quidquid enim facimus, imur,di1serimus, considiamivi legimus. scribimus, addiscimus, aut etiam cogitamus .eb recta pii iril probi esse reipsa volumus e si ria in his nostra coiriment,necesse est: ut inde ct nosm-
98쪽
mus meliores ct aliν quoque, tales ut a vobis reddantur esciamus . QVi unus nobis,omnibus in rebus finis is amrium ingenuarum omnium,qua docentur Hi storia in priamis scopus esse praecipuus debet . Minime vero praeter undum est: bella illa,qua dixi non solum Emmanuelis Rogis ararium, nouis partis vectigalibus auxisse ' atqze L
sitanis noua opes adtulisse: sed toti nostro Orbio sepe
quam utilia ct etiamnum existere' Praeterquam enim: quod Christianis,nouum ite ad orientis ct Indiae, quam amplisimas, atque ditissimas regiones ' antea nunquam
tentatum' aperuerunt unde a multis , lucros commercia
institui ρ mi: Christus etiam' per ea,rudibis ijs P se Iis,hactenui baud obscure praedicatur , atque funditus sergis Damonum, quos solos j colebant, Idolis uberrim4 magnoi cui rudiu, docetur Quo stiriaefractu ac laude.nullus, a Chr: stianis, excest illior excogitari nullus Deo quoque gratior conii ere a nobis potuit. Iam v ro : cum ea quae ad hominum actionespertinent' Varro omnium Romanorum retulit imus, initia natura secutus 'in homines,in loci in tempora, ct in res, partiatur ' qui
quid enim agitur, ct personis, is loco, tempore, ct ipse
agendigenere,continetur: hinc igitur ' quatuor Historia tractandaformas siue rerum. in .se ordines, oriri, dari, constet:ynam, qua hominum vitrus Tussor prioribus succedentium ordine, storsim descriptas compleitur' alteram' que locorum: tertiam quae temporum seriemsequitura postremam quaesinatafacta, ac dicta, in quaedam,avitise ac virtutibus in rapta, cistinctae, capita conifesta xiibi prima illa quidem forma quae Principum virorum' praecipue Caesam v,ac R rem, vitas expljcat: i clivo maxime semper probata est, ct digna quidem Arima ur
99쪽
ataq; laude: quod ad eos, prudentia ct moribuι institvendos , qui Rempublicam uniuersam administrant veι eius Principes futuri sunt: ceteris utilior, ct adcommo la-rtor, haud leuibus ex causis , esse multorums iudicio videatur . Nec ιnim magis quid Principi cuiquam virost imitandum, qu due fugiendum,adparet ' liquerene, ad
omnium usum utilitatemque, potest: quam ' eius exempla, qui tale quidquam patrauerit' quod vel homines fi
aere oporteat, Rel amulari. Quoniam exempla si quis sesiimo ea versei sortius penetrant o haerent memoria: atque diligenter narrata,vel exposita quia , quod cxempla sit ure etiam quodam feri, plerique iudicant ' praecept rum Vicemsiuberent .PDuplex autem viri Principis yitarit, acpersona priuata nimirum, ct publica. Priuata /Pcorporis,animi, ac fortana bonis, aestimatur . In corpore' temperamentum constitutio, stectatur 'aqua: robur valetudo, vita longinquitas,morbi,perti via nors. Ad aximum referuntAr 9 virtutes o vitia nec non, ad ea propensio. Mens item,ingenium,ac mores. Fortuna omni generis opibus censentur. Hoc ingenere felicitas, ad ict queres,sitae t. Eos pertinent coniugium, liberi, consanguinitas,ad intras es, amicitissimiliares, clientelae,ctprincipi Abditi. Hostes praeterea, expeditiones, victoriae, triumphi, honores,atque peregrinationes. Quid horum fit mim Principe,tum quale Historia persequitur. Publica vorὸ Principum vira,latius patet. Na quus eam pers nam isse gerens tum domi, tum foris ct constituta pace ct bellosus epto gesserit: ipse continet. Tria vero, in con Itituenda, gilbernanda, Republica Principi viro, pra cateris, incumbunt. N empe Religionis procuratio ciuili--τcrum,ac tina . cura: O armorum, urru, mariq-
100쪽
ta euocantur. Qua omnia, utriussise vita, capita Osriu , in Emmanuele Rege, suo φιidque loco diligenter pera se uius annorum in Historia ordine struato , perstringit. Regnsim autem fmmanuel administrauit, annos, sex continuos, ac viginti . Non solum igitur ' qua bella in Astiaca se India' terra matrique , per Legatos Rexressi ct quid idos , ct quibus ex causiis per litteras , ad eos cum mandatis datas exsequi voluerit,explicat: verum etiam quomodo domi acis artibus excellens , Legnumguber-xarit . quid egregie,grauiter, acutri sicite, prudenter, piὸ sapienter, dixerit: qua legationes ' quibusve de re biu ct quamgrauibu , ct a quibus, ad se missas ' auius Wt: quid responderit qua item ad alios summos Primi pes,ac Reges, instituerit. Quo ingenere, inter ceterκι- illa est, ad alexandrum Sextum Romanum ponti . in . qua Princeps religiosi inius, E lesia retas prospita, O Sacerdotes a vitae luxu, morumque licentia' ad continemri asanctimo, raes disciplinam, reuocari Jostulauit. illu-que, ad Leonem Decimum cum moeribus, o Elephante. Mihi igitur,vel hoc solo nomine,non vulgari laude di-0gna, hac osori, Historia Videtur .ctob id denique quod
omnes Emmanubiis Regis ' ram priuatas , quam publicas actiones, tanta cum diligentia narrauit. Fuit autem is Rex,omni VIIIutum genere cumulatus. Virro autem no- 'bissita , ubiquefaeregentium, eo contendit: vi Principis sui mores ' vel ex consuetudine, res amore virtutis, veloc