Tractatus de iurisdictione, atque imperio, Hieronymi Muscorni I.C. Cyprii. In quo variae quaestiones dilucidissimè disputantur, veroque sensu illustrantur

201쪽

TRACTAT Vspossint. Iustinianus tandem; quo tutoris dati nem faciliorem redderet, sanciuit, ut, si pupillorum facultates quingsntos excedant aureos, a praefecto urbis, vel a Praetore, ut prius quoq; con stitutum erat: sin verό usque ad quingentos solidos valeant, a ciuitatum defensoribus una cum Antistite tutores dari possint, ut claris me dicitur in d. g.no autem. . Ex his itaque illud perspicuit esse volumus, i tutoris 'dationem magistratibus,vel , lege,vela Principe nominatim semper concessam fuis se: atq; ideo si maioribus, mixti imperij, sin vero minoribus speciatim cocederetur magistr . . tib sinplicis dicebatur esse iurisdictionis. At i que hoc nimirum illud est,quod Paulus scribi in d.l. muto. tutoris dationem, neque Imperii,

ireque iurisdictioris esse,sed illi soli compete-

. re, cui nominatim concessa est: quorum verbo, d. rumisensus an ille, quem ego viderim,exco-

. gi: atus hic mihi videtur esse: ius dandi tutores, neque mixti imperii, neq; iurisdictionis sinpli- este dici debet: quia quandoque imperii,quan- doq; verb iurisdictionis poterat esse,prout diauersis magistratibus nominatim concederetur. Ex his colligo, potestatem dandi tutores iu- re magistratus non competere, neque propterea

demandari posse, quia magistratibus speciatim da a videtur ege. Quod si quis obijciat l. i.isdetutorib. in quacum dicatur,Proconsulis legatii tutores dare posse, necesse videtur esse, ut liu

iuscemodi potestas ex iurisdictione sibi deman

: data competere dicatur.

Huic respondemus, legatos hanc possidere pullioritate noa ex simplici delegatione,sed ex

orati

202쪽

on ivn Is DICTIONE. oratione diui Marci, quae nominatim iiis dani si tutores eis tribuit:vt clarissime colligitur ex d. l.i. Illud praeterea obi j ciet aliquis,quod cum in , principio Institutionum de Attil.tutor. licatur magistratus iussu Praesidum tutores dare posse, videtur proculdub io dicendum,potestatE hanc

a praesidibus delegari potuisse. Sed responderi potest cum sylvestro Aldobrand. in d g.sed hoc

iure. Magistratus municipales non simpliciter ex iussu Praesidum tutores creasse, sed quia I ge, vel constitutione aliqua sancitum erat, ut iapsi iussu Praesidum tutores darent.

In quinto mixti imperij gradu, qui minor

dicitur,ponit Bart.ea, quae officio iudicis nobili expediuntur, atque summaria tantum requirere dicuntur cognitionem, & propterea demadari non prohibentur. d. l.cognitio.g. ut bonorum, fide offetus.Sed quoniam hoc in gradu nihil mihi videtur animaduersione dignum reum

omnia,quae hic a Bariolo connumerantur, omnino pendere videantur ex sensu d. l. cognitio. que superius pluribus discutamus: quare melius est, ut ad ultimum huius imperij gradu a cedamus,in quo ponuntur ea, quae officio iudicis nobili sine ulla causae cognitione expediuntur: exemplum potest esse in auctoritate, quae non solum manumissioni,sed emancipationi e tiam interponi solet,omnibus enim videtur copetere magistratibus, ut voluit Accursus in g. nulla. Nouel. Is.Ex quo illud simul perspicuum esse potest,eam demandari licitum esse: ut Mdunt omnes in l.r. T de offic. eius. Ex his communiter iuris interpretes duo concludunt: quorum primum est:Manumissionem sine causet co-L 1 gnitione

203쪽

iro TRACTAT'sgnitione fieri posse: id autem verum esse inteuligimus: quando a maiore viginti quinque an

nis fieret: nam explorati iuris estimanumissionem, quae a minore procedit, summam causae cognitionem desiderare. f.eadem. Instit.tit.quia bus ex caus. manum.non licet. Alterum verbest: auctoritatem, quae in ipsis manumissonibus: adhiberi solet: mandari posse,cum iure magistratus competere dicatur, bargumento eorum,quae notant Doct.inl.i. fodecostac.eius. Sed hic diligenter ahimaduertendum est : Da , Fulgosius in l. i.C.deo T. eius. contrariam vid tur tenere sententiam, cui etiam assensi sunt recent iores interpretes, qui nouiter citant I.yltu C.de vend. liberi. in qua dicitur, eos solum auctoritatem manumissionibus interponere pos se,quibus hoc ius lege competit,ex quibus pla- nissinae constat huius in i auctori ratem aliis rcommittendam non esse:cum ea,quae lege competere dicantur,delegari prohibeantur,d. i. r.

Sed perlegi totam illam legem, neque potui unquam inuenire verbum illud, lege, quod isti perpendunt, in haec enim verba s ibit imper . or. Apud concilium nostrum, vel apud Conso des, Praetores,Praesules,Praesides,Magistratusve earum ciuitatum,quibus huiusmodi ius est, adi , pisci potest patronorum iudicio sedula seruutus libertatem. Quae pi Oseetb verba si accuratius considerentur : perspicuum erit huiusmodi lauctoritate omnibus magistratibus permissan fuisse:cum enim Imperator primum de ρdmini λstratoribus fecisset mentionem: subijcit dein-d Magistratusve, ut nobis ostenderet potesta-

us a

204쪽

DA IvRIs DICTIONEQ IIItem hanc non solum maioribus, sed minoribui etiam magistratibus concessam esse. Postrem b in eandem sententiam citatur l.r. U.de offetus.in qua dicitur,c5silium,quod manumissionis gratia fieri solet,ab eo,cui iurisdi ctio mandata sit,exerceri non posse. Sed respondemus,legem illam intelligenda esse de manumissione, quae per consilium dari solet: hanc enim fatemur Praetori,atque Praesidi tantum commissam esse: ut scite tradit ilico philus in g.eadem.Institutionum titui. Quib.ex Causmaior. manum. non Ex his simul illud perspicuum esse potest, de hac ipsa manumissione loqui Imperatorem ind.l.fin.quae Vecentioribus affertur.

Quapropter verior mihi videtur opinio comunis,quae mihi videtur planissime probari αNouell. tr. in qua dicitur, testamenta, donati nes,&omne denique, quod proprie ad ius m' 'numentorum pertinet apud Praesidesinsinuari posse cum itaque manumissio non solum libertatis donatio.g. seruus autem. Instit.de haeredib instit. l. fi .in prin. C.detessimanum.& tot. titu de manum. vind. sed monumentum etiam dica tur. l. i. g. Pen. C.de commvn.ser.manum. sequi

necesse est: ut apud ipsos etiam ciuitatu defensores concedi possit: Quae cum ita sint,quis non videt,eam demandari non posse,argum.eorum, quae tradunt Dd. in d. l. i. His absolutis consequens est, ut quod postremo loco proposuimus, breuiter praestemus. Quaeritur itaque i nunquid mixtum imperium regulariter demandari possit. In hac difficulta. te communiter iuris interpretes tenent, ,qης

mixti

205쪽

Πα TRACTAT vs mixti sunt imperij, alijs committi non posse.

Nouentur autem potissimum l. 2. C. de pedan.

iudi c. in qua,cum dixisset Imperator, Praeside his in cati sis,quas cum cognoscere non possent, Pedaneos dabant iudices: notionis suae examen adhibere necesse esse: ita tamen, ut, s propter

occupationes publicas omnia huiusmodi negotia non potuerint cognoscere: iudices dandi potestatem habere, subiungit deinde, id non ita accipiendum esse, ut etiam his in causis, in quibus ex officio suo cognoscere solebant, dan di iudices licentia permissa credaturi quibus ex verbis claris sine videtur constare, mixtum ipsum imperiudhm-ndari non posse:cum ex prae scis officio cognosci dicatur.' Sed hoc argumentum concluderet, si mi tum imperium a Principe specialiter Praesidi isomna illium esset,lunc enim non ex alio, sed ex eius officio c'gnosci diceretur: sed ut lex illa planius tute ligatur, illud obiter admonEduna, est:p edaneos iudices no dici iudices a magistra

ludatos, ut omnes fere interpretantur : nam titulorum dispositio,quae huiusmodi est,ut hunc. de Pedaneis iudicibus titulum , sequatur alius: .

Qui pro sua iurisdictione iudices dare, darive

possunt, refragatur: sed Pedaneos iudices eos esse existimo, quibus mandata,vel delegatastiurisdictio. od significasse nobis videtur Vlpi-ynus in l. a. in ne quis eum. cum dixit, si quis ad

Pedaneum iudicem vocatum eximat,poena hi 'ius edicti cessibit:& Paulus etiam in l. si quis M. liquid.e de poen. cum inquit:iudices Pedaneos .s yecunia corrupti dicantur, plerunq; a Praeta de, ut ψ piria submouendoa eue, per Pedaneos enim

206쪽

DE IVRIsDICτION n. in iudices mihi videntur haud dubie eos intellexisse,qui ex iurisdictione sibi mandata caii isas audiunt. .

Postremo, ut huic tractatui finem imponti .mus,in eandem sententia adducitur l. nec qui quam,g. ubi decretum,fide olf procons& l.omnia,ffide reg. ivr.in quibus dicitur, omnia, quae causae cognitionem requi rere videntur, per libellunt expediri non posse, quorum verborum ex omnium fere sententia hic videtur esse sensus : ut omnia, quae causaeωgnitioneni desiderant,demandari prohibeantur. Omissis ei quae alij fusius dicunt, animaduertendum est,omnes,qui per libellum deleg tionem intelligunt,t multum delirare, atq; im i pudentissime Latinam orationem corrumpere, ne longior videar ex sententia doctissimorii virorum, ita locum illum interpretor: ut omnia, quaecunq; causae cognitionem desiderant, perbrevem, atque summariam facti narratione

libello supplici factam expediri non possunt:

quia causas ipsas probari necesse est. Hunc esse verum sensum l. nec qui quam', clarissimὸ probo Lexcusare. fide excusat.tutor. in qua scribit Vlpianus, tutores per libellos excusari no ponis: quasi dicat, excusationem tutorum non esse per libellos supplices faciendam, sed omni ex parte probadam,l. scire oportet. g.sufficit.ffeo. Quod etiam luce clarius firmari mihi videtur l. minorum. C. de praed. & alijs rebus minor. in qua dicitur, venditionem praediorum minoris oblato libello Praesidi, per procuratorem fieri non posse:per libellum autem, simplicem, atq; breuem venditionis causam intelligere necesse

207쪽

i TRACT. DE DRIs D. esse, aperte nobis ind;cant Imperatoris verba, quae proxime sequuntur: subijcit enim, ea rem aliter confici recte non posse: nis apud acta causis probatis, quae venditioni necessitatem inferunt,decretum soleniter interponatur.Ex quibus liquido constat, Imperatorem per iliave ba,oblato libello, significare nobis voluistς,v ditionis causam probatam non fuisse. Cum itaq; communis opinionis argumenta facile euerti possint:cotrariam existimo veri rem esse sentendam: quam etiam sequitur Alc. lib. 2. Paradox.ca.Mouet autem me ut ita senti- iam ii l. cognitio.f.Vt bonorunti quae mihi videtur apertissime probare, mixtum ipsum imperium demandari posse.Excipio aute ab hac sevientia causas illas, quae speciatim alicui comis-- snt,argum. eorum, quae tradunt Dd.in d. I. . Ex hisconcludimus, ' causae cognitionem,' quae propter venditionem praediorum minoris hiberi let,demandari non posse, etia si mixti imperii dicatur esse:cuius rei facilis,in pro-l tuo; ratio assignari potest, quia id iure speciali constitutum esse videtur,ne pupilloru bona ma' Iὸ distrahantur,l.1. C. de praed.&aliJs Ieb. min. , sine decret. alien. Ex his etiam illud perspicuu Hs esse potest, ' decretum, quod in alimentorum transactione requiritur,nulla alia de causa com

mitti

princ. s. de transact. in qua dicitur alimentorutransactionem non aliter validam esse, quam auctore Praetore facta sit.

non oportere,nisi quia Praetoribus nomi- i illud tributum esse videtur. I cum ' , in ' .