Institutionum opticarum partes quatuor : conscriptæ in usum tironum

3쪽

CONSCRIPTAE

CAROLO SCHER F FER

PRESBYTERO, PHILO S. DOCT. ET MATHES. SUBLIM. P R O F. C AE S. R E G.

VINDO BONAE,

SAC. C AE S. REG. AULAE TYPO GR. ET BIBLIO P

5쪽

LECTORI BENEVOLO.

opticas Institutiones quatuor in partes dividerem, non modo ab aliis ObserVatus mos , sed ipsa ar-t gumentorum diVersitas poposcit. In prima quippe parte de istica proprie sumpta agitur, qua leges visonis directa exponuntur. Et quoniam res haec tum cum natura luminis , tum etiam cum usu , & habitudine quadam , qua ViscniS instrumentum, siVe Oculum, ad res objectas cernenda S adhibemus, intime conneXa est mirum videri haud debet, quod plura e Physica depromenda fuerunt, quorum si ratio non habeatur, fieri sane potest, ut vel prima ab opticis adhibita adhuc principia, dubitationi haheantur obnoxia ' . At enim haecs debita cum attentione expendantur , adeo nihil relinquunt incerti, ut ea, quae oppCni Videbantur, sabiliendis potius principiis pabsm receptis serViant. In altera parte, sVe Dioptrica, de visione tractamus, quae radiis refractis peragitur. Spectat haec potissmum utilissima ea in-

frumenta, quae seu Visum nos rum ad immensa spatia εXtendunt, seu minutissima corpuscula , quae ceterum aciem oculi prae EXilitate effugerent, nobis cCnspicienda praebent. Neque etiam theoriam emendationis telescopiorum diCptricorum silentio praeteriVimus. De pretio autem hujus optices partis non est, quod dicamUS, cum nemo prope sit, in quem non aliquid commodi redundet. Suppar huid est tertia pars Gioptrica , tison m potissimum, quae radiis reflexis fit, compleXa. Speculorum genus, quod prae

A. 2 aliis

6쪽

LECTORI BENEVOLO.

aliis expendimus, sphaericorum est, quanquam plana, aliaque, quae oblectationi potius, quam utilitati destinantur, haud Omittimus. Denique Persectivam quarta parte dedimus , qua secundum Optices leges, ea, quae Visui objiciuntur, in tabula delineare docemus. Secuti autem sumus hac in parte Cl. de Is Caille &ordinem, & methodum, quod ab eo rigorem geometricum. ae curatamque demonstrandi singula rationem serVatam Viderimus. quamUis alia non nihil magis evolvere, contrahere ada visum sit, uti res ferebat. In prioribus tribus partibus offerent sese complura , quae haud alium finem habere Videntur, quam Geometriae eXercitium. Et Vero si , quod res est, fateamur, est id nobis ita cordi, ut perraro occasionem elabi nobis sinamus, quae tironibus materiam utilissimae hujus exercitationis praebere possit. Fallitur Vehementer, qui in mathematicis disciplinis, etiam ad physicos usus translatis, illum majores progressus sacere existimat, cui promptior ad usum manus sit, quam solida theoria. Hano qui alte animo impresserit, cum ad praxin Ventum fuerit, nuspiam casus implicatior morabitur , nunquam subsidia, quae Geometria suis cultoribus abunde suppeditat, destituent. Quod si tandem quaedam occurant, quae Lefctor benedolus majore in lumine colloeari debuisse existimet, cogitandum erit, nos, ut praecedentia quatuor Uolumina, ita etiam

quintum hoc nostris praelectionibus destinasse , ideoque si quid obscurius dictum fuerit, id eXplicatione illustratum iri.

7쪽

INSTITUTIONUM

OPTI CARUPARS PRIMA

VISIONE DIRECTA.

8쪽

Optandum equidem esset, ut in optices institutionibus eodem

modo, ac in Geometria, liceret abstractis ab objectis physicis notionibus uti; Verum cum ea sit rerum, de quibus nobis agendum est, conditio, ut ipsa phaenomenorum EXpositio primas fere sibi partes Vendicet, fieri nequit, ut quicquam, quod a tirone rite intelligatur, adseratur in medium, nisi is praecipuas Luminis affectiones antea perspectas habuerit. Quando itaque physica magis, quam mathematica prima haec Institutionum pars futura est , libuit Mae toni systema, uti a R. P. Bocooire paullo ampliatum est, Velut 'datum sumere. Neque propterea animus est illis Philosophis litem moVere, qui, Novam Lucis N Colorum Theoriam Cl. Εuleri sorte sequuntur, quam is inter alia opuscula A. 1746 Berotini impressam proposuit, quamvis hac nostra aetate paucos esse arbitror, qui a Newtono recesserint. Et Vero sunt plurima, quae in utraVis sententia commodum habent explicatum; nobis tamen Visum est universe, posse omnia continua serie nonnihil concin nius , si nostram sequamur opinionem , e poni.

9쪽

De praecipuis Assiectionibus Luminis.

ARTICULUS

De Corporibus Lucentibus, Natura Luminis, & ejusdem propagatione.

δ agitur, ut plurimis naturae phaenomenis satisfiat,d ostenditur, necesse ei se, ut non modo imminuta ulo tra certum limitem distantia attractio transeat in re- pulsionem, consentiente etiam in mutationem Virium mutata distantia Ne tono; sed etiam ut ejusmo-sti di limites mutationis virium complures sint, si quidem sub legem aliquam stabilem naturae operationes cadunt, Uti eas cadere indubium est. Et quoniam nihil a priore, ut aiunt, seu synthetica methodo utendo, in naturae studio progressus sperandum est, diligente phaenomenorum consideratione in subsidium adhibita, facile inducemus in animum, ut generales quasdam affectiones ejusmodi mutationum, aliis in corporibus alias, locum habere exictimemus. Sunt enim corpora non nulla, in quibus, etsi in oppositas vires transitus fiat

10쪽

ΙNs T. OPTICAR. PARS I. CAPUΤ I. ARTI C. Lfiat, nullam tamen admodum motuS Vehementiam ad Vertim s. dum

in aliis non nisi violentissimae fiunt mutationes, ebullitiones, splosiones. Nempe cum PS rticula limatem quemp1am altera us Impulsu transsilit, Vis attrahenS non gradatim, sed momento in ingentem reptilitonem abiisse Videtur, qua effectum suum sortita, omnis dein attractio ulterior Vincatur, cujus cum Vel mediocris est, eXemplum inania festum habemus in Vaporabus aqueis, qui, ubi semel eXtra aquae pa

ticulas, dissoluto tenui illo nexu, quem inter se se habebant: constituti fuerint, immanem quamvis resistentiam sua vi e Xpansiva lauerant. Clariorem hujus rei id eam in displosione pulveris pyrii, in aliis momentaneis fermentationibus habemus. Sed dum fermentationem nominamus, repetendum est animo, eam, uti intestinis motibus peragitur, ita viribus intestinis, non impulsione quadam Vehemente extrin-1eca gigni. Ubi vires partium corporis aequilibratae sunt, ubi suis particulae consissunt limitibuS, ad quos praesertim actione mutua determinantur, re alia OPUS non est, quam ut in paucis fiat situs mutatio, quae amisso cum Vicini S aequilibrio, accessu ad has, aut recessit ab illis, jam diversis in utrasque Viribus agent. Tum Vero plures jam erunt, quae itidem aliarum positum mutent. deturbent e prioribus limitibuS,DeXum corpori S solVant, atque totam mastAm ad intestinum motum

concident.

q. Iam vero ut di Versi sunt particularum, eX quibus corpora sub sensus cadentia coalescunt, ordines. ita diversi quoque erunt limibtes, intra quos alta Orum ordinum particulae e loco priore deturbatae oscillando ultro , Citroque eX currunt , quin in quibusdam corporibus dissolutio in ordinis inferioris mole uias consequ tur illico, sed opus erit, ut eX ingressu aliarum, & commistione simpliciorum particularum ordo maga S compositarum perturbetur, quod cum pro diVersa Virum mutuarum combinatione dissicilius, faciliusve contingere possit, quaedam particulae diutissime perdurabunt in caepta agitatione, quaedam dissoluto neXu minore S suppeditabunt, in quibus pro pleXus, ct cohaesionis diversitate jam motus evadet major ; & si rursus in mole culas ordinis simplicioris resolvantur , incomprehensibilis pene tenuitatis nascentur particulae, quam Vis adhuc Ionge absint a simplicibus, in quibus tam subita in Vares opposita fieri potest transitio, ut summa vehementia e X cussae superent Omnem attractionem, quae in majoribus nonnihil intervallis esse potest: atque hae redie db centur ei via. Quod si jam cogitemus infinitam ple XUS in corporibus Varietatem, atqUe infinitam pene diveritatem Virium , quae cujusVi S mole culae teXtiam Conservabant prius in aequilibrio, facile concipiemus animo, hujusmodi dissolutiones in particulas inferiorum ordinum Vehementissimas , ac frequentissimas, in tam subtiles, ut cum infinitae propemodum e massa totali ejectio fuerint, nihil ea admodum amisisse videatur.