장음표시 사용
41쪽
nexum perspiciens dc earum alias cum aliis , & eum suis actionibus , & cogitationibus libere potest comparare q. 26. . Itaque si mens cerebri impedimento detineatur , ne, quas sibi libuerit, motiones excitet, quoad sibi libuerit, conservet, quando sibi libuerit, revocet, corporis mancipium erit, non domina, nulla ideas revocandi, detinendi, contemplandi, nulla judicandi, nulla ratiocinandi libertate gaudebit. Poterit quidem mens nonnullas ideas abstractas revocare , nonnulla edere judicia , nonnullas perficere ratiocinationes, iis dumtaxat cerebri indigentes motionibus, quae in illaesis fibrillis peragi queunt, ideoque aliqua uti rationis specie At nego, hanc esse liberam illam , integramque rati nem, quam tum naturales leges exigunt, tum divinae, ut
homini actiones imputentur , dc honestatis regulis subjiciantur.
XXXIV. Propositionem utramque veritati consentire, ex quorumdam somnioru in indole ita mihi firmiter persuadeo , ut nihil adhuc mihi cogitanti occurrerit , quo ab ea persuasione abduci potuerim . Quid sit somnus in corpore, quae in somnio corporis conditio & status, jam diximus ζ. y I. . Somnus autem quoad mentem est status ipsius mentis, in quo clarae omnes sensationes omnino ces.sant. Si claris cessantibus sensationibus, phantasmata clara non desint, somno accedit insomnium . In somno status mentis Sc corporis proportionales esse, quo nempe gravior est in corpore instrumentorum motus 8c sensus quies, eo pauciora esse & obscuriora phantasmata , infinitis observati nibus demonstrari posset . Hinc fit , ut in somno profundo rara, vel nulla, in levi frequentia sint somnia . Suos habet gradus somnus in corpore . Quidam homines ita jacent sopore oppressi ac sepulti , ut eos majorum tormentorum strepitu vix excusseris ; quidam vero , quos λ- Innambulos appellamus, ita moventur , Sc sentiunt, ut a vigilantibus vix sejunxeris . Quum it 8c loquentes audiant,
S interrogantibus respondeant, & omnes fere musculoS vinluntarios agitent, nescio, an aliorum nervorum , praeterquam Opticorum , fibrae in illorum cerebro languescant octorpeant. Dormiunt tamen. Non rara vero θc recentiora ,
42쪽
somnambulorum exempla δ efficiunt , ut vetustioribus η fidem non abrogemus. Quemadmodum autem concinni illi motus membrorum & expediti a corporis mechanismo non
fiunt , sed ab animae nutu q. I 8. ; ita & perceptiones,
motuum voluntariorium duces & comites sq. I . . Neque solum ex animae imperio, sed etiam ex ratione tum motus, tum perceptiones gigni, convincimur, quod somniantium nonnulli mentis omnes facultates aptissime exerceant, judicent nimirum, ratiocinentur. Rationis enim solummodo est , rite carmina condere , quod Sennerti 3 λ-mnambulo, subtiliora Philosophiae capita ex clistinetis notionibus demonstrare , quod somnianti molfio pluries contigit , ut idem ipse testatur ' . Quis autem virtuti det, vel vitio somniantium gesta, quod honestatis legibus vel consentanea , vel adversa videantur Z Aliud ergo est ratione suti , aliud est ratione libere uti et alterum stare potest, etiamsi aliqua medullae cerebri pars impedimento detineatur : alterum , nisi tota medulla. expedita fuerit , ut mens omnes omnino idearum provincias ad libitum lustrare queat q.6.), stare non potest. XXXV. Causa vero, qua mens in delirio, quod ebrietatem morbosque acutos consequi solet , sibi non constet, obvia magis est & conspicua . Excitata in cerebro certa motione , certa suboritur in mente perceptio sq. IS. . Perceptionem hanc impedire non potest mens, nisi perceptionem aliam clariorem, & vividiorem substituat sq. t 6.); ideoque motionem in cerebro, priori illa validiorem , excitet , quum sint perceptiones cerebri motionibus proportionales sq. 2o. . Porro vis mentis ad cerebri motiones gignendas definita certis limitibus est ; quumque sensationes phantasmatis ad nutum animae revocatis clariores esse soleant; intelligimus, ad movendum cerebrum plus virium esse in corporibus sensoria nostra assicientibus , quam in
mente sq. I9.) . Quam ob rem si vel meningum inflam
x Vid. Hildan. Cent. a. obser Vat. 84. 8 I. sennert. Medie. Praei.
43쪽
matione , vel acri fluido cerebrum irritante , vel epoti vini vi , vel alia simili causa spiritus animales motu valliado, & incomposito cieantur; mens ad contra nitendum ne quaquam valens, eas ideas , quae inordinatis illis motio nibus assixae sunt , contemplari, & compoΠere adigetur, ac praepotente spirituum impetu abducta humano capitieeroicem junget equinam, serpentel ovibur geminabit, mgribus a nos. XXXVI. Delirant alii voluntate potius , quam morbi alicujus oppressione , quatenus nempe aut tristitia , aut alio quovis molesto animi affectu occupati, in unam pertinaciter cogitationem mentis obtutum defigunt: multa animo versant , & ad eam unam reserunt omnia . Hinc diuturnam illam idea in reliquis omnibus vividiorem essiciunt β.2o. , cum aliis ideis , a quibus illa toto abest caelo, conjungunt, & mens denique, idearum claritate & familiari connexione decepta, errori praebet assensum. Damocles ille Hippocraticus caecum se , & omnibus rebus impa-
ret , accedentes magnis arcebat clamoribus φ . Ditissimum hominem de paupertatis angustiis conquerentem , aliun is homicidii sibi crimen inurentem mepserus CommCmΟ-rat 3 . Insignis quidam Parisiensis causidicus urinam consulto continebat veritus, ne, si exprimeret , vastissiman urbem submergeret, teste Boerhaavio A; qui, clarissimum quoque Virum pro certo habentem stramineis cruribus suum fulciri corpus se vidisse, resert. Ejusmodi amentes, si peculiarem illum excipias errorem, praeterea sani, suique scompotes esse solent . In his nec cerebri medullam , nec .spirituum animalium puritatem ullo moclo laesam putaverim ; sed id solum inesse vitii , quod motionem erroris
ideae amxam jam nimis vividam , nimis expeditam , ac fere necessariam consuetudine effecerint ; eo fere modo, quo palpebrarum demissionem , tremorem , ni stationem ad quodvis corpus repente ante oculos agitatum necessar
44쪽
riam tandem ex consuetudine facimus , quamvis ad motus voluntarios phrtineat. Dico ad motus voluntarios pertineat; nam recenter nati infantes , si manum prope eorum oculos agitaveris , non nictant palpebris adhuc periculorum ignari. Re ipsa hoc amentium genus nullo medicinae prae
sidio sanari potest; sed potius ad sanam mentem redit, si
aliis objectis propositis a molestae ideae contemplatione avocetur, vel vehementiori motione strat agemate aliquo excitata in sensoriis percellatur, ut mens clarae perceptioni, sed fallaci, clariorem veramque opponens , errorem tan
dem agnoscat, & ad se redeat ). Id sane, spirituum in
dolem nondum vitiatam , & medullam cerebri illaesam adhuc servari, argumento est . Atque idcirco illorum acti nes, si eas dumtaxat excipias, in quibus iam ex necessitate, tametsi ex voluntate primum, delirant, ex libera ratione procedunt, & honestatis legibus subjiciuntur. In horum amentium classem eos quoque homines plus aequo re
ligiosos, seu superstitiosos, qui vulgo scrupolosi nuncupan
tur, jure reserimus. Quis enim eos in humanis actibus ad legum normam iudicandIs quandoque delirare, negaverit Z Spirituum tamen animalium indolem , & ipsam medullae substantiam, si longiore tempore hoc delirio conflictentur homi
licius sanari, monet Boerhaavius. De eo, quem priori loco ex eius testimois nio mox memoravimus, factum sic narrat is Retinuit lotium certo peri ,, turus, nisi medici dolum invenis.,, sent . Iusserunt exclamari, ingensis incendium ortum esse , nullam inis humano auxilio spem superesse . I l. D le , ut populum servaret, minxitis uncias urinae tres , quatuorve, &,, simul errorem deposuit. De secundo autem is Pertinax ille, inquit, parcensque straminibus nα,, lebat inniti fulcris fragilissimis, nes, collisis festucis collaberetur. Tanis ,, dem amici instantissimis precibus,, ita fatigant hominena, ut pedes muri niret ocreis firmissimis , ne forte is frangerentur, tutusque hoc praesiis dio in carpento rus peteret laxan ,, di animi causa . In ipsa via duo stu. ,, diosi larvati dispositi erant, qui ab ,, uno latere rhedae adsilirent strictis ,, gladiis , & latronum habitu , alte- rum vero vehiculi latus liberum D relinquerent. Noster oblitus stra. ,, mineorum crurum praeceps se in ,, fugam dedit valido saltu , & eois ipso temporis momento sanatus est; M atque ab eo tempore millies deinis ploravit imbecillitatem scientiarum is humanarum , quum videnti sibi L,, S tangenti aeque certo constitisset,
,, crura straminea esse , ac nunc coninti staret, eadem vera crura esse . .
45쪽
o homines, vitiari etiam posse, fatendum est. In maniacis revera cerebri vasa multo atroque sanguine inserta non infrequenter reperiuntur, sicuti penes Halterum Bonnetus testatur . Tunc vero delirium , & mentis aberratio , non ad aliquarum dumtaxat , sed ad omnium idearum orbem extenditur , & quacumque rationis specie hominem spo
XXXVII. Ceterum dum mentem dicimus delirare, cavendum est, ne in mentem ipsam refundamus delirium, quod nonnisi vitiato corporis mechanismo debet adscribi. Tunc solum anima deliraret, cum integro cerebro & organis omnibus, commercii inversae leges animi labe conspicerentur , & motionibus cerebri perceptiones harmonicae non responderent. At vero, quod tamquam praesentia interdum concipiat , quae quam longissimae absunt, quod conjuncta sejungat, se juncta copulet, quod dulce faciat amarum, amarum dulce, dum cerebri hoc exigit , & organorum conditio, in laude potius, & commendatione poni debet, quam dedecore mentis & crimine; quandoquidem ut in sua substantia incorruptibilis est , ita R in suo foedere per De uintancito cum corpore sese fidissimam praebet, & immutabilem . Quapropter si hominum respublica existeret , in quorum singulis eadem essent organorum vel cerebri vitia,& constanti pariter lege vitia illa conservarentur , aliis ipsis rerum ordo videretur, alia foret perceptionum series, alia denique ratio q. yo.); nec eos idcirco quisquam jure diceret delirare. Licet ambobus oculis , ut aliquo utamur exemplo, objectorum imagines excipiantur, mens nihilominus non nisi unicum & simpledi intuetur objectum, quod axes optici in unum horopteris punishum concurrant, indeque ima go in utroque oculo initis, & similiter posita depingatur. Itaque si ejus reipublicae homines oculorum strabismo laborarent , ut axes opticos nequaquam ad unum punctum dirigerent ; non solum obiecta omnia geminata conspicCrent, sed etiam magnitudinum & distantiarum alias perciperent relationes, aliasque identitatis , & unitatis notiones