De peste, dysenteria et ophthalmia Aegyptiaca

91쪽

T Frustra hucdum medici antidotum contra hunc morbum quaeSiverunt, et mictSma Pe Stiferum ex corpore ope sudoriserorum eX pellere conati Sunt ; et certe,

si de felici quopiam eventu gloriari pOSSunt, eum remediis sudorem excitantibus in gratiis referre debent.

Ceterum affirmare audeo, ea rariSSi me Secundum methodum rigoro Sam, et cognitionem rei, quam in praesens habemus, adhibita fui 8Se. ---Oportet igitur, ut opinor, re Spectu cujuspiam antidoti, et remediorum Sudorem excitantium, nova tentamine facere. Sub finem hujus tractatus, commemorabo investigatione S, quas instituere magni momenti esset, sub

auspiciis cujuspiam potentis regiminis; adplicando

nempe nova remedia, et adhibendo in eorum usu summam diligentiam. Quam honorificum pro me foret, ostendi 8Se medicis novum campum gloriae loportet denuo operam impendere, Ut miasrna quod se in corpus homini S in Sinuavit, de Struatur, et ejus actio, vel enervetur, Vel Coercentiar - Ope vac- cinae eliminatur facultas suscipiendi variolas; ope Cimchonae, justo tempore, et in Sufficienti quantitatae, exhibitae Sariantur nunc fere omneS febreS perniciosae quae antequam hic magni pretii cortex detectus, fuisset intra paucos die S aegroto S necabant. - Siamma inflam. matio sanatur quasi per incantationem, ope repetitarum venae sectionum, et Syphillis ope mercurii. Non est igitur plane desperandum, aliquando antidotum contra pestem detectum iri. Post hanc digressionem redeo ad ea, quae a medicis exercitus Gallici in Aegypto Suscepta suere. Consectaria ol Servationum, quae ii anno 1798, 1799 et 1800 obtinuerunt, non quidem accurate innotuerunt ; sed pro notitia harum rerum, quam mihi procurare potui, et εecundum calculum Vero pro-

92쪽

26Ximum, credo, rationem hominum Sanatorum, adnumerum aegrorum fuisse, ut 20 ad 100. Aut si con- Sideremus , observationes docere, indigenas Saepe ex peSte Sanari, quin ullum aliud remedium adhibuerint, quam decoctum radici S glycirrhiZae, magna copia Sumptum; - et Si praeterea serpendamuS, morbum hunc Sensim pedetentimque in ea ratione diminui, ut solstitium aestivum appropinguat, et tunc minus mortiferum esse: concludere inde posSu-mUS, δ ΠUmero, quem Stipra adduxi, adhuc deduci debere , Humerum decem hominum, qui suam Salutem aut fortunae , aut bono habitui sui corporis, ingratiis referre debent, et tanto magis proportionem

10 ad 100 locum habere; id quod sufficienter demon-

Strat, quantiam a Vera methodo peStem curandi remoti simus; sed fatendum etiam complura ObSta Culu, eaque immutabilia, observationibus therapeuticis rite instituentis obfuisse. Tempus belli continuum, quo viximuS, Contrarium plane erat iis conditionibus,

quae ne CeSSariae, fuissent, Si omnem adtentionem no Stram, et omne S Cura S ad calamitatem publicam convertere debuiSSemia S , AC Volui S Semia S.

Inter Caussa8, ob quas huc tum adeo exigui progreS-sus in therapia hujus morbi in Aegypto sacti sunt,

referri etiam debet imperitia nonnullorum medicorum, et simul quoddam studium curationem opinionibuS scholariam adcommodandi. Si consideremus medicos de repente in regionem delatos fuisse, ubi eis Omnia nova erant; si conSideremus tristem dubitationem, in qua haerebant, quid

in tam horribili morbo, quem nunqUam antea VI derunt, ne C sttuduerant, SUSCipiendum eget; facile perspi- Ciemia S, eo 8 Pro Sperum Succes Sum curationis habere

non potuisse. Hoc idem permovit Doctorem Soti-

93쪽

Aegypti mansissent, et tentamina hoc in morbo institui, ac corrigi potui S Sent; generi humano magnum beneficium praestitissent. Ad id quod huc dum factum non est, possent principes in Signem impulsum dare. Egomet- ipse sub finem hujuS tractatu8, propo Sitionem tam generi humano salutarem, quam principibus honoriscam proponam. Ex iis, quae in antecedentibus dixi, patet, pestem Aegypti semper naturae adynamicae e SSe, et ut existimo non aliam ejus distinctionem admittendam esse, quam pestis in i t i s, m e d i o c r i s, et v i o l e n t a e. Non facio hic mentionem pestis benignae, quia haec denominatio mihi inepta esse videtur. Indicavi etiam circum Stantias, quorum ope diversi gradus hujus morbi ab invicem distingui possint; asseruique principium contagiosum in homine multiplicari, at multiplicationem hanc definiri non posse ; Sed eam Semper ad extinguendum principium vitae tendere. Observari Porro, multiplicationem hanc, apud quaedam individua e S Se exiguam, apud alia eam Subito Subsistere, Prae' sertim si ea antea persecte 8anae, AC quadamteriuS TO- busta suere. Sed et totidem fere circumstantiae in- Ceriae et ob SCUrae occurrunt, ex quibus nullum certum consectarium duci potest. Sudores critici, vel etiam arte eliciti, videntur multum conferre, ad Coercendam

hanc multiplicationem, et principii contagio Si actionem. Hic primum et maxime urgens negotium circa peSte adsectos erit, funestam hanc multiplicationem impedire et ex Stinguere , vel Saltem ejus actionem perniciosam in principium vitae debilitare; sed proh dolori nec chymia, nec medicina ob Servalxix, ullum

tractatu allegato

94쪽

remedium ad id utile, suppeditant; et hinc cogimur

omnem no Stram adtentionen, ad charaCterem p e Stis, qui maxime in oculos incidit, convertere. Omnia hujus morbi phoenomena, a me Cum Serupulo Sa adtentione obServata me convicerunt, in ea persaepe adeSSe8ummam SyStematis nervo Si agitationem, et Summam debilitatem; et hinc duo haec gravia momenta medicum practicum in primis prae oculis habere debere.

Nihili facio reactionem systematis arteri OSi, quae ut plurimum momentanea est, et hinc medicum occupare non debet. Objiciet mihi fortassis quispiam, easdem ideas de curatione hujus morbi, jam complures medico S practico S perSpicaces habuisse. Summe essentiale e Si animadverre , plura dari remedia ; quae morbis adynamicis opponi possunt,et ea, quae huc dum contra pestem adhibita fuere, mea quidem opinione, ei non convenire. Clarius me explicabo. Non satis estiantum medicinam quampiam praeScribere, qUae mctgna vi in organismum agat, sed oportet eam simul diligenter, circumspecte, ac debita ratione administrare;

id quod saepe medici practici et in primis ii, qui curationi peste adfectorum destinati erant neglexerunt. Quid enim a remedio Sperandum, quod interdiu quidem exhibetur, Sed noctu consuete penitus negligitur 3 Nostris temporibuS magi S ac antea innotuit, permagni momenti esSe, Si eadem remedia, in parva dosi, et repetitis vicibus, omni quadrante horae , nocte ipSanori excepta, - immo et alternatim cum aliis remediis exhibeantur. Si considerem Summa emolumenta quae ex hac methodo in Europa, - in morbis maxime periculo Sis habui, Sperore auSim, regulam hanc, sub magis faventibus circumstantii S, quam eae eTunt, quae nos in Aegypto circumdabant. in curatione peSi is

95쪽

smaxime utilem suturam. Si medicamenta, ut consuete fit, in magnis dogibus exhibeantur, facile iu- de nimia irritatio exoritur, quae morbum praecipitat; Si e contrario dos e S nimis parvae Sint, utillum emolumentum ab iis obtinetur. Ut igitur finem exoptandum inde obtineamUS, oportet regulam, CujuS Supra memini, Sequi, et ea, quae Sensim de methodo medendi adieram, rite ob SerUδΓe. CompliareS meorum collegarum credebant, initium curationis peStis debere Semper cum vomitorio fieri; praeSertim Si morbuS recens, et aegrotuS non nimis debilis sit. Adulabantur Sihi, Se hac ratione non Solum Si J dicta8 primas vias, a materia biliosa ei saburrali, liberare, Sed etiam Salutarem concuSSionem Corpori S excitare pOSSe. Emolumenta quae per hanc methodum obtinere volebant, semper mihi du-hia videbantur, et ratio, experientio Sussulta, me ab eorum imitatione retraxit. ConcuSSio , quam VomituS sub initium sel ,ris adynamicae ConSuete e XCitat, pote Si quidem interdum salutari S e88e , aut plane , id quod experientia confirmat, morbum exstinguere. Sed cum aliae febres, et pestis, longe inter Se disserant, et haec pro mori, o sui generis habenda Sit: non dubito B Sserere, remedia vomitoria in ea non Solum esse inutilia, sed etiam Saepe propter debilitatem, quae poSt eorum usum Sequitur, et ob amiSSum pretiosum tempus periculosa. Si remedia vomitoria adeo salutaria suissent, ut Credebant, Certe plure S ex aegroti S, Sanari

debuissent; at infelici casu, nihil est, quod eorum utilitatem tantopere dilaudatam , indubitat con

Remedia alvum ducentia, non majorem utilitatem adserunt ac vomitoria. Si Absque omni studio

96쪽

partium examinaverimuS Scriptores, qui de peste Scrip Serunt, perSpiciemUS fere omnes adtentionem suam ad Systema gaStriciam, bilem etc. convertisse ;et ut ita dicam, bellum abdomini indixis Se . An acceS- sit exinde aliquid utilitatis Z Nequaquam. Existimasant porro medici curam interdum a Venae sectione e 8Se in Cipiendam, Conabanturque CASUS, et tempus determinare, ubi ea ne CeSSaria e S Set. Jam.

a longiori inde tempore durat controversia de ejus utilitate, et periculo. Non ignoro plures medicos, Ut Sydenhamum, Botallum, aliosque, illam permultum dilaudasse ; at si disserentiam climatis Angliae , et

vivendi rationem incolarum ejus consideres , facile perspicie S, non e SSe rationi convenienS, Aegyptum, Angliae aequiparare. Sed quamcunque prae Conceptam opinionem Sydentiamus respectu venae Sectionis habuit, pei Spexit tamen methodum hanc non plane sufficere: cum dein ad remedia sudorem excitantia Confligerit, quae minus periculo Sa, et magis utilia

Numerus medicorum, qui venae sectionem in peste damnant, major e St '), quorum partes ego

) Ex horum numero sunt, celeb. Fracastorius, Card R-nu S, Fernelius, Platerus, Bivi erus , Barbellus, Doleus, et plures alii. Faloppius affirmat, in pe-Ste, quae in Italia ab anno 1524, usque ad annum 1550 duraverat, Omnes, quibus vena incisa Γδt, mortuos esse, et complures illorum, qui venae Sectionem non adhibuerant, salvos eva SisSe. Pa-TeuS quoque refert, in peste anni 1565, quae totam fere Galliam devastaverat, OmneS, quibuS VEIla

incisa fuerat, periisse. Di merbi Oecli idem adserit. Faloppius montionem facit modici, qui mille peste adsectis Venam incidi curavit, et ex quibus Vix duo evaserunt. Si igitur nonnulli medicorum, re ipsa

97쪽

35 quoque Sequor. I am Saepe, et tam methodice vena incisa fuit, ut certo adfirmare poSSimus cum nullo alio remedio tam numeroga experimenta e 8Se instituta, ac cum hoc. At habuerunte medici exinde ullum

emolumentum 8 Nequaquam. Interrogemus medicos Constantinopolitanos , Smyrnen Se S , et Saloni CenSe S. an Venae Sectionem utilem esse observarint 8 Persuasum mihi est, eos Uno ore id negaturos. Doct. So-t ira, collega me VS, qui per tre S ContinuOS IDNOS, Peste adsectos Bosettae curavit, admittit quidem iii quibusdam casibus singularibuS Venae Se Ctionem, et adfirmat, Se eam cum utilitate adhil uisse, immo quandoque etiam quater intra diem repetiisse. Intime tamen perSuaSuS Sum, id ei non Saepe prospere SuC- cessisse ; et candide affirmare ausim, eum in claranda peste feliciorem non fuisse, ac ceteri ejus collegae. Haec Verita S ex propria ejus confessione elucet, tibi dicit: artem p e Stem Sanandi, non mag'DOS Erogressus in Aegypto secisse. Praeterea si remedium quodpiam contra pe8tem adhibitum, mortem non directe adtulit, non Sequitur inde , id Sanasse morbum. Hic moduS Brgumentandi , tantum tunc verisimilitudinem haberet, si Venae Se Ctio exactiSSime, et Saepius repetita fui 8Set, etsi ejus neglectio, in casibus simillimis, Constanter et immediate Caus S a mortis suisset. Pruritus hic venam incidendi, caussa fuit, quod plures medici, jam antequam in Aegyptum Venissent, crediderint, hoc Solum remedium ad Sanandam pestem Sufficere;

felicem successum ab hoc remedio obtinuerunt, Suspicandum id in peste locum habuisse, quae longe ab ea disserebat , quae amplissimas regiones de

vastabat.

98쪽

alque de hac opinione , tantopere perSuaSi erant, ut remedium hoc sibi ipsi adhibuerint, et omnes promiscue ejus victima fuerint.

Caput II.

De remediis a m e in peste curanda adhibitis.

Iostquam supremus dux copiarum decrevisset, ut exercitus Gallicus Aegyptum evacuaret, prose CtuS Sum Bosellam, ubi pestis grassabatur. Brevi poSt meum adventum ServuS Sotirae , cui provincia medici hic loci demandata fuerat, a peSte correptus fuit. Cum administratores publicae SalubritatiS, jusSi88ent, ut Sotira ΠΟSO comiti in peste adfectorum peteret, ibidem sue per quadraginta die S Commo Varetur, munus ejuS suscipere debui. Erant tunc in noSocomto 59 aegroti.

Pharmacopaeum penituS me di CiniS Vacuum erat, et administratio noso Comiorum pecunia Carebat, atque commercium inter Ros etiam et Hairum interruptum erat ; et nonnullae re S Summe De CESSIViae pro noSO-Comio se Ste adfectorum, Summacum difficultate, tantummodo pro Una die procurari poterant. Sub his dissicilibus circumflantiis, subito me in medio numero Sorum peSte adfectorum collocatum Vidi, qui quotidie quatuor, vel quinque individuis augebantur. Ex una parte enarratae circumstantiae mihi adversae fuera xt ; ex altera dubius haesi, quid hic cum ratione tentare possem Ceterum mihi regulam posue Tam , quam maxime Statui adynamico , in hoc morbo constanti, in quantum mihi remedia prae Sto e S-Sent, reSi Stere, et xiolentam agitationem SyStematis nervosi Sopire. Hinc Statim recurri ad camphoram, et eam mdosi duarum, aut etiam quatuor drachmarum, in-

99쪽

85tra 24 horas dari, eamque Simul ope exiguorum clys matum, anui injici jussi. - Interdum larga vesicam ita ad brachia et femora, - Saepe quatuor, immo etiam sex adplicabantur; Sed nec a Camphora, Deo a vesicantibus remediis, ullum emolumentum obti

nui. Erat id, ut vulgo dicunt,) ac si emplastrum se mori ligneo adplicassem. - Exhibui quoque saepe

potionem anti emeticam Riveo . Multi autem aegro et 1 in summo delirio , omne auxilium detrectarunt. ')Aegroti mei in vicinia habitationis meae, in tem plo Turcico Mosche) commorabantur, ubi eos ter per diem invisi, quin ullam aliam cautelam adhibuerim, praeterqUam quod nullum eorum adtigerim;

una m Anu baCulum, altera muSCarium tenebam ad

abigendos millione S muscarum, quae Se in se Ste adfectis nutrire videbantur. Pharmacopola, qui me Se quebatur, dum aegroto S in i Serem, ita ut ego do

necessitate perSUASUS erat, Sem et more Con Sueto,

contra hunc morbum tuendi, at tamen a peste fuit correptuS , ex qua brevi convaluit. Certas ob Servationes de eo non habeo, an muscae pe8tem impertiri pos-

') Cum quadam die in noso comio febre adfectorum fuissom, dolui me nullum individuum, ministerio aegrorum aptum habere. Quidam vir albi coloris ut aiunt) semet pro ministerio pestiferorum obtulit, si ei singulo mense duodecim Francos monetae Gallicae solverem , quod perlibenter feci. Hic mihi perutilia servitia praestitit, et adsto felix fuit, ut a

Peste non fuerit correptus. Monendum hic habeo, quod ut aegrotorum dubita cura goratur, ne C SSarium esse. ut alii ministri infirmorum, interdiu, et alii noctu iis ministrent; et praeterea, alter in SPQ tor interdiu , et alter noctu praesens sit. Sine hac

e autela vix ac ne Vix, medicus accurata experimcnis

ta et observationes facere poterit.

100쪽

Sint; plures circumflantiae me inducunt ad credendum , ea8 non esse periculo 838, quamvis Manget opinetur, eas morbum hunc impertire po88 e. Parum Contentias remediis curandi, quae indicavi, volui frictiones cum oleo tentare, qu3s Balduinia SConsul Anglicus , et I aler Ludovicus I apten Sis, SmΥΥ-ν ne commendarunt. I OSt multas preces, et Sollicitationes, tandem mihi relatum est, adesse in pharmacopo eo exiguam quantitatem olei olivarum, qua pro arbitrio meo uti possem. Ut eo accuratiuS judicarem, quem effectum frictiones cum oleo haberent, elegi in primis individua graviter peste adfecta. Prima tentamina ad admirationem usque Sia CC e Sserunt, et Spδ tio duorum dierum, delirium, et magna pro Stratio Virium, quae Symplomata pesti S frequentissima, et periculosissima Sunt, disparuerunt. Crisis maxime notabilis et constans, erant sudores copiosi. LDUS

meorum aegrotorum, me nimium exoravit, ut remedium hoc intermitterem, affirmans, se nisi id sachrem, prae nimio Sudore periturum. Observavi omnino, quod, quo tardius Sudore SPVOΥUmpunt, eo minorem eSSe Spem sanationis, et vice VerSa. Summe autem nece 8Sarium est, ut aegroti

bene contegantur, et impediantur, ne in delirio electo Surgant, et semet actioni frigidi aeris exponant. Justas caussas credendi habeo, nonnullos meorum Aegrotorum propterea periisse, quod semet frigido Beri eXpOSUerint, cum sudassent. - Sufficit, Si una

tantum frictio per diem fiat; et quinque, Vel Sexfrictiones sufficiunt ad totam curationem. Pro tinctunCtione Sumuntur sex unciae olei.

Superfluum esse existimo hic ulterius de eo loqui, qua ratione frictiones cum oleo fieri debeant. Qui hac de re plura cognoscere voluerint, legant NOS Ogra-