Danielis Sennerti,... Operum, tomus primus

143쪽

-- ne. Et in genere artificialia λecula sibiles , esse qualitates non male tales sed spiritales, si ocent, quae imagines visibiles etiam dissitarum atque imagines & simulacra obiectorum sensibilium

rerum recipiunt. Idem etiam in aliis sensibus patet. ab iis emanantia, ut loco modo supra dictum i ea Ei omnino jecierum sensibilium ac spiritalium lon- rum tamen aliquam esse differentiam,atque alias m ke aliam esse rationem , quam qualitatum materia- teriae immersas esse, neque ab ea emergere, alias pro lium, ni ultae rationes docent, quarum aliqum prQ- cul a corpore, e quo ori utur,sese diffundete, nulli mata ponit Leo Hebraeus, Dia. . de aratore , G. 3. Prima teriae alligatas esse. Sensuum infimus T est;cuius

si quod omnes qualitates aliae successiuE se per sub- obtesta nulli bi sese extra materiam exserit,sed in m iectum suuio diffiindunt umen vero subito & in mO- teria latens, sese sensui oggerit. Ideoque nihil tactumento set diaphanum penetrat secunda; quod 'u - percipitur, nisi quod immediatὸ corpuὲ sensile tagit. Ilia, adueniens mutat naturalem dispositionem sub- Eodem modo sese res habet de sapore, qui nunquam iecti lumen vero nullum in diaphano mutationem ad distans, ut loquuntur, gustum assicit, sed quidaescit, nisi quod illud illuminat. Tertia: quod qua- quid gustum assicere debet,immediat Hinguam tantalitates aliae se pet infinitum spatium extendunt, lu- gere & assicere debet. Species verb visibiles, lucem,

quod etiam sublata effciente qualitatis caussa, ni- sunt,& per longa etiam interualla, nullo corpore,cui hiloiminus iae pressio aliqua in subiecto manetire mo- inhaereant, mediante, ad visum feruntur, eumque anto vero illuminante nihil de lumine relinquitur. ficiunt. Eodem modo & Sonis ad longa interualla Quinta: quod qualitates reliquae mouentur cum suo diffunditur,& non soldm aerem, sed metalla, minus subiecto ; lumen veta ad motum aeris vel aquae non tamen solidissiima,penetrat. Inter has species, tactile, mouetur. Sexta:quod multae qualitates eiusdem spe- puta, sapores,&species visibiles, quodammodo me-ciei in uno subiecto coniunguntur & miscentur: dij sunt odores. Hi enim plerumque non equidem multa vero lumina non coniunguntur, sed duae Iu- ut species visibiles, sine subiecto ad organum olfata

cernae faciunt duas umbras,tres ternas. ctus feruntur; interim nec opus est, ut corpus odo-Primb itaque illud hoc loco quaeritur : An omves ratum integrum natibus admoueatur , sed corporas usem jecies rermn spiriturita recipiant. Fuerunt qui odorata de se α ρ ἱάς quasdam pmittunt, quae quidem nonnulli in ea opinione, non in omnibus i en- ' dem ipsae non sunt propriὶ loquendo odores, etsi id sibus species spiritales esse necessarias,sed solummo- statuunt nonnulli Medici, sed in iis sunt odores,neis db in visu;alios omnes sensus, praeter visum, per ma- que sine iis species odorabiles in loca distantia trania te tales qualitates a suis obiectis assicit. Sed falsa est steti possunt. haec opinio,omninoque omnes sensus 1 suis obiectis De ortu autem specierum sensibilium non est Fbd vecterum per species spiritalis immutantur. Cum autem Om- nos torqueamus,atque aliquem sensum agentem,qui siμmnium sensuum tactus maxim. terrestris sit, materiae- ab obiectis species sensibiles formet, introducamus. que immersus; eiusque obiectum materialibus qua- Ea est natura qualitatum proprie sensibilium, hanctitatibus maximὸ cognatum videatur,si hunc non per que vim obtinent,ut se multiplicare, sui seecie emtia qualitates reales, sed spiritales assici probauerimus, sa, possint, omnin6que omnes formae sui sunt multi idem etiam de omnibus demonstiatum erit.Materia- plicativae, aliae Sc realiter de spiritaliter , aliae spirit liter agere dicuntur , quae similem omnino qualita- Iiter tantum. Qua ratione autem id faciant , si quistem numero aliam L patiente producunt. At calor, quaerat, plus respondere non postumus, quam si di

ex illorum opinione, agit in tactum materialiter: ita- cendum nobis sit,cur calor calefaciat. que in eo alium numero calorem producit,quod ta- Medium etiam ad sensum necessarium est. Cum Sens men falsum est. Omnes enim sensus idem numero enim sensus ab obiecto tantum per virtutem assis ian- obiectuma quo assiciuntur,percipere dicuntur;quod tur; medium inter ea interuenire necesse est: quod recte obseruatur in qualitatibus spiritalibus. Qqam- etiam Aristot.2.dea'. cap. tr. t. D . protulit αἰδανόμε- uis enim accidens seu obiectum reale etiam 1 spirita- θα; ait παντων δia τοῦ μέσου:tst a. de o. cap. 9. t. 98.li,si secundum se,seu suam naturam consideretur,nu- A' Pond τιθέμενον τύ ώθητ, ριψ , ονα in τDIO, Givis refert&repraesentat, idem numero dici potest,&sen- sunt, si sensio fieri debet, concurrant necesse est,

sus rei spiritalem imaginem percipiens , rem ipsam & quidem recte dis osita : quorum v num si absit, percepi se dicitur; nesto veto modo, qui qualitatem vel non recte dispositum sit , sensio vel cessat, vel realem similem ab ipsa productam. Sic qui AEneae vitiatur.

imaginem vidit, . Eneam vidi se dicitur:qui vero Ai- Ita quo autem sentiendi ratio consistat , autores incanium vidit, nunquam Eneam vidisse perhibetur. diuersas abierunt sententias, nec leuis est controuer-Idcm patet ex discrimine, quod est inter qualitatem sia: An sensiosis mera passo , nihilque aliud , qu m sis bati flem terialem & spiritalem. Nam cum actio qualitatum speciei rei sensibilis receptio: An verbpraeter speciei m ωρ se'

primarum sit vetus motus,& in tempore fiat ,δcrarb receptionem etiam ali fiat ab anima actio. Alio in p tiente qualitatem gradibus suae virtuti respona rum sententias omnes, quae ab alis prolixe exponun-dentcm producat, ob qualitatum contrariarum res- tui de resutantur, referte supersedemus, eamque so stζntiam: sequeretur,sensum etiam fieri in tempore lum afferimus, quae verior nobis videtur, & talis est.& cum mora. praeterea, sensum rarb sui obiecti verum Species sensibilis , seu obiectum speciem sensibilem gradunt ed fere minorem percipere.Sed haec cum in emittens,non est agens vel activum sensionis p inci,ssensu non fiant,tantum species spiritales,quae nullum pium: sentire enim est opus animae,& quidem imma habent contrarium, sensibus percipi statuamus:quam nens,nec rei externae,& quidem aceidenti,tribuenda . sententiam etiam Aristoteles, z..ue a j. . . . t 1. ni ai. eaesed ut obiectum proximum rem sensibilem sensui pNissis est. Quod etiam maxime manifestum est in repraesentat & offert.Nec sensatio est tantam receptio: plςriique qualitatibus tangibilit iis,quae si materiali- quod praeter alia,etiam ex eo liquet, quδd saepissime tor in tactum agerent, in illo qualitatem realem sibi; du species sensibilis in.organo recipitur nulla tamen similem producerent, & organum tactus, si rem du- fit sensio; ea de causa, quiae anima aliis rebus intenta, Iam perciperet, durum, si mollem, molle fieret: cum species sensibiles non cognosciti sed sensio etiam estramen hae qualitates talem agendi vim nullam ha- quaedam actio. Sentienti enim facultati actio quae no-hont; nihilque tale vel in tactu,vel in aliis sensibus bilior & praestantior est,quΙm passio, deneganda non de eliendatur. est,cum vegetanti & accidentibus ea comi et . . , Hic ta n notandum,omnes quidemste essenia Non tamen duo sensus constituendi sunt, Vnus V, ἡ,

146쪽

De Auditu

De Odoratu. Visui Auditum subiicimus: Is enim post visum . Doratus p stantia visui&auditui succedit,qui praestantissimus est & cum eo de nobilitate cer- sensus emirnus, odores , nasi, i eu procelia fiat. - tare videtur. Est autem Auditus sensus exterior, auia iuum mamiliarium in eo, beneficio percipiens. Ob ris beneficio, τὸ λαὸGν , lonum let licet , peteipiens. Nistum enim odoratus est. -- Obiectum enim auditus sonus est. Est autem ibitus De Odoris autem natura vulgb docetur, quod sit Qualitas , orta ex aere vel aqua , solidorum coria malit S, ς sicco sapido cum hamido a calore pet lini porum subita & vehementi concussione percussis & xςmperato, in mistis orta Est enim, aiunt, .c fractis. odoris re saporis ea cognatio,vt omne lapidum odo-