Jo. Casp. Eisenschmidii De ponderibus et mensuris veterum Romanorum, Græcorum, Hebræorum; nec non De valore pecuniæ veteris, disquisitio. Accesserunt hac editione Tabulæ Scioppi nummariæ et ex variis auctoribus De pecunia romanorum excerpta

31쪽

ia Saceti o I. DE PONDERI Bus. ex sequentibus patebiti praeterea libra Medica . quae tum in nostratium tum reliquis Germaniae myropoliis adhibetur, longe recedit ab ea quae in Gallia Hispaniaque eit recepta. Tellatur enim Fernelius i. 4.C. f. Methomed. item Savotus , Medicus Regius, Disaura

unciam Medicam in Gallia esse 48o. granori Paril. Dubius tamen diu haesi, an talia grana cum granis librae civilis conveniant, Spannota potius oriantur a divisione scri uti apud Medicos eonsueta in aci. grana; sic enim numerus praedictus granorum in uncia producitur. Certior demum factus sum per amicos Parisienses, unciam Pharmacopaeoruna Parisiensiudi omnino es se aequalem unciae ci-yssi seu monetariae, ea tamen ratione, ut iuxta ordinariam Medicorum partitionem, duodecim ejusmodi unciae libram constituant, ipsa vero uncia in 8. drachmas, haec in y scrupulos, scrupulus in aO. grana distinguatur Eandem unciae Medicae Parisiensis cum civili convenientiam concludere licet ex Dia Boietardo, Traito des Mono es pag. 2s'. ita Hispania uncia Medica minor fuit uncia vulgari, hujus parte decima sexta, testibus Mariana & Couarruvia, adeoque per ea quae l. c. habet Savotus, fori. gran. Ρaris. sed nostro calculo so6z. Verum quia Hispani erant per- iugii, vulgarem suam unciam per observata

32쪽

reduxerunt pondera Medica ad normam ponderis vulgaris , uti testatur Lud. Alcasar. pag. At vero uncia Medica nostratium, qualeuia Norimbergensibus omnia Germaniae Pharismacopolia accipere in more positum habent, est 1 6a. gran. Paris. Qua Vero auctoritate. quove tempore haec ita fuerint instituta, dissicile est explicatu. Uncia Veneta totidem praecise habet grana Paris. unde probabile fit, simul cum mercibus, pharmacis potissimum in peregrino solo natis, quae a lolis Venetis olim Germani petebant , ipsorum pondera fuisse traducta. Albertus in adrocchus, stledicus Venetus, peculiari Dissertatione Venetiis A. is i7. edita, probare conat US est, ponadera Veneta relpon aere iis quibus aetate Galeni usa est antiquitas sed frustra: uncia enini Veneta duobus sere scrupulis Romanam antiquam superat. Ex modo dictis patet, libram Argentoratensem esse ad Coloniensem in ratione 4 3 s. ad 4 oa. Argentoratensem ad ΝOrimbergensem ut 43 s. ad 797. denique Colonientem ad Norimbergensem ut 4 Oa. ad 4 797.

Atque hae ponderum enumerulorum comparationes propria obserVatione eXpensae, prolpecimine nobis proposito sussiciant. Pon-cius Parisinum & Norimbergente e propriis singula locis petita adhibui, Coloniense ve-

33쪽

x4 Sacetio I. DEPONBEMBus. ro, quale in Curia monetaria Reipublicae nostrae inde jam a remotis temporibus asservatur. Longe plures ab auctoribus allegatae inveniuntur , quas quilibet, cui volupe est . suo loco examini ulteriori subjicieti Delib bimus pauca, sub aliorum ta men fide. Primo se sistit libra Anglica, eam saltem ob rati nem, quod Joh. Gravius, Vir eruditus & dia

ligens, multa alia ad eandem exegit. Duplex apud Anglos libra in usu est, altera de Dudicta, altera Aνοir duriis vel de Hane, ut nonnullis eam appellare placet: prior, qua

gemmae, aurum, argentum, sericum, aliaeque res pretii expenduntur, est Ia. unciarum, quarum ad Parisinam est ratio ut 48o. ad 47a p. habetque adeo grana Paris s81τ. Mersennus

eam statuit Parisina graviorem Io. granis. Diu viditur in 8. Drachmas, M. Scrupulos, 48o. Grana. Altera Anglorum libra, sνοir da pia dicta, pro rebus crastis & caducis, in I 6. Unαcias distinguitur, harumque singulae in 8. Drachmas, a . Scrupulos; habentque se ad Parisinam ut i ai 69. ad I 3 as. unde 34. grana Paris singulis obtingunt, tot praeciis quot sunt in uncia Romana hodierna ex Observatione Gravit: sed Dn. Augout ex suis observatis eandem Romanam statuit granor. Paris. s p 3. Ex eodem Gravio sequentia pondera deducuntur, referente Bernarao, lib. de Mens & Pond. ant. pag. 334.

Grana

34쪽

. . Gran. Paric

Lugdun Gall. - s9l.. Librae horum locorum, excepta Gaditana, sunt 12. Ociarum. Convenit ergo uncia Gaditana cum Ili sipanica monetaria, quod ex Aureo Hispanico. Demie Piltile, patet; horum 68. cuduntur Esingulis octonis unciis Hispanicis, teste Vi iupando, Tom. lIl. pag Ai6. Mariana, pag ISo. 1 r i. Sed Ludovicei aurei, Demi Iouis d'or, ejundem gravitatis, Iret aequantur octonis unciis Paris. Hinc uncia Hil panica ad Paris. ut i 3 6.

ad 1 ti illa igitur est gran. Paris. T. Libra Hispanica sedecim unciatum est; Marελ seu Marcus sic enim Hispani plerique scrishunt unciarum Octo. Centumpondium. vulgo Quintal centum habet libras: ejus quadrans, arroba, a S. constat libris. Uncia continet 26. Adarames. Sed aurifices Hispani Marcam dividunt in so. Casi stanos, Callellanum in 1. Tomines, Tominem in ra. Grana. Argenti autem marcam dividunt in uncias 8. unciam in totidem oct3vas, Octavam in 7s. Erana; sic marca argenti aurique eundem granorum numerum sortitur. Et haec quidem ex Mariana

35쪽

, g sacvro I. Da Porio Exi ausi. De Uncia Τrosica seu de aeram qualis in Betigio tum Hispanico tum inireον. circa reni monetariam in usu est, testatur Budelius L c. Der experimentum fuisse deprehensiuin Coloniae, coram Legatis Urdinum Brabantiae. eandem ad Coloniensem esse ut sto. ad I9. Η het itaquh grana Paris s79ς. Sed ex observatione Hersenni s77. fluctuat ergo certitudo rei intra grana ΡarIs. duo. Ρlato tamen standum esse iis, quae comperta fuisse in actu quo dam solenni narrantur a Dn. Boletardo de Monet. pag. marcam monetariam Belgicam excedere Parisiensem granis 2 . unciae itaque Belgicae monetariae obveniunt grana Parisiue 79.

Aurum in Germania appenditur pondere

quod Coronarium vocant, sumpto vocabulo ab Aureo Coronato Solato, qui Gallicae monetae species est. Per edicta Regia singulis auri marcis respondere debent 72 . Corona . ei, erunt ergo finguli 63 h. gran. Paris. setis 3 E. fere. Sed in ponderibus auri vulgati is ractio negligi solet, habent enim tantum 6 p.

grana. Usu receptum est in Germania. u :na arcae Coloniensi attribuantur 69οῦ. Coronati, adeoque uni Coronato obveniunt grana iei imo menta Colon. 7O. proXime, seu drachmri

Colon. minus momentis s. id est 63 P. gran. paris. Accidit saepius, ut auri pretiosioris non ν

36쪽

dus, nummorum inprimis valoris Incomiti.

in Dacatis exhibeatur, in d- Ducaten is in ννubr. Sciendum ergo est, per leges impe ru constitutum elle, ut Ducati marcae Coloniensi aequiponderent: sinagulis igitur comis petunt Tar. momenta Trosica, seu drachma Coloniensis minus 3τ. momentis I sed juxta pondus Parisinum grana 6 p. fere, quorum tamen loCo pondera auri vulgata nonnisi s s. habent. Causa hujus discrepantiae haec est. Quoniam impossibile est operis monetariis, exactissimum pondus de mixturis metallois rum idem intelligendum est iuxta praestriaptum legis observare, quod Pedem vocant,

circo indulgentia Magistratus & tolerabili

conniventia, intra spem veniae, ipsis conces 1um est, determinato granorum numero in lingulas marcas, a rigore legis deficere: quod artifices, ipsaeque publicae constitutiones Re medium, la Remiae, das Remedιam, appellant. Sic in mixtura. Remedium Ludoviceorum aureorum est quarta pars haratii, sumique pollunt sine laesione legis , loco ea. haratiorum, haratia ait. Remedium Ludoviceorum argenteorum est duorum granorum , lis Cetque adeo sumere loco I I. denariorum, deinuarios IO. grana aM At in pondere, Rem

37쪽

um Ludoviceorum aureorum est duorum latinorum seu granorum I p. Ludovice rum argenteorum , duodecima unius nummi pars, seu gran, 43. proxime, in singulas marcas. Praeterea nummorum continua de ma

nu in manum Versatione semper aliquid ipsis de pondere decedit, maximeque interest, ne nummi praeter solitum graviores fiant. statim quippe malitiosorum manus sentirent, in alios

usus conflandi. Gemmae, praesertim Adamantes, peculi

re sibi ponderis genus vindicant, Gratia scilicet, quorum quodlibet in . Grana subdis viditur. Facto periculo didici, una uncia Coloniensi comprehendi I az. ejusmodi

ratia, sed uncia Parisina I '. vel accuratius 34, τ. eorundem; adeoque quam proxime singula 3ς. grana Parisina aequant. Sic inter Adamantes totius orbis facile maximus, Cujus possesssor est Rex Indorum sub magni Mo.

golis nomine notus, pendet 2797 . haratia, teste Tavernerio, qui eum vidit & delineavit. Is vero, quem Serenissimus Princeps Hetruriae inter cimelia primi ordinis servat, pondus habet I 39z. karatiorum, auctore eodem Tavernerio. In schemate tamen hujus adamantis, quod Florentiae in arce Principis curiosis peregrinatoribus communicari solet, Laratia tantum I 38. eidem adscribuntur. '

SECTIO

38쪽

PONDERIBUS.

CAPUT II.

De Ponderibus veterum Romanorum

APqd Romanos veteres ex ponderi.

hus maxime in usu erat Libra. quae etiam Pondo Vocabatur, unde Du-pondium, Centumpondium. Li.hra haec initar Allis, solenni apud Romanos more, in duodecim uncias dividebatur, prata Primis cum As, qua nummus, libralis initio fuerit, unde Volusius MaelianuS, Ponderis Misdem diri sis qua aris, tiam in quas parier As dipiditur, is has ct Libra dispenditur. Hanc partitionem.

Ier se satis vulgatam, denuo per compendium ic sistere placet:

39쪽

a Sacrio I. Da possva Maus.

Unciae partes sunt: Semuncia

Duella para

Sicilicus l

Scripulum b

Nummi etiam argentei, Denarii puta in Victoriati, interdum loco ponderis sumebantur, ut patet eX Celso, Scribonio Largo. Ρllianio, aliisque. Praeter enumeratas ponderum species apua vetustoa

40쪽

vetustos rerum Romanarum scriptores nihil

occurrit. Postquam vero ipsis arctior cum Graecis intercederet consuetudo, horum quoque pondera Romanis fuere permista. Inpriis mis vero a Galeni tempore Drachmae usus apud Romanos, Medicos inprimis . invaluit: Cumque vetus esset traditio, Drachmam Attia eam pondere Denario Romano aequivalere, hic autem tum temporis octavae unciae parti aequiponderaret, factum est, ut non tantum uni unciae octo drachmae adscriberentur, sed& aequales drachmae Atticae crederentur. Adeo firmas haec opinio egit radices, ut vel hodierno die vix quisquam aliud sibi persuaderi

patiatur. Suo tamen loco patebit, quam inrivalido nitatur fundamine. Videndum nunc, quanta fuerit uncia Roamana antiqua, instituta comparatione cum pondere aliquo moderno , quod prae ceteris ut notius, usuque receptius, quale quidem

Parisinum existit. quod jam a plurimis eruditis ad hanc rem fuit adhibitum. Variis amrem mediis ussi sunt viri docti, uno alteroque abhinc elapso saeculo, quibus pondera antiqua restituerent, quae ad quinque capita possunt reduci: Suntque I. Fructus, nuclei, semina, grana, Veget hilium ; ex. gr. nuces, semina siliquae dulciri

lentes, speltae, hordeum, triticum, Iupini.