장음표시 사용
41쪽
aa S Ee et Io I. Da Posdam aucII. Pondera ex antiquitate residua, lapidetiaerea, ferrea
lil. Pes Romanus antiquuS. IV. Variae mensurae Romanae, metallicae. marmoreae, itidem ex aevo vetuito restantes, quales sunt Amphora, Modius, Congius. Sextarius &c.. V. Numismata Romana , aurea, argenteas
Percurramus singula. Primo quidem quod attinet vegetabilium species, natum inde est Grani nomen inter pondera hodierna, quominus non datur. Tanta vero est granorum
in singulis speciebus differentia qua pondus.
pro diversitate regionum, agrorum, annorum,
ut vix quicquam effatu dignum eorum Ope determinari possit, taedeatque ideo plura de iisdem proferre. Unicum tamen de granis sit quae dulcis non est omittendum; videri ea saltem prae reliquis ad hoc negotium apti ra, quod inter se appareant satis aequalia, pra tereaque in paucioribus regionibus proventiant, eX quibus ad nos portantur adnuc hodie, unde & olim in Graeciam & Italiam, adeoque in ipsis non tam metuenda est, quae in aliis, a regionibus orta differentia. De his ita Fannius: Seminasex alii siliquis iant tia carris attribuant scripulo:&mOXε . Scripti
42쪽
argemi facilis signatur nummas Atheris. Patet hinc drachmae Atticae adscripta fuisse huiusmodi grana octodecim, quod etiam nos docet Cleopatra, Dioscorides, alii. Facto sepius experimento, mihi constat, horum granorum bene siccatorum Octodecim, aequia ponderare granis Paris. 87. interdum 88o quod a tribus scripulis Romanis seu octava unciae parte multum, a drachma vero Attim parum abest, ut ex sequentibus patebit. Staintuendum tamen in universum videtur, his talibus nihil solidi superstrui posse, nisi acce dant alia certiora. Multo saltem certiori indagine haec venari liceret ex vetustis lapidibus ponderalibus, quorum teste Luca Paeto l. s. adhuc maxima copia diversarum magnitudinum ae libris cenialtum usque ad selibras, trientes, & quadrantes Romae conspicitur; modo ipsis in tanta antiquitate, continuo attritu vel vi eXterna, nihil decesserit, illis in primis, qui uno vel pluribus ferreis annulis aut ansis, in superiori parte plumbo serruminatis, suspendebantur. Libra certe Romana, quam Paetus inde deduxit , notabiliter minor est ea, quam alia imdubiae fidei experimenta commonstrant. illlustris quoque Petreskius expertus est per pondera antiqua, libram Romanam mo-
43쪽
do paulo plus decem unc. Paris. modo pauIominus continere, teste Gassendo in ejus vita rcum tamen certum sit, ad undecim uncias P Tic eam propius accedere. In Gruteri opere, quo inscriptiones antiquas complexus est. g 22I. multa referuntur pondera antiqua. marmorea & aerea , ad libram Romanam h jus temporis, Anno scit. I s 62. maminata. Duo ex iis prima & integriora , decem librarum . inventa sunt aequalia libris Rom. hod. 9. Cum unciis 8. Unde deducitur uncia Rom. antiqua gran. Paris sIs sere.
Quod si exacta Pedis Romani longitudo
nobis innotesceret, neque libra Romana nos Iateret. Id enim singulare habent mensurae ct pondera Romana , ut accuratam inter soservent symmetriam: Amphora enim , alias Quadrantal dicta, cubus erat . cujus singula latera pedem aequabant, &aqua plenas quam ejusdem cum vino gravitatis esse veteres crediderunt , teste Diolcoride. Fannio , aliisque octuaginta libras pendebat. Huius cubi para octava erat Gngius, pars vero quadragesima Octava, Sextarius; trescive praeterea Modii eandem amphoram complebant. Experimentum non esset admodum difficile , sed obstat pN dis hujus qu, longitudinem . incerta deteris minatio : minimum autem a vero pede discrumen , sat magni in definiendo pondere est
momenti; praestatque adeo, ex ponderibus longu
44쪽
CapuT II. asIongitudinem pedis indagare. quam vicissim.
Ut nihil dicamus de aquarum diversitate, earumque diversa gravitate. prout vel hyeme vel aestate appenduntur. Majori certitudine adhibentur mensurae εRomana antiquitate superstites; modo constet, eas non pertinHisse ad usum alicuius provinciae, cui diversa fuere a Romanis pondera& mensurae, qualis haud dubie est Congius aereus , oui servatur Lutetiae in Bibliotheca Abbatiae S. Genovesae, majoris, quam Romanus ferre possit, amplitudinis. Celebratissumus est Congius aereus, qui Romae inter rari ra Serenissimae Familiae Principum Farnesi rum monstratur, nisi una cum pretiosissimo
numismatum thesauro Parmam ante annos
haud adeo multos sit translatus. Typus ejus exhibetur a Villalpando, in Urb. ac Templi Hierosol. Apparatu Tom. III. pag. SQ I. Speciosa superbit inscriptione, magnam ipsi au- tori tatem conciliante:
in Ultimas duas literas pondo decem signios s ficare.
45쪽
Mare, extra controversiam est, & eapropter congium indicare, qui est octava amphorae pars. Inligne hoc est Omnino ex antiquitate monumentum, dignumque habitum, in quo industriam suam exercerent complures viri celeberrimi, successu tamen diverso. Luc. Paetus, qui primum ejus examen tentavit m de re, invenit eum capere aquae libras Romanas hodiernas novem cum unciis sex & semisse, leu uncias iiq;. Subducto calculo ap. paret , unciae Romanae veteri per hanc Paeti observationem competere grana Paris 3 Sy.
Sed litem Paeto intendit Villalpandus, eam maXime ob caulam, quod stateram, quae fallax est admodum , loco bilancis adhibuerit, ceteraque haud recte curarit. Ipse vero Villatin pandus Apparat Toni. li I. pag. r I. reserhmultis verbis, se in praesentia illustrissimi Odoardi, Cardinatis Farnesiit, aliorumque doctissimorum virorum, eundem congium his lance eXaminasse, aquamque limpidissimam eo contentam, fuisse librarum, Romae nunCusualium, decem praecisse; adeoque libram Romanam Veterem parem plane fuisse hodiernae. Testatur hoc idem Ρ. Christoph Griembergexus, eidem experimento assistens. apud Ricciol. Geogr. Ref. l. a. c. a. Hanta
tamen Villalpandi observitionem plurium
46쪽
zout, vir doctissimus, & in experimentis faciendis probe exercitatus, suam etiam operam hic locasset. Expertus is est, aquam fonta. nam diaereri, quam congius ceperat, es se ii,hrarum Paris. ε cum unctis Ia, grossis T. &granis 48. sive unciarum Paris. Io'. minus granis 2 . adeoque granor. Paris 6276O. Uninciae itaque Romanae veteri competunt grana Paris. sas. Haudquaquam dubito, quin haec omnia summa diligentia a Dn. . Auzout fuerint peracta, adeoque duabus antecedentibus, Paeto & Villalpando factis observationibus
longe sint anteponenda. Aquarum tamen natura novum suggerit dubium: aqua enim
fluvialis & pluvialis levior est aliquantum fontana, praetereaque omnes liquores a frigore Condensari, a calore vero dilatari certum est. unde tempore hyberno aquae centesima quadragesima sui parte ponderosiores reperiuntur
quam aestate. Confer. Commentar. Acad. Scient.
Reg. Aηn. 3699. pag. 48. Quod si ergo pon mus experimentum Dn. Auzout factum fuisse hyemali tempore, primum Vero congii eXamen olim institutum tempore aestivo , sequeretur, disterentiam quatuor granorum inde in unciam ex Observatione Dn. Augout inve tam redundare, quibus scilicet gravior redderetur vera. Dispiciendum etiam esset, annon
47쪽
ag Saeetio Da I. PoΗBIRIllust. idem congius a longaevitate sit exesus 3 caviatates enim in parietibus internis inde exortae iusto majus redderent ipsius volumen: rimas certe eum egisse ex Villalpando constat, qui eas cera rubra obturare necesse habuit. Utve sit, patere hinc existimandum est magnitudianem unciae Romanae, si non omnibus num ris absolutam,saltem a Vera parum aberrantem.
Confugiendum est tandem ad ultimum
praesidium, sacramque veluti anchoram. N mismata nimirum veterum Romanorum. V
iustissimorum typos nobis dedit Dia. Boute. roue, Regum temporibus cusorum vel fusi rum, ulaue ad Quadrussem; ex quibus se
comperisse dicit, unciam tunc temporis eandem exstitisse cum hodierna Parisina, sed e pulsis Regibus. reductam fuisse eam in foris mam, quae ad finem usque Imperii Romani duravit. ita ut libra Romana par fuerit decem unciis Paris. cum semisse. Quicquid sit, nos hic maxime soliciti sumus de libra Romana. unctaque, qualis florentissimis Romae rebus in usu fuit. Νummi quidem aerei non unam passi sunt mutationem, teste Plinio & Festor qui enim librales primo erant, semunciales tandem fiebanti Sed neque hoc obstat, quominus vera unciae Romanae magnitudo inde
elici possit. si ouidem debita suisset adhibita exactitudo, in aisignando legali, quod singulis nummis aereis debebatur, pondere. Priorum
48쪽
rum Imperatorum tempore, ultra Antoninos, quatuor potissimum species cudebantur eX a
re; Quadrantes, Asses, Dupondiarii & S
stertis. Plinius i. 34. c. II. de aere, materia nummorum, sequentia habet: Summa gloria aris nunc in Marianum conversa , quod is Corduis bense dicitur. Hoc a Liviano Cadmiam maxime sem et, O aurichalci bonitatem imitatar in sesterritis da νοndiariisque, Cyprio suo assibus contentis. Ex imis mensa farragine nummorum aereorum Vet
rum , qui hodie supersunt indiesque E terra parietinisque effodiuntur, contemplabimur eos maxime qui .sub mimis imperatoribus ad Severum utque cusi sunt, intra hos enim terminos rei monetariae sua constitit integritas , quae mOX in pejus ruere coepit. Gu
tuor nunc eorum, ratione magnitudinis, coninstituuntur classes; minimorum, ex aere potissimum Cyprio, pondus est a gran. Paris. o. usque ad 6 . Nullum igitur dubium est, quin ea nummi species sit, quae inadrantum nomine olim fuit nota. Qui magnitudinis sunt mediocris, seu formae mediae, ex aere Cyprio ut plurimum constant, Asses haud duahie e testimonio Ρlinii. quorum pondus , an. Paris. 22o. ad asci. excurrere depre-enditur, semunciae igitur proXime aequa. Ies. Sed & permulti ejusdem fere magnitudinis reperiuntur ex aurichalco seu aere fla- O. pondere 3oo. grana Paris. interdum suis perast.
49쪽
perantes; hos si quis pro Dupondiariis plinii
accipere velit, ei non refragabor; certum eis nim est, Aurichalcum Olim tanta cura elab ratum longe pluris aestimatum fuisse aere crvis
do. quod vel ex ipsa Plinii expressione coninjicere licet: secus hodie se res habet; aes enim
Cadmia tinctum, ob magnam hujus mineralis copiam absorptam, minori aliquantum pretio venire solet. Si haec mihi concedan. tur, facile jam concludere possumus, nummos formae majoris ex Aurichalco tantum non omnes, pro ipsis Sestertiis veterum esse habendos , quorum tam frequens in veterum scriptis fit mentio, sed frequentior adhuc existitit usus; horum pondus unciam quandoque attingit, aliquando etiam superat: omnes Serinatus auctoritate fuerunt culi, quod literae S. C. Senatusconsulti nota satis indicant. Sed hoc charactere plerumque carent nummi m ximi moduli, quos Medet es nunc vocant, quorum adeo fabricandorum potestas apuclsolos Principes stetit; pecuniae ordinariae loco eos haud fuisse, raritas ipsorum & artificium singulare ostendit, pro missilibus igitur in populum lpargendis, strenisque potius, vel
etiam ornamentis signorum militarium eos adhibitos, verosimile omnino videtur. E singulis jam horum nummorum speciebus elicienda esset unciae Romanae magnitudo, sed linuniversum tanta reperitur variatio ponderis.
50쪽
- . CApux ILIntra seseunciae quidem amplitudinem , ut vix granorum numerum eXcogitare liceat, cui non aliquando nummus aequipondereti Nihil quicquam igitur solidi huic experimenis to superstrui poterit. Duplex hujus rei mihi videtur causa: diVerstas ponderum in provinciis variis, quibus jus cudendae monetae competebat; inprimis vero metalli vilitas, ob quam in accurata nummorum dispensatione, tempus terere, inutile judicabant. Longe aliter se habent nummi argentei, de quorum mutatione, si quae vetustioribus temporibus facta fuit, nihil attinet hic dic re : de iis enim solum tractare animus est, qui florente Republica cusi sunt, usque ad excessum Augusti, & qui communiter sub Consularium nomine noti sunt, 1altem si nomen alicujus familiae in ipsis signatum reperiatur. De iis Corn. Celsus, de re Medica i s. c. II. Miri Nis in uncia pondus Deηariorum septem es e. Plinius item l. c. '. iustum esse, scribens, 1xXXIV. denarios e libris signari. Quod eodem recidit; septenarius enim in duodena. rium numerum ductus, 8 . producit. Idem Plinius i. c. addit, alios e pondere subtraxisse: suis iam videlicet aevum respiciens. Nemo au. tem hodie est ex illis, qui pondera denario. rum tantillum tractarunt, quibus compertum non siti ab excessu Augusti, sub Tiberio, Ca.jo, Claudio, nummos hos paulatim fuissedimi.