De finibus humanorum actuum commentarius, in c. Cum minister. 23.q.5. Authore Martino ab Azpilcueta ..

21쪽

C o M M E N T A R I V S . I 9 Ex quibus insertur quod ut aliquod bonum sit sinis non oportet ut id non appetatur ob aliud . Vnum enim &idem diuersis rationibus potest esse medium, & finis: vi temperantia otis per ieiunium quaeritur ad melius is utendum Deo, respectu ieiunij est finis, & respectu Dei medium. Id quod

latius mox apparebit. Finis autem diuiditur primo, in vi- 4timum, & medium. Ultimus est, qui propter se ipsum tantum amatur. &hic est duplex . Alter in verus vitimus, & omnium supremus, & unus omnium creatorum scopus, qui propter se tantum , &non propter aliud est amabilis. inalis solus Deus est. vi docet S.Thom.2.sec.q.27.art.I. Quippe qui super omnia est diligendus.

Deuter. 6. Matth.22. Marc.I2.Alter est c

selsus,quem falsi homines pro sua falsa imaginatione impudentissime stolidissimeque tacite vel expresse fingunt, di adorant . iuxta illud Apost. QD

B ij rum

22쪽

mam I.

sec. q. 3.

2o D A PIN. ΗV. ACTUUM rum Deus venter est, ad Phili p. 3.QMt-lis est voluptas epicureo. In quem Cicero d uos libros praedictorum quinq; sere prodegit. Finis medius est qui propter se &propter aliud amatur. Qui est duplex. Alter vere medius, ille. s. qui vere est propter se ac propter aliud amabilis . Quales sunt virtutes, & omnia honesta. secundum Ambr. lib.I.de ossic. Alter false medius, ille. f. qui non potest esse amabilis propter se. Qualis est pecunia: vel non est amabilis propter aliud. Qualis est Deus. Quae autem propter se & propter aliud, re'cte amari queunt, sunt omnes scientiae speculatiuae secundum Arist. I. Methaph. b & virtutes morales aliaque honesta secundum Ambro. lib. I.de ossi Η c siquidem iuste possunt amari propter se tantu,& iustius propter Deum vel alios fines eis superiores. An autem delectabilia sint talia, quaestionis est. Nam S. Thom. I. sec. q. q. art.2. ad secundum

23쪽

COMMENT ARI Us. ΣΙsecudum. 4 ait Delectationes esse pro- dpter operationes. At in eadem prima sec.q. a. art. 6. ad.I. dlXl, delectationes GEiic αpropter se appeti, & no propter aliud. Si li propter, causam finalem sonet. Immo in argu . I. allegat Aristo t. I o. Ethico.docentem: Ridiculum esse ab aliquo quaerere, propter quid vult d ilectari; cum palam sit quod propter ipsam delectationem, & hoc videtur ve rius perlate tradita a Caieta in d. art. a. ubi pulchre dicta S. Thom. conciliat, dicens. Bonum diuidi in bonum propter se, & bo n u in propter est ud. borium autem propter se, in bonum honestum, &delectabile & ita salus de vita, quae ad delectabilia reducuntur a Boet. lib.i prosa a. de Consolat. sunt de genere bonorum, quae propter se ἰsolum i uste appeti possunt, id quod

ad multa multum perpendere oportet. Caetera vero bona, quae Vocantur

utilia, non sunt amabilia propter se, sed solum ob aliud, qualia sunt, bo-

B iij na

24쪽

2 2 DE FIN. ΗV. ACTUUM na pecuniaria secundum eundem s. Tho in daart. 6. ad 2. Qualia etiam honoraria, s .honor, sema, & gloria iuxta

Secundo diuiditur finis, in finem

cuius,.& in finem quo, quorum mein brorum nomina a Ciceronianis p

rum probantur. Finis cuius, est id in quo est ratio boni. Finis autem quo, adeptio & possessio, siue usus eius. Vt pilari, finis cuius, est pecunia, in qua. est ratio boni . Et finis quo, est ad ptio, possessio & usus eius, ut decla ,

rat S.I ho m. I.sec.q.2.art. 8. Et ita finis. cuius, totius humanae vitae ipse Deus.

est, in quo summa & infinita ratio bo ni est .i Beatitudo autem, qua beati videntes eum, eo ipso fruuntur, est finis quo. Ii I Finis diuiditur in finem op rationis,& in finem operarij seu operantis . Finis operationis est obiectu, in quod suapte natura ipsa dirigitur. Finis operantis est, in quem per Op

rantem

25쪽

COMMENΤARIVS. 2 3rantem dirigitur operatio. Ut cum quis aedificat domum quo locando ea lucretur; ipsa domus est finis operationis . Finis autem operantis, est lucrari, quod per locationem intenditur. Qua diuisione ad graues dissicultates dis i ii en das multis in locis D.

I 1 1i, diuiditur finis, in bonum, malum. Bonus finis est bonum verum aptum medio quo qu ritur. Non enim potest esse bonus finis uisi veth bonum. Nec suscit quod sit vere bo 'n una, nisi medio quo quaeritur, sit aptum . Non enim est bonum diligere Deum propter pecunias, ut infra dicetur. illud autem cst bonum aptum quod est obiectum actus, in quod il- Iesuapte natura dirigitur, aut aliquid aliud illo melius. Finis vero malus

26쪽

α ΗV. ACTUUM est malum culpae, vel bonum medio quo quaeritur ineptum. Finis enim inq tantum huiusmodi superior est na dio , in quantum huiusmodi secundu

est inseriora superioribus praeponere: immo dc aequare c. statuimus, & c.So. φ . litae de maiorit. &obed. Quia omnia

hamjd..i inordinata mala sunt; cum nihil de A, Z inordinatum S. Si uero, iter. ει. dis. Inordinatum autem nihil. Et quia eas quae a Deo sunt, ordinata sunt ad Ro. Extra a. 11. s Et quia predia inferiora non de- m. d. bent dominari superioribus ; sed eis maiorita subseruire.l.I.F. Sicut & l. a. in princ. ι.ε- ff. de aqua pluuiali arcenda .s V. diuiseo finis , eademq; maximi ponderis est, in principalem & minus principalem. Principalis est finis, propter quem solum, Vel tantum propter illum, ac propter alium fit opus, saltequoad actionem operis. Dixi solum , ad significandum ei se aliquos fines principales totales. QSalis est virtus respectu

27쪽

respectu operis, quod quis facit eo solo 9 est honestum : vel quod recta ratio id dictat. Dixi, vel tantum propter illum ac propter alium ue ad figni ficandum esse aliquos fines principales , qui sunt partiales & non totales. ales sunt illi duo fines ieiunij ieiunatis aliquo die quatuor temporum , quadragesimae ad satisfaciendum duplici praecepto, quo illud praecipitur: videlices prscepto de ieiunando die

quatuor temporum, de quo in c. I. a.& 3.76.dist dc praecepto de ieiunando quadragesimam: de quo in c. Quadragesima de consec. dist. s. Addidi, sal tem quoad actionem illius operis: ad comprehendendum finem principa

lem concurrentem cum alio maio

re, Sc principaliori . ut cum quis ieiunat , die ad id indicto , ut obediat praecepto Ecclesiae & placeat Deo Nam licet finis Deoilacendi sit quidam maius, &principalius quam obe

dire . inippe quod est actus charita

28쪽

I E FIN. HV. ACTUUM . tis, quae pr*cellit omnes Virtutes. c. charitas. 2. de pinnit. distin. a. tamen qnoad hoc est quadam tenus par obedientiae... sinis minus principalis est dispositio, si e limpulito, ad faciendum aliquid propter aliud, siue sine illa id fictet; siue non. Quales sunt, timor inferni,&spes paradisi: quibus quis ad amandum Deum propter se

ipsum mouetur. i uxta mente. S.Tho. in a. sec. q. 27. ar. I. qui ait cam reduci ad causam materialem . S 'non est

simpliciter, sed secundum quid. Dixi uue sine illa &c. ob multos fines

minus principales operum, sine quibus ea non fierent. Qualis est negotium alienum eius qui venit Romam,

ob grande aliquod negotium proprium, non venisset, nisi aliquis aliud minus, cum aliquo salario ei c5mi sisset. Eiusmodi enim aduentus finis minus principalis, est negotium alienum licet sit causa , sine qua id non accidisset: .

29쪽

Finem ob aliquem hominem , ct alia omnia ag re , sed alia ct alia ration . nMN. IO. e a quo adias stam speciem sortiuntiar qui nis en primua in intentione, licet quando enassius ab obiecto su ultimus breuiamtione .

Fine de ultimo et ira bum M inquisitio Aristotelis non adeo magni Ecienda oec. quia Iacua

. asiunde disi itur . num. II.

Teatitudo in nulla re creatri confinit, et am lam' ranaturalem rationem : non in diuitias, non inhonoribus, hon is Iam ct gloria, nec in potentia , non in usto corporis vel unimae bono , nec voluptate, licet inhaereat animae, sed in se . . A Deo, qui eam producit. num. 12. Teatos multos IHsd dici. xv.is. Et est , d plex re , ctile consumam patriae, O consi manda via: hanc tales, tales babere .

Seatitudinis titulo, quid qua ratione iuΠἐν

Finem aliquem esse ultimum humanae vitae etiam naturai ratione probari. nutu. i . . m

30쪽

Finem ob ultimum, hominem omnia agere non videri verum contra. S. Tho . num. I s.

Referri posse omnia qua non sunt peccata in

Decem . num. I s. In essum adris non omnes mass. num. I s.

Teferre iis Deum nos omnitas honra actu vel οἱ tute utile , sed non semper necessarium .

. cediorum in finem relatio sit uno actu, quam 1; pluribua, inter quae piarimum dinat, .

idem non poten esse bonus ct malus

etiam diuerso res et D. nu m. IT.

alio duplex, asiualis oe virtualis, qus dum

gratiae gratu facientis lectus pddam in vis.

erendi nos o nonra Seo modus utilis .

num. I9.

Fines duos ultinos etiam falsios, nemo uno ct eodem habere poteri . num. 2 O. Fines vltimi Dis tot quot fisae opiniones putant esse omneum amabilissima. nu. 2 O. Teus firmius: neces ario amandua , hcet non feruentius ct inteis ira . nu. 2O. Mat qui ab d ita ut malit frangere legem ad mortale obligantem, quam desinere ab illa more i peccat mortaliter. m. 2I. em