De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

11쪽

COMMEhrΤ Α RIVS.eata in Repetit. c. Inter kerba a. q. 3.nu. 289. delegi pro dicendorum sundamento caput hoc. Cum minister. 23. q. S. exqtiaestionibus patris nostri grauissimi Augustini super Exodo de ,1umptum. Partini quod eius spem ut imploramus 3 ita etiam speramus. Partim quod iis variis variorum regno rum academiis praelegendo, frequentissime illud citabamus ad fundanda illa duo Boetij. Topic. loca videlicet . Cuius finis malus est; ipsum quoque malum est. Et cuius finis bonus est, ipsit in quoq; bonum est. facile

deducuntur CXgeo, quatenus probat,

ministrum iudicis peccare occidendo hominem, etiam illius iussu in finem' vindictae priuatae. Quia is finis malus est. Non aut si occiderit in finem vii . dictae publicae. inia is finis bonus est. . Praemoneo in primis lectorem c put hoc esse quidem a Gratiano desumptum ex August. super exod. sed non ex uno loco tantum sed ex duo- bus.

12쪽

IO DE FIN. ΗV. ACTUUM bus . videlicet ex q. 71. sub finem &q. 79. neque tam quoad Verba, quam quoad sen tentiam; ut palam est legenti omnes eius quaestiones super Exo.& conserenti caput hoc cum praefatis

duabus; quarum tenores. breuitatis gratia non resero: Facio tamen certiorem in eis non esse verbum, spon-h uic insertum, licet sit verb um, vo 'lens , & verbum , per Voluntatem :quae satis illi aequipollent in d. q. 79..te tamen non su ni ita late accipienda ac significatio eorum patet. Alioqui. n.probaret hoc capitulum peccare om nes mequutores poenarum sanguinis qui voluntarie accidui vel mutilant eos, quos iuste iudex occidi iubet. Quia sponte, Volentes, & per voluntatem 1uam id faciunt. od est

contra c. Non est crudelis c. inii m los , & c.Homicidas, infra ead. causa, q. &falsum ac contra consuetudii nem omnium totius orbis Christiani

- consessariorum;qui passim absoluunt

. . iustitiae

13쪽

Co MMENTA R I V s. 'iustitiae ministros qui authoritate publica in id deputati occidunt & muti Iant ad id patiendum damnatos, licet non proponant ab eiusmodi ossicio perpetuo abstinere ; Quod iuste facere nequirent, si id verum esset, ob desedi um iustae contritionis quae huiusmodi propositum exigit. c. Negociude poeta. dist. s. μ& latius tradimus in is Manuali consessariorum. cap. I. post princip. Quare intelligenda sunt solum de illo qui voluntarie ad propria: vindictam vel alium finem malum occidit eum quem iudex iuste ilibet oc- cidi. Quae intelligentia satis colligi- tur ex praedictis duabus quaestionibus Aug. & ex consuetudine quamplitri- morum dodi orum, qui caput hoc paL ii sim allegant, ad probandas illas regulas Boetij in Topicis, citati a. S. Tho.

I. SCc.q.ΙS.ar. .Videlicet. Cuius finis . malus est, ipsum quoque malum est,

. Et cuius finis bonus est, ipsum quo- . que bonum est . Quarum priorem

14쪽

diistana iuxta sensum directum:quato. viii habet imale facere illumi exequuatorem iustitiae qui darn natiim etiam iuste occidit,spbnte, idest voluntarie secundum voluntatern propriam, ad vindiectam propriam , vel al1um malum fi nem . . Posteriorem autem pro-- 1 bat; quatenus itimi sensum indirectum & a contrario collectum habet non peccare illii ita exequutorem iusti 'tiae qui loccidit eodem natum iuste ad

, finem vindictis publicae: qui est bo- nus, quia litterest respublicae malesticia puniri. l. Ita vulneratus. U.adleg. b Aquil.hQuarum regularum prior quq iuxta sensum directu hinc colligitur.L E is. Cuius finis malus est ipsum quoque

malum est: sine ulla exceptione in uni. uersum est vera: Altera vero frequen- . ter fallit: ut infra dicetur. Quia cum, bonii constet ex integra causa ut Dionysius ait in c. .de diuinis nominib.

15쪽

COMME N Τ KR I TS . I 3.18.ar. I.in fin.non sussicit boni Circunstantia, .c ua actus sit bonus Quia vero ut ipsim et aiunt, malum ex

quocunq; defectu fit, & ideo dicitur fieri modis infinitis, sufficit mali sint,

circunstantia, quo actus sit malus. . .

Ex hac praemotione colligitur Gratianum virum grauissimu& rei theologicae callentinimum, &iquendana alium s contrario modo sese ad Augiistini opera habuisse. oniam Gratianus inulta quae n5 sunt eius ad verbii ei tribuit. Ille aut alius multa qugia verbum a plerisque omnibus ei tri buuntur, ademit censendo non esse ipsius . Cuius censurae , non pauci adhaeserunt. inod fuit in causa ut ipse quoque cum ante 27 annos scriberem, commentaria in tres posteriores distinctiones de poenitentia, in exo dio earum, in quo Gratianus tribuit

August. librum de poenitentia, eius operibus insertum, licet ipsius censura illi contraria displicerς eius tamen. in hoc

16쪽

I4 D E I IN. IIV. ACTVVM in hoc Iudicium appellarem sagax: de donum Diuinum . Hunc autem postea quam in qubddam suo libro dea

praehendi aliquot errores, a nemiisne ante me notatos , quos in Repet. c. Quando de consecrat. dist.I. notabili I8. anu. I3. usque ad nu. 32. prodidiab hinc circiter ro annis anno Vsque

a FSo. & postea quam noui & a piissimis , eisdemque eruditissimis viris accepi , quod magno cum ecclesiae scandalo censuerit aliqua c5muni totius ecclesiae consensu accepta, & pro imrefragabilibus habita, non esie illorum authorum quibus praefatus communis consensus tribuit, admoneo ipsum damnose , saltem in sacris &1acrorum authorum libris, censendis hallucinatum fuisse. Ideoq; a censu. ris eius valde cauendum tanquam factis ab eo qui sacram theologiam nona radice neq; a trunco, sed quod eius opera demonstrant, a soliis & floribus delibauit. od ipsum nostra aetate

17쪽

facere multos plus satis humanis, literis deditos non solum circa theologiam , sed etiam circa iuris peritiam videmus, dolentes quod non satis animaduertunt aliud esse ; sapientiam, scientiam , dc factae theologiae, vel sacris iuris peritiana, lisbraicis, graecis, aut latinis verbis prolatam vel scriptam , & aliud ipsam verborum, quibus prosertur, & scribitur, significationem, & ideo aliam & longe maiorem operam impendendam rei cognitioni neque sussicere impensam vetaborum significationi cum a diuersis non fiat illatio l. Papinianus exuli. E. de minorib. Dicam ergo breuiter, distincte, ac apte quam potero sine ullo fuco & vlla ornatus cura quid nam sit & quo-tuplex actuu humanoru finis, quid in eis opςretur, & qui eorum illius ratione dicantur boni, dc qui mali, qvi peccata mortisera & qui venialia xudius quidem barbarius Sc dentissus

18쪽

1 6 FINI HV. ACTUUM . sitis, sed longe breuius , neruositi ixtilius & clarius praelucente, Opeinq; ferente CARisro, quam Cicero in suis quinque libris de finibus bonoarti & malorum si de ipsius destitutus i& affectu gloriae per orationis elegantiam quaerendae, instructus. Verbum Finis, lasceminino,quam masculino genere inuenitur iuxta il-

. lud Aeneid. I. quem das finem Rex magne laborum . Et illud eiusdem Aetaneid. 3.Haec sinis Priami fatorum. Et est extremitas cuiuslibet rei:qiiod probant praefata Maronis dicta & multa

tatis: Non quidem ille, quo vult aliquid absolute. Quia ille dicitur voluntas. Nec ille, quo quiescit in aliquoia Quia ille ad finitionem spectat. sed iule, quo vult aliquid tanquam termi

19쪽

CO MMEN Τ A R I Vs. ITnum alicuius rei in illud ordinatae. Vt subtiliter declarat S.Thona.1.sec.q.Ι2. art.I. ad A. Dissinitur autem finis, iuxta men- tem Aristot. a. Phisic. S. Tho. dc aliorum in a. libri sent. dist. 38. b esse bo- bnum verum Vel apparens, quod propter se appetitum , facit, Vt aliud prO- 1.see. pter ipsum appetatur. Vt pridem diximus, sed non adeo exacte, in repet; c.

Inter verba. II. q. 3. nu. Ι9S.

Dixi bonum, pro genere, quia omnis finis est bonum quoddam ; sed noContra, omne bonum est finis. Dixi Verum, Vel apparens, eo quod ut ali

quid sit finis, & quiddam appetibile,

satis est, & requiritur quod sit verum bonum, vel apparens. Ita quod sit bonum vel appareat aliqua ratio quare videatur bonum, iuxta illud Philos mam 1.2. Phisic. Finis est bonum, vel appa- ' rens bonum .' Idque triplex esse. s. hone b stum, delectabile, & utile. vi S. Tho. Oprima I. par. q. .art. 6. h Dixi, propter se ap-. B petitum

20쪽

18 DE FIN. HV. ACTUUM petitum, quia s solum propter aliud appeteretur, esset quidem medium ad finem, sed non finis. Dixi, facit ut aliud appetatur propter ipsum, Alioqui enim non esset finis & terminus. quicquid dixerint Greg. Ariminensis&Gabr. in a. dist.

38. quibus ubi supra non contradixi. Per verbum autem, Propter, ut ait

sae significari possunt. Finalia, formalis, esciens, & materialis, ad quam reducitur cliam materialis dispositio. quae non est causa simpliciter, sed secundum quid. Quatuor enim sunt causae diligendi & appetendi aliquid propter aliud, ut dicatur finis; puta, Finalis, ut medicina propter sanitatem, Formalis, ut homo propter virtutem, quia virtute serinali est bonus,& ita diligibilis. Ericiens, ut filius alicuius ob patre. Dispositio qus reducitur ad genus cauis materialis, ut bene 'ficus u beneficia, quae ad id mouent.