Tractatus de iurisdictione, atque imperio, Hieronymi Muscorni I.C. Cyprii. In quo variae quaestiones dilucidissimè disputantur, veroque sensu illustrantur

191쪽

esse,alio argumetito probo: nam si curae bellicae essent in causa,vt ea, quae mixti dicuntur esse imperil,legatis suis Psoconsul mandare posset, illud quidem sequerular: Praetorem cum in eo locum habere non videatur haec ratio huius modi non retinere facultatem , arg. l. illud.ffaeleg. Aquiliam. quod aperte falsum est, s. l. s.

damus.

Equidem omittendo multa, quae alij dicunt: censeo aliter huic difficultati respondendum esse: sed vires planior fiat, altius orationem re-is3 petam. Sciendum ' itaque est; non paruam essedisserentiam inter mandare iurisditi ionem, &dare iudicem: nam iudex datus non potest regulariter ad omnia, quae ad illam causam pertinere videntur se immiscere. Antiquitus enim sub certa verborum formula dabatur: a qua ipse recedere non poterat, cuiu antiquae solennitatis preclarum habemus exemplum in frumcntaria' Ciceronis contra Verrem oratione, cum dixit.. Xenonis Meneni nobilis finii hominis fundus erat colono locatus. Colonus , quest Decumanorum iniurias ferre non poterar, ex agro . . profugerat.Verres in Xenonem iudicium dabat illud suum damnatorium de iugero possessi . ne. Xenon ad se pertinere negabat, fundum eIo icatum es edicebat, dabat iste iudicium: sipat rei iugera fundi esse plura, quam Colonus esset professus,tum Xenon damnaretur. Hoc ipsum etiam in oratione pro Cecinna clarissime nobis ostendit. inando vero mandatur iurisdictio, aut in omnibus causis, aut in una tantum specie uniuersa madari potest, i. foret. l. Praetor. sede iurisdict.om. iud.quo fit,vi,si a iudice datoi appel-

192쪽

αbpelletur ad eum,qui dedit iudicem, proponi debeat appellatio : sin vero abeo, cui iurisdi elio mandata est, appellandum sit, non ad eunt, qui madauerit, cum nihil sibi reseruaueri 6 sed ad Principem, siue Pr feeium interponi debeat i prouocatio, l. r. s.ab eo. ii qui, & a quo appellet. Ex his illud perspicularii esse volumus,eum,qui mandatam habet iurisdictione,non solum init - tere inpos sessionem, sed iudicem etiam i dare posse, i. cum Praetor. sede iudic.Quod si quis ob ijciat l. eum qui . sede iurisdiet. omia. ud. in qua

scribit Vlpianus eum,qui iudicare iubet, magi- stratum esse oportet. is sciat maioris es se impe- drij iudicare iubere, quam iudices dare,unde fit, ut magistratus iudices, quos dederint,iubere iudicare possint. Q i vero mandatam habent iurisdictione naitigatoribus iudicem dare, versi

ipsis ut iudicent, iubere non possunt. Hoc esse veru luce clarius probo d. l.cum Praetor. in qua cum Paulus de praetore loquitur, quem magistratum esse constat, eum iudicare iubere osten 'dit:cii in veris subiecit,eum cui mandata est iurisdictio iudicerii dare posse, hon ipsum iudicare iubere adiecit. Est praeterea diligenter rnimaduertendum. f., t possessio. cum vers. 1mperatores.' inninh contu grndum esse ut Antonius Augustinus Emendationum lib. i. cap. 9.di serte nobis ostendit. His ita constitutis, reliquum est, ut quid ego sentiam. breuiter exponam: equidem existimo regulam hanc consi tuendam esse: ea quae sunt imixti magis tamen i mperi j, quam iurisdictio- issnis, magistratibus municipalibus copetere non

posse, & ideo neqreis mittere in possessionem,

193쪽

i. o TRACTA et v sneque in integrum restituere, neque bona res

seruadae causa iubere possidere licitum est, haec tribuant ius,siue plenissimam, siue lanam riam requirat cognitionem, siue ex primo, siue ex secundo fiant decreto: & ratio est, quia haec

magis videntur esse imperi j. quam iurisdictionis,& hanc puto esse sententiam d.l. ea quae., Hanc vero regulam intelligo locum non habere, quado ipsis magistratibus municipalibus mandata esset iurisdictio : tunc enim arbitror eos posse, & mittere in possessionem, atque in integrum restituere, & reliqua tadem, quae ipse. quoq; mandans non prohibetur,facere:id enim non ex magistratus, sed ex iurisdietionispotius mandatae vi prouenire dicitur, atq; hoc nimiruillud est , quod Martianus scribit in ii. I.cognitio. cam dixit:cum propriam iurisdietionem legatis tuis dederis,consequens est, ut etiam de si spectis tutoribus cognoscere possint. quorum verborum hic mihi rensus esse videtur,ut mat data iurisdictione,necessario sequatur, non s

idni bonorii possessionem dari, sed in possessio

item etiam legatorum seruadorum causa mitti pos e. Huc esse verum sensum g.ut bonorum.

hac ratione probo, nam nihil est aliud iurisductio,itis iurisdicendi licentia,in qua & decreta& bonorum possessiones,dationesq, contine; tur, ut Tullius in oratione contra Verrem, quae 'est de prstura urbana scite nobis ostεdit.Quod

cum ita sit consequi illud necesse est, quod in db dixi:Magistratus municipales, quibus iurisidi io mandata sit, omnia, quae magis imperij sunt, quam iurisdictionis proculdubio facerepos e. Quod si quis nostram hanc refellere seritentiam

194쪽

Da IvRIs DICTION T. Is tentiani l ideo velit,quod Vlpianus in l. dies.s. si intra. ff.de sanan. infeci. dicere videtur, Magistratus naunicipales cautionem,&ex primo decreto possessionem tantum habere posse. Huic facile respondemus, hoc ideo esse,quia Praetor non totam suam iurisdictionem, sed duas illastatum res eis iniungere voluit: etera verb suae iurisdietioni reseruauit,ut apertissime dicit eo in loco Iurisconsultus. In quarto mixti imperi j gradu enumerat Bari

causas omnes, quael plenam requirut causae cognitione,nu l la adhibita reali, vel ersonali ut

dicunt nostri)coercitione. In quo quidem Ποῦ, du unum latum mihi videtur potissimu examinandu esse: N liquid tutoris datio mixti dicatur. esse imperij. a in re tres interpretum reperio fuisse sentetias, quarum prima est Accursib& omnium sere interpretum in l. muto.f.tut ris datio. Ude tutel. qui dicunt, ius dandi tui res, mixti esse imperij. Nituntur autem potis Gnaum hoc aryumento.

Quae iudicis officio nobili expediuntur, priuatamque respiciunt utilitatem, mixti dicuntur esse imperij, ut ex eius desinitione claris ita

me colligi potest, sed tutoris datio non solum officio iudicis nobili versatur, sed ad priuatuetiam commodum pertinere videtur, ergo huius imperi j necesse est esse. Sed hoc argumetum facile solui potest, quia

tutoris datio non solum nobili, sed officio etiaiudicis mercenario commode expediri polin, l. iii Eandi. isde tutorib.&curatori b.in quadseditu agistratus municipales, quippe qui iurisdiuionem tantum retinere dicuntur, tui L res

195쪽

res dare posse. Secundb citatur l.neque mandante. detii 'torib.&curatorib. in qua scribit Caius, nequς mandante praeside alius tutorem dare poterit: Quibus perspicuum videtur esse,iutoris dati . nem domandari non posse, &propterea mixti dicetiar imperi j. Sed respondemus negationem illam,neque, iues non ad Verbum poterit, sod i ad verbum potia

iis mandante referendam esse, ut sensuri sit, neminem Praeside non mandante, tutorem

Tertib adducitur l. muto. g.tutoris datio.sede tutel. in qua dicitur. tutoris dationem, neque

imperi j, neque iurisdictionis esse: cum itaque. imperii appellatione merum ipsum imperium . intelligere necesse sit, quia verba in potiori Ggnificatione accipi semper debet,l. i. s. si in per petuum .s . si ager vecti g. vel emphyt. petat.concludendum haud dubie videtur, mixti eam esse imperii, sed facile tolli notest, quia cum imperium . dicatur esse genus has duas species proprie c6- ' prehendens meru & mixtum imperium, neces-i66 se videtur esse, ut eius appellatione t utrunque intelligamus, arg. l. .ffideleg r. praestan. Neque a huic solutioi aduersatur,quod vulgb traditur: verbi inpotentiori significatione accipie da es se,quia regulam illam locum habere eo solo ca,' . su intelligamus, quo species ces intelligi non

videntur,ut superius ex mente Decij diximus. Quarto affertur g. nos autem. Instit. tit de At- i. tilian. tutpr.in quo dicitur, defensores uitatu acu eiusde ciuitatis religiosissimo antistite

196쪽

DA IVRIs DICTIONE. tutores creare posse, ex quibus illud perspicuufit,tutoris dationem delegari non posse, &per consequens mixti debere esse imperii.

orianus in commentario l.I. ff. de offic. eius dic.respondet,noue interpretados.nos autem. 'si quidem nulla sibi videtur ciuitatum defensoribus adhiberi necessitas,ut una cum Antistite tutores dare debeant, sed in eorum potius arbitrio id remitti videtur. Hoc tesse verum probat ipse perpendendo verbum illud, valeant, cuius haec dicitur esse natura, ut, si affirmando proferatur, non necem talem, sed liberam potius significare dicatur voluntatem, ut eleganter tradit Bart. in l. Gallus. ffide liber.& post huil. nec quicquam. V. de iudic. & l. i. C.quomod.di quando iud. Tametsi haec solutio plerisq; optima vide tur,mihi tamen non satisfacit: illud enim verbum, valeat, noud ciuitatum defensores, quia Iustiniani sententia impudentissime corrumperetur, se ad facultates pupilli haud dubi

referendum osse censeo, quod cuiuis perspicuufiet, si Imperatoris verba in medium afferamus, quae haec ipsa sunt: si se ultates pupilli, vel adulti usque ad quingentos solidos valeant, &hic punctum inseri debet: Defensores ciuitatu una cum eiusdem ciuitatis religiosissimo Antiastite tutore, vel curatores creare, in quibus apparet sententiam dici posse nullam: si verbum illud valeat ad defensores referri dicam'. Quapropter ego aliter respondeo non esse verum, quod ex illo textu coldigitu r, tutoris dationem de madari non posse: illud tame confitemur,d legatum cum Antistitis authoritate tutore dare

197쪽

1δὴ TRACTAT vs oportere. Praeterea longe a veritate alienu eciputo, quod isti tanquam verissimum ponupi: Mixtum ipsum imperium delegari no posse, veluce clarius mox demqnstrabimus. Postremo in eandem sententiam adducitur qua'do. ff. de magistratib.conuen.&l.3iuus Marcus. U. de tutorib. & curatoribi dat. ab ,

his In quibus scribit Vlpianus, Magistratus mu nicipales arbitrium dandi tutores sibi vendic reno debere, quod nulla alia ratione videtur constitutum esse: nisi,quia huiuscemodi facul- :t s m ixti dicitur esse imperij, argum.l.ea quae. Lad munici p. t e sed facile respondemus,legem illam intelsi gendam esse, quando tutores non sub magistra- tuum municipalium,sed prς sidum iurisdictione reperirentur, tunc enim magistratus ipsi ad Praesides proculdubib recurrere debent, arg.L 1.sside tutorib.&curatorib. . . : Cum ita ommunis opinionis argumenta

i dis oluta sint,conseqq s est, yt secunda ingre- , ediamur opinionem, quae fuit oriani ind. s. r. . quippe qui existimat tutoris dationem simpli- f. cis es se iurisdictionis: mouetur autem potissi-

in sim l. lys dandi. sede tutorib. & curatorib. &. 'l s.f. si'mater. r. sfad Senatusconsaertyl. quibus' in locis dicitur ius creadi tutores omnibus magistratibus municipalisus datum es P. Vnde il- lud perspicuum est huiuscemodi aut horitatem in gistratibus,tanquam ius proprium, concessam fuisse:quia verbuillud dare,dominij trans ' ilationem denotare manifestum est ex g. Sic ita' hque, Institui. titu.de actionib. cum itaquhmagi- stratus ipsi municipales ea tantum, quae sinpiu

198쪽

Dg IvRIs DICTIONE. rescis sunt iurisdictionis iure proprio retinere di . Cantur,cosequens est, ut ius disdi tutores,eiusdem iurisdictionis dicamus esse. . Sed hoc argumentum confunditur exl. I. g. Magistratibus. q. de magistratib. conueniend. des. Sed hoc iure. Institutionum titulo de Attil. tutor.in quibus apertissime dicitur, Magistra, tus municipales non aliter d re posse tutores, quam iussu Praesidum .Quod tueris obijcitur de 163 verbo dare: respondemus,dominij translatione eo solo casu illud significare, quo in prima persona profertur, ut diserte tradit Iasini.cum G lio.nu. r. ff.delegat.1.& Barto. in I. si ita legatum .

Postrem 6 pro hac eadem sententia adduciatur l.ubi absunt. V. de tutorib. &curatori b. in qua perspicue scribit Paulus,Decuriones, quando absunt ij, qui tutores dare postant, dare iuberi oportere tutores. Ex quibus cum planissi- me colligatur,potestatem creandi tutores demandari posse,necesse est, ut simplicis iurisdiactionis dicatur esse. Sed facile respondemus, non valere argi mentum ut superitis etiam diximus causa haec demandatur, ergo simplicis videtur esse iuris- dictionis, cum mixtum uoque imperium re-

gulariter delegari possit. f.

Haec sunt praecipua argumenta,quae pro Orta ni sententia afferri possunt: Nunc tertiam bre- uiter perpendamus sententiam, quae fuit Beu Iarmati in I.1. ff.de offic. eius. in qua scribit,ius dandi tutores, neque meri, neque mixti impe-

rij,neque etiam iurisdictionis dici posse, cum

ςnim omnes confiteatur, tutoris datapnem,n

L 3 que '

199쪽

,ss TRACTAT usque meri imperij, neque iurisdictionis eci, d. I.

muto. consequens etiam videtur esse, ut mixti imperii non dicatur: propterea quod mixtu diacitur illud, quod ex mero imperio, atque simplici iurisdiesione conficitur ut tradui omnesin d. l. imperium. Praeterea hoc ipsum comprobat alia ratione: na si potestas dandi tutores mixti diceretur esse imperij, frustra videretur huiuscemodi facultas tum Praesidi, tum etiam Proconsuli corcessa: quippe cum ipsi iure proprio possidere diacantur, quae mixti sunt imperij .praeses. s. de ora. praesid. i. & ideo. ff. de offi.procon csed ii c Bellarmati solutio mihi videtur nullius esse momenti, cum animus non quiescat, sed adhuc qu rat,cuiusnam ergo dicatur esse naturae hiam tutoris datio3 Quae vero ipse adducit plane aliena sunt. Ad primumenim respondenius, quod etsi imperium & iurisdictio etiam ipsa coniunctim , & quodammodis pex concursum ad constituendam mixti naturam veniant, non tamen eius appellatione utrunque disiunctim,atqueseparatim coprehendi necessum est, cum inter sedistinctae, atque omninis separatae dicetuatur esse species. Quod vero secundo loco essertur,facile tollitur: si dicamus fauore pupil. lorum introductum esse, ut tutoris datio sine speciali mandato neque Praesidi neque Proco sili copetere dicatur, ut nobis significetur maxima quidem cum diligentia honestissimos viros eligendos esse semper, quorum fidei respupi l xii committi possint, ne male adni inistrari

videantur.

Hae sunt praecipuae opiniones, quae ab in te

200쪽

Da IVRIs DICTIONE heretibus afferuntur, quae cum omnes pharibus . a me confutatae sint: Reliquum modo est, ut, quid ipse in hac perdifficili contio uersa se

tiam,breuiter exponam. In noua iraque sum o- :Pinione, arbitror enim totum contrarium illi .us,quod Bellarmatus tenet, verius esse: ipsς hi Inim existimatius dandi tutores,'eque imper j, neque iurisdictionis esse. o vero non dubito, quin & iri perij, & iurisdictionis dicatur. Sed a 'quo mea haec sententia planior fiat, illud prius e .

scire oportere, potestatem creandi tutores s cundum diuersa tempora diuersspersonis nominatim concessam fit illa: Primum enim RomqJra tori urbano ex l. Attilia cum maiori parte Tribunorum, in prouincijs vero aesdibus eae l. iv lia,&Titia. reperio facultatem hanc permis . iam fuisse, ut perspicue dici inr in principio ti- ituli Institutionum de Attilian. tutor. Deinde Claudius Imperator hanc eandem facultatem, ad Consules transtulisse videtur.g sed ex his,eodem Institutionum titui. Quod etiam diserta

tradit Suetonius in eius vita,cap. 23. dum Mar- cus Antonius Philosophus Praetorem, qui tui laris appellaretur, constituit: cui noni inatim ἰlinc onus iniungere voluit: ut scite testatur, Ialexand.ab Alexan.lib.1.Genialium dierum,cap. lis. hancque Marci Antoni j Constitutionem vi detur innuere Iustinian.in l. i. C. de tutorib. recuratorib.illustr.personar.Ad haec lege,seu corio suetudine potius constitutum fuisse videtur, ut Romae Praefectus urbis, Praetorvessicundum suam iurisdictionem : in prouinciis verbPrae- sdes,vel magistratus iussu Praesidum, si magnae' pupillorum facultates no essentis tutores creare