장음표시 사용
781쪽
ν61 Seh. III. Cop. I. De Natura universa in gevere,
qui sbi persuadet, ex hoc miraculo non alia consequi, quam quo quae nunc fiunt, aliquot horis postposta luerint. Neque enim lintei
temporis, quo nox in diem conversa, qui ex erum homines, nec otii fuit natura. Qinmobrem ubivis terrarum x i huius miraculi in os rerum coiPOrearum genere contigerunt, quae alias non contigillici
cumque ista continuo insuant in se entia, virtute hujus miraculi a prorius reium facies in Tellure emersit, quam alias per universum te pus subsequcns apparuisset. Quo is nexum inter corpora mundi tolia 6c ex iis emergentia systemata intinae perspecta haberemus; hi porro conliaret, qua nam in systetante nostro planetario & porro incteris mutari debuissent, ut motus diurnus vertiginis per aliquod hos rum spatium cessaret, nisi supponas, ad impediendam causae hujus actinem in glohum terraqueum, per Omne istud intervallum, quo sol stit, actionem miraculosain suisse continuatam.
f. 32. Si quid per miraculum in mundo adspectabili mutetur, valia mutatio in coexistentibus accidit nee alia diversitas in futram rerum Ieriem introducitur quom quae posita ista mutatio miraculose m ceteris per naturam ae essentiam corporum conseqdebet. Etenim si quid per miraculum in mundo adspectabili natatur, aliquid existit, quod per naturam rerum eXi Here non P cerat sq. sa3ὶ. Quare si talis mutatio accidere non possit, nisimul quaedam ob nexum coexistentium seu mutuam eorundem
se invicem dependentiam 9. 84. alia mutentur; illa quoql mutari debere per se patet. Iam si miraculum accidit, effectus quidam miraculos
in cati sani abit naturalem, hoc est, essentiae ac naturae corpore
consormiter seu per regulas motus ordinarias effectum suum prducturam so9. II. . Producet adeo effectum, alias inmudo non secutum in I. s 3 i. naturaliter Sita porro per omne sulsequens tempus fg s . . chiamobrem cum in posterum effecti Omnes a ni iraculo pendentes naturaliter producantur, in futuras rerum seriem utique alia diversitas introduci nequit, quam qupos ira ista muratione miraculosa in ceteris per naturam Sessentia
corporum consequi debet g Io 9. . PriDiqiligod by Cooste
782쪽
itemque Naturali Θ' Supervaturali. 763
Prius Riccisus agnovit, quemadmodum ex iis apparet, quae demiraculo solis tempore passionis dominicae eclipsati in Almagesto Vet.& NOvo lib. s. c. I8. g. 39. s. 36o. 36i. annotavit. Sumit eclipsin solis factam esse modo ordinario, Luna scilicet inter solem atque Terram diametraliter interposita, quae cum soli opponeretur motu miraculoso f. uer8 γ ex oppositione in coniunctionem translata. Quoniam vero eclipsis ista universalis suit cum mora trium horarum, tellibus Evangeli-- his; ideo expendit, quaenam praeterea per miraculum fieri debuerint, ut Luna inter Solem atque s ellurem interposita eclipsin istiusmodi causaretur, qualis ab Evangeli liis descri tritur. Decem igitur recenset miracula , quae tunc temporis simul facta, ut sol tempore plenilunii eclipsin pati posset. Quod vero ad alterum spectat, exemplum paulo an- re not. is. ssi j allatum ollendit, quales sint mutationes, quas suturis temporibus miraculum post se trahit & quae suturam mundi faciem di- , versam reddunt ab ea, quam alias habiturus suisset.
g. 333 Si miraculum sequentem mundi partem variare non debet, per aliud miraculum restituendi sunt ectas, qui naturaliter in iis rebus consecuti fusis vi, quae vi miraculi sunt immisistae. Pone enim per miraculum in A patratum mutationes quasdem accidis se in B, C, Ddce. Quod si jam per aliud miraculum restituantur mutationes, quae in B, C, D &c. tempore dato extitissent, si miraculum fastum non fuisset in A; perinde omnino erit respe
ctu partis sequentis seriei, ac si miraculum in A nullum factum
fuisseti Desendit D. Nomas 3. pari. quaest. 44. art. a. tempore Christi patientis deliquium solis contigisse per interpositionem diametralem Lunae inter Solem & Terram, atque adeo inter facta miraculosa refert coniunctionem Lunae cum Sole per trium horarum intervallum & finita eclipsi subsecutam oppositionhm cum Sole, seu Lunae versus orientem ad oppositionem cum Sole reversionem. Quanta deliquium Solis contingebat. plenilunium erat, consequenter Luna Soli opposita. Motu igitur miraculoso ad coniunctionem rapta &per miraculum integris tribus hotis in eodem situ detenta fuit. Atque ita Sol deliquium passus est per nuraevium. Quodsi luna hocm perstitisset, ad hodiernum usque dimi plenilunia & novilunia alio Ddddd Σ Iempore
Miraculum quando non influat in ia.
783쪽
64 Se y. III. Cap. I. De Natura vviversa in gevere,
tempore contingerent, quam alias contigissent, si motus Lunae pimiraculum minime mutatus suisset, immo quae a pleniluniis & noviliniis pendent, veluti apud. nos paschatis ac pendentium inde porraestorum mobilium celebratio non eodem modo iam sole habercta qualia fuissent, si miraculum non contigisset. Enimvero quom s. do Deus evitavit hanc mutationem in serie rerum sutura ex meni Thomae.Cornelii quoque a Lapide in Matth. 27, 4sy Nonne pihoc, quod alio motu miraculoso tribus horis elapsis Lunam 'reduxit ieum locum, in quo dato momento haesisset, s nullum miraculum coitigisset, hoc est, per miraculum restitutionis
Iraraculum se habet ut motus indicis in horologio
cavo extrinseca dependens. Ponamus in horologio indicerretorqueri per intervallum decem minutorum ab eo, querobtinet, situ. Non repugnat structura horologii, ut inde per istiusmodi intervallum retroagatur, adeoque motus istpossibilis est: ex structura tamen horologii vi elateris at ponderis, qua rotae ad motum impelluntur, minime consi
uitur; sed causa externa opus est ab horologio prorsus dincta. Quodsi index actu retro agatur, V. gr. minutarius P cintervallum decem minutorum, simul retroagetur per conviniens sibi intervallum index horarius, aliaeque quaedam mitationes intra horologium accident, jam non commemorardae. Quamprimum Vero index retro actus fuerit, toto futiro tempore momentis singulis alius erit utriusque indicis stus, quam alias suturiis fuisset, si index minutarius non sui
1et retro actus, ut alias quasdam mutationes interiores tacet
mus, quae inde pendent, propterea quod non ab omnibi intelligantur. Denique si futuro tempore non amplius diversi , sed iidem indicum situs obtinere debent momentis sirgulis, quos nullo motu violento secto habuissent, index minitarius ad eum locum reduci deber, quo momento isto constititus fuisset, nisi vi externa e situ suo dimotus fili steti Similite in se non repugnat miraculum essentire illius corporis, in qii contingit et si cauta naturales deficiant aestim ejus de te minantes g. Ii 80, ut adeo ab ente quodam a mundo diverso, se extra seriem rerum materialium eXistente Ii 48.ὶ produci debet I, Ja . Diuiliaco by GOoste
784쪽
itemque Naturali er Supernaturali. ' I. uer . . Quo lsi miraculum in mundo contingit, sequens mundi pars non ampliuS erit eadem, quae alias futura erat I. s 3I. , sed tam in coexistentibus mutatio accidet, quam in futuram rerum seriem introducetur divertitas, quae Polita miraculosa in ceteris mutatione per naturam oc essentiam corporum consequi debet 3. 332. . Quodsi denique miraculum sequentem mundi Partem variare non debet, per aliud miraculum restituendi sunt effectus, qui naturaliter in iis rebus consecuti fuissent, quae vi miraculi sunt immutati j. 3 33 . . Relege I IIT.
Motus indicis a structu Pa& vi, qua animatur horologium, pendentes respondent mutationibus naturalibus; motus autem eiusdem indicis violentus, qui a causa quadam eXterna pendet, miraculo.
Out. 9. Actio illa peculiaris, ad quam corpus orstanicum aptum est, est ratio inuas generalis. E. gr. Oculus aptus est per structuram suam ad lumen a corporibus in eum illapiiun ita restingςndum, ut ejus imago in fundo elare ac distincte delineetur. Habemus adeo rationem generalem, unde ratio reddi potest lingularum partium, cur se. tales sint & cur tali modo iu- ter se iungantur: Atque inde oculi persectio colli ψtur. I. y36. Perfectio corporis organici in eo consistis, quod per ra. Generalis p 'tionem generalem retelligantur de te minationes omnes esenti s
ι . ex anteriori 9. 337. ' derivata.
Perfectio corporis cujuscunque in eo consistis, quod ex ra. Perlectio cor tione quadam generali de rivari poselat speciales, eur tales potius
785쪽
Persessio mixti in quo consiliat. Modus eo. gnoicendi Pertemones
sint ouam aliae ipsius patres cur tali potius, quam alio modo inter se Iungantur , . t o. Com. δεδ. - . 9, 33 8. Peraestio mixti consistit in eo, quod per usum quendam
mixti ratio reddi I ossit, cur talia mixtrovem ivgrediovtur m scili- Iia, cur particula miscibilium hoc modo juvguntur, cur similitereorpuscula mixti tuo modo potius, quum otio jungontvr s. q. a . a 3 III. Lxempli loco eise potest pulvis pyrius. Usus eius est iu impelle
dis globis aliisque effectibus producendis, qui a vi elaltica proscisci possunt. Ex hoc ulla reddenda est ratio, cur ex iiilphure, nitro atque carbonibus componendus sit pulvis pyrius, cur ea olfe uebeat miscibilium ratio, cur hoc potius quam alio modo mixtio & praeparMio pulveris pyrii fieri debeat. Atque hinc demum intelligetur, qualis este debeat pulvis pyrius, ut perfectus dici pollit. Patet vero, non ante de persectione rerum statui quid firmiter posse', quam usu, rerum s eu fines eorundem suerint perspecti.
9. 339. Si quis inquirtit, quales Ant corporum portes er quomodo tuter se jungantur: quiuam sint eorporum Uits seu sues V .qvivam i partium singulorum visis seu fines: quomodo usus fit lictitares singuiarum portium ex geverati corporas totιus consiqviantur, eurque tales totius esse debeant p/ntes quam alia j ίο potius modo, quam alio inter se jungi p is perfectionem corporis agnoscit V. IIT.).
Per se autem patet, propositionem praesentem non modo de corporibus naturalibus, verim etiam de artifici libus accipiendam elle. Ita patet per eandem persectionem telescopii asti onomici innotescere, ubi primo intelligimus, quot & quales lentes ad telescopiuin istiusmodi requirantur, quaenam earum ad se invicem esse ratio debeat, quo inter vallo a se invicem distent opus si, quinam sit usus totius telescopii, de quid ad eum conserant lentes telescopi ae singulae, atque hinc tandem colligitur, qualia singula ista sese h'bere debeant, ut telescopium usum prAstet, quem p stare debet.
786쪽
in Theologia autem naturali demum clarissime constabit, quaenam fir illa ratio ultima, unde speciales tanquam ex fonte profluunt. At que tum a priori constabit, dari in mundo persectionem. s. sint.
Nemo mortalium perrecti mem totius universi comprehen- Impossibilitas dere atque distincte explicare volet . 1 o. a 6sq. ι 1. Iδά. IIV. pomprobo 'μ. Cosm. III. Ovt. aoa. O . . Ergo perfectionem totius universi comprehensurus atque distincte explicaturus & singula,
quae unquam extiterunt, nunc existunt olimque extirura sunt, Corpora eorundemque mutationes successivas , immo singula elementa lingulisque convenientcm mutationum seriem una cum omnibus coexistentiarum S successionum rationibus distincte cognoscere atque eas tandem ad rationem aliquam generalem reducere debet. Patet autem per se, neminem mortalium Omnem istam rerum varietatem multo minus omnes, a quibus Varietas ista oritur, rationes comprehendere posse, tantum abest, ut omnos istas rationes ad rationem generalem reducere quis
quam Valeat. Ut infinita rerum in universo varietas animo obverseriar, ex Astronomia recolenda sunt, quae ibidem de vero mundi systemate traduntur; ex Physica autem repetenda, quae de rebus minutissimis per ob-- servationes microscopi as innotuere. Utile praeterea est perpendere, quantam vi motuum microscopicorum seu in rebus minutissimis permiseroscopia observabilium divisionem tempus admittat.
Si quid in re in se spectata im/erfectionem anumit; id taeo Impersectio
non arguit in ea imperfectionem, quutenus ad aliam quondam re- M0lv fertur. Etenim si res quaedam duplici modo spemri debet, tum in se, tum in relatione ad alias; plures sunt rationes generales, per quas intelligi rur, cur ea, quae rei insunt, talia potius sint, quam alia, cum alia rei in se spectatae, alia eidem ad alias relatae con Veniant, conseqilenter in eadem re plures sunt rapones
determinantes persectionis . so6 Ontol. , adeoque rei illius persectio c imposita est s9. so . OHOI . Quoniam itaque in ea cum habere potest exceptio g. s II. Ontol. , consequenter quaedam regulae f. ι Io. Outol), adeoque rationi determinan tium contraria determinatio admittenda ij. 47s. res iH
787쪽
nis apparcntis A verae disserentia. Pons persectionum ap parentium.
se spectata impersectione aliqua laborat s*. so . orato ). Quoniam tamen eXceptio non imperfectionem parit, sed tantum admittitur, ubi res non solum in se, verum etiam in relatione ad aliam spectari debet, quemadmodum ex demonstratis intelligitur; quod in re in se spectata imperfectionem arguit, non ideo in ea imperfectionem arguit, quatenus ad aliam quandam
refertur. E. gr. Oculus in se consideratus est organicum corpus, inlagi tribus objectorum clare ac distincte delineandis aptum. Si vero refertur ad corpus, pars quaedam corporis humani est. Si idem refertur ad mentem corpori organico iunctam, organum sensorium est humanum. Plu res adeo sunt rationum fontes, unde determinanda est oculi humani persectio. Quamobrem etsi tibi oculus aliqua imperfectione laborare videatur, quatenus in se spectatur tanquam corpus organicum; non tamen ideo aliqua in eum imperfectio cadit, quatenus est pars corForis atque organum sensorium hominis. .
. S 3. Imperfectio apparens dicitur, quae rei in se spectatae con Uenit, talis tamen non est, si res ad aliam quandam refertur, seu quae in defectu apparente consistit. Imperfectio vera est, quae rei rumin se spectatae, quam d alias relatae convenit, seu quae in desectu
Ita impersectio apparens oculi est, quod non tanta idem polleat acie, qualis in spectandis minutillimis objectis per microscopia deprehenditur. Etenim si oculum consideramus tanquam organum sensistium coi poris humani; illam acicm homini parum convenire, immo inutilem esse ac in*lurimis casibus nocuam deprehendimus: id quod cum multiplici documento probari posset, hic quidem expendis e sufficii, quod oculus microscopio armatus exiguum admodum spatium uno obtutu comprehendat, nudus vero amplum. Cogitandum nimi mirum est, quantum conducat homini, ut spatium satis amplum uno obtutu comprehendat, sive latitudinem, sive longitudinem spectes. Vera in horologio spectatur imperfectio, si index non exacte horam indicat, quam indicare debet.
788쪽
In Iheologia naturali rationem illam generalem ex attributis divinis tanqnam primis possibilibus deducemus. Ex ea igitur non modo regulas quasdam perfectionis mundi a priori eruemus; verum etiam regulae ex servationibus erutae demon'rari possunt.
Mundus perfectior es, in quo exceptiones sunt pauciores, quom in quo pluribus locus est g. saa. Ont.).Μonstra cum rarissima sint, si ea ad viventium numerum reseras, quae regularem habent structuram; raritas eorum persectioni mundi pa- , trocinatur. Quodsi plura nascerentur monstra, quam viventia structurae regularis, ve i numerus illorum talem aequalis esset horum numero; illud impersectionem in mundo arguereti quamvis tum quoque iudicium suspendere, quam praecipitare praestaret, quod nonnis exiguam par tem universi contueri nobis datur.
, . . . . Ex perfectione pistis non potes judietum ferri de perfe
ctioue totius, adeoque nee ix perfectione partis unius mundi deperfectione totius mundi g. s 8. . Quicquid homines pro,ni contra imperfectionem mundi obiiciunt, ut religionis tam naturalis, quam revelatae fundamenta labefactent; ex hoc sonte manati Nemo non agnoscit ablardum esse, si quis, qui leo-
g mologia eos tracta. Eee ee nem
partis cons. stem cum perfectione Imitus Imperfectis in parte quando admitten
Mundos quinam perfecti. or altero. Cur ex persectione partis non iterat judieare depe sectione to
789쪽
requisitum. Varietas reorum auget
persectionem. Iniperfectio in parte ex quo sente manet. ordo uinndi restem.
nem nunquam vidisset, ex solo ungue ipsi oblato de persectione huius aiu- malis iudicium serre vellet, vel ex squama unica piscis de persectione totiussbi non visi iudicium deproperaret Qui ex Astronomia novit, quam exigua moles sit globus, quem incolimus, terraqueus, cujus ne minimam qui dem partem agnoscimus; is satis intelliget, maiorem ella absurditatem illorum, qui ex iis, quae in globo terraqueo observant, de persectione totius mundi iudicium ferre audent, quam quae foret hominis ex squama unica piscis de toto pisce sibi prorsus ignoto iudicantis. g. I.
Mundus, in ovo plura observabilia sunt, altero perfessior est, in quo saueiora observabiliasunt I. sao. Ont. . t y 2. Mundus perfectior es, in quo major es rerum eonsentientium varietas s . II. . f. Π3. iisdem regulis imperfectio opparens in partesubinde resuLtat, ex quibus perfectio in toto manat sq. s 4 Cosm SIO. OUt.F. DCUm.3.
Exempli loco esse potest oculus, in quo ad imperfectiones apparentes resertur, quod subinde res aliter repraesentet, quam revera sunt, quemadmodum persectionis est, quod res regulariter tales repraesentet, quales sunt. E. gr. Dum corpus in vicinia non nimis tarde movetur, motum ejus videmus : ast fi movetur & e longinquo spectatur, quiescere videtur. Similiter globi figuram in proportionata distantia videmus, qualis est; ast e longinquo spectatus globus instar circuli apparet. Qui opticam didicere, illis perspectum est, eandem esse legem, perquam eXplicatur, cur oculo. Corpus, quod movetur, in vicinia moveri, in distantia autem remota F;-escere videatur. Similiter eadem lex optica est. per quam plicatur, cur sphaera in vicinia videatur, qualis est, e longinquo autem circulus esse ap
790쪽
De ordine Mundi atque Nistura.
Cognito ergo Im vri perfectione Uus etiam ordo cog vosi, eur 3. s s 4 . O . 8 SI. I 5. OUt. . Via tamen haec nimis dissicilis est ad ordinis mundi cognitionem perveniendi. Qiramobrem in hunc ordinem porro inquirendum, ut in aliam incidamus, quae magis plana sit, nec tot difficultatibus obsepta. g. 6. Ordo mundi fluos babet regulas, per quas uniuscujusque eorporum coexistentium Pessuro ivoris locus Germiviatur Outol. 9.
E. gr. In mundo adspectabili coexistunt Sol, Mercurius, Venus, Tellus cum Luna, Mars, Iupiter cum quatuor Satellitibus live Lunis Saturnus cum quinque Satellitibus live Lunis. Ex Asti onomia constat, singula haec corpora diversias a Sole distantias habere. Re rus in Myilerio cos-mographico regulas Orcinis dare intendit ordinem in lystemate solari evi. rus; sed magis ingeniosa, quam veritati consentanea dedit.
g. S 7. Per ordinem naturae intelligimus eum, quem natura in
agendo Observat. Hinc dicimus fieri iuxta naturae ordinem, quod naturaliter contingere solet. E. gr. quando tempore plenilunii luna, vel novilunii tempore sol eclipsatur; eclipses juxta natum ordinem contigisse affrmamus.
g. 338. Ordo naturae is est, qui in modificationibus Dirium molirieium deprehenditur f. s s 7. O7. .
Corpora non agunt in te invicem nisi permotum V. 328. Ont. J ; motus autem a vi motrice est g. i a. , consequenter a natura g. i s. . Vis activa, cum in ea non spectetur nisi teritas j. 1s . , aliam mutationem sebire nequit, nisi quatenus celeritas variatur, consequenter
Cognitio ordinis quomodo a cognitione mundi pendeat. Regulae ordi. ius mundi. ordo natu quid dicat .