장음표시 사용
51쪽
stores albos muscosos, atque odoratos . eius fructus est niger is lambuci fructui similis. Nascitur electissima in Ascalone & Ca- is nope . Folia adstrictoriam uim habent, quare commanduca- ista ulceribus oris medentur , illita , semidis inflammationibus, ,, carbunculisque prosunt.decoctum eorundem igne ambusta, capil- istum rufiunt trita solia, quae in radiculae succo maduerint. Flos ,, ex aceto fronti illitus capitis dolorem sedat . Et de elhanne, is quam Alcanna Avicennas vocat, haec fere eadem prodidit, dii xit quidem, solia habere adstrictoriam facultatem, in vulneribusque eandem vim cum draconis sanguine habere , conferreque decoctum foliorum, calidis inflammationibus ,& exustis ab igne particulis, & oris ulceribus :& cum aceto conserre capiti dole ti. A L P I N. Vere ethaniae Aegyptiorum ligustrum csse Dioscoridis , constat, multo magis , quod nunquam in Aegypto Italicum ligustrum inueniatur, in Canopeque tantum ethaniae r periatur, quae ibi est copiosissima. diis Tt vero hic locus ab urbe Alexandriae decem millibus passuum . G V I L A N D. Hinc qNoque apparet hanc arborem csse Cyprum Plinij, de quo ipse lib. naturalis historiar xxiiij. sic scripsit: Ligustrum eadcin arbor est, quae in oriente Cypros, atque in Aegypto nasci etiam Cap. hss verbis libro Ia. Cyprus in Aegypto est arbor Zi Ziphi soliis, si semine Coriandri, flore candido, odorato. Coquitur hoc in is Oleo, premiturque postea, quod Cyprus vocatur. praetium ei in is libras quinque optimum habetur e canopica in ripis Nili nata, se- secundum Ascalone Iudear . Tertium Cypro Insula odoris sum si uitate. Quidam hanc esse arborem dicunt, quae in Italia ligu- strum vocatur. A L PI N. Flores sunt in usu frequentissimo do is .
lenti capiti appositi, non tamen cum aceto , ut DioscorideS,at- isque alij meminerunt. quod si fecissent, manifestius, ut arbitrorijs floribus iuuarentur, intus medicamenti ui aceto penetrationem adiuuante , deducta. Ex soliis puluerem conficiunt, Quem archenda illi appellant. Hac mulieres utuntur ornatUS gratia, manus ac pedes colore aureo tingentes . non autem in succo lanariae , vel struthii, ut ait Dioscorides, sed simplici aqua eam miscentes , aquam auream faciunt, quae aureo colore tingit, quod arcanum nostrae mulieres si agnouissent pro δὴ Laurandis ipsiarum capillis, nil haberent , quo securius uterentur, neque sub radijs solis se ur rent, variisque modis capuἰ laederent. ex hac puluero,
52쪽
eum aqua mulsa parata utuntur,ad himaidos Ddes sustionibus obnoxios, ac multum ex antestatemesque emplastri inodo pedibus ipsis appostainc per horam retetm maxime enim pedes, & -ascumque alias partes corpori apposita exsiccat,ac adstringiti hilhabet,quod exudantes pedes plus exiccet,quam pridi istaec massa apposita,& aliquandiu retenta:puluere etiam hoc ad ulcera oris, gingiuarumque,& putandorum maxime utuntur.
LIGUSTRUM AEGI PTUM ELI ANNE SEV
Tamaliuendi uel Alcanna Micenuae.
53쪽
uit A L P IN. Nequaquam, sed in Arabia scelici, quam Balsami fisacem omnes tum Ampiij, tum Ara bes praedicant. G VJ L AN D. Igitur Dioscorides, Theophrastus, Plinius, Iustinus at Mealij ex anti'ais scriptoribus permulti, qui Balsamum tantum in Aegypto & in Iudea olim vixisse prodidonat, decepti sunt. ALPIN. Sine dubio idos non modo de loco Balsami patrio, sed etiam de arbore quoque, succo, fructibus atque aliis deceptos sitisse arbitror , ex quo etiam dubitandum esset ipsos balsami arborem uiuentem nusquam uidisse. G V I L AN D. Rem ualde admirabilem praedicas, de qua tibi non ' ita facile medici certam fidem adhibebunt ό quaeso an non Dioscoridi, Teo hi acto, Plinio, serapioni atque alijs grauissimis scriptoribus de Bais amo magis quam tibi credendum putas,qui in
docenda herbarum stirpiumque materia, ceterispi arseruntur,ac fide digniores haben ut 8 A L P I N. Etsi in dialogo olim Cayri c5
scripto Balsami veritate plane manifestam me reddidissse puto,nihi. lorhinus quando me nunc ut veram Balsami historiam narrem prouocasti,ut tecum de ipsa colloquar, atque commenter effugere nunc non possim.quare iterum eadem, quae olim scripsi nunc repetere, im res agatur tanti momenti, non me pigebit, & ne longius rem producam, dico. Arabiam fi licem Balsami locum patrium perpetuo suisse, ac nunquam Aegyptum, ac Iudeam Balsami temram patriam suisse, facile hinc cottiacitur, quod omnes, qui deplanta Balsami mentionem fecerunt, cam in viri larijs solum custoditam, minimeq; in alijs incultis locis spote natam, prodideru', ut Theophrastus,Plinius,Solinus & Strabo sigillatim meminerunt. Plinius ait : sed omnibus odoribus praefertur Balsamum uni terrae Iude e concestim, quondam in duobus tantum hortis , utroque regio,altero iugerum vigintino amplius,altero pauciorum.& Stra,
bo : de Balsamo Vallis Hierici scribens, dixit: Ubi & regia est , &Balsami viridarium , quae arbor aromatica est & frutico , cytise
54쪽
& terebintho persimilis. Nulli dubium est plantas peregrinas in v
ridariis tatu summa cura custodiri, & patrias no solum in viridarijs vel hortis,sed multis alijs in incultis locis spote natas obseruari sed cur studeo tibi persuadere Balsami plantas in Iudea aduenas suis. se,cum Ioseph lib. 1 . de antiquitatib. Iudaicis rem plane claram es- fecerit,qui ibi meminerit,Sabam reginam primam ex Arabia Balsami plantam in Iudeam dono Salomoni Regi tulisse: ex qua po. stea aliae propagatae fuerunt. De Balsamo Aegypti eadem dicen. da sunt,cum eam plantam ibi in viridario prope locum et Mattharia vocato,summa diligentia perpetuo custoditam vixisse,omnium Aegyliorum relatione liquido constet: quod omnes antiqui ac iuniores scriptores fatentur, minimeq; in alio Aegypti loco inculto unquam viuere inuentam fuisse,no semelq; ibi perijsse, atq; cx Arabia rursum asportatam insertamq; ac renouatam suisse,omnes Cayrini assirmant. Anno a partu Virginis Beatissime M D L X X V
Aegypti praefectus Eunuchus Messinor nominatus, dum quasdam partos Aegypti uiseret, praesertimque et Mattharia, quem locum ob Virginis Beatissimae honorem ac obseruantiam singulis hebdomadi die Veneris,que diem isti,ac nos dominicum sanctificat, adire ac uisere , in ipsoque loco Orare consueuerat . proxime cum es
set in viridario,videns omnes plantas Balsami exaruisse,ac perijsse e Meccha quadraginta plantas afferendas curauit, quae sane in eodem viridario inseris fuerunt, paucisque annis rursum 'curatorum negligentia periere.Quamobrem Aegyptii Balcimum semper ex Arabia habuerunt. qu e res scitu ibi non est dissicilis, cum sepius multi e Meccha per rubrum mare Cayrum veniant. Iter quidea Cayro in Meccham est facillimum,& frequentatissim v. verum noesset inutile nunc me historiam peregrinorum,qui annis singulis illa loca religionis causa,adeunt, atque uisitant, stibnectere, sic enim
certiora de loco, ex quo veniat nunc Balsamum , habere poteris. nec non unde Rex Turcarum multum opobalsami habeat .
G V IL AN D. Perplacuit mihi ex te audiuisse Arabiam scelicem nunc, perpetuoque fuisse Balsami feracem, ex Aegyptiorum Arabumque testimonio. Quod uerissimum existimo , quando Dioscorides,Theophrastus, Plinius, Solinus, Serapio, Sethus, a
que alij scriptum reliquerint, solum Aegypto ac Iudeae fuisse olim Balsamum cocessum . nibus scriptorihus plena fides sortasse haud Omnino,nae iudice, erit adhibenda , cum permulti alij ex antiquis Arabiam
55쪽
Arabia olim quoque Balsami seracem fuisse testatum reliquerint. Diodorus etenim Siculus in a. libro suarum historiarum, Balsa- ismum in quadam Valle Arabiae nasci,&non alibi memoriae prodi- dit.& Strabo in 16.lib. Geograph.ait: His proxima est scelicissima si
Sabeorum terra,quae maxima natio est,apud hos thus & myrrha,& iscinamomum nascitur,in ora etiam Balsamum, & aliaquaedam her- ,,
bula valde odorata,&Pausanias lib. . De Viperis vero ijs,quae in is Arabia inter Balsami arbores versantur, diuersum quidem accepi. Sed cur nos magis Dioscoridi, Theophrasto,atq; aliis de Balsamo quam Aegyptiis & Arabibus prope Balsameta natis credere debebimus, praecipue quia incertus sum illos unquam viventem Bais mum offendisse, ac inspexisse, & hi in Balsami locis nati quando omnium cum priscorum, tum huius qtatis scriptis firmissime constet, Aegyptum Balsami plantas aluisse quam facile potuerunt has plantas vidisse,ac vere agnouisse, a quibus cum constet Aegyptum has ex Arabia habuisse,cur amplius dubitabimus Arabiam esse patrium Balsami solum quae res apud Aegyptios & Arabes demonstratione nulla opus habet, cum hi omnes certo sciant non modo superiori,sed pro Psenti quoque aetate Balsami innumeras plantas in ' Arabia adductas vivere, atque omnes,quas hactenus Aegyptus ha buit, exinde exportatas & fepesepius eo modo renouatas fuisse.
Apud me itaque amplius dubium non erit, Dioscoridem, atque alios Balsamum solo Aegypto,ac Iudeae concessum olim fuisse asserentes,plurimum deceptos,idque ex aliorum relatione magis, qua
ex vera scientia litteris prodidisse. Sed m tamen ne obliviscaris iapropositam peregrinorum Aegyptiorum historiam nunc recessere: quae mihi gratissima erit. A L PIN. In Arabia foetici ciuitas est primaria Meccha dicta, quae est ad mare rubrii sita: ab ipsaque altera Medina vocata ,distat itinere octo dierum,in qua est sepulcrum Mahemetis ipsorum pseudoprophetae. ad quod singulis annis ex Aegypto duodecim vel quindecim millia peregrinorum se conserunt,sacrificati iri, &holocaustum oblaturi. His praeficitur Dux qui 'dam, qui trecentorum militum praesidio illos omnes peregrinos Meccham, Medi namque condiicat,& mox Cayrum reducat incolumes ab iniuriis Arabium, qui non raro in his desertis, eos inua- dunt, & occidunt, ac depredantur. Vivunt enim Arabes hi rapina victum quaeritantes, suntque serocissimi, atque audacissimi ,habentque equos velocissimos,quibus utantur,legeque sancitum etiai F habent,
56쪽
habent, ut alicubi nunqualm consistere queant,sed continuo equ1enr, degentes stubtentorijs . Peregrini itaque duce illo, iuem Ha- mTag appellant,recta Meccham pergunt,deinde redeuntes profici Icutur ad sepulchrum Medinae, quod iter perficiunt diebus quadrab & Mecchae per alios viginti morantur. TurcarmiInex Medinam mittit duos priefectos, quorum alter sacris praeest, ct alter prophanis & militibus. Mecciuae vero,quae Turcarum impem non omnino obedit,prsest quidam Arabum princeps,quem Seripli appellant,hoc nomine vocant omnes, qui a Mahem et oriridi sunt, & se illius cognatos scripto ostedunt. Habet hic princeps equitum armatorum decem millia, & viginti quoque millia peditum quibus timens a Turca sibi hac itineris occasione insidias fieri,statim cu audit peregrinos ad sitia loca appropinquare, recedit a Mec-cna & in montes se recepit,ubi usque dum abierint peregrint,m atur, quibus quotidie minatur, nisi discedant post viginti dies, se
aquaS intercepturum, quando aquae Omnes defluunt ex montibus.
Mittit Rex Turcarum huic Seriph munera haec, quippE chlamvdeauratam, eiusq; filijs & fratribus centum & quinquaginta millia aureorum singul1s annis, pro quibus muneribus ipse Regi Turcarum clono mittit quadringentas petias lineas Indicas subtilissimas, cu-aii odi esse Dissum, de quo meminere sacrae litterae,existimari potest. Amplius cum eo bisso mittit etiam Regi opobalsimi tres quatuorve libras, & pi secto Cayri libram,atq; Hamirag peregrinina semihoram. Sunt etiam alij duo duces siue Hamirag cum multis peregrins S,scilicet alter e D.. nasco, & alter ex Arabi. e scelicis loci Maccham & Me linam uisitatum venientes, quibus omnibus donac parum opoba lsami. Postquam omnes Aegypti, Damasci,Arabiaeque peregrini Meccha discedunt, ad montem quendam proficiscuntur, quem appellant Arasa ad cuius radicem est locus,quem Maure vocant, ubi ficrificant in memoriam sacrificij, quod fecit Abrahaia,credentes illum esse locum sacrificij. In medio uero itinere, quod redeundo conficitur,mons est arenosus, in quo multas balsami plantas vivere assirmant, quas miraculo Mahemetis in sterili alio monte natas assirmant. Caeterum ne ex hac historia dubites,tantum opobalsami habere Seripli,scito, ibi a Seriph opobalsamum solere IOCars,soluuntque, ut audio, aliquot millia aureoru in sinoulis annis;& qui habent ab ipso conductum, quibus volunt venduloDoest historia de peregrinorum ad eas urbes iti-
57쪽
here,ut ex ea etia scias unde ad Turcas latum opobalsami accedat atque ut etiam tuam hac de re retineas sententiam, quippe Ar hiam scelicem esse proprium balsami solum, Aegyptum uero pere .grinum. G VI L A N D. Quam gratissimum mihi fuit, ex te diligentem peregrinorum Aegyptiorum peregrinationis historiam audiuisse,nec non ex Arabia solum Regem Turcarum opobalsamum habere: nunc uero illius planta est a te describenda. ALPIN. Balsalmum arbusculum est uiticosum,quod crescit ad altitudinem ethanne,seu ligustri,uel crytisi, folia paucissima gerens rutae proxima,non tamen,ut dicebat Dioscorides,ijs candidiora,sed potius lentisci solijs similia cernuntur,scilicet colore viridi,subalbido, perpetuoque
virentia. Eius lignum gummosum, lenique apparet colore exterius subrubro,cuius ramuli eodem colore cospicui sunt,longi, recti, graciles,paucis solijs inordinatim reserti, sellaqtie simul terna, aut quina, aut septena alae adnata aliquo pacto lentisci soliorum aemula. Sunt ramuli odorati,gummosi, digitisque contrectati eis tenaciter adhaerentes . Flores fert paruos albos acatiae floribus proximos,ter mos singulis alis appesses,quasi in umbellae sorma,summe odoratos, odor paululo temporis re luitur, a quibus semina pro manant falia solliculis nigris subrubescentibus conteta,valde odorata, intus que humorem flauum melli persimilem habentia,sepore subamaro parum sue acri linguam serientia,opobalsamumq; redolentia,ter binthi fructuum figurae & magnitudinis aemula, extrema aculeata& me dium crassum obtinentia. opobalsamum aestate a scarificato cortice caudicis distillat, statimque eductum colore albescit,&postea in uiridem,tertio in aureum, atque demum melleum mutatur. stillatuin etiam est clarum,quod mox turbatur,cras escit,& tertio tenuissimum atq; clarissimum fit,tandemq; senio confectum,ut terebinthina crassescit.olet in principio recentissime distillatum acutiLsimo atque eximio odore, quod multis capiti dolorem cocitare solet, & aliquibus etiam sanguinem ex naribus promouere. OdoriSuero illa acuties ac vehementia ac in Zebet fit, tempore obtunditur, & gnatior euadit, senio vero conscctum uix sentitur in eo ali.
quis odor, deo ob id Dioscorides dixerat inutile c sse antiquum. Est etiam in principio leuis natam,& dilui facili s mPm, ita ut si in aqua uel lacte ex alto distillet, in imum vasis residere no patiatur. clarum Uero aureumque redditum, ac ab omni fece purgatissimi in mediocri liuitate praedivim cst,ita ut instillatum in aqua,etsi sendum pe-F a tali
58쪽
tat , tana en cito rursum in superficiem aquae seratur, cum eaque cirto resoluatur. quce omnia quo annosius, eo obscurius habet. Hinc
que merito dicebat Dioscorides,optimum Balsami succum esse recentena,validi odoris, syncerum,non ad acorem vergens, dilui facilem, vem,adstringetem,ac modice mordetem gustu. GVILAN. Dubium in colore natum est,cum tu dixeris in primis opobalsamustatim eductum colore albescere,atque hunc colorem breui tempore in viridem oleosum mutari,& mox in aureum, & tandem in melleum,& Dioscorides,quem tu haud negabis verum opobalsamum
inspexisse,digerit ipsum colore laetescere. ALPIN. Succum Balsami in aqua instillatum & liquatum colorem laetis accipere Dio corides scriptum reliquit.quod verissimu est. quin imo hoc est signu inseparabile proprium, quod fidelius ostedit verum succu balsami ab ali)s vitiatis pro opobalsamo a multis receptis.Multa de opobalsi, rni synceri & adulterati notis,essent a nobis dicetia, no minusq; de carpobalsamo, & xilobalsamo, de quibus medica metis dubij sunt fere omnes recoliores medici, sed quia alias de his omnibus fusissime a nobis in Dialogo de Balsimo scriptum est, quae omnia cum te iampridem legisse & cosiderasse, certo se iam,nolo tempus amplius in ijs cosumere,sed sermone nostrum ad alia traducere,proinde qui absolutam ac persectam platae, succi,fructuum, & uirgarum ratione audire, ac agnoscere cupiunt,dialogum illum legere no grauentur,
ad quem te quoq; pro alijs quae de balsamo superessent, licenda,remitto, Balsami platam apud me viuente verissimam Iacobus Cotarentis Senator Clarissi Ioannes Vothus nobilis Anglus,Ban. Ferrerius Gallus, Ioachimus Iungermanus Germanus,Marcus Fenarius Venetus pharmacopola & plures alij videriit, uerumq; etiam opobalsamum ab eius seliorum alis dissectis instillauisse. quod multis
maxime mirum fuit,cum alias Italia hac platam habuisse, nusquaappareat.usius tame in medicina, quos apud Aegyptios habeat opobalsamum, arpobalsamum & xilobalsamum,tibi quoq; detegere, ac referre nunc conabor. ab opobalsami dotis desiimpto principio. GVILAND. Cal. paucos usius Balsami in medicina hinc nouisse puta tu erit,quod ipse in lib. 6.de simpl. med .facult.omnium simplicium medicamentorum usius copiose docedo, de balsamo nihil ad
hanc rem protulerit,ut ex eius his uerbis colla Balsamum desiccat& excalfacit secundo excessu. est autem tenuium partium adeo, ut
odoratum sit. Sed liquor eius subtiliorum etiam partium est, quam
59쪽
. ipsa planta,non tamen adeo calidus,ut quidam existimant, tenuitate partium falsi. Porro fructus eius persimilis genere facultatis cst, caeterum lonoe in subtilitate partium inferior.Sed age tu dic usus illius apud Aegyptios frequentatos . A L P IN. Nullum certe ibi est medicamentum, quo magis, ac frequentius gens illa medendo Vtatur, quam opobalsamum,quod quidem illi fere ad omnes morboS,ac symptomata adhibent ad osq; maxime, qui vel ex simplici
remperie frigida & humida, uel a frigidis humidisque succis, uel a
ueneniS,concitantur. summa cum laude eo ut titur ad omnia uultiera, quo mirifice curantur. quod ego experientia in Petro Mariano Veneto mercatore, in capite a Turcis nocte quapiam usq; ad os pessime lignis vulnerato,didici:balsamo siquidem inuncta ea uulnera per diem tantum, fere omnino coaluerunt,& eo quam paucissimis diebus;ut is testis esse potest, perfecte sanatus est: utuntur etiam ipso ad ulcera sordida,quae eo inundantur, atque sanantur. In Venenatis,& demorsis a serpentibus,atque ictis a scorpionibus tum epotu, tum illitum maxime iuuat. In peste, ut ab eius contagio defendantur,nihil maius habent,quo utilius ti tutius utantvt,singulis diebus eius semidi aginam deglutientes. Multasque etiam putridas febres eo epoto illi sanan largiori ab ipso erumpente sudore. In chronicis febribus a crudis stigidisque humoribus, obstructionibusque uiscerum, nihil utilius ac praestantius experiuntur, quam opobalsami binos scrupulos, uel dragmam per os quotidie exhibere, liberat enim ualenter uiscera ab obstructionibus, caloremque naturalem solledo crudos humores concoquit, ac digerit.Hincq; eius usus ad omnes s igidos morbos,ac symptomata, apud eos est frequentissimus. Oculis uisum deperditum, atque auribus auditum instillatum restituit,auriumque dolores sanat. praeterea ad conuulsos ex humiditate ac frigiditate, ad uel tiginosos,epilepticos, resoluto trementes,ad tussimque ex frigido humore,orthopnaeam, & omnem spiradi difficultatem, pulmonum fluxiones, humiditatcs,& dolores,ad stomachi iue frigiditatem,cruditates, atque ad Omnes flatuum molestias,ad uteri frigidam humidamque intemperiem,ad praefocationes,dolore sterilitatem,albos, filiores, ad interceptam urinam ex
frigiditate, flatu, uel lapidibus,ad calculosque in renibus ualenter frangendos ac abstergendo usus opobalsami est apud omnes illos populos notissmus, Jc ad haec omnia mala pnestatissimu illi auxiliuexperiuntur. Mulieres uero Aegyptiae steriles eo tum epoto tum supposito,
60쪽
supposito,ium sussito sceliciori successu ispe ad remouendam steria
l. talem utuntur. Non minori in usu etiam habent, ad pulchram
faciem effciendam, quando eo ipsa illita a rugis defendatu t. audio etiam aliquas eo ad conseruandam faciei pulchritudinem ac iuuentutem non inutiliter usas suisse. G VIL A N D. Sed quomodo
hae illo ad conseruandam iuuentutem utuntur. hic enim usus quamquam in ore multorum sit,nihilominus a nullo id discere potui. A L PI N. Vt mulieres faciei cutem, du iuuenes sunt, perpetuo conseruare possint,opobalsami usum in hunc modum sequutur Balsamanda enim mulier ut sic loquar) in balneum calidum in primis moratur quousq; multum incaluerit, quo tempore cutem opobalsamo multoties copiose illinit,a qua linitione per horam & amplius in balneo ualde calido, quousq; recte cutis opobalsamo imbibatur & arescat,morata,balneu egreditu solitaq; munia exercet, vinanetq; sic,facie atque pectore opobalsamo inuncta per tres ad minus dies, in quibus nunquam perunctam cutim abluit, uel mundat: ac tertia die ab inunctione rursum in balneum eodem iam dicto modo se confert, faciemque ac pectus ualde calefactum copioso opobalsamo multoties perungit: aliquae sunt, quae uel decies una die cutem inungunt, obseruantes commodum interuallum, quo recte cutis peruncta totum opobalsamum imbibat,atque paululum arescat, ut promptius succum intimius haurire queat. Quam opobalsami unctionem hoc modo praestitam multoties moliuntur; fil-t in diebus traginta. In quibus cutem nunquam lauant,vel mundata quibus quindecim & etiam amplius, sic cute opobalsamo in uela quiescunt, quousq; nihil liquoris ostedat, probeq; ab eo siccata fuerit. quo tempore aqua fabarum stillatilia,prius ad eas partes praemissa modica olei amigdalarum amararum inunctione se lauant, cutemque multis diebus abstergunt. atq; haec de uiribus opobalsami sint dicta. Sem intim atq; uirgarum quoq; recentium usus apud illos est familiaris. Eis siquidem ad omnia sere,ad que opobalsamo,utunitur. pi sertimq; ad robur stomacho conciliandu, eius enim puluerem cu decocto specae nardi, ad bihas draginas exhibent. ide praestat decoctu, quo maxime colore naturale Quent, at gent,& roborant. ututur & apso in spirandi dissicultate, tum frigida, atque aliis morbis a strigiditate nascentibus. Usum frequentissimu habet puluis,& decoctu ad humiditates uteri exsiccandas,eiusq; calore uiuificanc. u. sitassitu eae his fiequentant ad morbos omnes uteria causa