De Granii Liciniani fontibus et auctoritate

91쪽

Restant pauca agmenta minora, quae cum iis, quae adhuc explicavi, non poterant una in medium proferri. I. fol. IX u ed Bonii. p. Io, ex libr. XXVIII continet quaedam miracula quorum quod est de Corfidiis fratribus As sqq.), a Varrone quoque apud Plin hist nat. VII, 52, T tanta cum Verborum congruentia profertur, ut recte iam Pert suspicatus esse mihi videatur Licinianum hoc ex Varrone hausisse quod minime tibi mirum erit, si reputaveris Licinianum antiquitatum diligentissimum fuisse, ut iam saepius eognoVimus. ae neceSSitudine perspecta facile nobis persuadebimus etiam ea, quae in primo fragmento fol. Ita, ed. Donn. p. ad antiquitates pertinent ei supra p. 2 sq. . Scriptorem debere Varroni. Corfidium, cuius de inopinato ad vitam reditu Varro et Licinianus narrant, Ernesti eundem putabat esse atque L. Corfidium a Cicerone pro Ligario II 33 appellatum equitem Romanum, Q. Ligarii adVoeatum eiusque pernecessarium, cuius nomen Cicero ex illa ratione tolli volebat ad Att. XIII, cd 3 , quoniam Corfidius iam mortuus erat, cum illa oratio dicta est. Idem alii viri docti multi censuerunt ef Selinei der, vita Varronis in Scripti R. R. I. 2 p. 2IT et relli, Onom. Tuli. s. v. Corfidius . Sed postquam nobis Liciniani fragmentum innotuit quod ex libro XXVIII est res annorum sarit 63 et syrit 62 complectente i intellegimus illos in errorem incidisse atque opprobrio faciendum est De-Vit Onom. II p. 13 . quod in illorum virorum

sententia peraeVeraVit.

Post illa verba observatione dignissima Ario idi, de quibus

in exordio iam actum est, altera columna accurate exponitur denuntio a Tiberio Graccho Romam misso, quo anni s2 I62 consules P. Cornelium Scipionem et C. Marcium Figulum comitiis a se habitis docuit vitio creatos esse.* Ηue miracula quoque antea commemorata haud dubie referenda sunt. Verba alterius columnae valde mutilas edd. Ponti secundum ic de nat deor. II, d, II Cub rei non obstat, quod Plinio teste ille Corfidius Varronis

92쪽

restituerunt: sed in singulis multa incerta remanent. De fonte, unde hae deprompsit scriptor, nihil potest conici. Proximorum eiusdem anni factorum narrationem accuratisSimam fuisse constat

cum per duas paginas sol. IX et XII u porrigeretur. De alterius consulis suffecti P. Cornelii Lentuli meritis agitur sol. XII r(cf. caput I, 23.2. fol. V r ed Bonn. p. 38, ex libr. XXXVI . Triumphos annorum Ta So et T3 8l initio huius fragmenti commemoratos, de quibus supra capite II. iam sermo erat, Sequuntur quaedam verba de ludis a Lucullis fratribus,3 cum aediles curules eSsent datis. Ac cum iis quae hic narrantur concinit Fenestella apud Plin hist nat VIII, , Is: Romae pugnasse elephantos Fenestella tradit primum omnium in circo Claudi Pulchri aedilitate curuli M. Antonio et A. Postumio coss. anno urbi 655. item post annos XX Lucullorum aedilitate curuli adversus tauros'. Quibus ex verbis elucet Lucullorum aedilitatem in annum TS(is , non, ut edd. Bonn adnotant, in annum id (8o incidere. Cum Licinianus aeque atque Fenestella hac occasione oblata ad C. Claudium Pulchrum redeat eumque primum Romae elephantorum pugnam Spectatoribus praebuisse adnotet, haud iniuria aliquam inter illos scriptores necessitudinem statuere nobis videmur. Deinde describitur, quomodo Volaterrani Sullae se dediderint(Liv. per. s. Schol. Gron. p. d28 r. Strabo V, 2 6). me

autem connexus rerum tam obScurus St. ut a Momniseno R. t. II

prorsus diVei Se Sit enarratus, quamquam unuSquisque eorum

sequitur Licinianum. Quis eorum rectum Viderit geri non potest demonstrari, tamen Mommseni sententia mihi videtur probabilissima. Is enim primum enuntiatum ita intellegit ut Carbonem, Sullanum ducem, qui obsidioni praefuerit, a suis militibus lapidibus occisum esse censeat. Primo quidem obtutu Carbo a Volaterranis potius videtur esse trucidatus. ac opinione usus Lange eos, poStquam iam ad Sullae partes se applicaverint, rursus defecisse putat et Carbonem a Sulla iis praefectum necavisse. At bis rurbem esse expugnatam nuSquam ' De quibus cf. Drumann IV p. 2 sqq. et p. I 6.

93쪽

nobis traditiar Aecedit quod vom mseni sententiam confirmat Val. Max. IX. T. 3: ille quoque exercitus, qui C. Carbonem fratrem Carbonis ter consulis, propter bella civilia dissolutam disciplinam militarem praefractius et rigidius astringere conatum privavit vitabit' aud enim facile hoc loco de alio Carbonis fratre cogitabimus. Proxima verba Liciniani is- proscriptos ex oppido dimiserat vommsen Strabonem, i ni fallor secutus recte sic intellegit: Carbo ex pacto inviolatos abire passus erat' ea ipsa de causa milites occidunt imperatorem nimis indulgentem' 8 . At Lange, qui legit dimisera n t et post verba is Cn. Carbonis frater fuit collocat punctum, illa verba refert ad Volateri auos atque si explicat: Die Vol geben or Ubergabe de Stad denProskribierte Gelegenhei gur Fluchi. Sed huic sententiae non solum iniquum est quod traditum verbum corrigere cogimur, sed etiam Strabonis Nerba impugnant, sub tradit illos mettoetitoveouc Nimis audacter Francken et Madvig p. lol hoc obscuro loco ita volunt mederi, ut in enuntiato Carbone praetorio quem Sulla praefecerat' pro Sulla legi iubeant Marius eiusque sensum ita intellegant Carbo, dux Marianus, cum a Sullanis oppidum defendere se non poSSe Videret, proscriptis clam permisit, ut fuga Salutem peterent: propterea ciVe proditos se esse arbitrati eum occiderunt. Sed hane explicationem equidem non probo Primum enim Liciniatius mihi videtur indignus, qui tantae neglegentiae insimuletur, tum hic, si proscriptos diceret ab duce ex oppido esse dimiSsos, aeque ac supra dissentiret a Strabone. Facta est deditio Volaterranorum, ut discimus ex Liciniano. Claudio et Servilio coss. i. e. a. 625 TS). Iam antea notum nobis erat obsidionem oppidi sub finem a. 6T3 8l inchoatam esse(Cic pro Rose Amer T, o 3T IOS et per duos annos continuatam Strabo l. e. . Antehac Nolam' quoque esSe expugnatam

94쪽

Sequitur narratio de Papii Mutili exitu, quae invenitur etiam Liv per. 8s: Mutilus unus ex proscriptis clam capite adoperto ad posticas aedes astiae uxoris cum acceSsisset, admiSsus non est, quia illum proscriptum diceret itaque ipse se transfodit et sanguine Suo fores uxoris resper8it'. Sed de Liciniani et Livii necessitudine concludi inde nihil potest, cum non Verborum. Sed rerum tantum congruentia sit atque hanc narratiunculam cogitandum sit a multis scriptoribus memoriae proditam 3Se. Quod modo tractavimus fragmento valde mirus est ordo

perlustra horum annorum 6T3-To descriptionem tam tenuem atque exilem esse, ut eam integram 8Se credere nequeamUS, cum adhuc Licinianum viderimus copiosissime res explicare. Itaque censuerim, quae hoc fragmento nobis traduntur, Liciniani additamenta tantum esse ex subsidiario fonte hausta. Et sunt vestigia, quae nos ducere Videntur ad annales quosdam fortasse ad annales Fenestellae vel eosdem, quibus Fenestella usus est ). De tali opere vel eo admonemur, quod singula enuntiata particula et' asseruntur. Licet nusquam in Liciniano habeamus quod sermonis elegantiam miremur, tamen dicendi genus in hoc fragmento usurpatum a ceteris differt. Accedit quod res narratae tale sunt, quales ab annalium scriptoribus adamentur. Sic etiam temporum ordinem esse perturbatum explicatur: Cum Pompei triumphus esset commemoratus, huic Licinianus ex alio fonte duos antecedentis anni triumphos addidit, tum proximorum annorum paucas res annexuit neglecto sane, quod principale scriptoris vitium

semper cognoVimus, temporum ordine.

3 fol. IV r ed. Bonn. p. d2, ex libr. XXXVI . Initio huius fragmenti, quod ad annum T6 T8 pertinet scriptor tradit

Sullam corpus suum condi iussisse, non comburi, sed L. Philippum additamentum volunt esse ad ea, quae de Volaterris narrantur. Sed verba iam ante connecti possunt cum iis quae sequuntur et Samnites et: Verba anno superiore cum Franckenio p. g adn. glossema librarii puto, quod verba iam ante anno superiore interae coniungi vel ars grammatica Vetat.

95쪽

id cremandum potius censuisse. Eo fieri non potegi quin magnopere nos offendat, cum vel contrarium testetur Cie de leg II, 22,b6. T, i quocum consentit Plin hist nat. VII, a. IST. Sed hunc Verisimile est ex illo hausisse cum Cicero in libri septimi scriptorum catalogo nominetur et j I 8 85. I 3 nominatim afferatur ita ut Liciniano solum Ciceronis testimonium obstet Suo autem iure arbitror Mommsenum R. G. II p. 326 Licinianum praetulisse Ciceroni. Nam et apud Ciceronem et apud Plinium traditur

Sullam corpus suum remari propterea iusSisse ne ut Marii, ita sua ossa effodi et dissipari possent et ut fieri solet Cicero suspicatur tantum hane causam fuiSse Pliniu pro re certa eam affert. Haud observatione indignum mihi videtur iam antequam Liciniani fragmenta in lucem venissent, Zoegam apud OreuZerum ad te de leg. l. c. dubitasse, num Vera Sget illa causa, quae re Separum videtur esse credibilis. Sulla enim . non is erat, qui statum a se creatum tam debilem putaret ac rebus praesentibus tam paulum confideret, ut divinaret suis ossibus similem sortem imminere atque Marii. Neque neglegendum est, quod Plutarcho et Appiano, qui de funere accurate tradunt, ignotum fuisse videtur Sullam ipsum corpus suum iussisse comburi. Itaque maiore fide digna est Liciniani memoria Sullam gentis Corneliae Sum SerVaSSe, sed L. Marcium Philippum' in senatu cremationi suffragatum eSSe atque ea de causa, quam Cicero afferentem facit ipsum Sullam. Ceterum Ciceronem illam causam fando tantum audisse

/ At mihi quidem antiquissimum sepulturae genus illud fuisse

videtur, quo apud Xenophontem Cyrus utitur: redditur enim terrae corpus, gentem(que Corneliam usque ad memoriam nostram hac Sepultura scimu esse usam C. Mari sitas reliquias apud Anienem

dissipari iussit Sulla victor quod haud scio an timens ne suo corpori possit accidere, primus e patriciis Corneliis igni voluit

cremari'.

' De quo L De-Vit, Onom. IV p. 33i, ubi locus Granianus adscribendus fuit.' Quod apud te legitur Sivarii eorpus milites inimici

extractum monimento disiecerant', apud Ciceronem C. Mariis re-

96쪽

De ipso funere App. b. c. I, Iob sq. et Plus Suli 3 uberrime tradunt. Tamen apud Licinianum pauca nova invenimus: iustitium fuit matronaeque eum toto anno luxerunt'. De fonte eius ne hiequidem certi quidquam potest diei. Una quidem est similitudo inter Lic A I sq. et Plut

cuius rogo quom ignis esset inlatus, non mediocris imber est insecutuS.

Sed etiamsi certum esset Plutarchum uli. n. Sum esse Livio, tamen illo uno loco nisus nemo posset demonstrare Licinianum hic ut censet Maurenbrecher i. c. I p. IT . pendere ex Livio, quamquam hoc cogitari posse non negamUS. Quod sequitur de Sallustio iudicium iam in exordio examinavimu eodemque loco iam Maureubrecheri l. c. I p. 5 et s. II p. 2 Sq. argumentationem commemoravimus, qua planum fecit Licinianum in iis quae sequuntur fol. IV r n. et V u . ubire post Stillae mortem gestas explicat, hausisse ex Sallustii historiiS. Tota haec argumentatio talis est, ut non habeam, quod addam. Iam disputationis finem faciamus breviterque comprehendamUS, quae adhuc pro virili parte exposuisSe nobis videmur. Primum apparet perversam Sse sententiam Satis divulgatam eorum, qui Liciniani fragmenta volunt nihil aliud esse nisi ex Livii historiis excerpta Potius ex compluribus fontibus illum

hausisse intelleximus atque Graecos scriptores eum studiosius ascivisse quam Romanos certo cognovimuS. Itaque cum ceteri Scriptores Romani, qui Caesarum temporibus rei publicae historiam conscripserunt, aut Solum Livium excerpserint tuta paucis aliis liquias, dissipari iussit Sulla victor vix potest appellari rerum discrepantia.

97쪽

fontibus adhibitis eius libris tanquam fundamento usi sint Licinianus

ob id ipsum insignis est, quod posteriore aetate suo arbitrio ex compluribus fontibus res Romanas conatus est scribere. Tamen non conSulto ea, quae Livius tradidit, repudiavit immo etiam hic in fontibus erat sed quantum ex fragmentis nobis servatis possumta colligere, ceteris scriptoribus non praeserebatur Granium eo Sum esse demonstrari non poterat nisi in parte belli civilis

et Cimbrici.

Quodsi Liciniani rationem sontes in suum usum VertendireSpicimus, ita nobis videtur esse iudicandum Scriptor nesciit complurium fontium narrationes ita inter Se coniungere, ut noVae narrationis contextus perpetuus evaderet. Neque enim materia undique antea collecta ad opus aggressus est, Sed ut certi temporis spatii historiam scriberet, paucos tantum sontes inspexit et alium post alium exscripsit. Qua scribendi ratione Sus, ut inprimis in iis fragmentis cognoscere poteramus, quae sunt de bello civili, non semper ea, quae ex fontibus postea adhibitis sumpta erant, apto loco inSeruit. Eodem modo explicandum esse putamus, quomodo factum sit, ut scriptor saepius temporum ordinem prorsus neglegeret. Deinde fontibus non aequaliter ususESt: nam exemplar Suum modo paene ad verbum vertit, videbamus

eum in iis quae de Antiocho IV et V tradit, concinere cum Polybio et in bello Cimbrico describendo Graecam verborum

eonStructionem nam itaque servasse, modo valde in artum

contraxit ut in narrationes belli Mithradatici. Saepe prodigia

3 Sed propterea operis titulum fuisse Annales plane est incertum. Si unquam accurate discrimen inter Annales et istorias factum St, medio alteros Chr. n. saeculo hanc differentiam iam non fuisse ostendit Gellius Noet Att. V, 18, qui diversas de hac re

affert sententiaS.' Quamquam concedendum est scriptorem non omnia eadem cum Verborum copia narravisse, tamen non cum Franckeuio p. 2 6 putari debet eum interdum festinanter totius anni res gesta Verbo tetigisse . Semper rerum descriptio Satis copiosa est. Illa sententia nititur fol. V r, ubi sane Licinianus per Saturam quaedam X compluribus annis congessit; sed hanc rem videbamus posse explicari

98쪽

et fabellas ex fontibus sumpsit, quibus libenter egeremus. Denique ars componendi satis exilis Si Singula facta simpliciter atque sine arte traduntur saepe non coniuncta inter se nisi particula et'. Tamen non St, cur de epitome cogitemus. Immo multa huic sententiae repugnant. Ex iis quae disputavimus intellegitur in Granio Liciniano ingenium fuisse non ita magnum neque idoneum ad id opus conficiendum, quod sibi proposuerat. Tamen congeSSit non sine doctrina, quae apud priores scripta invenit atque bonos fontes elegit. Quo fit, ut quae tradit Licinianus, si prodigia illa et fabellas omittimus, fere omnia vera esse videantur. Ibi quoque, ubi fontes eius erant ignoti narratio autem ab ceterorum Scriptorum discrepabat, plerumque ei plus fidei putabamus esse tribuendum quam his Accedit quod fragmentis

Liciniani debemus multa nova inprimis de rebus Bithynicis de bello Cimbrico et Octaviano , quae iniuria in dubium Vocaremus. Falso igitur Madvig p. do2 et C. S. Selimidi Phil. XIII p. 23 Mommseno opprobrio fecerunt, quod in historia Romana

conscribenda his fragmentis iusto plus tribuit. Quamquam nonnunquam aliter iis utendum putamu atque MommSen, tamen tu ea re huic viro docto assentimur quod fragmenta Graniana arbitramur minime esse parVi aestimanda.

99쪽

Excursus I.(ad p. 22 De statua Iovis Olympii a Liciniano commemorata si quis quaerat, iam C. O. Mulier Antiquitates Antiochenae' Goth. I 83s p. 62 sqq. demonstrare studuit Antiochum IV Daphnae, quod

oppidum haud procul ab Antiochia situm erat, speciosam Iovis Olympii statuam ad exemplum celeberrimae illius statuae Phidiacae ex auro et ebore effectam erexisse. Iovis Olympii Nicephori simulacrum Daphnae fuisse inde certisSime apparet, quod Alexander Zebinas ad stipendia militibus paranda e templo Jovis solidum ex auro Victoriae signum asportavit Iustin. XXXIX. 2, 5 et postea cum ipsius Iovis aureum Simulacrum rapere vellet, impeditus est a multitudine Iustin. l. c. et Diod XXXIV, 28, I , neque minus ex eo, quod Antiochus X Cygicenus traditur loco aurei Iovis ab eo direpti statuam deterioris metalli posuisse Clem. Alex Protrept. d 52 d. indor et Arnob adv. nat. VI, 2 ed. Reifferscheid), quamquam erant qui suspicarentur hanc narrationem

ex illa esse formatam.

Statuam vero Diocletianum posuisse salso in dubio contendit Malalas Chron. p. 36T. Iam maiore est fide dignus Ammianus Marcellinus XXII, 3 I: eodem tempore i. e. a. 362 p. Chr. n.)diem undecimum Ralendarum Novembrium amplissimum Daphnaei Apollinis fanum, quod Epiphanes Antiochus rex ille condidit iracundus et Saevus, et simulacrum in eo Olympiaci Iovis imitamenti aequiperans magnitudinem, subita vi flammarum exustum est'. Praeter hunc locum O. Mulier nitebatur nummis Epiphanis et poSteriorum regum, in quibus simulacrum est Jovi Phidiaco simillimum. At verbeck Oriecti. Nunstmyth. I. Zeus p. sis ostendit Iovem Nicephorum iam in nummis Antiochi I et simili forma etiam in nummis Seleuci Nicatoris occurrere. Omnia haec nuper Babelon l. supra p. I c. p. XI sq. et XCV ita studuit inter se conciliare, ut nummis confisus iam Seleucum Nicatorem statuam Jovis Nicephori erexisse putaret, Ammianum Marcellinum autem secutus Antiochum IV arbitraretur illam statuam refecisse.

100쪽

Quae coniectura quamVis egregia primo obtutu Videatur, mea quidem sententia non satis certa est. Neglexerunt enim illi viri doctii praeter Ammianum Marcellinum statuam Iovis Olympii ab Antiocho Epiphane collocatam Granium quoque testari, qui cum simul de Iove Capitolino dicat, necessario eius verba referenda sunt ad illam statuam in oppido Daphne positam ' Ceteroquin coniciam in Liciniani textu nomen loci aut socordia scriptoris omiSsum SSe aut quod equidem magis crediderim, neglegentia librarii intercidisse et fortasse esse inserendum Antiochiae', quod ad utramque statuam accomodatum erat. Nam Granium ita etiam situm templi Iovis Olympii significare potuisse et per se intelligitur, quod Daphne prope Antiochiam sita erat' et comprobatur exemplo Justini, qui l. c. sic dicit: Alexander Antiochiam profugit. Ibi inops pecuniae e templo Iovis etc'. Fortasse etiam post verba ex Media' ' (B Id excidit reversus', quod cum Antiochiae'

De altitudine statuae si probabile est, quod in textum recepi colossos duo os denum cubitorum', consentit Licinianus cum Arnobio Clemens Alexandrinus autem quindecim cubitorum eam statuam fuisse tradit.

Inter nummos autem ovem Nicephorum prabentes et statuam illam ullus connexus non videtur intercedere, atque Summo iure Overbec tantas nummorum discrepantias demonStrat, ut nummos accurates Secundum Statuam exeuSos non esse clare intellegatur. Solus Cavedoni Bulletino arch. Napoletano I 858 p. I 3s cum verbis Liciniani comparavit Amm. Marc. et nummo Jovem Nicephorum

' Praetera Antiochus IV statuam Jovis Olympii collocavit in templo Judaeorum II. Macc. 8,2 et in oppido Garigini Jos Aut XII, 5 .' MommSen Rom. Gesch. ST.' IIaec coniectura Franckenii valde probabilis mihi videtur: Antioehum in Media fuisse ex II. Mace so et Steph. ByZ. S. V. 'Aij tet tu intelligitur cf. Wilchen l. c. p. 2 i5 n. . Certe reicienda est Mommseu coniectura ex aJe tie', cum Jovis Daphnaei simulacrum

ex auro actum esse tradatur.