Quaestiones Sallustianae ad Lucium Septimium et Sulpicium Severum Gai Sallusti Crispi imitatores spectantes [microform]

51쪽

cadaverum, Dice. O . II 4 dis plorumque. II 6 multum gratulationis laetitiasque. II 16 dimidio fructuum pacti. II 16 argonii quantum satis videbatur. II 45 reliquum noctis. in 7 multum diei. Vis reliquum noctis. V 16 argenti quantum . . est, Ι 8 cuncta domus fortunaeque. S. m. OH 17 6 ima montis. I 40 4 minus annorum. I 43, pusillum olei. I 11, 1 medium machinae. I 15, 9 ima montium. I 21, 7 multum anni. I 43, 2 vastissima

tuinarum.

b pronomina Cat. 5, 6 20, 13. 23, 2. 29, 2 4l 1. 45, 3. 47, 1 52, 34. Jug. 14, 16 41 9. 53 6 63, 6. 72, 2. 75 7. 102, 1. Η Ι 1, 15, I 8, 22. II 41 9. Vet. r. I 8 I 24. II 37. III 1. II 24. IV 16. V 2. S. m. c. I 17 7. I 29 7. I 54, 2. I 1, 3. II 15, 9,

II 6, 1 cet. Ρostremo etiam post adverbia abunde affatim, eo, hic nimis, partim, parum, Satis, tunc, ubi et non magis apud ipsum Sallustium quam apud imitatorem utrumque saepissime genitivum sequi commemorasse tantum sufficiat.

Jug. 24, 2. In epistola Adherbalis legitur:

,Non mea culpa saepe ad os ratum mitto, patres eo scripti, sed vis Jugarthae subigit. αΗoc loco cum unus us ad praepositionem omittat, qui in libris Sallusti tractandis versati sunt alius aliam rationem inierunt. Jordanus enim atque etiam Dietschiusium sequuntur contra Dieches p. 50sum summo studio desendit; einholdus denique auream illam diligens mediocritatem hunc locum eorum facit, quibus utrum um an um sequamur discerni non possit. Nos in tanta sententiarum discrepantia, cum loci a techio perscripti ad sententiam jus comprobandam minus apti esse videantur, morem nostrum secuti ad imitatores confugiendum esse arbitramur Absquibus quod non destituimur gaudemus, cum inde eam qua imitatores Sallustianos contulimus industriam haud frustraeollocatam esse eluceat. Quid multa di Septimius Vi lectionem

52쪽

plans confirma II 51 qui eum oratum venissente. Nam alter qui obstare videtur locus ΙΙ 21 iterato ad vos ob eandem causam ir

nullius in hac quaestione dijudicanda momenti est, cum inter

vos et moratum et Verba aliquot intercedant.

Jug. 24, 3. Idem illo Adherbal adversam qua afflictus sit ortunam

conqueritur: , itaque quintum jam mensem socius et amicus p puli Romani armis obsessus teneor, neque mihi Micipsae patris beneficia neque vostra decreta auxiliantur ferro an fame acrius urguear incertum eSt. et Sido et p. in margine), . . vincertus umet. Hoc quoque loco qui scriptis Sallusti emendandis operam navaruut, ut quisque certam sibi de codicibus sententiam finxit, eam secuti alius alia ratione rem aggressi sunt. Jomdanus enim i lectionem praefert, Dieckius tacet D. p. 52,

Wsinholdus p. 193 et Dietschius p. 118sum defendunt. Quod mihi quidem suo jure fecisse videntur. Recte enim Dietschius homines inopes consilii a Sallustio incertos

poliari dicit cla Jug. 14, 23, 67, 1. 74, 1. 101, 2), id

quod huic loco minus conveniat. Eodem vero jure ei holdus p. 193 alterum quod Dietschius adjecerat argumentum, gravius Adherbalem dicere neminem discernere posse ferro

an ame acrius urgueatur quam se non posse hoc disce nere falsum esse dicit Veriorem autem esse eam rationem,

ut cum Sallustius notionem vocis alicujus summa constantia retinere soleat verba ad scriptoris consuetudinem reat, tuamus, quam ut, si quattuor locis aliquis usus confirmetur, quinto autem scriptura fluctuet hoc loco aliam legem script rem secutum esse statuamus. Huc accedit, quod, ut ipso

Sallustius dicitin IV 5 perincertum stolidior an vaniore, ita imitatores quoque Verbis vincertum est Vel, missa copula incertum interrogationem disjunctivam particula Butrum non posita subjungunt se. S. Seu C. II 8, 3 incertum pigeat an pudeat Diagis disserere. m. r. II 15 im

53쪽

cerim, pretiora bellandi cupidine. V 30 sincertum, alio ne

casu an ira Appollinis. Quibus exemplis eam dicendiis tionem Sallustio adamatam fuisse eaque de causa hoc quoque loco restituendam esse confirmari videtur.

Jug. 85, 26.

C. Marius consul creatus contione populi habita nobiles graviter vituperat eos jactare imagines et virtutes majorum, sibi suamet sacta dicere licere. Ium pergit: equidem ego non ignoro, si jam mihi respondere velint, abunde illis facundiam si conpositam orationem fore. Set

in maxumo vostro benificio cum omnibus locis meque Vosque male dictis lacerent, non placuit reticere, ne quis modestiam in conscientiam duceret. et Hoc loco, quo in uno Vo scriptum est meque VOSque , dum us et . me vosque exhibent, et Jordani, cujus quidem optimis de Sallustio meritis longe abest ut detrectemus, apparet perversitas, qua lapsus, si quid Vus contra reliquorum librorum consensum praebet abiciendum judicat, et vera eorum ratio, quis lectionem non aspernantur nisi aut sententia aut dubitationibus grammaticis coguntur. Quorum neutrum in hunc quidem locum pertinere videtur. Nam

cum ad rem prorsus idem valeat, utrum scribamus meque Vosque an me Osque et iteratam particulam que a di cendi genere Sallustiano non alienam esse permultis monaratur locis, ubi Voces duae, quarum prior quaeque Pr nomen St, per que - que conjunguntur cis Cat. 9, 3

Seque remque publicam curabant. 36, 4 qui seque remque publicam perditum irent. Jug. 10, 2 meque regnumque meum gloria honoravisti. 21, 4 ita seque illisque dignum. 79, 9 sequo vitamque suam condonavere. 85, 26 seque remque publicam celebravere. 100, 5 illoquo alliisque temporibus. Aliis autem Sallusti locis quo et scriptum esse Videmuscis. Jug. 55, 1, 26, 1. 91, 2. 104, 1. Neque prorsus dissimili modo Septimius pronomina cum substantivis vel si quam Hiam ponit vocem conjungere solet, ita tamen ut in posterioribus membris particulam que iteratam aspernatus vetet

seribat cir I, 3 ipsamque et multas opes aufert. I 20 sest,

54쪽

naret eamus at quae nuptiis usui essent mature mittera. Ι 12 eumus et magnam vim hostium intorficit. Ira qui seque et deum contemptui habuissenti Ura ipsumque et Meuelaum contumeliis lacerabat. II 45 eosqus et regem interficiunt. Id eumque et roliquos duces deducit. III 15 eumque et omnes interficit. I 2 ipseque et qui cum eo venerant. V 1 ipsumqtas et qui cum eo fuissent. VI eumque et paulo post fratrem interficit. Quae cum ita sint, Septimium, qui summo Achaeorum duci exprobrat I 29 4 ceterum Achilles in ore omnium ipsumque et Menelaum contumeliis lacerabate in suo belli Iugurthini libro eam ipsam scripturam, quae nobis per unum um tradita est, invenisse colligimus. Jug. 85, 33. Idem ille Marius de se praedicat literas Graecas nihil doctoribus ad virtutem proficientes se non didicisso sat illa multo optuma reipublicae doctus sum, hostem ferire, praesi,dium agitare, nihil metuere nisi tu pem famam, hiemem et aestatem juxta pati, humi requiescere, eodem tempore inopiam et laborem tolerare.

Vi lectionem praesidium ut reliquis libris P. C.)vpraesidia exhibentibus praeferamus quattuor permoVemur rationibus. Primum enim, id quod recte techius monet P. 32, praesidium et agitare in unum quasi verbum ita coaluerunt, ut praesidium in praesidiae numquam mutari videatur. Deinde praesidia apud Sallustium aut sunt homines armati Schutgmannschanen aut instrumenta munitionis vel munimenta Schntgmittet ch. Jug. 10 4 non exercitus neque thesauri praesidia regni sunt, Verum amici. Porro, ut .praesidia agitare dici queat, pluralis numerus inter sing lares molestissimus est. Denique Sallustianus ille Severus praesidium scripsit C. ΙΙ23, 3 constitutique qui perpetuum praesidium armati agitarente. Itaque si paulisper subsistentes omnes perlustraverimus locos, quibus nobis contigit, ut Vi et i codicum controversias ad imitatores tamquam judices deserremus, um o multo praestantiorem esse satis apparebit Imitatoribus enim

55쪽

comparatis cum eis quae in codicibus Sallusti scripta leguntur, nullum locum invenimus, quin vi seriptura si imitatores illos confirmaretur. Optimos vero Sallusti libros ad manum iis fuisse de Septimio saltem illustrissimo demonstrare

Cut 49, 1. Scriptor ubi narravit quae conjuratione Catilinae detecta in senatu acta essent Ciceronis consulis laudes his insoritvorbis, qualia in optimis libris Ρ. . leguntur, quibuscum deteriores prorsus consentiunt, nisi quod trium substantivorum, quae iterata particula neque per OlySyndeton conjunguntur, ordinem immutaverunt: , Sol isdem temporibus Q. Catulus et C. Piso neque precibus neque gratia neque preci Ciceronem inpellere ο- fuere, uti per Allobroges aut por alium indices C. Cassar

falso nominaretur.

Jam unum ex tribus illis substantivis precibus, gratia, precio, propter immutatum in codicibus ordinem verborum glossematis suspicionem movere Dietschius in comment. p. 65 rectissimo judicavit idem ut precibus ejiceret duabus permotus est causis. Neque enim effugit virum doctissimum, quod gratiae ipsa voce precibus continontur, et satis

multis illustravit oxomptis Sallustium illud gratiae non

conjungere solere nisi cum substantivis preeium aut pecunia ch. Cat. 52, 23, Jug. 16, 1. 27, 2. 29, 3. 35 8. Neque temere eum locum correxisse testis et Septimius, cujus locum L 18 -por idem tempus Lycius Sarpedon neque pretio neque gratia halidis, Sidoniorum regis, inlici quivit, uti societatem militiae nostrae adversum

Τrriano sequeretur et

jam attulit Wiodomannus in hilol. vol. XIX p. 155 et Jo danum in AEdition sua denuo perscripsit ni imitationi certum Prisciant X p. 39 Hortκ accedit testimouium sed neque pretio nequo gratia inpelli quivite. Qui cum ad usum persecti quivi domonstrandum locum Sallusti adtulerit, quod sacer' ei non licuissot, si in suo libro potuere scriptum legisset, cumque Mercorus qui sphemerida Dictyis didit o

56쪽

duorum codicum G. . vestigiis inlectus qui virtutis soci tatem persectum quivit haud dubie rectissimo restituerit, in Catilina quoque Sallusti vel contra omnes libros manu scriptos verbum quivere restituendum videtur Quod mihi quidem hac quoque de causa jure actum esse videtur, quod

Sallustius omnia quae antecedunt una quasi comprehensione complexus

4 se ubi consulem at tantum facinus inpellere

nequeunte non Verbo possum et cum negatione, sed Verbo composito, nequeo utitur. Neque denique fors credimus ut nimiae accusemur licentiae, quod propter eundem Septimii et Prisciani consensum, quos omnibus libris Sallustianis incorruptius totum locum nobis tradidisse constat, in ordine verborum constituendo ab eo quem optimi codico exhibent recedendum rati Disitschii scripturam neque preci neque gratia Prorsus

laudamus.

Altera quaestio est de codice arisino n. 1576 Ρ.'. Quom irgius, qui novissimo tempore quaestionem denuo proposuit, quamquam ex eoden sonte atquo Parisinum n. 500 P. fluxisse eoncedit, saepius tamen praeAtantiorem oscripturam servasse dicit. Quod recte eum statuisse duobus quidem locis per imitatores confirmatur. Cat. 28, 2. , Curius ubi intellegit, quantum periculi consuli inpendeat, propere per Fulviam Ciceroni dolum, qui parabatur,

enuntiat..

Ρ scripturam periculum Jordanus, studiosissimus illo P sectator, recepit; at contra Dietschius, qui quidem qua permotus sit causa non adjeeit, et irgius periculi scribi maluerunt secundum um). Idque jure eos secisse e magno exemplorum quae p. 44 contulimus numer satis apparere videtur, praesertim cum imitatores hac quoque in re cum consuetudine Sallustiana consentire demonstratum sit.

Jug. 114 4. Jure Dietschius in is, qua in no olli Jugurthini douario dicuntur:

57쪽

, sh a tempestate spes atque opes civitatis in illo sitae Ρum' socutus esse videtur. Nam quod in deterioribus aliquot libris scriptum est ea tempestate propter minorem codicum eorum auctoritatem indignum videtur quod recipiatur. Contra lectio ex ea tempestate , quam in ceteris C. nec non in Popropior Disitschi et Jordani silentium exstare putamus, eo resollitur, quod apud utrumque imitatorem sex praepositiodosis cis D. r. I 44 neque cuiquam dubium, quin ea tempestate tot egregiis ac pulcherrimis ejus lacinoribus spes omnes atque ope militiae in tali vir sisterentur. S. Sov.

c. I 11, 8 ea tempestate spes atque salus Aegypti in illo

sita erat. Facillime autem fieri potuit, ut, quod Dietschius p. 99 suspicatus est, illud et. quod unus Puc retinuit, invexin corrumpertur. Neque prorsus intelligi potest, qua scausa Sallustius de Mario illo, qui paulo post patriae suae maximo detriment fuit, ex ea tempestate spes atque opes civitatis in illo sitae dicere maluerit. At particulam et. qua quas in antecedentibus dicta sunt confirmantur und in Wahrhoit), huic loco, quo tota narratio finitur, optime convenire nemo negabit. L ver auctoritas eo quoque probatur, quod optimius, qui alter imitatore accuratius ipsius Sallusti

verba retinuit, illud et gravius etiam per neque cuiquam dubium, quin enuntiat. Jam quoniam Septimium et Severum ad judicium codi-oibus Sallustianis adhibendum non parvi momenti esse compluribus locis demonstratum est, ad alios quosdam locos, quo quisque sese offert ordine, transeundum videtur. Quorum ex primo in hermeneutica quoque arte Oxercenda imitatores

adhiberi posse apparebit.

Cat. 2 9. v Verum enimvero is demum mihi vivere atque frui anima videtur, qui aliquo negoti intentus praeclari facinoris aut

artis bonae famam ' inscit. QViri docti, quid ad scripta Sallusti interpretanda sese

contulerunt, verba aliquo negotio ad Ocem intentus pertinere negant; intentus enim non conjungi cum ablativo

58쪽

casu nisi causa, qua animos intentus fiat, appelletur. Quas cum ita sint, verba aliquo negotio aut ablativum absolutum esse statuerunt, aut ablativum aliquo ex dativo aliquoi α corruptum esse suspicati sunt ch. Froliner in hilol. vol. XV p. 291. Quem casum non modo Superflue addi, sed additum etiam totius loci sensum obscurare Dietschius p. 100 recto monuisse videtur. Idem ablativa aliquo negotio cum verbo quaerit conjungenda esse judicavit, cui sententias somaxime permovemur ut accedamus, quod jam Severus imitator

ita locum intellexisse videtur C. Ι , 5 his more humani ingenii consilium fuit, insigni aliquo opere sumam quaerere c. Quem locum jam tedemannum in Philol. ο XI p. 154

perscripsisse bene quidem memineram, neque tamen praetereundum putabam, ne quid huic libello, quo de imitatione Sallustiana disserimus, deesset. Cat. 5, 2. , Huio Catilinae ab adulescentia bella intestina, caedes, rapinas, discordia civilis grata fuere, ibiquo juventutem suam

Si in optimis codicibus legitur mirandum autem est quod singularis discordia post plurales bella, caedes, pinas nulli nisi hiulio in Philol. ol. XXI p. 162 offensioni fuit Levissima autem vocis discordiae in discordiae immutatio ab illo proposita in culpam temeritatis vocari non potest, quippe quae per duos Dietschii libros ph oh , quarum lectio discordie. Vera esse videtur, defendatur atque, si quis codicum illorum ullam auctoritatem Ase dicat, Soveri corto fulciatur imitations C I 26, 1 Abimelech, ex concubina ortus, fratribus interemptis, pessimis quibuSque consentientibus . . . regnum occupavit isque discordiis Miltibus emerestus

cum suos bello premeret et Q.

Ipsius vero Sallusti consuetudini pluralem non repugnareolucet ex Jug. 78, 1 ob discordias civilis et Cat. 36, 5. Si ordano fidos debetur, in o et optimis quibusque libris scriptum est:

59쪽

, tanta vis morbi atque uti tabes plerosquo civium animos pervRSerate. Quae cum ferri non possint Gerlachius et Jacob particulam atque uncis circumcluserunt, id quod offensioni non

esso Diotschius . 09 satis multis Sallusti xemplis docet eis. Jug. 32 4 . I 48, 9, IV 26, quibus ex imitatoribus addi possunt haec: D. r. IV 22 quo exemplo veluti possima

contagione imbutos. SeV. C. W23, 5 animos eorum abondi cupido veluti tabes incessit. Neque tamen particula atque e hoc loco contra optimos libros delenda videtur, eum vestigiis eorum instante alia ratione locum sanare possimus. Hauptiionim in hilol. vol. II p. 547 conjectura ac veluti tabesciquam indorus, qui id illum jam scribi voluisso ignorasse videtur, in ejusdem hilol. Ol. XXI p. 162 iterum proposuit, quamque Jordanus in suum recepit teXtum, contra Bursiani, quem Dietachius secutus est, emendationem erat quae uti simili Septimi imitatoris loco defenditur: I 22 4 reputate cum animi Vestris quanta cladeso veluti contagio hujusce exempli orbem terrarum

occupatura Sit α.

Similiter idem illo scripsit III auctor et veluti causa. , o ipso Sallustius Cat. 42, 2 inconsulte ac veluti per dementiam .

Cat. 54 5. Scriptor mores C. Caesaris et M. Catonis inter se conforens illum gloriae avidissimum fuisse dicit, hunc esse quam videri bonum malui SSe., Ita quo minus petebat gloriam, eo magis illum assequebatur , tu . . se magis illam assequebature . Ρ. Sequebatur unus ex C. meo illum magis sequebatur Augustin. civisis 12. - Ac primum quidem Verbum aSSequor huic loco, quo de spreta gloria agitur, minus convenit, quia notionem laboris adjunctam habet, ita ut soro significos: contendentem aliquid adipisci vel ad finem rei expetitae pervenire cli. Jug. 4 4 qui si reputaverint, et quibus ego temporibus magistratus adeptus sum, quale viri idem adsequi nequiverint, et postea cet. Scripturam sequebatur autem

60쪽

desiderari simili quodam Septimii loco confirmatur, quo ille,

quamquam de Graeci contraria dicit eorum, quae Sallustius Catoni laudi tribuit, hunc tamen respexisso videtur: ΙΙ 1 credo ego vos,orriani principes, satis conpertum habero, nihil temere Graecos, nihil inconsultum incipere solere, ac semper his jam tum a majoribus Irovisum atque elaboratum, uti dacta gestaque eorum laus potius quam culpa sequereture. Qua imitatione nihil contineri, quo inter villam in villum ., , illa dijudicantes innitamur, valde dolendum est Scribentes igitur eo magis illam sequebatur ineptissimam nos et contra ea quae antecedunt: quo minus petebat gloriam repugnantem sententiam proferre nemo non videt. Contra scriptura Dietschii, illa sine ulla codicum fide est, quodque Jordanus amplexus osti . illum Augustini testimonio fulciretur, misi scriptoris illius occlesiastici libros criticam adhuc philologorum censuram expectare constaret Cortes hoc quidem doco destimonium ejus nihil valere ex eo apparet, quod a Salluatiano verborum

ordine recedens pronomen illum salsissime ante comparativum magis posuit.

Itaquo cum codice Sallusti inter se discrepent, Augustitius autem paulo negligentius in Sallustio laudando e satus sit, nobis quidem pronomen illud prorsus delendum videtur, praesertim eum sublato eo nihil desideretur. Cat. 55, 1-6.

v Postquam, ut dixi, senatus in Catonis sententiam discessit, consul optumum factu ratus noctem quae instabat antecapere ne quid eo pati novaretur, tres viros quae ad

subplicium postulabat parare jubet; ipse praesidiis dispositis

Lentulum in carcerem deducit, idem fit ceteris per praetores. Est in carcere locus, quod ullianum appellatur. - In eum locum postquam demiSaus est Lentulus, vindices rerum capitalium quibus praeceptum erat laqueo gulam regere. Ita illo patricius ex gento clarissuma Corneliorum, qui co sulare inperium Romae habuerat, dignum moribus lactisque suis exitium vitae invenit. αVerba vindices rerum capitalium in libris manuscriptis