Iosephi Scaligeri ... De re nummaria dissertatio liber posthumus

141쪽

los, nummos autores dabo. Vidi unum a Nerone integerrirnum ex quo vix quidquam decessiste arbitrari possis,& qui antiquitatem spiraret, non signorum impressorum sculptura solum & forma Verum ipsa quoque materia aurichalci aemula. inscrj ptio circum caput imperatoris, vallari ut videtur corona redimitum ita erat. Nero Claud. 6ssara g. Germ. tr. p. imp. p. Parte aduerta victoriae

essi gles, utrimque Matere S. C. literis maiusculis, significans nummum hunc senatus consulto percusi una. hos enim duos characteres fere in omnibus nummis aereis videre est. In ora autem victoria. Tuo infra victoriae pedes numeralis haec nota II. quam dupondii veterem notam significare nemini dubium esse potest, qui sestertium, qui ab initiis quoque valebat duos asses cum s mi sse, tum uapropterea notatum I I. S. ex Volusio, caeteris'. didicerit. Hic pnedicitus Neronis dupondius pendebat duntaxat grana 2 2, itaque viaria: seinlisi lange cedebat. Vidi aliam a Iu1ia percut-

sum qui plane semuncialis esset, granorum 32O, omnino tanquam ad id praescriptum factus. ATiberio quoque cum istic inscriptione Ti. Clam Hus laesar Aug. P. m. tr. p. .p. cum ess giemuliebri. parte aversis caput muliebre eximia venustate matronalem modestiam prae se ferens, infra pie s. trahebat pondus granorum 13 . Ab Augusto item unum. Guna hac inscriptione, Dium -- r lus, utrimquἡ capite S. C . parte auersia con enim senatus O eq. ordin. p. q. r. is pendeba L grα na 3 18. Sunt alii praeterea complures, sed hos actinstitutum lassicere arbitramur. Hax autem non propterea ita pensiculatim examino, ranquam m

142쪽

DE RE N UMM ARIA. II

ranis aeris Io, eto, aut 3o hic rem n artim vacillare arbitreri sed ut planum sit dupondios, qua e Papyriana unciales primum fuerant, apiis nummis in rem praesentem adductis, postmodum ad unciae semissem redactos. Nam etsi rari semunciat poῆdere ita accurato tanquam ad minutum 1agnata extent: nobis tamen fallS fUerit, commonis

straui sie hos nutr)mos, saltem sub Imperatoribus. Quotum nobis tantum facta est cUpia, ita praeter propter signari solitos. His enim vestigiis teste liorum aereorum valorem & pondus infra suo loco in lucem eruam. Contat praeterea, nos ex hac analogia assium pondus unciae quadrante, terni si sum parte octaua , atque ita porro reliquas assis partes vero & legittimo pondere definiuisse. sed dupondiorum aliquot conspectum M pondus hic subiiciam. parte altera grana

nens

Caput in hebre dimis a sofecundum tempora se gemassipario. infra Pietas

gusti victoria: infra pedes

teram legere.

Diuus Augustus

utrimque. S. C.

Imp. Ti. Claudius

caesar avg. P. m. im. p. Ti. caesar Diui Augusti f. augustuSim P VOI. Imp. Nero Claud. caesar avg. ger. p. m. tr. p. Imp.caesi Vespasianus

C f. II I

Vespasianus avg. cos. II I reliqua legerena potui.

143쪽

Inscriptionem integre ita leges, ut in nummo quinto, Imperator NeroClaudius Ca ah Augustus, Germanicus, pontifex maximus, tribunitiae pote stati S. atque In caeteris consimiliter. quod hic

semel monuisse issiciat. Atque haec quidem de dupondio, deque asse

aereo Se eius parcibus dicta sunto. Sequitur numisiama argenteu. Populus RomanuS ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem deuictum usus est. Q. Fabio Pictore consule, quinque annOS ante primum bellum Punicum, hoc est, ut ex Liuio constat, annS Vrbis 484, ante quam DeuS hominem induit annaS2.6 -

tius fuere ex am ento: sed ' Hestertius Euoque post

Denarius Varro: in argento nummi denarii, quod denos aeris valebant: quinarii, quod quinos. sestertius, quod semistertius. Et, nummi denarii, decuma libella, quod libram pondo as valebat, Scerat eX argento parua. Itaque denarius olim decuma libella a valore appellatus: postea etiam libella argeriti. Plautus Pseudolo,siquidem hercule etiam supremi promptas thesauros Iouis, Tibi libellam argenti nunquam credam. & rursum in eadem

144쪽

DE RE NUMMARIA.

comoedia absolute posivit libellam. Sed tu bone vii flagitare saepe clamore in foro , cum libella nusquam est. Cicero Verrina 4: Et quis Volcatio, si1 saa sponte venisset, unam libellam dedisset3 Et pro . Roscio Comoedo, ait ad libellam tibi deberti,

Tanquam ne unus qui clem denarius ab postulati summa a belle possit. quod pro Quintio por dena rium extulit. inquit enim: decidis statuisque tu, quid iis ad denarium 1Oluere Iur. Omnicam vero scriptorum consensu denarium pro decena assibus rius ero dupondio & semisse Plutarchus in vita

bigata quadrigatiq. diciti, inquit Plinius, quorum A mentio apud Liui si frequenti iSirna. Tacitiis de moribus veterum G eriDa nota sub initium*uo serratos huc annumerat, qualem fui ste puto denarium infra ita catalogo tertium, vel saliein si timu. Postmodum ramen denari 1 nota ROIgnantis arbitrio variata,vt Romulus& Remus lupam sugentes,vel Sabinarum raptus, Ianus biceps, Virgo Vestalis, aliaeque: quandoque etiam triumuiri, praetUriS, consulis,& postea plerumque irnperatoris eiugies. nde illudChristi,cum Pharitat o tuerer sit, an ipsis Caesari inbutum esset pendendum Exhibete mihi, inquit, nurnis ma census: quibus denarium afl eren tibia Sa

145쪽

tibus, quaesiuit, cuius imagine octitulo signatus esseCipsis inulas CHaris imagine S, mulo not tum dicentibus: respondit, date igHur Cmati,quae sunt Caesaris, & Deo, quae Dei. CErerum ae aus

fisco redemerat, liberto loquitur. Is ustombus in Taprobanem usque abreptus ad regem deductus est.qM mirum in modum Romanorum m-stitiamsuspexis, in caotiui punia cum diueriae imagines Indica

rei haut factos. quod ut verum de

nummis illius & superioris aetatis, sub posterior bus certe tinperatoribus mUltum prisco ponti ildecessit. Vetz quὶ res haec clarrus

ipsa ni paulo altius repetam, &-αγL Denarius fuit librae Romanae quarta Moctoge fima pars, tor enim ex ea tig nabat vi quen ' modum Plinius libro m Capite 9 ὲcriplar. Mi

i confirmauit. Sed&An Duquia i scua volo, in H;ὰ incindus denariorum teptem elle. Idemque 3 setib is cir ius Tiberia aetate visit comp I O-hatur. Sicim. a quibus Isidorus libri 16ca et . longe abit diuersus: cui dracluta a Cudua P Som ntia aetas sic suetudo facile concIllabum. Sed ut Harius denarii argentei ratioque a1 , &quasi ante oculos versesur, quemadstum singulorum pondera expenderun

146쪽

denas uncias partiri solitos ram di im 'DUM autem singulae ab aurinci bd. 0ψὲ xkβ m M. ira , partes dispescuntur, quos illi anglicos vocant ana Vplici porro singuli in tricenas binas partes s bdi Iiduntur, quae grana P frumenta granorus pondere dicunt. ut unciae ungui gr/R εο pςδδαθε

dant: & libra Romana unciarum duodecim granas v68Ο. Quamobrem si Vmm Romana u Pa m. Ocienarios octo. libra habebit denariCs denariiq. singuli appenu aequabuntur gram UO. Atqui vero 'si cum Celso, Scribonio, Plinioque unciae tribuas denarios septe singulorum pondus fuerit 9i granorum, Ut proxime. Id Verum sit, an secus libet experiri, proposito tanquam in tabella, pondere aliquot denariorum Integerrimorum iuxta & ve tu stili 1 morum,ex argznto purisSimo, quorum ubetem copiam instructissimae Cnotterorum,& alio rum amicorum arculae mihi suppeditaverun ata. illos quidem, quantum omnibus sigilis coniicere poteram,legittimos. Signatura igitur, & pondus. in quo argenti bonitas quoque in rationem venit huiusimodi erans.

πιν parte una. parte aduersa.

Pondus graucrari

Caput incomptum, barba mpexam horrida. a vertice Sabini. numinua cerae per

auam antιqum, Alim eodem argumento,

fiante ci Sabini, nora iam fugitiva. L. Tituri duarum S - δε abinarum rapis . Sed, quod facile πολυ I. non eon: tempore dierculsus Capti

147쪽

Caput muliebre caprina pelle rectum cornibus retrorsum aversis, cum his litoruS. C. in ora crebrti creuis, tanquam serr , ancilius. Mulier aiata. qua victoria ea, quadrigis inuecta, supra equorum capita hienti meru , CX v I D. infra pedes eqssorum notae fugientes. numinud integerri nudBiga. supra equos stellaires, infra pedes Tanaquil .em 'b hoc lineola iniὸνiectsi

suadrua. sed literar&m charactere refugo . ut subegisorum pedibus istas lite

cusisse diceres.

Loties e iunctos agit bubulus , infra imp. caesar. Caputiumanum. a Mer1ise Pansa. erat es, alter pari pondera , signaturia. Caprieorni signum cum

mitia Eumana, utrimque 1 ra caesares in ora august. f. relisua non capieba. v s s N ELO Vs L. Proculi filia. mulier rubigi, inciecta.

Caput humanum,.c is g, vertice tride s credo Neptu. naran esse,sne ι criptio . ubita foemina , sapite Trcsronato. sub mentis eis Autiqua denarii nota NUcio quid nundimm integer o bonus: Caput humanum , nostio 7 quo soaso circulo supra verticem instexo pane verticem Roma infra menιrim

priorae .

Heuadriga. subluis C V, 1- 82bius V ne sicio an eadem honitate argenti cum cateris.

Aug. f. Augustus p p. 7'Angustus

148쪽

DEAugustus. RE NUMLIARIA. 17 Pontis maxim. Iuppiter prserins cum fulmine si- M. Durmius m vir

honor.

Ti. Caesar diui aug. Laugust. Equin e carceribus em minfra August. Imperator Caes. Vespasianus avg. Imp. Traiano. avg. ger. dac. P. m. tr. P. CCC

Augustus Caesar ευ- Sophami duo currum trahen

S. P. Q α optimo prin- 3c1pi. vir quasi sedens ad

υmbilieum nudato pectore, rotam sint irά. νάmum deinxtia tenens infra viaTraia- Eademsignatura fugienis utera. VFr manu tenens lutar

Imp. Antoninus Pius aug ffusus ases Isioo prope Basileam. Altus quoque. Diuus Marcianu S P.

cipi .multo are misim ..... C f. III. p. p. euistis 48 non parum decessirat.

Istos duntaxat e maximo cumulo delegisse sufficiat. Ex quibus liquido constat denarii pondus 8ci grava modo duos, Sabinarum raptum, & L. Pro culi filiam, qui sitiat primus & tertius, excipiaS non excedere. Hi aute si veri sint, certe legit timos fuisse mihi persiuasissimum est,cumque argenti bo-Πitate nulli nummo cederent,& illum Sabinarum r3ptu notatum Quatuor aut qoinque granis detra-h tum

149쪽

isto pondere institutos centendunti Vt pondus si granorum eYplerent. E reliquis porro nullus ad

id pondus assurgit: ita enim omite S a Ciceronet, Rugusto,c aeterisque signatoS Intra septuaginta&Octoginta grana coerceri videmus meque istos sio. Ium, quorum titulos & pondera annotauimus: Verum alios quoque quam plurimos,quorum descriptionem hic consilidonii simus: ut ex eoru analogia planum sita 9i, aut 01 ad 8O grana paulatina, quasi per gradus iustum denarii pondus esse contractum. Atque ideo chira ex libra initio quatuorct octoginta denarii siri granorum signarentur: postmodum sex & nonaginta pondere granorum

8o signari coeperunt. . Utrum vero libra Romamn Centenaria.*UOque euaserit. Vt centum denarii senatus consulto ex eo signari sint, nullo autoreconfirmari potes . quamuis enim denarii podus etiam sub consulibus ad πτ grana & infra accisima sit, ut inde expeditum fit colligere centum denarios tales clibra signari tam dis: malim tamen explessis Pli-Nii verbis, quam obscuris& incertis conicetiariscidem habere, ut potius iniuriam reipublicae facta, tantumque a iusto pondere subtractum existimem. Vertim ne hic quidem auaritia sibi modum fecit: cdm vix ad Traiani tempora ea ratio serta tecta permansὸrit. Tres enim nummi illi ipso impe- Perantesignati L, hoc est 16 granis facile a iusto Sogranorum pondere deficiunt. Et rursum Imperii sede Constantinopolim traini quinta altera denarii ponderi detracta, ut vix' denarii Romani antiqui, quales Sullae, Cicer is di Caesaris aeratebSnabantur, aequiparet. Posterioribus enim se-

150쪽

culis, venali iam imperio, ob militum rapinas, o Principum donationes, argenti aestimatio,&naucldaic quoque auri multum ex CreUIt,Ut tum deuarii argenti 1 ondere granorum 33 c singulis

libris signatos ut verm mili quo tempore Sr mai3 rei soliui 'Σ ncipum con itutionibus libram impleuerunt: ita enim iere a. us nummis aiaenion ire duplus. quod illo amo experientiaco nprobatur. Et baec quidem de pondere susticiant. Superest ut denarium cum partibus luis p ulo accuratius contendamus. Quemadmodum meiaim denarius asstes decem,ita 'vinarius quinque, Ssestertius duos asses catra semisse Initio valuit:du- , ponduis enim dc sembella antiquis testertius eli, inquit Varro. Recte antiquis, non sua aetate; id

enim obtinuit duuraxat ab anno Vrois AS , qRO primunt argentum lignari coepit, ad annum VrDIss4s: poste namque denarius, qui harius, S ieitertius pluribus assibus commutabantur. quod ex

Vitruvio. Plinio, & Volusio Metiano conita . Fabio Maximo dictatore asses unciales faeti. pla-c Itque denarium xv I assibus permutata, quinarium octonis, sestertium quaternis, inquit Plinius lib. 33. Cap. 3. Et Vitruvius lib. 3 cap. I. Nostri

autem ori Rab decem fecerunt antiquum numeruiri, & in denario denos Creos asses constitue-

runt, δc ea re compositio nummi ad hodiernura diem denarii nomen letineri etiamque quartam. eiuS parterri, quod em ciebatur ex duobus assibus S tertio semisse, 1estertitini vocitauerunt. dc pau- γlo post. ita essicitur vii habeat pes sedecim digitoS. dc totidem asses aereos denarius. Denique Metia- .nus, denarius primo decem aises valebat, unde dcb 1 nomen