De Granii Liciniani fontibus et auctoritate

101쪽

Oravissima crux interpretandi esse mihi Videntur verba d Q. Obs. 56: ipse Pompeius afflatus sidere interiit'. ommsen(R. G. II p. I adn. censet verba afflatus sidere ex Livio sumpta significare , Von der est ei graeen , poSteriores demum scriptores haec falso interpretatos esse vom Bllige getroilan . Quam sententiam ut firmet, omnisen affert Petron sat 2 Liv. VIII, , I 2, Plin hist nat. II MI, Io8. Sed hos locos illam significationem necessario demonstrare nego, id quod ex integris illorum scriptorum verbis te statim intellecturum esse spero: I. Petron Sat. 2: nuper Ventoga istae et enormis loquacitas Athenas ex Asia commigravit animosque iuvenum ad magna surgentes veluti pestilenti quodam sidere afflavit semelque corrupta regula eloquentia stetit et obmutuit'. 2. Liv. VIII s. 2: Evidentissimum id fuit quod quacunque equo invectus est l. e. Decius Mus), ibi haud secus quam pestifero sidere icti, pavebant 3. Plin. II, I, IOS: Quin in partibus quoque ignorum quorundam sua vis inest, ut autumnali aequinoctio brumaque cum tempestatibus confici sidus intellegimus, nec imbribus tantum tempestatibusque sed multis et corporum et ruris experimentis. Afflantur alii sidere, alii commoventur statis temporibus alvo, nerviS, capite, mente te 'Ex his verbis linianis nihil certi colligi potest atque iuverbis Petronii et Livii ad sideris vim explieandam adiectivum pestilens' vel pestifer est additum quod latius patet et idem significat atque perniciosus' vel damnosus'. Sed exstat aliud testimonium quo Mommsen sine ulla dubitatione uti poterat. Apud Orosium V, Is I 8 enim legimus: Pompeius fulmine afflatus interiit exercitus vero eius pestilentia correptus paene totus absumptus est: nam undecim milia virorum de castris Pompei hortua sex milia mutem te parte Oetavit

102쪽

consulis sideratai sunt'. quidem censuerim verbum siderata', si sententiam respicimus, referri non posse nisi ad pestem.'

Iniuria rubiigium Emen d Oros. 83 p. 33 cogitasse opinor de alia coelitus immissa clade . Au Verisimile putamus de castris Pompei XI milia militum pestilentia absumpta, de castris Octavit VI milia alio morbo, scilicet sideratione, correpta SSe

Accedit quod Licinianus p. 26 B I sqq. computat illa XI et VI

milia neque dicit nisi de pestilentia. Atque ad verbum siderandi apud Orosium explicandum iuvat reminisci secundum veterum opinionem pestilentias ortas esse radiis solis nimis calidis quos tela Apollinis esse putabant cf. Roscher Apollon . MarS

Sed etiamsi verba obsequentis secundum locum Orosianum Verti posse , vo der est ergritan concedendum est, tamen graVe causa Momniseni Sententiae obstant. Primum enim si re vera Pompeius pestilentia absumptus esset, valde miraremur Liciniani verba p. 26 Brin. orta tempestate et ipse fulmine amatus est et culmen tabernaculi dissipatum nec spem Vitae Stendit etc.', quibus res accuratius depingitur ')Putandum igitur esset haec esse additamenta commenticia Liciniani vel eius auctoris, qui iam salso Livium interpretatus esset. Deinde grave adversus ommSenum argumentum inde repeto, Quod omnes cod praebent praeter L. cf. d. angemeiSterii),

cuius scriba rariorem Vocem cum ignoraret, corrupit in desiderata'. - Sideratum' autem et Aidere affatum promiscue usurpatum Sse inter omnes conStat.' Mortua in verbis ros offensioni St, cum non is, cui recte opponatur. Cogitare possi hoc verbum esse glosSema. Sed glossemata apud Oros in textum irrepsisse alibi demonstratum non St.' Lic. p. 28 A I 2 prodit Pompeium tertium post diem esse

mortuum. Quae verba tertium post diem Sequuntur, incerta sunt. Scriptorem non scripsisse mirari ab ob it', quod edd. Bonn restituunt, ex ii quae supra exponimus, efficitur, niSi sorte Lic censet Pompeium et fulmine afflatum esse et in pestilentiam incidiSSe.

Ηirschfeld proponit Osplir i t um red dit', quae coniectura litteris traditis similior est quamaeilii Lan i m a m emav it'.

103쪽

quod etiam App. b. c. I, 8 et o atque Plut Pomp. l, qui ex Liviae non pendent, Pompeium tradunt fulmine ictum esse. i Postremo accuratius inspicias obsequentis verba: caelum ruere Visum, arma signaque laeta se fulminibus , milites exanimati ipse Pompeius amatus sidere interiit. Si respicies quam arte verba ipse P. amatus sidere interiit cum prioribus verbis caelum ruere visum et' cohaereant, fortasse concedes Livium de Pompei morte idem tradidisse atque reliquos Scriptores. Sed nunc quaerendum esse mihi videtur quomodo apud Obsequentem verba sidere afflatus orta sint. A primum videamus quid Elebsal. e. p. Id sqq. de his verbis disputaverit. Ut siderationem hominum explanet, proficiscitur ex Scrib. Larg. Io I: Quamobrem facit et ad tremulos et sideratione temptatos

utralibet una enim ex contractione altera cum remiSSione BerVO-rum OnSpicitur: παραλueti hoc utrumque vitium Graeci appellant

(eadem apud Mare Emp. 26, qui Seribonium exscripsit . Addit locos duos Petron sat 2 verba supra citata et Mart. VII s2 s:

Eo opus est subito fias ut sidere mutus, Dicere ne poSsis, Bacchara, quid sit opus' , ex quibus apparet sideratos perdidisse facultatem loquendi quocum consentit Scribonius Largus, qui siderationem dicit esse Tetpαλυσtv. quam nos Vocamus Mus ellatimvng .e Quae effici potest multis cauSiS, Sed certum est etiam eum torporem, quo fulmine leti affici solent aptissime siderationem nominari posse . Itaque Xlebs Velleium II, 2I, d cum dicit: Post hoc cum utrumque Xercitum laceraret pestilentia, Cn. Pompeius decessit' non necessario Pompeium morbo morientem facere, ut Drumann I p. 23, o censuit, iamilebs l. c. p. I adnotavit. Atque Sauppeta Tulliana Ind. Ieci hib. I 86TI68 p. I ante decessit supplet de caelo factus' vel fulmine tactus', Ηalm proponit ictus'. ' Siderationem plantarum, cum Caniculae iccitate exarescunt(Plin hist nat. XVII, i, IS et 222 hic praetermittere posSumus.

Reliqui loci, ubi sideratio nominatur beStiarum Plin. IX, 6 58 et Veget Veterin II, 3b hominum: Plin. XXVIII, IL, 226 ad explicationem morbi nihil afferunt.

104쪽

discrepantiam inter obsequentem et Orosium-Licinianum esse negat et verba sidere afflatus interiit interpretatur xαραλυθεὶc ἀπεθα av. Quae quamvis primo obtutu perspicua videantur, tamen plane certa non sunt. Nam Tlebs silentio praeterit locum Orosianum, quo verbum siderata necessario ad pestilentiam referendum esse iam supra commemoravimus. i Sed ipse locus Orosianus ansam nobis praebet nodi expediendi Licet enim conicere verba sidere affatus apud Obsequentem de Pompeio dicta neglegentiae epitomatoris, quem ObSequens secutus est, attribuenda Sse epitomatorem enim eam vocem, qua Livius ut ex Orosio cognoscere possumus de militibus pestilentia absumptis usus est, falso transiluisse ad Pompeium Strabonem.

Pestilentiam autem cum paralysi coniunctam unquam occurrere negant medici.' Observanda etiam sunt verba Liciniani p. 26 Bran. minus validus cum in lecto decumberet', quibus Pompeius traditur morbo aliquo correptus Sse, cum fulmine afflatus est.