Danielis Sennerti,... Operum, tomus primus

594쪽

s s et De tempore Crissis & diebus criticis.

Alij igitur distinguunt inter κρίσιν optimam, pestimam, & non optimam, bonam Iamem κρίσιν optimam esse dicunt, quae cum signis pei sectae coctionis accidit, nihilque de humore morbi fico relinquit,&aegro certam salutem aifest. Pessimam,quae cum notis eruditatis ac mortis euenit , dc in perniciem regi oti tendit. Non optimam vero, bonam tamen, quae ante

statum, & sine persecta coctione ac persectae coctionis fgnis euenit. Atque talis accidit irritata natura imateriae copia vel prauitate , vel aliquo extra occurrente4 in morbis acutis, in quibus natus est dubia,&cum metu spes eueniti undecuiu aliquid utilis humoris cum vitiosis evacuatur, cum absoluto aegri commodo eu nire, atque optima ei se non potest, semperque est metuendum, ne periculosa sit & infida. Si tamen fiat cum , seu facili aegri tolerantia, aegiumque leuet ac morbo liberet, bona dici potest atque utilis appellati; quamuis planὸ comoda non sit,& commodum cum incommodo coniunctum habeat.

Sed ut hanc tem sine ambagibus ad pauca redigamus,

sciendum i etsi omnis euacuatio quae accidit nondum cocta materia, sit symptomatica: Tamen eae sympto- es non sunt omnes eiusdem gen

quod ipsi essi iam κρῬιν; clim tota vis expellendε ὶ facultate naturali pendeat: sed quod ligna sit. constantia vel inconstantia κρίσεως, veletu, eius. μ' habeant. Nam etsi quae perfecta est ad mortem ito quolibet die integre fieri possit et tamen Ouὰiὸ

bonum futura est mutatio ,& critica evacuatio

nisi certis & statutis diebus firma,constansae fidi . Cormius Celsus qhi idem hanc doctrinam laxit dum,lib. I. e. . haec hab t: Elit, inquit de vi ritat': quoniam antiqui potissim'm imp resse 'eb iis

eos que tanquam tum de agru iudicaretur,

Id Aselepiades iure ut vanum repudiauit, nepὸ in ιllo dis, quia par imparve esset, his vel maim,rilis nus periculum esse dixit. Interdum. erim peiores dissimi ris. Quaedam enim non solum tempore, sed qualitate humoris,qui euacuatur, symptomaticae sunt, in quibus scilicet non, quae morbum parit, materia, sed alia evacuatur ; quae euacuatio propterea semper noxia est, &cohibenda. Noniumquam euacuatio est nimia; quae & ipla propterea sistenda. Imb non nim- quam accidit , ut Tempore, Quantitate & Qualitate vitiosa sit ae symptomatica evacuatio. si vel 5 solum temporesymptomatica sit euacuatio, in qua scilicet nihil praeter naturam, nisi quod ante perfectam coctionem circa moibi principia fiat: potest aliquando utilis elle.& propterea non supprimenda est. Et si enim per se non adeo bona, neque tam bona sit, ut petfecta critica, qudd aliquid utilis materiae,cum qua' humores vitiosi adhue permisti sunt, evacuet,& grauiora habeat symptomata coti iuncta, quὶm critica euacuatio, quae fit post coctionem, tamen si duae conditiones adsint, nimirum si ij humores praecipue euacuentur, a quibus morbus habet originem ; le vires

ferant eam euac .ationem,pro mala habenda non est,

sed pro bona. Peream enim maior ae motbificae copia minuitur, ut natura roliquias facilius superare posui. Vndo post eam sequitur aliqua morbi mitigatio. Docuit hoc nos Hippocrates, 1. aph. 1. In turbationi Ialm,ir, quit, ' vomitibus, qui 'onte sunt,si qualia omniet,praentur, confert, ct facile ferunt sin minus, centra.

Verum cum haec ευφορια non semper adsit,sed plerumque vires a vacuistione ante coctionem valde deiiciatur: natura plerumqde euacuationem differt post coctionem. Si tamen natura nimis irritetur,etiam ante coctionem aggi editur hanc expulsionem : quam si vires facile flaire possint, accidit, ut euacuatis vitiosis humoribus, morbiis vel minuatur, vel tollatur.Itaque hie non tam ipsum motum humorum ac materiae, quam vires considerare dec t.

y sunt. Nonnunquam etiam in ipso morbo dierum immatur fumquerrauiores, qμi remissiore esse consueui runt, & caetera, quae ibi videri possunt. Et tande concludit: Verunt in his quidem qntiquot, tune celi es admodum, Pythagorici numeri pes ster tue dum hie si cunque Medicus non numerare diei ἐς beat ,sed suae cessiones intueri. verbm Hippocratem atque antiqeo, illos Med eos Pythagorici numeri non fefellerunt, nee tami viri numerorum solum quodam studio at que amore ista diebus criticis tribuerunt; neque etiaticos esse dies statuerunt, quia paret,uel quia impate, senti sed quia expetientia & diuturna obteruatiorem non alitet sese habere ipsos edocuit. Quae obseruatio

nes etsi non omnes annotatae sint,aut si sorsan anno latae fuerunt, ad manus nostras non perueneriati ta

men aliquas consignauit Hippocrates,in libris epies miorum,quas collegi de in V num congessii Galenus, a. de die Gecret. e. 3 . . Et recentiorum quoque Medicorum obseruationes & scripta legenti non pauca talia exempla occurrunt. Verum constat equidem ex talis . hillis obseruationibus, dies alios esse criticos, alios non sui imo criticos: seu alios esse,qui benἡ & pei secte iudiciat, alios, qui malὶ atque imperfecte : Sed de hoc controuersa est, an die tum criticorum ab Hippocrate assignatam rationem experientia plane comprobet ὶ profecto nemo , si ingenuus est vaba tum Magini in com supra G. 3. Galeni de dieb. dissimulare potest , criticos illos dies saepissime ab Hippocratis opinione discedere & diuersos esse. Nam non sol tim' Cornet Celsus Asclepiadi Hippocraticani horum didirum obseruationem reprooanti subscripsit, sed multi praeterea non vulgaris doctrinae & experientiae Medici in omnibus aegris veritatem horum criticorum se agnoscere non potuisse, satentur. Id oque primo quidem Hippocratis & Galeni de diebus criticis doctrinam proponemus:quae tamen postea de ea admonenda videbuntur, non prae te imittemus. Critici dies trium sunt generum, alii, qui fimpliciter,&κα εξ critici dicuntur, in quibus elises & meliore , refrequentiores fiunt, qui omnes septenario circui gdefiniuntur, & sunt septimus, decimusquartus,viν simus, vigesimus septimus,tricesimus quartus, quad a

Dies exilici non parum ad acutorum morborum, in quibus proprie crises eueniunt, euentum praesagiendum faciunt. Et si enim iudicia seu morborumque solutiones omnibus diebus accidant,

ut confitetur Galenus , r. de dieb. decretor. ωρ. 2. ramen peculiaribus quibusdam & determinatis diebus

natura frequentiores & meliores cris es instituit. Qui dies ob id κρίσιμοι ge Miok,ὶ dicuntur; reliqui vero Dἱ Hiisi x xius, vel non bonae accidunt, , ita H -- non crixic, disiuntur. Non veto hoc nomen habent,gesimus. In qua computatione non integri dies id muntur c quamuis id fecerit Archigenes, cui vige simus primus, vigesimus octavus, tricesimusquisisti

critici senti sed breuiores ; de quibus postea, Lum

de causis dierum critico tum agemus, dicetur. Dem

de alij sunt dies, qui , seu

ces , indicantes, & contemplabiles nominantur

quibus monstratur futura,& sunt citius νς ptimanae med ij seu quaternari j, ut quaita , V04:cimus , decimus septimus , vigesimusquartu nonnullis dicuntur critici secundar ij , seu in diprincipales ; quia in illis fit leuis piigna & cex

nuntur initia aberationis materiai ad bonum Vomalum. Alii sunt intercidentes seu intercalare , Graecis , aliis prouocatorii dicti, in quibus ex accidenti & contra naturam , Veob paroxysmi de exacerbationis x

v chementi. ID,

596쪽

s 4 ' De diebus Criticis.

motbus & ex alia caussi ortus st: ab ipso morbi no- signis, Rique in summa persectae& selieo. Hi exortu dies numerandi sunt. Nan si ex reliquiis crasses in eo eueniunt , per qua, nil I

prioris morbi recidina fiat , continuus motus est,& rantur,Vt docςt G lenus, i. de diabus d rari Epropterea etiam dies continua ieri e numerandi iunt. Et si nonnunqu*m aliqui in eo moriantui. ἡ ' Etenim humotes,qui sebrium cauta sunt, sepe non tum d Qteriore incidant, unde sequenti deei . plane eiusdem sunt conditionis; sed pars alia est craia tereunt; cuiu3 rei historiae aliquot extant iis i si ocalia subtilior. Sicut ergo, dum natura coquit hum episecm, Vt epi - om. 2.dgroto 8. in quo cuin o mores , facilius ac citius bibliliores coquit, crassio- lethali apparerent,ob aetatem iuuenileththiri 'res difficilius ac tardius; ita quoque, dum humores simum annum agebat & quise viribus valeti f. putredine corripiuntnr,tenuiores citius acceduntur, ad iseptimum diem Vixit, qui alias proculdubi

599쪽

apud Hippocratem , e quibus istimari potest, .aph. I. pro ratione.Et ibidem aph. . est illauus abscessim imabsessiu liberat Wina malia, crassa, alba riarita, qualis in febriMs laboriosis quarto die e ibisse exire incipit. Quodsi ex navim etiam se uis 'faxerit emadmodum si latio siet. Qualia etiam loca