장음표시 사용
171쪽
I vllibi in toto hoc terrarum orbe Dei opi Max. sapientia & omnipotentia apparet, Illustri me Ce e Princeps, D mine Cυ-
mentisiime,in rerum Naturae contemplatione maxim E elucescit. Qu is enim non sapientissimum M omnipotentissimum artificem agnoscat, qui admirandam hanc mundi machinam contemplatur, & in ea Solem Lunam, & reliqua coelestia eorpora intuetur, ac eorum lucem splendidissimam, viros potentissimas, cursus oc recursus tam 3 varios,& tamen tot seculis tam certos & regulares considerat i qui aeris istud
spatium amplissimum perlustrat, & in eo volantes, & capitibus nostris imminentes nubes, atque hinc decidentes pluuias, nives, grandines, fulmina, & alia meteora obseruat; qui hunc , quem pedibus calcamus, terrae globum , in medio aere libratum de suspensum , atque in eo ardua montium, accliva collium , depressa vallium, plana camporum , eaque tot arboribus, fruticibus, herbis, floribus, frugibus, consita , tot animalium, volantium gradientium. reptantium speciebus, domicilium & victum suppeditantia tot fontes, rivos, flumina, ipsaque maria , &. in iis innumerum piscium numerum perpendit, de in ipsis
terrae cauernis tot mineralium & metallorum genera, tot ignes tot seculis ardentes, aquataque magno per terrae globum , sine eius ruina, impetu permeantes & ruentes rimatur , ac reputat De quo ipse Diuus Paulus, ad i. scribit: Tα ἀόεντα η Θεοῦ Pὰ κτι ευς κόσμτΦις καθοραται, με ἀπως αυτοῦ δά- re os Dei sent inuisibilia, dum per res tandi tau intelligantur, ex creatione Mundi pervidentur ; aeterna scilicet eius tum potentia , tum diuinitru : & Hermes Trismegistus 3 oεάjὸι ἐώ - γων F Θει-έ, ασε,
ψ- πMὐαπα: Spectator operum Dei factis est Homo, se admiratin est ea , ct cognoVit Creatρr m. Vt veris Dei in rerum Natura opera sapientillima & admiranda sunt: ita ea indagare' & cognoscere difficillimitin , adeo quidem, ut ipse Philosbphorum princeps, Aristoteles confiteri non erubuerit, intellectus nostri aciem se ad naturae lucem habere, sicut noctuae oculi ad Solis lumen meridianum se habent, & subtilissimus I. Caec Scaliger, exe)ς 3ῖ7.
serit, 27 de angustia intellectus nostri conqueratur, fateat utque , Humanae sapientiae par-xζm esse, quaedam aequo animo nescire velle, & exere. 1 9 . de se ipso, vir alias acutissimus, Π nuo scribat, Saepe meipsum nac11 eo, videam , animaduertam , meminerim, quam sit imbecilla nostrae mentis acies ad inuestiganda Naturae penetralia. Quia tamen in rebus magnista d ficilibus etiam conari aliquid laudem mereturi praeclara & heroica ingenia. Omnibus seculis , dissicultate a Naturae contemplatione se deterreti passa non sunt. Cum quibus etsi me Comparare non possum di tamen inultimis etiam subsistere nolui, sed bonam aetatis partem Disce contemplationibus tribui. Et quamuis illud vulgatum, Obsequium amicos, veritasQdio m parit, non solum in ciuili conuersatione . sed & in Philosophicis Disputationibus verum esse expertus sum, dum vidi, eos, qui Maiorum inuenta simpliciter recitant & trans-icribunt, nullis obtrectationibus esse facile obnoxios, at qui ex senecae monitu, Maiores multa egisse, sed non peregime, de multum adhuc operis restare , persuasi Antiquorum in-uςntis aliquid addere conati sunt, odiis & calumniis sese obiecisse : tamen verita, mihi sem-
172쪽
per potior, quam cuiusquam amicitia. , ves odium fuit. Itaque & has de quibusdam phys
cae capitibus meas meditationes in publicum edere non dubitaui, & iam ante Unum, atque at terum annum conscriptaS nunc cum aliis communicare volui.
Eas verb, I Bri me Princeps , Domine Clementi me, Issustrissimae Vestrae Celsitudiosi honora issimo Nomini inscribere volui, non tam de more huius seculi, quam quia cognituri per pectumque habeo Illustrissimam Vestram Celsitudinem ita bonis literis imbutam esse, ut etiam de eorum, qui eas profitentur, Ilaboribus recte iudicare possit. Et propterea ab Inu strissima Celsitudine Vestra maiorem in modum peto, ut hoc, quicquid cst , operae sereno vul tu suscipiat, & Illustrissimi sui Nominis splendore, malevolorum, si quae obiicientur, nebula, discultat. Deus veris optimus, Maximus, Illuilrissimam vestram Celsitudinem diu ineolu mem , felicemque conseruet. V vittebergae, Calendis Mai J, Anno Christi, millesimo sex celitesimo trigesimo sexto.
subiectissim. DANIEL SENNERTUS D.
I 43νητ vix frs' πρη-lli, Lector Candide, o aeneuole, quod hac aetate, o ti-boribus aliis occupati mus , ad Phsica sicribenda iterum animum appello. Verum ij soli mirabuntur, qui, ubi inter prima Phlosophia tyrocinia de generab s aliquot Psi sicis quaestionibus distularunt, se Phoca sudio satisfecisse opinantur, eoque sepositν ad altiores , ut vocant , disciplinas, ct ipsam etiam artem Medicam se recta accedere posse, persuas m habent. Verum longe aliter omnium seculoram docti mi Philosophi o Medici senserunt , qui disi- πη septe tiae infinitos thesauros i rerum Natura absconditos esse agnoscant ue in quibus inquirendis oeruendis quo quis diutius o diligentius laborauit, e. minus scientia superbit, sed ignorantiam sambbere dr i, genue fatetur, o quo plura didicit, eὸ plura discenda restare animaduertit. Et omnino si de olla re ill4d Comisi verum est, de rerum naturalium contemplatione verisiimum est:
Nunquam ita quisquam bene subducta ratione ad vitam fuit, Quin res, aetas, usus, semper aliquid apportet noui, Aliquid moneat: ut illa, quae te scire credas, nescias; Et quae tibi putaris prima, in experiundo repudies.
Unde eriam Galenus seritatis dissum iubet ea, q*ae cognouit, ηρίνειν, βαίαν --Πα όm , ψ σηρπῶν. πό αμὰ Ῥολογῶ τοις is γοῦς Φα. ρώοις, πότα θ τὰ αἱρῶ2 ; ταδ' G propter se ego et in iuuentute non parum operae rerum naturae cognoscendae impendi: multa ta
men non satis cognita resare animaduerti, ct experientia, rerum omnium Magistra, me de multi antea non animaduer monuit. Id veis magis quis miraripossit, cum obdomat quadam a vulgatu opinionibus nonnihil dissidentia passim meis seriptis inster a ab invido quodam, o malevolo tam mast acceptus es tracta s sim, quae me causa mouerit, ut eadem iam peculiari scripto exhibeam ,.Mμcrim bacchantem magis irritem se concitem. Verum enim vero, etsi columnias,obtrectatione que,qui bin me obiicio raeulideam: vicit tamen veritatis o Naturam rerum cognoscendi urium ut illaου om-πei contemnerem, se non plus, quam si canis me allatret, curarem 1 inprimis cum nihil solidi, o quoilo'imum veritatis sudiosum mouerepsit, ab eo proferri videam. Equidem audio, eum conqueri; PN-ier a quaedam ingenia δε deuenissepti uiantiae , est infrunita audacia, quod principiorum verisii sim ut' ontiquitatis sincerioris se eruditissima consensu eelebraiorum o custoditorum, se in hunc diem μ' usurpatθrum doctrinam est basin, contra qua cuilibet fano se pio vel hi se re religio fui rit,euerte re, es botis pro ligare, sua verὴ paradoxa, absurda lalsa, raneida. haretua est blas=hema subfi νς' e , se ex hoc omnes bonas disciplinas eorrumpere , auium sudia pessundare, barbariem re cere, O cum hac extrem mundi inclinantis fee merum rerum selenitam, est antiquitatis soli.am sapientis , λmcdio tollare non erubescaut, quaque recepta, aeternumque vera τeneranda antiquitatis priscipi
173쪽
Hrine, Dhefactare, Merruncare se eoderare uesea vero inina, Disam priora, inpia,fasM M- ὸ:ὶa adum damnata ut recens in D p 'antarum cerebetas nata, o contradictionibus implicata δε- Quia se paradoxa pro principis reponere,Veqμicq m moliantur. Verums quis quaerat, quana ait ita, ct 3uit is fundamentis nixa principia, ob gustrum contemptum se neglectum tam graues quereloi,stituis, o bonos viros tam acerbis conuitiis , apertis menaeaciis, quae primauus ille mendax, cti Aggessi , onerare non dubit l, n hii nisi ignoratimem ct κόπω ,-δύαι,-rerum iυ --α,, ct,fli ad unguem res resecem duo pracipue iactata inueniet. Primum es; Formas eduri e potentia materiae. uerum est; In q*Hibet missione noua ormam educi, Nempermanentibus ρriorum gradibo, alios aduenire, o simul cμm his no as qualitates emergere; o naturam primo formas Ῥniuissetis, irique mediantibus particulares, donec tandem ad indiuiduorum peruentumst, assemere,a
1,ὸ ita primo formin essentiae, deinde exsistentia inducere, se quidemprimas propterposremas. Seuisa aram primo recipere formas essentia, deinde exsistentia, seu educere primo formas υniuersales, iis 1, mediantibus particulares, donec ad indiuidualem es existentia perueniat. Primas istin esse pro ter ostremas, neque illarum essentiaου propter ultima inductionem perire, vel aboleri, sed, ut uob libris a nobilius essetfubiectum, suo rigore seposito, quasi materiae virem recipientes, eiusdem sesebmittere testati uect ex hac qualitatum a diuersis formis orsarum contemperatione, corporumque seruati Orms, materiae seu potentiae naturam quodammodo induentibus , mistione oriri indicibilem quandam ἰδωδερμσλν, quae recte occultae qualitatis nomen quodammodo mereatur. coeperies usinuialis ad ea probanda rationes asserri, sed sum generationis rerum naturalium modum, qui nunquam in rerum Natura fuit, nec unquam erit,quasi oraculum obtrudi,ut, qui eum non admittat, se veneretur,iti phsica principia euertere dicatur, t Nouator Paradoxologus, asseraeus, se, ne quid calumniis sem uiatiis defit, sit blasthemus se hareticus. Si etiam porro quaeras, quaenam sit in veneranda Antia uitas, de cuius contemptu arist estnqueritur; vel ingenu fatebuntur, se ista principia, o eductionem formarum e potentia materia, in arisotele hactenus reterire non potuisse; ct propterea
alis ea Aserres,alij nechne,cum contrariam eo loca reperiantur, sed Scholasticis transiribenda e se roseondebunt. Haec nimirum aeternum vere venerandae antiquitatis priseipiar,hic venerandae antiquitatis
eoinusus. Sed sit sane, uod ea Aristoteles sieuthueueris,seu ostenderit, semen Aristotelis quodpacem gni Viri,quem admiror se veneror non est antiquissimus,sed tempus fuit, cum g se nouus est; qua
tamen nomine eius seripta reprehendi non potuerunt : nec tota antiquitas , sed uere ante Aristotelem 'thago ου, Anaxagoras, Democritus,Empedocles,Leucippos, Melissus, Parmenides,Xenophanes, Socrates, Plato, omnes Viri docti imio laudat imi. Et si antiquissimus omnium philosephorum esset Ariasoteles: tamen ideo pro veritatis norma haberi non posset. Veritas enim est adaquatio notionum,quae sunt in intenctu, non cum alterius hominis nπ-ibus,sed eam reιus. ua omnia, cum perpenderem, me a vieritatis inuestiganda studio terreri passus non sum. Mouit me praeterea est hoc, ut ista, quae supprimere animus erat,ederem,qubdanimaduerti, a malevolis meas sententi, in alienum, , qui mihi nunquam in mentem venit, sensum detorqueri, o alienis opiniones mihi inno. Consultius itaque esputaui, Lector benevole , ut mentem meam ex meo hoc, quam aliorumsriptis perciperes. E quo tandem se hoc cognses,me istas,quastam acerbe malevolus insectatur, cst, quibuspotest, calumniis onerat,opiniones,primam non disseminasse,sed magnos, ct isto Zoilo magis in Aristotele versatos Philo 'bas ct superioribus seculis fuisse, o hodie eumalibi,tum in celebemmis Europae Academiis primariosprofessores, quibus nihileam Paraeesse commer est,esse,qui eadem mecum de bifestatuunt, or propterea me iam iniuste ab obtrectatore isto vapulare est uti suaterem, nouaque se
Accipe ergo, Lector Candide , benevolo animo has δευτέρος φρ 'Mike, o de qkibusdam admirandis Dei operibus meditationes,quibus vi tibi Nat ram, quae Ordinaria Deipotesas,quatis a Deo sapie risi si constituta est,exhiberem, υnice dedi operam. Neque enim ignoro, impium esse, de reb- n turalibus aliter, quam quo mari a Deo enata sunt, pertinaciter sentire o flatuere. Euodsi veritatem scutu sum, est quodlauderiis: Si vero in hac humanae mentis cabone quandoque aberraui , veniam
ιρηsum,eumque non inutilem conatum meriturum flerericum secundum Aristoteles τάῖς ἁ πο ἔσω βουλο- νης necessariumst τυιαπυῆσει - ς. Neminivreo mea obfrudere, aut, quod malevolin calumni
r, nouam sectam condere cupio. Libere γνάψυ, ω βψλω; δεσερώ. Proferat quisque etiam , quod in li- .e Republ. decet,liberie sam sententiam , me non ossendet. Neminem a me dissentientem cenuitiis imp tisi , nee etiam conuitiis se situs cum quoquam serram male endi reciprocato. Neque enim
iosephisium semus, sed idi chrimani, quorum est, non malum pro malo reddere, sd muri
Hic scopus unus erit, cunctis prodesse, nocere Nemini, amare bonos,& tolerare malos. Dan. Sennerti Tom. L
175쪽
176쪽
L . st curori fri , grauis habebit : ct qui j, agit, pius erit. mi 'o pius est ,sin, ubi fitas , ct pMmam sit sita. Et scisus etiam magis Pietate scilicet ea. uuae haberi Dore' - -
177쪽
inutatione, retineant; quaedain vero saltem secundum species continuentur, quarum indiuidua perpetio corruptioni & generationi sunt obnoxia:etiam posterius principij genus, corruptionis nimirum &senerationis principia consideranda. Prius principii genus quod attinet, clim solius Dei
nutu , quod omnes fame mentis concedunt, omnia regantur; ab eodem etiam, ut esciente causa, pendere neces m est: & cum, antequam res omneS na-
E rebus Naturalibus ctaturo prima cupa
178쪽
1 o Creatio Mundi physico cognoscenda
entia scrip .d isti vi' censent, ςum solius dei turalibus teneat 'pinionem, R in hac humanae i, Mosen irrisiet, illis aequalem sempe