De Granii Liciniani fontibus et auctoritate

81쪽

Quod ad fidem historicam attinet, priorem partem iam diximus inprimis laude dignam et alteri, in qua iniuste de Pompeio

iudicatur, esse praeferendam Tamen etiam altera pars complura noVa nos docet, quae quin Vera sint non est quod dubitemus. Iniuriis igitur Madvi haec eiulge hochst urnige Notigen- appellat atque Seriptorem Vituperat, cum dicit ea, quae apud Lic quattuor parvis paginis narrentur, apud Livium complere totum librum s et maximam partem libri o. Nam quae initio periochaeras traduntur, apud Lic iam non sunt servata et peri-ochae o minor tantum pars cum Graniana narratione comparari poteSt.

82쪽

CAPUT IN. Do bollo Mithradatico.

Ηoc ultimo capite disputabimus de eo fragmento, quod est de primo bello Uithradatico fol. VI r et II r, ed. Bonn. p. 323o . Investigantes autem horum capitum fontem perpaulum

efficiemus. Quem enim auctorem secutus sit, omnino non potest dici. o tantum pro certo possumus contendere Livii nec volam nec veStigium apparere.

Licinianus p. 32 A s q. tradit Mithradatem cum Dorylao

in Graeciam misisse quinquaginta milia peditum equitumque', at in Liviana memoria Eutrop. V. 6, 3 et Oros VI, 2 6 Septuaginta vel id quod verisimilius est, octoginta milia occurrunt. Nam numerum LXX probabile est in epitome, ex qua uterque illoni hausit falso scriptum fuisse pro LXXX quem numerram habent Plut Suli. 2 et App. Mithr os . Certum enim est iudescribenda pugna apud Orchomenum commissa Plutarchum et Appianum, atque hunc quidem per Strabonem, Sos esSe eodem fonte atque Livium, Sullae scilicet commentariis ' Ac ne quis dicat Liciniani codicem hoc loco adeo esse mutilatum, ut edd. Ponti lectio minimi sit momenti ipse hic numerus quin-q uJa gintal clarissime potest cognosci. Sed si quis etiamnunc de discrepantia Livii et Granii dubitet, hoc secum deliberet Oros. VI, 2 6 T accurate dicit, quot Asiaticorum pugna perierint: secundo proelio rei. e. secundo totius belli, priore apud Orcho- Ut simalebs l. c. p. 36 coniecit.' Peter Die ouellen Plutarchs etc. p. bi sqq. Arnoldi Ilo Sq., Busoli p. ddo, Otto p. 3I2.

83쪽

menum proelio quindecimi milia ex his interfecta sunt ibique

Diogenes, Archelai filius, trucidatus est tertio bello omnes copiae, quas Archelaus habebat, extinctae sunt. Nam viginti milia militum eius in paludem pulsa, interfecta sunt totidemque alia in flumen coacta ac necata reliqui miserorum passim trucidati sunt. Dicit igitur expressis verbis omnes Mithradatis copias esse extinctas, eum apud Licinianum B 3 sqq. scriptum videamus: amplius XXV milia capiunt, quae postea sub corona Venierunt. Eae inter se conciliari posse nemo erit qui dicere audeat. Apparet igitur Liciniani narrationem non fluxisse ex Livio aut, id quod Perin praef. p. XX contendit, ex eius auctore Sulla. Eo etiam eo confirmatur, quod secundum Licinianum(B II sqq. Sulla Archelaum convenit Aulide, secundum tui. c. 22 Delii ext θαλάtetri napi Asaelo ou et tapoceto 'AToλλωvisceetetiv). Plutarcho autem plus fidei habemus propter accuratissimam loci descriptionem.' Nescio an cuiquam quartum argumentum in eo positum esse videatur, quod Diogenes, qui in priore proelio apud Orchomenum facto mortem obit, apud Licinianum appellatur Archelai filius, apud Plui. c. I privignus. Sed cum Listiniano concinunt etiam Eutropius Orosius, Appianus, quos constat memoriam huius rei a Sulla repetivisse. Haec discrepantia igitur non diversi fontis testimonium est, sed neglegentiae illorum scriptorum, qui pro privigno tradiderunt filium. x Quindecim iam a Francise Fabricio edit. 58 I secundum Eutrop. et App. Mithr. db sine dubio recte scriptum est pro tradito quinquaginta'. Ipse Orosius tradit Dorylaum LXX vel LXXX milia

hominum in Graeciam duxisse et Archelaum praeterea X milia hominum collegisse item App. l. e. . Ex iis altero proelio necantur: 2 6 ,-- 2 oo , x reliqui trucidati . Quodsi priore proelio L milia militum perdita essent, X milia cecidissent sine illis, quos littera x significaveramus Quod manifestum est fieri non poSSe. et Sane cogitari potest in primario aliquo fonte sermonem fuisse de templo Apollinis inter Delium et Aulidem sito, quae oppida haud procul inter Se absunt. oc quoque modo discrepantia Satis mira, quae est inter Liciniani et Plutarchi narrationem, nullo negotio hplicari poteSt.

84쪽

Si universum hoc caput perlustraverimus, facile perspiciemus id multo minus copiosum accuratumque esse quam bellum Cimbricum et bellum civile. Quae de proelio comperimUS, exilia sunt, nova haec tantum Dorylaum LXX quadrigas falcatas secum duxisse et plus XXV milia hominum a Romanis capta esse. Quod autem ad fidem historicam attinet, non dubitabimus eum numerum copiarum, cui Licinianus dicit Dorylaum praesui3Se, cum minor sit, praeferre ei, qui ex Sullae commentariis Sumptu est, praesertim cum Sullam constet Saepe numeros falsos tradidisse Forsitan quispiam putet eum auctorem, quEm SecutUS est Licinianus, a Mithradate stetisse consultoque perhibuisse minorem copiarum numerum. Sed cum hac opinione pugnat cum totus loci tenor tum verba: hostium multitudinem innumerabilem concidunt'. i In universum Licinianus fontem videtur valde in artum contraxisse. o inprimis demonstratur enuntiato B 8 sqq.):

Regii qui A b der a e praesidebant captis Philippis dilabuntur'.

Quam rem aliunde non cognoscimus Philippi non possunt eSSe expugnati nisi per Flaccum,' qui tamen apud Granium non commemoratur. In fonte eius censendum est expeditionem a Flacco per Macedoniam et Thraciam factam hoc loco descriptam fuisSe. Deinde aliquanto copiosius exponitur de pacis condicionibus, de quibus per maguum temporis spatium actum esse (App. Mithr.5ι-θ8, Plut Suli. 22 rid indicant verba quibus ille tandem paruit'. Ex verbis quae sequuntur nam et Fimbriae adventum timebat, ut mox ordine indicabo rursus elucet ordinem rerum alium esse apud Licinianum alium apud Livium, quem perlochae Quantas copias Archelaus, cui ceteri auctores X milia hominum fuiSSe narrant, Secundum Lic collegerit, ex valde mutilata col. n. q. intelligi non potest Edd. Bonn coniectura inrchelaus ubi septuaginta circiter mi l i a . . . collegerat unde orta sit non video An intelligi volunt hunc numerum de coniunctis Dorylai et Archelai copiis bo oo - 2 oo Sed quomodocunque iudicant, coniectura ut parum fundata e libris removenda St.' Ut recte contra Momm senum R. O. II p. 2b, putant Reinachp. 18 et Francken p. 25T.

85쪽

82 et 83 docent Fimbriae in Asia expeditiones inserui3se inter pugnam apud Orchomenum commissam et pacem Dardani factam. Ergo Livium Liciniano materiam praebuisse etiam hoc loco

redarguitUr.

Ex pacis autem condicionibus una inprimis insignis est(p. 3 A 2 sqq.): Q. Oppium et M. Aquilium legatos redderet'. Ceteri enim seriptores omnes narranti Aquillium a Mytilenaeis Mithradati traditum atque ab eo interfectum esse App. Mithr. I(cf. etiam c. III prodit regem eum in asino sedentem Secum duxisse et, ut eius pecuniae Viditatem notaret, postremo aurum liquefactum in collum eius insundi iussisse. Quo cum conSentit Plin hist nat. XXXIII. I 8. Videtur sane haec narratio ab aliquo rhetore esse inventa J Secundum te de imp. n. Pomp. s. I ille verberibus necatus est. Neque dubitari potest, qui per vim a Mithradate mors ei illata sit id quod, si Ciceronis(l. e. Verba respicimus, Romae notissimum erat. I Ex Liciniani autem narratione, ut recte iam observavit Reinach p. III adn. Posidonium hanc narrationem novisse exi di non poteSi colligi. Narrat ibi Athenion Atheniensibus turpissime Aquillium a

eius morte nihil additur. Neque etiam Posidonius, ut salso Arnoldp. 12 adn. dicit, a Plinio in libri 33 auctorum catalogo nominatur. Appiano fortasse Strabo, qui Posidonium supplevit, praebuit hanc

narrationem.

' Pro nihilo putandum est, quod tradi solus Diod XXXVII, TAquillium, priusquam a Mytilenaeis dederetur, ipsum sibi mortem

CODSciviSSe Repugnant huic narrationi cum loci supra allati tum Cic. Tusc. , , Id et pro Scauro , , ubi Aquillius vituperatur, quod ne in hostium manus incideret, non ipse Se necaviSSet, et Liviana memoria per TS, Val. Max. IX, I 3, I, Veli Pat. II, 8), ex qua quidem quomodo mortuus sit non elucet. Busoli p. IS existimat Diodorum hoc loco malum auctorem sequi, Secundum quem libenter neces voluntarias narraverit. Probabilius mihi videtur Reinachp. I 2I adn. 2 conicere cum apud Velleium de compluribus hostibus tradendis sermo sit, Diodorum videri confudisse Aquillium patrem cum filio vel eius aliquo collega.

86쪽

et p. Iso), nihil colligendum est nisi cum pax fieret, Sullam

nondum certiorem laetum esse de Aquilli sorte. Nam Mithradatem consentaneum est consulto nihil de hac re cum eo communicavisse. Postea demum rumor percrebruit Aquillium per vim occidisse et mox fama illa exorta est, quam Appianus et Plinius afferunt. Errore adductum Licinianum Francken p. 253 arbitratur confudisse Aquillium cum L. Cassio, quem a Mithradate redditum esse commemorat App. Mithr. II 2. Neque Vero nobis persuaSit, quia omnia, quae Granius de pacis condicionibus affert, egregie Sunt exposita. Quare priuSquam ad hanc coniecturam confugiamus, demonstrandum est, quomodo fieri potuerit, ut pro Cassii nomine in narrationem irreperet nomen Aquillii, cuius sors erat pernota. Dicendum hoc potius est Si in fonte postea additum fuisset Sullam frustra postulasse, ut Aquillius redderetur, Licinianus hanc postulationem non sine ullo additamento in pacis condicionibus attulisset. Neque etiam probabile est scriptorem, ut est fabularum amantissimus, hanc de foedissima legati morte narrationem praetermissurum fuiSSe.

Ergo concludendum mea quidem sententia est Licinianum vetusto aliquo fonte usum esse brevissimo tempore post faetam pacem conScripto, priusquam Aquilli sors innotuisset. Sed qualis ille fuerit accuratius describere non poSSUmUS. Iam quaerendum est, quantum cetera a Liciniano tradita Valeant. Cum ea condicione, quae primo affertur loco p. 32 22 sq. Archelaus classem traderet Sullae simul explicanda est illa, quae p. LVII sqq. invenitur: praeterea naves LXX tectas

instructas sociis daret et frumentum ei et stipendium ipse proa estaret . Plutarchus tantummodo LXX naves traditas esse testatur

numerum navium traditarum LXXX fuisse memoriae prodit. Multis modis viri docti efficere studuerunt, ut scriptorum narratione. inter concinerent. Ac primum quidem Reinach

87쪽

(p. Iso discrimen fuisse censet inter pacis condiciones publice factas et arcanas quasdam res, de quibus Delii inter Sullam et Archelaum convenerit: in his fuisse postulationem ut Archelaus totam classem traderet, id quod paulo post sederit. Sed cum hac coniectura pugnant et Appiani es supra et Liciniani verba(p. 3 A 16 sqq. his ipse Mithridates cum Sulla apud Dardanum com positis'. Accedit quod si Reinachium putaremus recte

coniecisse, simul probaremus Archelaum re Vera regem Suum prodidisse id quod minime demonstrari potest. Longum est haec accuratius perscrutari. oc unum commemoramus: Si Archelaus reapse eam claSSi regiae partem, cui ipse praeerat, Sullae tradiadisset,' quomodo fieri potuit ut regis nomine diutius cum Sulla de ceteris pacis condicionibus ageret Num audere potuit etiam ad Mithradatem redire Nonne Plutarcho et Appiano, ubi Archelaum faciunt interpretem pacis, omnem fidem derogare debuimus Id quod ne Reinae quidem audet Re vera postea

demum regis Suspicio mota Si maximeque aucta, cum Archelaus

sugeret ad Murenam App. Mithr. 6ψ3. Ita intelligitur quod Mithradatem Sallustius hist. IV, 26. 2 dicentem facit: incepta

mea poStremus SerVorum Archelaus exercitu prodito impedivit Sed culpam Archelai his verbis coargui non posse congentaneum est. Praeterea Reinach ad confirmandam suam sententiam p. lso adn. 5 laudat iv per. 2 et s. aurei Viet de vir ill. 6. Sed quod apud Ps. - Aurel. Visit proditur Archelaum iam ante pugnam apud Orchomenum commissam classem tradidisse, nihil valet Offendere sane possunt in Livii per pugna Orchomenia commemorata verba: Archelaus cum classe regia Sullae se tradidit'. Sed praestat statuere epitomatorem hic erraSSe quam Reinachii sententiam hoc tantum loco niSam equi.

At Neumann I p. 566 et 568 videtur putare Licinianum

falso coniunxisse eas condiciones, quae primitu et eas, quae ipsa App. Mithr. 5 tradit praesidia Pontica ex castellis Europaeis reducta esse. Etiam de hac re putat Reinach secreto inter Sullam et Archelaum convenisse. Sed vera causa fuit alia Copiae enim illae, cum in Europa inutiles essent, in Asiam eo consilio arces8itae sunt, ut Mithradatem a Fimbria defenderent.

88쪽

pace statutae essent: primitus postulatum esse, ut Archelai classis traderetur, postea ut numerus naVium tradendarum esset LXX. Quod verisimillimum esset, nisi altero loco apud Granium legeremus sociis daret , quae verba et Reinach et Neu mann videntur neglexisse. Non igitur est, cur alterum locum putemus iuxta alterum stare non posse. Quid multa Recte res explicat

Mommsen R. G. II p. 2ss cum dicit: Sulla forderi die ober-gabe der o riegssehisse de Archelaus num numerus LXXX

sumptus ex Memnone certus Sit, diiudicare nolumUS , . . . RUSSerdem

solle de mitreoni verbiindeten Staaten in Angah Rriegs- schisse gugestelli erden. Quamquam etiamnunc mirum esse videtur, quod Plutarchus has tantum LXX commemorat. Clausula illa altero loco a Liciniano allata, qua Mithradates quidquid bello partum erat cogitur reddere, occurrit apud omnes scriptores Plut Suli. 22 App. Mithr. 5 Memnon 35 Liv per. 83, Florus I do. 2 apud solum Licinianum nominantur Gallograeci: deest Cappadocia, quam ut iam Francken p. 2s suspicabatur verisimile est neglegentia librarii in fine sol. VI Comissam esse, praesertim cum paulo infra de Cappadociae rege sermo sit nam si Liciniano fidem habemus p. 3 A I sq.), MithradateS, cum Sulla Dardani eum cum Cappadociae rege vellet reconciliare, id quod Plut Sulli a ei tradit contigisse, respuit AriobarZanem, quem ut non in purpura natum existimabat servum i)Deinde statuitur, ut omnes captivi reddantur App. Mithr 55 . Eie Licinianus non solum Oppium et Aquillium nominatim affert, sed etiam id quod alibi non legimus addit inprimis postulatum

eSSe, ut Xores liberique omitterentur Macedonibus, quorum in Romanos fides insignis fuisset. Itaque pacis condiciones asseruntur fere plenae mirum tantum est non commemorari impensas in

bellum factas Plut 22. Memnon 35 App. 5b . Adduntur pauca de expeditionibus ab Hortensio et Sulla eo temporeo quo illam res cum Sithradate vigebantur. factis ad

' Edd. Bonn verba gratia - respuit censent ab epitomatore male huc adscita. Sed cum inhero levi transmutatione facta servanda sunt: compoSitis, gratia P. R. reconciliata Ariobardianen ut servum respuis, reliqua classe in Pontum proficiscitur.'

89쪽

Thracias gentes, quae in Macedoniam invaserant, puniendas DeΗortensii legati expeditione alibi nihil scriptum videmus, sed Sullana etiam ab ceteris scriptoribus commemoratur Plut Suli. 23. App. Mithr. 5. Ps.-Aurel. Vici de vir ill T5 Eutrop. V T, I . qui quidem in enumerandis gentibus vexatis valde inter se differunt. 3 Denseletas a Liciniano qui solus eos nominat, einachmonet per errorem allatos esse propter Cie in Pisonem XXXIV. a.', Iam Licinianus, postquam de institutis a Sulla in Asia laetis locutus est atque nova nos docuit de poena ab Ephesiis petita. transit ad res Bithynicas, de quibus iam capites disputatum est. Hic ex alio auctore accuratius de rebus Bithynicis agente scriptorem hausisse supra docui Per totum fragmentum hoc pro certo potuimus statuere neque

Sullam neque Livium neque Appiani fontem Strabonem, quem in bello civili describendo Granium putavimus esse Secutum, fundamentum esse Licinianae belli Mithradatici narrationis. Cum quadam probabilitate nobis videbamur conicere Granii auctorem fuisse Sullae aequalem, sed accuratius eum definire nequimus. Nonnunquam in hac quoque parte Licinianus res haud parvi momenti quaeque ab aliis scriptoribus non commemorentur, nobis tradit. Sed de temporum ratione nihil in hoc fragmento inest quod nos edoceat.

Quamquam ommsen R. O. II p. 2s adn. primis fragmenti verbis p. 32 A indicari putabat Sullam Athenas, ubi per

hiemem 668Is 86I5 moraretur rediisse eaque re confirmari Sententiam suam, qua pugnam Orchomeniam a Liciniano postea narratam in anno 66s 85 ponendam esse existimabat. Contra haec iam obstitit Franchen p. 258 . qui suo iure negavit ex Liciniano ullum pro illa sententia argumentum peti posse dicit enim tantum Sullam Athenas rediisse. non sub adventum hiemis' Cf. Reinae p. Is adn. I ubi falso Dardanos et Enetos

Auctoris de vir ill esse dicitur pro Dardanos et Maedos j. 'L Densetetis quae natio semper oboediens huic imperio etiam in illa omnium barbarorum defectione Macedoniam C. Sentio praetorefutata est, nefarium bellum et erudele intulisti, eisque cum fidelissimis sociis uti posses, hostibus uti acerrimis maluisti'.

90쪽

eum rediisse i Accedit quod conventum illum Dardaniensem Reinach p. Is adn. 2 ostendit mense Augusto anni 6s 85 , non ut ommsen et plerique aliorum putant, anno To 8a fuisse. Quodsi pugnam apud Orchomenum factam eodem anno 66s 85

fuisse existimes, ceteris rebus inter hanc pugnam et pacem ardaniensem gestis temporis spatium nimis parvum maneat. Itaque

pugnam a. 668 86 fuisse probabile est eiusque anni autumno(cf. Reinach p. 83 adn. I). - Quae cum ita Sint de temporum ratione ex fragmento Liciniani nos quidem nihil discimus, sed ex iis quae modo exposuimus, apparet nimium esse probrum Madvigii, cum p. doo dicat: Mit de Torten his - compositis Tird ausdem a. 86 in das a. 8 vo Ariechenian nae Asieli ge-

Urungen. vi Sod Francken p. 25i etiam Neumann I p. 5 I a vero aberrasse videtur, cum ex primi verbis fragmenti conclusit: Ergo Licinianus fere eundem rerum ordinem latuit fuisse atque Pausanias I, o 6 , qui tradit Sullam cum Athenae caperentur, in Boeotia fuisse et eodem die apud Chaeroneam vicisse, deinde Athena rever

oiaetbαt et v et . θαναet o). Ceteri scriptores consentiunt ullam expugnationi Athenarum interfuisse et postea demum pugnam apud Chaeroneam commiSsam esse. Contra haec autem minime dicit Liciniani fragmentum. ic enim principes seditionis i. e. Aristionem et socios eius dicit esse punitos qui cum in expugnanda urbe in Acropolim confugissent, Sulla hanc C. Scribonio Curioni obsidendam mandaverat Plut Sud Id App. Mithr. 323. Id quod tradit Pausanias, fortasse ita est intellegendum, ut Acropolim arbitremur eodem tempore expugnatam SSe quo pugna apud Chaeroneam commisga sit(cf. Reinach p. Isis). Post pugnam Sulla Athenas revertitur et de principibus seditionis sumit supplicium, cuius rei potestatem Curio non habebat. Nihil amplius ex Liciniano colligi potest. Quae in . Sequuntur, magis depravata sunt, quam ut inde intellegamus, num Licinianus concinat cum Pausania et appellatus fuerit Aristion, de cuius morte cf. Strabon. r. bia et ad hunc locum Otto , App. 33, Plut 23.