Theses philosophicae : quas sanctissimo praesuli ... magno parenti Agustino

21쪽

II Cui repugnat di finiti repugnat & definitum.

- ΠΙἱ Cui repugnat definitum repugnat & definitio. .c a 1 VII CL, convetat defirritum convenit & definitio. -- Νre sarium est ut recta methodus Obser et urin divisione . quia in multitudine reIura mens ad confasionem solet esse proclivis , quod ut asSequamur curandum: i Voci . Uti Eacidioribus incipi Θmus, deinde gradatim ad dificiliora ' b ediamur 'galiter temeret ab uno adi aliud

II. Di isto adequet totum divisum , ita ut nec plura nct pauciora sint in diVi ione membra Quam in toto

- Imaginatio , aut phantasia Solum potest representare imagines objectorum Sensibilium , quae percipiuntur Per , sensus exter Ores.' f j Ι 1ma statio non potest ideam; propriam objeciorum insensibiΙium formare.

Ib optabilius est bona mente, aequabilitateque ra-' a tionis ; quare in id praecipue: nobis est ineumben- .mani. ut judicium nostrum rite , S accurate componamus: Italus enim rationis usus, non solum causa est errorum, duos scient ijs inmiSCe S Sed omnium ferme malorum ouao in vita civilio Commi tuntur : hinc ergo proveniunt 'niustae. S male motM lites, binc Praecosia concilia . hinc' oli, 'temere suscepta et ideo m)xime nobis adlaboran-

22쪽

dum. ut hac in parte rite instituamur; ad quod utilem

iuΞicamus notitiam Froposuionia. ' termini oue proprietatum; sed parum utilem credimus notitiam reductionis, conversionis, & equi polentiae Propositionum: vult igitur mentem suam exercere speculati ne rerum parum utilium . qui talia pertractat. At supra modum utilem judicamus notitiam, fontium, seu originis, unde intellectus suos quaSi exaurit errores , necnon plures regulas ad judicia nostra firmana arerroris enim fontes dupli Cis sunt generis, aliae interiores, sive ipsius naturae intellectus , & exteriores aliae sive Quae ipsi adveniunt ab extrae interiores sunt: I. Temeritas: II. Praecipitatio. aut levitas: exteriores sunt: I. Sensus corporis: II. Aliorum Authoritas: temeritas est nimia firmitas in sustinendo, quod semel judicavimus : ad hunc

defectum vitandum sequentes regulas asserimus Observan

I. Potest accidere quod ego deceptus sim. II. Opinionem meam deserere debeo, dum alia appareat , quae proximior sit veritati. III. Veritatem amplecti debeo, etsi ex idiotae hominis ore prodeat. aut inimici. Levitas est summa velocitas in judicando quod praesertim evenit in judicijs, nostras passiones allicientibus, ut apparet in obsequiis exicrioribus, & laudibus externis quas facile credimus esse sinceras , & cordis benevoli Detus et ad hujusmodi mala vitanda, sequentes regulas observandas esse dicimus.

I. Prudenter dubitandum de judicijs amori proprio,

caeterisque passionibus, aut propriae Commoditati allicientibus , si non in toto , Saltem in parte.

II. Prudenter ut vera habenda judicia amori proprio, Caeterisque passionibus, aut propriae mmmoditati con

23쪽

Alia est origo velocitatis in judican o quae dicitur

consuetudo , qua fit. Ut Sine maturo examine rerum Sententias feramus, & Adicia formemus; quisque enim La cillime judicat . quod multoties judicavit. & intellectus non nisi magna difficultate quiescit in via , quam multoties per ambulavit : ad hunc defectum vitandum sequeaS regula observari debet, ' H- a Nil ut certum habeamus hoc fundamento dueta, quoa nempe illuA ut tale semper habuimus. Exteriores sontes alliae sunt propriae corporis nostri, alliae vero non e primi generis sunt sensus nostri: nil cerae est, quod magis nos decipiat. ut experientia demonstrat quam sensus nostri . etsi sani sint, & in tota sua naturali perfectione constituti: ut autem sensuum nostrorUm errores vitare FosSimus, sequentem regulam astruimus neces

sariam. -

Maximam curam habemus debemus , ut non de piamur a nostris sensibus, etsi sani sint, recte proporcionati. & in distantia competenti. Ut falsam rejicimus hanc regulam generalem a Fortunato de Brixia excogitatam: Verum est omne id , quos sensus sani , & bene dispositi nos persuadent. Ad hunc locum reduci possunt errores, qui OrIginem ducunt ab experientia phisica , quae non semper fidem meretur, & multoties nos decipit: ad talem dεfectum vitandum , sequentes astruimuS regulas. I. Experientia fieri debet a persona versatissima in materia illa , circa quam fit experient13. . II. Experientia fieri debet instrumentis non generitas,& impropriis sed eXactissimis. . III Experientia fieri debet morose . & multoties.

IV Eesperientia fieri debet animo indiferenti & j

dicio ab omni praeocupatione libero. Alliorum Authoritas origo est alliorum errorum: debemus

24쪽

bemus igitur intelledium nostrum Iiberare a nimiae credulitata tis pernicie ratione cujus fidem cuilibet praestamus authoritati ; quia vero cujuscumque aut horitatis vis in eo sita ebi. quod quis, NeC in se deceptus sit . nec nos decipere vellit, ideo sequentes regulas fundamentales maxime

nece,sarias statuimus:

I. Fidem non meretur cujuscumque hominis dictum, quando dubitamus . quod nos decipere Voluit. II. Fidem non meretur Cujuscumque hominis dictum, quando dabit mus, quod ipse deceptus sit. III. Nullam fidem meretur Vulgi aut horitas. IU. Authoritas humana sive sit hominis mente , &concilio praeiliti, sive communis opinionis Doctorum, etsi

venerationem mereatur non ideo liberos nos relinquit, eam serio examinandi, ut tamquam Certam amplecti possimus. V. Qui voluerit secure veram cognosCere , debet rem examinare animo indiferenti, solum respiCiens ad rationes Cujuscumque opinionis fundamentales. non ad numerum,

antiquitatem. & qualitatem Doctorum. Sed praedictum examen minime fieri debet juxta principia alicujus sectae particularis et toto enim corde rejicimus usum, qui in Scholis praevaluit, ut uni tantum sectae sese addicant : nemini licet ut postea dicemus unicam eligere sectam , aut in verba Magistri jurare , sed praesertim cordato Philosopho . qui bene cogitare. & veritatem adinvenire desiderat. Quia vero maximum est errandi periculum in Historicorum authoritate et ideo necessariam astruimus notitiam,& artis Criticae usum, ut eos vitare possimus, fCientes zI. Quod Poetae parvam , aut nullam fidem merentur, quia fictiones in ijs communes sunt. II. Quod oratores majorem fidem, quam Poetae me rentur, sed non amplam, & totalem, maxime Panegiris

25쪽

tae, quia aliquam cum Poetis habent affinitatem z phantasia enim communiter dueti, noti nisi exagerat lone in alicujus laudes prorrumpunt.

SEX vulgo uumerantur ratiocinationis species. nempe Silogismus , Enihi me ma , Inducti O , ex 'mpium, Dilemma, & Gradatio . seu Sorites, CUJUS USUS SPOcio'sissimus : harum prima varias habet leges . figuras , & mo dos gratis ab Scholasticis adinventos QUOS Omnes tamquam operosos , & molestos , maxime implicitos, Scnoia ipsa judice, in praxique parum , aut mi utiles relicimus: hoc principium generale, praemissae debent Continere conclusionem , in quo sequentes fundantur regulae: I. Nullus terminus debet latuis patere in conclusione, quam in praemissis. II. Medius terminus debet semel saltim sumi universaliter Optimum est, ut sine ulla ad figuras , vel modos reductione quis possit judicare, an ratiocinatio vita osa sit, an legitima maxime ii regulae a Isunt methodi syntheticae infra tradendae , quibus a falaciijs facile nos liberari posse credimus.

'CIPLEX est genus rerum et alliae sunt adeo clarae, ut ab intelleotu certo cognosci possint: alliae , quarum Veritates nondum sumus assequuti, Sed speramus eas olim assequuturos: alliae denique sunt. de quibus imposibile est aliquid certo scire . sive quia nobis principia dessunt quae ad illarum certitudinem , & Veritatem ducant sive quia mentis nostrae captum Superant z primum genus omnia complectitur, quae demonstratione, sive intelligentia

26쪽

π cognoscimus: secundum eorum est quae quotidie Philo- sophos exercent, sed fieri pote t ut illi inutiliter tempus ferant, si hoc genus a tertio nollini distinguere , id est, si quae mens humana comprehendere potest, non sec. rnant et ab iis quorum illa non est Capax : compendioS3 enim ad scientias adquirendas via patebit dummodo Philosophi abstineantur ab investieandis , quae suora nos Sunt , &quorum Comprehendorum nulla spes rationalis adest: tales sunt questiones de D. O. M. potentia, quam ridiculum est brevibus humanae mentis carceribus velle concludere: tales, quae de infinito p rticipant : mens enim TOStra Cum sit finita coecutit ad ad infinitum t tales cientque plures: alii ae , quae in me thaphisicis tractantur ab scholasticis nita mis vagae , nimis abstractae, nimis que remotae a principiis claris , & notis, quae soliationem numquam invenient: Φ his enim, & alliis similibus, qui responderit se nescire, ἡ Se haec non Capere , unico instanti tantiam adipiscitur, - quantum aliqui per multa annorum lustra, & potiori titulo sapientis nomine gaudebit quia simplex ignorantia melior est rerum similium scientia juxta illud. Nescire quaedam magna pars sapientiae. Sed tamen, sicut utile est captu dificilia, & inutilia despIcere, ita etiam ea amplecti quorum Veritatem possumus invenIre, inventamque comprehendere, sive disquisitio fiat a Causa ad effectus , quae dicitur a priori, sive ab efectibus ad causam , quae dicitur a posteriori : haec Omnia posse assequi asserimus, mediante methodo , quae appellari potest ars bene disponendi seriem plurimarum cogitationum sive id fiat ad veritatem ignoratam investigandam , sive ad veritatem notam alijs demonstrandam znaethonus itaque duplex est, vel veritatem in Venit, estque Ana Iysis, sive methodus inventionis ; vel inventam docet , estque Synthesis , sive methodus docitrinae tradendae.

27쪽

Ad doctrinam methodi recte percipiendam necessa riam putamus , quaestionum, & notionum unde quaes- E tiones solvuntur notitiam : omne dubium quaeStio dicitur, T cujus solutio nil est alii ad . quam judicium , Seu enunciar tio illius quod quaerebatur ; quia tamen omni S enunCiatiota tribus tantum constat partibus, nempe subjecto , praedi- ζ cato, S assertione convenientiae, vel discrepmliae predi-ε Cati illius cum suhje isto ideo tria tantum possunt esse V quaestionum genera nec plura , nec pauciora z nam , vel dato atributo quaeritur illius determinatim subjectum o vel dato subjecto quaeritur illius a tributum determinatum, - vel datis atributo , & subjecto, quaeritur : an illud de hoc

& Νotiones in quaestionibus, non nisi ex triplici fontem hauriri possunt, qui simul dicuntur veritaris forates: tales sunt ratio, experientia, & alienum te timonium e solutio cuiuscumque quaestionis ex hoc triplici fonte dependet. Praecepta igitur Analiticae methodi , quibus ducibus lucemque a1rerentibus Veritatem quaesitam tuto, rectaque ia, quantum fieri potest, assequimur, astruimus necessaria:

in I. Nullam quaestionem agredere cujus solutio non par teat ex term Dis. nisi praenotaveris primi ne sit. an secunta di . uel terti j generis, & nisi prius animadvertas an ejus T solutio petenda sit necessrio a primo, Secundo, tertio ε ve notionum fonte. ΙΙ. Si quaestio sit primi generis , & solutio ejus non pendeat necessario ab experientia , aut ab alieno testimonio . a tributaque in quaeSLiODe apposita subjectum non ma- nifestent , tunc cogita quaenam allia atributa per Conse- qutiones necessarias pronu/nt ex ijs, quae in quaestione po-2 sita sunt subjectoque quor ito quadrent, quam deductionem proprietatum , CX proprietatibus eo usque producere.

I quousque aliqua inveni ea , quae .ubjectum quaesitum velu

ta ti

28쪽

ti digito demonstrent, aut colle stio omnium exibeat. quod F quaerit Ur. ε ΙΙΙ. Si quaestio sit secundi. aut tertij generis , & s - lutio ejus non pendeat ab experi nita , aut ab alieno testimonio , tunc meditare debes , quid tibi compertum esse 2 oporteret ut solutio quaestionis appareret: ita excitata ani-S mi tacunditate senties ; quod si hoc, vel illud tibi comi pertum esset pateret etiam quaestionis solutio; quo supposito cogita : an certo. tutoque id scias : si sentias id te Certo scire jam quaestio soluta est; Si vero minus, serio ε cogita : an id , quo certo cognito, solutio pateret, pem

deat ab aliqua experientia, aut alieno testimonio ; si constet ab aliquo ex his pendere, id consule cautionibus necessarijs, si vero non constet, cogita. quid aliud oporteret, te scire, ut solutio quaestionis appareat ; & facile agnosces , quod si hoc. vel illud tibi appareret & quaestionis solutio : quo suposito cogita: an illud Certo, tutoque scias, Si certum sit, & quaestionis solutior si vero minus, eadem methodo eo usque progredere, dum pervenias ad

alii quod praerequisitum ad solutionem quaestionis, quod 2 vel ex terminis pateat, notio que id circo sit per se evi- T dens, vel pateat e contra esse tibi cognitu imposibile, unde . apparebit Auaestionem a te solvi non posse e si vero ad alli' quod praerequisitum deveΠias per se patens, Certum tu - tumque jam per necessarias illationes eae tera quoque prae-ε requisita patebunt . atque adeo quaestionis solutio. IV. Si quaeras et an atributum subjecto conveniat, I alterum alteri convenire suppone. & quae inde Consequuna tura tender allias ex aliijs legitimus illationibus deduce. R quousque ad aliquam de enias, quae vel cognitum verum A Contineat, vel falsum Si devenias ad consequutionem ve- ram et ergo atributum quaestioni S subjecto ejusdem certissi-Φ me convenit . quia ex Vero falsum minime sequi potest rct εi vero ad falsam devenias et ergo atributum quaestionis a

29쪽

Subjectro ejusdem mininae coci Venit, Quia SI C Veniret nil sit,um posset inde colligi pzν necessariam consequutionem; cum absurdum sit ex vero tali Um FO Se Conse i. Veritas Ana istico in octo quae bita , S inventa metho do sunt hetica alii js dem6cistratur Sem Oi ibi rare CSi id mapte ad suadendum ratioc mari , ut qui id ma m quo loquimur intelligunt assensum denegare Ser minime poS- sunt ineluctabili evidentia Coacti ; ut Vero haec irrest stibilis coactio obtineatur quat Hor has leges Captu facillimas, Ser Vari necesse est, earumque ne Ces Sitatem astruimus: Ι. Νullam vocem atat lo Uutionem qUae Sit aut possit esse caliginosa aut ambigua indefinitam adhibere hes s'd determina um s En Sum prae Cisam Ue SIgnificationem , in quibus tales voces, aut Iociationes acca peren

eam colligis

REGULAE DEFINITIONUM.

vis advertere debes. II. Voces & locutiones semel praede finitas in formandis ratiocinijs in alium Sensum per Hacuta am usurpare . cavere debes. . . ΙΙΙ. Nullam illationem deducito , quae non SIt necessario vinculo, & immedicito annexa cum iis, ex quibus

Omnis propositio . ex qua ali 'uid perconsequens inferendum est vel sim Plicis intuitionis Sit, vel ex allijs praemissis simplicis intuitionis per necessarium consequens. evidentissimum qiae dedueta. Utilitatem octo regularum generalium . qVae Arnoldus assio navit ad diversos Log Cae tractatus pertinentium, fatemur, & astruimus , quae ita se habent. IL in terminis obscurum . vel equi vocum relinquere , quod non definiatur. II. In definitionibus terminoS usurpare , vel perfecte notos, Vel prius expliCatos.

30쪽

E REGULAE AMOMATUM. π

III. N ULLUM axioma ponere, quod non Sit.

evidentissimum. IV. Id pro evidenti assertore, quod mediocri alen- .

-- tione Cognoscitur esse Verum.

A, REGULAE DEMONSTRATIONUM.

OMNZs propositiones subobscuras probare

ope definitionum , praemissarum . axioma tum CCncessorum, vel propositionum demonstratarum VI. Numquam abuti terminorum ambiguitate, non suffectis definitionibus illos restringentibus , & explicanti

ES tractare, quantum fieri potest secunt dum ordinem naturalem a simplicioribus,& generalibus incipiendo. VIII. Dividere, quantum fieri potest . unumquodque genus in omnes species , unumquodque totum in partes suas, unamquamquem di ficultatem in omnes cassus. Praecepta ab Authoribus tradita ad rectam disputationem instituendam necessaria esse Philosopho Sustinemus. Post Carthesium, dejusque Sectatores, qui peculiari modo de methodo pertractarunt acriter disputatum est, an haeC vera mentis operatio dicenda sit vel a judicio, aut discursu minime distincta . qua in re parum utili judicium nostrum ferre nolumus, asserentes solummodo peculiarem de methodo tractationem neceSsariam eSSe. Invaluerat per plura foecula, & etiam nunc apud plures obtinet opinio artem si logisticam Divinum prove inventum esse, praestantissimumque scientiarum organum, qua-