장음표시 사용
11쪽
PRAEFATIO. Isua repetendo ad nauseam usque jam
dum refutata mendacia ac detortos sensius, abunde commonstret , se non in ratione veritate, hed impudentia quarere turpe praesidium ς id unum te,
quisque harum litium Iudex esse volueris, summopere rogo pariter obtestorque, postremam meam ut epistolam si
libet, priores quoque in cum ultimo urri ad Letatorem alloquio conferas , atque ita pro tuo aestimes candore , cui Π
strum defectus )udicii, cui fraudis ac falsiitatis probrum alitaque similia imputanda simi e sic eni- tuo )udicio in hisice , s utcunque in principali quastione non idem forte mecum statueris9meI stare vel cadere paratus, de catero petulantem adversari assum jactantiam detestandam contemtu vindicabo. Vale
12쪽
Andectarum opus, Iustiniano iubente , at pluribus est compositum Jurisconsultis,
recensitis in L 2. g. 9. C. veteri fura enuet. ac continet potissimum responsa Prudentum , quibus tamen sparsim aliae quoque
insertae Juris partes, puta edicti perpetui portiones sat multae , senatusconsulta , Principiimque Constitutiones in confirmationem opinionis non semel adduetae.1. Distributi vero quinquaginta Digestorum libri in partes septem , quarum prima quatuor, altera septem , tertia octo, quarta itidem octo , quinta novem, sexta rursus octo, septima denique sex libris est absoluta. At sine justo fundamento, sine ratione est illa posteriorum interpretum in Digestum vetus, infortiatum, & novum facta divisio.
3 His sontinetur Jurisprudentia di, Divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti ac iniusti scientia l. o. uis. ff. h. e.
alias etiam ars boni ct aqui definita in I. 3. U. b. t. cum nihil bonum fit, quin eadem consideratione simul aequum sit; ut ut aliquando quid in se & generaliter spectatum bonum esse possit, quod tamen nonnullis circunastantiis accedentibus iniquum esse incipit ; sed propter easdem nec ultra bonum erit, uti id arguunt exempla in L 3, .ff. depositi. l. 3. αδεραί .convent. Proposita,Eo modo,qua non repugnat,ue quid in su
13쪽
iustum sit, atque ii terim ob varias circumstantias incertia calibus iniquum. pr. I t. ad except. IU, V. 4. Quam vis autem aequitas qua est stricti seu summi iuris eum rationa concilias io ὶ legibus comprehensa vere sit, vel saltem praesumatur; in specie tamen sic dicta aequitas tanquam a iure scripto vel constittito diversa proponitur. l. h. s. in . L. de aqua ct aqv. pluυ urc. I VI. ὶ s. Finis Jurisprudentiae est Justitia, eonstans se leve ua voluntas ius Iuum euique tribuendi. d. l. io J. h. t. Qua descriptione humana,quae finis JCti,non divina continetur iustitia: uni versalis Nov. 69. quamvis per consequens S particuIaris: quippe quae sub universali, velut omnium virtutum compage, comprehenditur. Dividitur a Grotio in expletricem iocattribu tricem ; sed vulgo, quod vel commutati υa sit, quaeirea eommereia versatur, Vel distribui sua, quae versatur circa pra-mia on poenas pro meruis cujusque istribuendas. In illa nulla personarum, sed tantum rerum habetur ratio, servaturque proportio , quam Vocant arithmeticam h exceptis casibus in L S. . depuis. l. 36.1 . a reb. aut. tuae posse. ι. 1. de minorib. l. iat. C. de empist. l. I. C. communi diυid. In hac vero saepius personarum obsiervatur respectus, ct proportio, quam UO-cant Geometricam : quatenus ob unum idemque crimen a duobus commissum gravior alteri, alteri levior poena irrogatur i vel propter eadem bene merita majus alteri. alteri minus tribuitur praemium : sed quae poenae quaque praemia in se spectata disparia sunt; ea tamen, quia sunt applicata personis , aetate, natalibus, dignitate vel sexu diver sis, paria erunt, in quantum poena per se levior non minus gravat honestiorem, quam humiliorem ea, quae in se speetata graVlor apparet.
6. Quandoque tamen de arithmeticam in delictis contingi et servari proportionem , dum certa iis poena pecuniaria proponitur,vel damno in rebus dato proportionata; non inspecto quis hujusmodi delicti reus sit : ut id in furto, rapina, damno legis Aquiliae, in ius vocatione parentis aut patroni sine venia,aliisqvim multi S evenit. VH, um, Ix, X. V. Proximior jum sprudentiae sinis est iuris applicatio facienda per i Ctos, dum iudicis aut advocati funguntur om-Τcio. l. i. g. i V. h. t. Est autem ius hoc Ioco nihil aliud, quam regula ae norm ι agendorum. licet & aliae plures lint iuris lignificationes mi pon. se uis. . h. t. in Et vel publicum est,quod videlicet aa statum R ipublicassecto primariὸ , vel privasum . quod
14쪽
e ipsum ius pravatum aliquando iuris publici veniat a
pris, generaliter ad hec tria tendentibus, ut quis: sti, non iacui , suum cuique tribuat, qu diloci tria λβ praecepta dicuntur. Vt in ig tria qiuatemis physicε α materia Iiter in brutat quantum solithomines t non bruta
em bona: qutamvis enim licita sit ui 2 haci e
3nohum fiat corporis defensior instante aptore vela
ir, Vixem quo quid solii ira modo sua erus' Vi Vta'
. , a. Ad utritisque Vero iuris siubstantiam reo uimue
15쪽
4 Lib. I Pandι ctarum Tit. I. l
servit. l. 6. g. b. e. Dividitur autem nori modo in iusserinis tum ct non Ieriptum ι sed S , quod fit vel ius eivile origine, veIcomprobatione. Jus civile origine est, quod sine eerto ae vaciali
stiris naturalis fundamento in cavitate eonstituitur , tiset non carau
senerati aliqua aquitatis o iustiιia ratione. Quo pertinent testamentorum S aliorum actitum plurimae solennitates so sitan de Senatusconsultum Macedonianum , VeIleianum . Lex Falcidia, oce. ct variae leges antiquae , Fusia Caninia, AElia Sentia, aliaeque plures postea abrogatae. Co νobationavero jus civile est, quod . natura vel gentibus eo litutum, in civitate receptum es. Eoque contrae iis plerique, tutelae , t stamenta, poenae multae delinquentium, ct alia quam pluriama referri possunt. f xx. lI2. Moribus. Magna luris Romani apud nos, ct maxim hin Frisia, auctoritas est, illudoue oportet in judicando sequi: nisi vel speciali consuetudine iit abrogatum, vel speciali lege municipali aut Ordinum edicto sublatum, vel ratio legis Romanae peculiaris fuerit Romanae genti. Vide Gryene v ad Procem. IV. n. 3. Oseqq. Quod si mores regionisol scuri vel incerti sint, ad vicinarum regionum morcs recurri, haud absurdum.
De Origine Juris s omnium Magia
stratuum successione Prudentum.
I. Ria potissintium h. t. tractantur Videlicet initia ju- 1 rus & incrementa, origo Magistratuum,& JCtorum successio. Principio Regum arbitria pro legibus erant: seri
Postea nonnullae a Regibus Romanis leges conditae ; quae a Papirio collectae, leges regia ab auctoribus, a collectore MaPutrianum appellatae t. a f. a. in su. Τ h. t. Electis vero Re-Εibus, incerto lure populus aliquamdiu usiis est 3, doneci per Decemviros a Graeciae civitatibus variae leges peterentur In decem tabulas redactae. Quibus cium deinde duae aliae Iesum tabulae fuissent superati ditae, ex accidenti duodecim ea-bularum leges dictae sunt l. a. f. s. . f. h. t. His postmodiam accesserunt legis actiones,certae scilicet ac solennes formia lar, compositae per JCtos ct accommodatae iis, quae breviter erant duodecim tabulis comprehensae ι 1. F s o. 7. F. h.r. RUM tamen Iure novo abolitae. Ingens praeterea incrementum jMSaccepit
16쪽
repit per novas a populo latas leges, plebescita, Senatus-
risu Ita, nec non Magistratuum edicta. l. a. f. g. p. I. f b. t.:nique , redacta in statum Monarchicum Republici conis tutiones Principum magnam fecerunt juris partem; col- 'ae partim auctoritate privata a lCtis Gregorio oc Hermone; partim publica iussu Theodotii ct Julii mani. Unde dicis Gregoriani, Hermogeniant, Theodoliam rit Justianei descendit denominatio. r. ipse vero Justinianus suas insuper novellas addidit, aut neriticas collationes novem post ipsius obitum distri-itas. Sed mox vastata per barbaras gentes Italia,ut lingua itina, sic de Romanae leges neglectae; licet quodam modo,stmodum revocatae compositis S editis libris βασιλικωνb Imperatoribus Basilio Maeedone, Leone, oc Constantici Porphyrogenneta. Donec tandem seculo duodecimo , Italia rursus in lucem protractum ac in usum revocatum it Ius ipsum Iustinianeum, tempore Lotharii , auetoreiodam μενio vel mernerio , qui ct ipse primus Bononiae s illud publicε interpretatus eli. 3 . Eodem ferh tempore componi coeptum IusCanonicum. primo quidem tempore Eugenii tertii Papae Gratianus onachus eam collegitJuris Canonici partem,quae meretum pellatur. Postea jussit Gregorii noni epistolas Pontificumeratales compilavit & in quinque libros digessit Raymunis. Bonifacius octavus Iextum librum addidit,sed inquin-ie libros subdivisum Dein Ctimenti a Clemente quinto eius successore Johanne XX ll. adiectae: quibus tandem ac- serunt Ext-υagantes. Septimus quidem l ecretalium liberrentioribus corporis Canonici editionibus subjunctus est yetro Matthaeo Lugdunensi ICto collectus,ut S Pauli La lotti Institutiones, sed hactenus non confirmati hi libri. . Compositum oc JusFeudate ab Oberto de orto dkGerdo Nigro Capagisto Consulibus Mediolanensibus, sc aliisque addita plura capitula extraordinaria ex Alvarotto Ec
s. Caeterum quod attinet Novellas Leonis oc Heraclii, Niphori, Comneni, Frederici, Henrici Septimi aliorumque app. constitutiones corpori Juris Iustinianei subjunctas, in adeo magna earum atque quidem Juris Romani esti toritas.
6. Altera tit. pars est de Magistratibus, quales primis tem-γribus Reges : deinceps Constiles, Censores, Dietatores,
17쪽
6 Lib. I. Pandectarum Tit. II.
Tribuni plebis , Tribuni militum cum consulari potestate, Praetores, aediles, Quaestores aerarii, Quaestores parricidii, Trium-viri capitales, Trium- viri monetales, Proconsules aliique plures, de quibus i. a. g. 13. Que ad g. . Tertia parte de JCtis agitur, qui olim non tam publice docebant,quam potius respondebant de Jure considentibus. Primus Tiberius Coruncanus Jura coepit publicὶ profiteri tquem plures postea secuti ; ex quibus plurimi Praetura,Con sulatu, aliisque majoribus Dignitatibus fuerunt conspicui: distabant autem olim a causarum Oratoribus JCti. Sed Servius , cum jam orator,esset, obiurgatione Mucii, turpe es
patritio is nobili ct eausas oranti, 1us, ιu quo versatur . ignorare, Juris peritiam eloqueritiae adjunXit. ι. z. f. h. t.
s. Tandem sectar JCtorum natae sunt a primis auctoribus Capitone & Labeone. Capitoni quidem Sabinus, Sabino Cassius successit, indeque Camns seu Sabiniani nomen sunt sortiti, Labeoni vero successit Nerva Pater, Nervae Procia Ius ; unde Pruuliani appellati sunt. Utrique huic sectae plures postea sese addiderunt opinionibus inter se dissidentes :cuius dissensus etiam plurima in Pandectis occurrunt vestigia , quamvis eum magna ex parte suis Iustinianus sustulerit decisionibus. Videt. 1. I - Adde ex Od. lib. 3. iis, I . vi veteri iure enucleando.
De Leoibus , Senatusconsultis s longa
t T Ex in genere est eommune praceptum, inrorum prudentum L, eoni uumn Melictorum qua stonte vel ignorantia eontrahuntur coarcitio , ιommuni/ Reipubisca stonsis. t. I. f. h. t. quamvis sumpto strictius legis vocabulo , sit Τus,quod Populus Romanus Senatorio Magistratu interrogante constituebat. 9 4. In 2. vi iur. nas. rent. st ei υil. II , III, IV. ini. Sunt autem Varia legis requisita, puta, ut iussa iit, tam quantum ad materiam, dum lonesta praecipit,turpia vetat, quam quantum ad formam, dum aequalitatem servat S ae qualiter obligat. Sit de s a pertia , nisi mutationem suadeant mutati hominum mores, aut cessantes lag:sra iones; quomodo percontrariam lcgem aut usum eas quandoque contingit abrogat i intςn. ἰυμ δε lur, is t Cp ivit. Sit insuper lata
18쪽
De Legitus , Senatusconsultis, Oe. γ
abeo, qui condendae legis potestatem habet, videlicet, a Principe, vel Optimatibus, vel Populo, pro diverso Reipublicae statu , qua ratione concilianda. l. ult. C. A.t. cum I v. t. 32. f. h. t. l. 9. 2. de , Di . Denique sit intesiecta ; adeoque non modo clara ac perspicua, nec captionibus obnoxia
aut dissicilis. sed re promulgata; usque adeo ut ne obliget quidem nisi post duos a promulgatione menses,ψυ. 66. c. I. ne eos quidem , quibus medio tempore innotuit legis dispositio; eum id confusiones esset pariturum. De caeteroscriptura non est de legis essentia, sed expressa sanctio, quae ct aliunde sine scriptura potest intelligi. v, VI, VII, VIII,
ditosad sui observantiam , sive imperet, si ve vetet, sive puniat, sive permittat, fh t. sive praemia distribuat, l. i. s. i. g. ΔΤ ii. ΘΤure. sive delicti gratiam faciat, arg. l. Q. 1 h. t. sive suadeat. S. I. Inst. depupiss subst. l. r. deperie. O comm . rei vend. Obligat ει advenas ac perefrinos, quamdiu in legislatoris sunt territorio ; sed extra illud impunε non Paretur. i. M. F. de Dri . ipse autem Princeps legibus civilibus per se vel Antecesibres conditis solutus est II .F. h. t. auibus tamen sese spontanea subiectione nonnunquam
ubmittit, quo populum reddat earum Observantiorem l. 4. C. h. t. f. uis. Insi quib mod. test. in m. Nec lucrum captat regulariter ex eo fundamento,quod legibus solutus sit: atque ita admittit contra se Falcidiam, ι. 4. G. ad leg. Faleid. quaerelam in ossiciosi. i. g. g. a. instest. nec ex testamento solennibus destituto capit. s. uis. Inst. qui . mod test. infirm. Insinuationem tamen donationis in se noluit vigere l. 34 insin. pr. Θ auth. seq. C. da donat. nec caduci talem legati. l. s6. f. Glegat. a. ac varia sibi sancivit privilagia. 6. in fin. FHΤura Fisci. qua de causa etiam ad Principem non pertinet regula, quo/quisque yu is in aherum statuerit, ut ipse eodem ure utatur, lad ad stlos Magistratus. lxI, XII, Xm, XIV, XV. 3
est. t. s. C h. t. nisi lex poena aliqua, in contravenientes constituta, tomenta sit ; vel rescissionem expresse desideret, velut, in testamento inossicioso, alienatione in fraudem creditorum , metu, aliisque. Unde α multa fieri prohibentur , quae facta tenent. Vide I. 8. f. a. r. vi Erocurat. iuncr. l. 7. C. eod. xy ι. )
19쪽
observantiam gesta sunt. l. s. C. h. t. I. 29. in D. C. de testamen. nisi aliud nominatim legislator statuerit. l. 7. C. h. t. quod 'solet fieri, quoties vel negotiis praeteritis manifesta continetur e que permanens turpitudo vel iniquitas, ut in L uis. C. depact. pign. l. uti. C. de pactis libr. 2. stud. tit. s s. vel Princeps rescribit aut decernit de casu singulari ac negotio jarn gesto, vel denique lex posterior priorem dubiam solummodo declarat S interpretatur. aet. LM. I I. V qui ιest. D..poss. XII. 6. Fertur & lex regulariter de casibus tantum frequentioribus, non raris, aut insolitis l. 3. . s. 6.ff. h. t. nisi existat de facto casus rarius contingens, quem & legibus tunc definiri necesse est. Ut colligere licet ex ι. 3 2. C. de luit. hared. l. m. I. 34.j. deflatu hom. l. 3. f si pars hare . pet. l. 9. g. I. l. 22. II. . de νeb. b. . Necessaria autem aliquando legis interpretatio, quae, quatenus vim legis habet , a solo fit Principe Lute. C. h.e. eoque connivente, etiam a consuetudine. ι. 37. 38. J. h. e.
At si fiat a Judicibus vel JCtis, legis virtute caret, sive illi
verba legum obscura explanent, dubiumque eruant legissensumi sive ad a Itos casus similes extendant perspicuam legis dispositionem , considerata ejus ratione L I 2. 13. l. 38. h. t. ΓXUm , XIX , XX, XXI, XX II , XXIII, XXIV, XXv. I 8 Legi similis in multis est consuetudo, non scriptuns moribus utentium paulatim intνoductum tuli habens vigorem. S. p. IVit de Fure nat. tent. eiυ. L 32 h. t. cujus varia requisita; puta, tacitus populi consensius; d. ι. 32. justitia ct rationabiIitas. are. I. 39. ff. h. t. longum tempus, Ec actuum liberorum iudicialium vel extras udicialium frequentia ;arbitrio Judicis relicto actuum numero re temporis spatio. ars t. I. C. quasit longa consuet. l. 32. 3 . 38. f. h. e. obst. l. II. C. de fient. Θ interloe. l. 3 2. ff. da o c. pras Resip. non exemplis judicandum; nisi series exemplorum Ius fecerit. I. 33. Ub. e. Quod si consuetudo deinde in scripturam redacta fuerit, manebit nihilominus consuetudo. XXVI I, XXVI II, XxIXs XXX, XXXI. p. Carteriim an consuetudo sit, id facti est, ade6que probanda per allegantem. l. I. C. uesit long. eonsuet. l. 4. ff. de cu'. o exhib. reor. arg. t. s. ff. de probat. idque vel per turbam te stium, vel aliis legitimis probandi modis.Unius planὸ Doctoris,quantumvis eximii testimonium non sussicit. arg. I. V. de iuris ignor. Γ XXXII , XXXIII , κXXIV , XXXV. Ji Q. Vis consuetudinis eadem,quae legis est i sic ut oc con- . suetudo
20쪽
letlado posterior legem priorem abroget. l. 32. in M.f his. odo rationabilis sit , ct in statu Democratico et alias non. t. C. qua sit longa consuet. c XXXV I , XXX v II. ini 2. Moribus. Si nullum novis lesibus per hodiernos Legistores tempus adjectum sit , ex quo illae obligent , protinus promulgatione etiam ante duorum mensium lapsumbjectos Obstringunt. Si tamen in aliquo loco praetermissa ierit promulgatio, apparitoris, nuncii, Vel alterius ne-ligentia; cum ea passim in aliis esset facta locis ; loci illius taetermissi subditos non videri lege nova non publicatagatos, iudicatum est. Adde ex Cod. lib. I. rit. I 4. da legibus. tit. I 6. de Senatuscons r. 8 . rit. 1 sequ/sis uua consuet.
Dὸ Constitutionibus Principum.
P Rincipis constitutio est, quod Principi placet, ut Legis ha- . beat vigorem. Cujus eadem fere quae legis requisita t. Hujus plures enumerantur species, puta, Edictum, Ramcriptum, Decratum, oratio. Interlocutio , Mandatum. Subseriptio uel Adnotatio, , Pragmatica Sanctio. Est autem eonstitutio vel ren/ralis vel stae salis. Generalis est,qua omnessubiactos aqualiter eo
diernit is obligat l. I. ff. h. i. g. 6. Inuit. δε qur. nai. gent. Θ eivic modo ex circumstantiis colligi possit es Principem rescribendo, decernendo , interloquendo , dic. velle Ius generale
condere. ι. 3 . S. I. a. ff. h. t. iunct. l. 3. C. da luib. I , tr. Jα. Specialis est i gulare persona vel causa contemplatione promyus commune eonstitutum. Vulgo privilegium : quod vel perso ne vel rei seu causa est. Personale privilegium est, quod ριν-Ρna eaneessum cum e4 extinguitur, nec ad haredes transit, licet non extinguatur morte concedentis. Reale est, quod rei coharea,
o ad haredas devolvitur L 396. JGR.'. quo etiam privilegia integris Civitatibus earumque incolis generaliter concessa pertinent. Vide ι. 3. s. ut .ff. ad municip. t. 37. g. I.' δε meus ius. Est & vel temporale, VAperperuum i X II , XIII, XIV, xx r
XXI, XXII, XXIII, XXIV, XXV. in
a: Facienda autem talis privilegiorum interpretatio, ut aliquid operentur praeter Jus commune. t. r. I. ult. U. ad mu-iae . stridia tamen, ne trahantur ad consequentias. I. I 4.ff. vi letiri lices planὸ , respectu rei vel personae, cui concessa sunt. l. DJh.t. set. ι δε ιμ-ίXV1 , XVII, xv I 11 , XIX.l