Latinae linguae cum Graeca collatio ex Prisciano, & probatiss. quibusque authoribus per locos communes, literarum, partium orationis, constructionis, ac totius grammatices Carolus Stephanus

11쪽

F,8gamina positum.Exemplum utriusque:

mater.

O apud Latinos in e mutari solet, ut Τutor, tutela,bonus,bene, Θυ genu,απῶ pes. Id quod sit ad imitationem aEolum,qui pro OArm dicunt. Vocalis, o apud Latinos interdum in V mutatur,ut Vpilio pro Opilio.Maximὸ vero id fit in finalibus syllabis, ut Priamus, PFlus, Pelium, pro Priamos,Ρylos,Pelion. Quinetiam pleraque quae

apud Graecos nominatiuum in os terminant,apud Latinos o in v conuertunt, ἄρος Cyrus, c-νδεῖος spondeus, tua et)ρος Cyprus, Pelagus. Quomodo & Graeci praesertim Iones) suum o in ου diphthongum s equenter commutare solent,dicentes pro pro ἔλος,νο pro νους, fine

ουλ ος,ουδὶ Apro πολυ, -' Δυμπος,Δήμέρος, ὀδε . Multa praeterea vetustissimi in principalibus mutabant syllabis, ut cuiagrum pro congrum , cun-chin pro conchin, huminem pro hominem proferentes , suntes pro fontes, frundes pro frondes. Lucret.primo libro, Angustoque fretu rapidum mare diuidit undis, pro freto. idem in tertio, , At qui animorum etiam quicunque Acherunte profundo.pro Acheronte. In eodem, Nec Tityon volucres ineunt Acherute iacente.

12쪽

DE LITER I s.

Quae tamen a iunioribus repudiata sunt,quasi r stico more dicta. V. Vocalisl v)in graecis nominibus sumi solet modo loco ο ῖ diphthongi, ut musa promum: modo

terdii pro eade producta,ut fur pro φὼρ: mod3 pro υ longa,Vt Plo μῖς mus:modo pro correpta, φυ- in purpura. In plerisque tamen Latini hoc facilliuEoles insecutir illi enim pro Θυμ ,eυ corripientes,vel magis sono v soliti sunt pronunciare, ideόque adscribunt o,non ut diphthongum ibi faciant, sed ut sonum ipsius ' aeolicum ostendant:vt Callimachus, κα-χωρου-ουρία Θυγ τηρ. od secuti Latini,u, modo correpta, modὀ productam habent, quanuis videatur ου diphthongi sonum habere.

V vocalis, cum alias vim tam vocalis quamco sonantis amittit, tum vero maxime, cdna apsum

Praecedit S,& sequitur vel a vel e,ut suadeo,suauis, si esco, laetus. QEod apud aToles V quoque saepe Patitur,& amittit vim literae in metro,ut Sappho:

Similiter λυι dissyllabum inuenitur apud eosde, cum υι non est diphthongus. saepe V interponitur interci vel cm, in graecis nominibus,ut Hercules, Asculapius: dc antiqui ἀμμί η alcumena, αλ κ Arabia

13쪽

Praepositiuae & Subiunctivae

vocales.

Vocales omnes vel praepositiuae sunt vel subiu-ctivae.Praeposui uae,quae aliis vocalibus in eisdem syllabis praeponunturiunt a,e,O:subiunctivae V ro,e &u, Vt ae, ce, Zu, eu. I quoque apud antiquos post e ponebatur,& ei diphthongum iaciebat, quam pro omni i longa scribebant more antiquo Graecorum. Inuenitur haec eadem i pbst υ, in graecis nominibus,ut νηπια: nam υι diphthongus est.

De diphthongis.

Quum quatuor tantum sint diphthongi apud

Latinos,ae,Oe, auJu,reperitur nonnunquam ae a

poetis, ad imitationem Graecorum,' pro 'ς dicetium, per diaeresim proferri:ac tum quide pera & i scribitur apud latinos: ut aulai, pictai: pro, aulae&pictae. Virg. AEneid. 3, Aulai in medio libabant pocula Bacchi. Idem in octavo, Diues equum,dives pictai vestis &auri. In Graecis vero nominibus quoties huiuscemodi fit apud Latinos diaeresis penultimae syllabae, i pro duplici consonante accipitur, Vt Maia pro μέα, Aiax pro Eadem diphthongus pro e longa ponitur, Ut σκλῆ scaena:& pro a,ut AEsculapius pro Oe ncramocrin quo Latini sequuntur AEoles, qui pro a Proferre solent, dicentes νυνμφα ς pro νυμφαή, dc φ in

diphthongus cum natura longa sit , in me-

14쪽

dia tamen di ctione correpti inuenitur, idque tuc, quando compositae dictionis antecedentis in fine est,sequente vocali.Virg. Eneid I, Stipitibus duris agitur,sudibusve praeustis. Sic Hom.ανι ηοπιδες Idem patitur apud Graecos etiam in fine dictioianis , si sequatur vocalis .Hom. Iliad. α, κρειρων si βασ1λους ori rem

E correpta inuenitur apud Graecos poetas. Eschylus. si τας oiνος et θενοκApud Latinos quoque correpta inuenitur ante vocalem .ut Uirgil. Insulae Ionio in magno.Quomodo & longae vocales apud Latinos corripi solem. Virg. Eneid.s, Infindunt pariter sulcos,totumque dehiscit Conuulsum remis rostrisque tridentibus aequor. Dehiscit prima correpta dixit,cu sit natura longa. Est quando ce diphthongus, per diaeresin prO- fertur in graecis nominibus, d. graecam seruat scripturam: pro o enim & i ponitur, quae tamen lo. cum obtinet duplicis con 'nantis, ut Troia pro ποῖα. In hoc quoque Koles sequuntur Latini, qui diuidentes diphthongum Oi, Giλον pro ita λιν

dicunt. Diphthongo CE aufertur altera vocalis,sequente e longa, more Attico, ut poeta pro mιητὴς, poema pro mίημα. Solet etiam pro Δ, dsphthongo Graeca poni, Ut comoedia,

15쪽

cum pro=quoque habeamus o, &pro i e indiphthongo accipiamus. Hoc tamen ad imitationem Boeotorum solemus facere.

Eu in elongam transit, ut Achilles pro Vlysses prooelianw: quod ostenditur in genitivo Vlysset. Horar. in primo Carminum, Nec cursus duplices per mare Vlyxei. Quin & in v mutatur,ut fugio pro pGγυ.

Ei diphthongo nunc non utimur, sed loco eius in graecis nominibus. e vel i produ has ponimus,& in priore sequimur AEoles , illi enim

dicunt pro ηπιν pro ειπον. Ei diphthongum, quae apud Graecos in multis dictionibus possessivis inuenitur, Latini in ei gam conuertunt, ut pTthagoreus, amν- spondeus, alpheus. Hoc autem facere solent in penultima syllaba, us pura sequente, vel a,vel um, ut Achilleus, δε ιοmax Deio-. Peao - κεῖον gynaeceum. Hanc vero mutationem

ei diphthongi in ri faciunt more Ionico vel Atti- coe illi enim pro ειδεῖν dicunt, ον Pro μαῖον,

pro πλειον.

Ei diphthongum Latini in i mutant, quando ipsam sequitur i,ut νειλος nilus. Est quando Latini in nominibus possessivis ει diphthongum in penultima puram habentibus,

abiectione i,e correptam ponunt ante us,ut hect reus,agenoreustro eoωρειος,eos iωρειος. In quo se

16쪽

quuntur Ionas, qui & ipsi i abiiciunt in huius modi nominibus, si genitivus primitivi non sit par nominativo posscssiui. inare cum alioquin ἀχψεις dicere soleant,oc ηὐειος tamen dicunt, ne si eMεος dicerent, putaretur genitivus primitivi. Quos etiam in hoc imitantes Latini, pro ei diphthongo ς longam ponunt: ut virgilius AEneidos Aa Stirpis Achilleae fastus,&c.

Conanantes sunt reliquae omnes It terae praetervocales:earum aliae mutae sunt, aliae semivocales, aliae liquidae. Quemadmodum vocalium aliae lisae sunt, aliae breues,aliae ancipites : sic etiam in consonantibus quaedam sunt longae, utputa duplices e & Sicut enim longae vocales,sic hae quoque Iongam faciut syllabam. Sunt similiter in consonantibus ancipites,videlicet I & quae modo longam, modo breuem post mutas positae in eadem syllaba faciunt syllabam. His quidam non irrationabiliter adduim & n,quia ipsae quoque communes faciunt syllabas post mutas positae, quod diuersorum confirmatur authoritate tam Graecorum quam Latinorum. Ovid. Metamophos decimo, Piscosamque Gnidon grauidamque Amathun

ta metallis.

Euripides in Phoenissis, Misτ εαξε κἀριθμωδωροαν. D In eisdem,

17쪽

ἀ-λοπιὸ ,δγο καγαδαπευδις ρευον. Apud Graecos inuenitur tamen ni anten posita, nec producens ante se vocalem more mutarum. Callimachus,

Nulla consonas neque apud Graecos, neque apud Latinos duplicari potest , alia consonante subsequente aut antecedente, nisi sit muta ante liquidam,ut supplex, suffragor,sumo, effluo, effringo, φλέμα. Solent Latini & Graeci in compositione dictionum consonantes quasdam hiatus vel euphoniae gratia dictionibus interserere, Ut apparet in prodest,comburo, sicubi, nuncubi,&c. dc in Grae

B. Consenans B, apud Latinos frequenter mutatur in p,antes vel r,in principio syllabae posita,ut labor, lapsus sum, lapsu me scribo, scripsi, scriptum: nubo, nupsi, nuptum:Idque euphoniae causa:cuius ratio apud Graecos quoque obseruantissimos eius seruata in- π φ consonantium script ra,vt κρυ&3,εκρυ μ ,κεκρυ=H :λει ,ελειω,λελέγραι:

Reperiuntur Holes F, digamma pro duplici eonsen anteposuisse, ut re est - δίς. Nos quoque videmur hoc sequi in praeterito persecto& plusquam persecto tertiae &quartae coniuga-- . tionis , in quibus i ante u consonantem posita producitur,eademque subtracta corripitur,ut cum

18쪽

piui cupii,cupiuera cupieram, audii audiui,audi-

ueram audieram.

Inueniuntur etiam Toles pro Vocali correpta

hoc digamma usi,Vt is in m ρτε γάρον.Est enim di- metrum Iambicum , & sic est proserendum F, ut faciat breuem syllabam . Latini hoc ipsum secisse

reperiuntur, & pro cossinante ubvocalem breuem

accepisse, quomodo Horatius sylvae trisyllabum

protulit in Epodo,hoc versu, - nivesque deducunt Iouem, Nunc mare nunc sylvae. Est enim dimetrum iambicum colunctum pe time meri heroicae,quod aliter stare non potest, nisi sylvae trisyllabum accipiatur. Est quando AEoles in metris F,digamma pro nihilo accipiebant, ut

α ρυ ες aes Fειρίμουπ- ζουὶ ωμουσαν FHO. Est enim hexametru heroicu. Apud Latinos quoque hoc idem v inuenitur pro nihilo in metris, &maxime apud vetustiss1mos Comicorur ut Teret in Andria, -sine inuidia laudem inuenias, Et amicos pares. Est enim iambicum trimetru. inod nisi,Sine inui, pro tribracho accipiatur,stare versus non potest. Sciedum tamen, quod hoc ipsum Aoles quidem ubique loco aspirationis ponebant,effugientes spiritus asperitatem: nos autein multis quidem,non tamen in omnibus,illos sequimur:vt cum diei mus vespera, vis,vestis. Hiatus quoque causa solebant illi interponere F digamma, quod ostedunt etiam poetae AEolidae 'qui eo hac ratione usi sunt. Alcman.rit; ημαγχωρ διρον. Et nos quoque hiatus causa interponimus V,loco digam a F: ut Davus,argiuus, pauo,ouumsouis , bouis. Hoc tamen etiam per alias quasdami

19쪽

is DE LITER I s.

consonantes hiatus vel euphoniae causa solet si ri,ut prodest,comburo,sicubi,nuncubi, quod Graeci quoque solent facere κεπ,οὐκε .' F, digamma solet apud AEoles transire in ii, quoties ab e incipit dictio, quae solet aspirari, ut ρήαρ βρου si dicunt: quod digamma non nisi vocali praeponi,& in principio syllabae potest: ideo autem locum quoque transmutauit, quia B, vel digamma post ρ,in eadem syllaba pronunciari nopotest Apud nos quoque est inuenire, quod prou consonante,b ponitur,Coelebs,coelestium vitam ducens,per b scribitur,quod u consonans ante co- sonatem poni non potest.Sicut etiam Bruges antiquissimi dicebant teste Quintiliano, primo Institutionum Oratoriarii Nec mirum, cum b quoque intu couerti inueniam',ut ausero pro absero.

corum,nisi quia paululum a Latinis obliquatur. Proprieque non Latinorum, sed Graecorum est. Vnde est, quod ea Latini non utuntur, nisi in dictionibus Graecis, quibus tanquam Latinis utu tur, Vt Κyrie eleison, ριε

Η, aspiratio.

II litera non est,sed aspirationis nota, qua Graea eorum antiquissimi similiter ut Latini in versa scribebant:nunc autem eam diuiserunt, dextramque eius partem supra literam ponentes, φλ- no. tam habent,quam alii exilem,alii lenem nominat: sinistram autem contrariae aspirationis, AGAG,

quam fiatilem appellant.

20쪽

Aspiratio apud Latinos & Graecos, ante omnes vocales poni potest:post consonantes autem quatuor tantummodo, more antiquo graecorum,uid licet c t p rive habeo, Herennius, hyems,heros,homo, humus, hylas, Chremes, Thraso, Philippus, Pyrrhus. Vocalibus aute ideo extrinsecus ascribitur, ut minimum sonet: consonantibus vero intrinsecus, ut plurimum. Omnis enim litera siue vox plus sonat ipsa sese, cum aspiratio posponitur,quam cum anteponitur:id quod vocalibus a cidens esse videtur. Si enim tollas aspirationem, non idcirco perit vis significationis . Ut si dicam Erennius absque aspiratione, quanuis vitium videar facere, intellectus tamen integer permanet. Consonantibus autem sic cohaeret, vi eiusdem penitus substantiae sit,adeo ut si auferatur,significationis vim prorsus minuat, ut si dica Cremes pro Chremes. Hac ratione considerata, graecorum doctissimi singulas fecerut eas quoque lueras,quiPPe pro th,', pro ph, p,pro ch, c scribentes: nos autem antiquam scripturam seruamus. In Latinis tamen di istionibus nos quoque pro ph coepimus scribere Lut filius,fama, fuga, nisi quod est aliqua in pronunciatione eius literae L differentia cum

sino ph, ut ostendit ipsius palati pulsus, linguae,

labrorum

solebant antiquissimi authores Romanorum literam n,in g mutare,sequente g vel c, euphoniae causa. dicebant enim Agchises,agceps, aggulum, ggens,pro Anchises,anceps,angulus,angens. id que ad imitationem Graecorum, qui ν ante γ