Iusta anniuersaria Henrico Magno seu Consolatio da reginam Galliae regis matrem regnique moderatricem. In funestam mortem Henrici 4. christianissimi Francorum regis, ... ex Gallico R.P. Richeomij Societatis Iesu

3쪽

Regis matrem regnique moderatricem. IN FvNESTAM MORTEM

CHRI STIANIS SIMI

P RANCOR UM REGIS,

honoratissimi Coniugis. Ex Gallico R. P. Richeomij Societatis IE s V. t dii

ANT VER PIAE,

cum Privilegio ad sexenni m

5쪽

Reuerendo in Christo Patri,

I E S V. EDI T trans Alpes liber Romanoeultu ου habitu,qui sagatus ad nos me- nerat, re ecce ultro in authoris inuolati sinum. Quanquam verecundatur cem te in ista penula, qui antea pictofore-ba ago,oemi hummo loco natus adolescens erubescit in obsoletiori mest uasibi conficius nobilitatu .mmes, cxedo, ne aparente optimo repudietur, ρο illud audiat, o

antum mutatus ab illot

Sed tamen ut pannosus Ul 'les in fabulis, etiam tumia gerit in fronte specimen aliquod generosi sanguinis, re ex eo poteris prolem regiam agnoscere. lio certe gallica eloquentia t)pum ea liberalesum consequutus,qua neque solutior esset, neque scrupulosior . si minus fuerim assequutus,dabit, credo, tua humanitas venia tenuitati mea, dabit temporis angustiir qua me ista potius excutere, re,ut ait Magniuothanasius, o G α in ειν quXAriberepem mittunt dabis etiam tibi, qui Vallica ad tantum evexisti decin, quantum lix cuiusquam possit aquare latinitas. 8-rit illud se non ingenij mei, saltem animi pignus in Deum, in Dei imaginem, in Regem , in Henricum Magnum, cuius memoria re sit irat in are, foret in tabulis, saxa slapides animat, oe in ipsis mundi medullis baret atque

visceribus. Nemo tamen metat. ex agello nostro anniuersarias libare inferias, quas recenti adhuc vulne-Α 2 re de

6쪽

re dedimus, quas daturi sumus, quaου si possit centesi-

tinta a 'num ferre liceret, quis mihi tandem praepoHe-rum,in eo prasenim munere, tempus ob3cereti Audient igitur Vanumta alumni, qui Latina frequentius euoluunt

quam Lica, munifici GPrincipis decus: oesi quod aiunt)-- , A vh4 Regis auω hMmauisermonu dociles quas Usebia

enutrierat in cavea, cumste nouo caelo credidissent,ato -- ιηρ inessin domino cecinerunt,quanto magis haec iuuentus --rici Magni uberalitate re austis , in florentissimis πω nisos instituta, non inficti cuiustiam numinis, hed in eri aere natis gestis laudes 8 Audient extera nationes is quibus hae desiderari intelligebam, religiosissimi Trincipis in Ecclesiam γ Apostolicam sedem singularem olseruan

tiam. Audient in hanc Socieratem promerita, nostras in mortui cineres amorem,quem cum angustia pectoris humani non capiant, ubique remarum cogimur effundere.

udiet Rex Ludovicus , artis oe Gratiarum flosculus, quiPatris iam felicis sidere afflatus ab Hemina Ma tre muniri marum virtutum , imbibit temperiem , nul- llum nobis os, nussum calamum, nullum tempus satis et adduini Parentis laudes celebrandas. Audiet, inqua u-benter,s,inter spirantes huius seerenitatis Etesim, inter ridentes Liliorum fores, re pubescentes laureas,isium honoratissimi Patris cupressos interdum exosculari non bit. IVeque te pigeat, Reuerende Tater, hoc meo ore nodum satis de lato Latinis auribus loqui quidfaceret lachvm-

loquor oesiuspiria. Diceremfortassi Dossem eloquentius,

nonpotui amantius. lMUomagi. Kal. Aprilis cra. 1ac. xi. t ' lVestriae Reueremiae in Christo seruus .

7쪽

ANNI UERSARIA

AENRICO MAGNO.

V NEsΥAM plane catastrophen Regina Christianissima) de omni vel sensu, vel opinione doloris acerbiorem,inter hanc praesem j lini communem inaugurationis lamitam, in- inter festa triumphorum fercula, inter magnificentissimos .lcnique honores, qui partim nomini tuo soluebantur, partim etiam parabararur felicitati tuae, Maiae Idus a tui ei unt: cum illa regalis columna,quae sola theatrum sustentabat, in quo Maiestatem tuam illustrissimorum Principum splendor, lectillim nobilitatis decus, Sc primaria huius Imperij capita honestabant, tristi de repentino lapsu corruit, ut quantum antea tibi honoris reginae Christianissimae Maiestas,& tua virtus singularis demereri videbatur, tantum miserationis infelicissimi casus acerbitas conciliet, quam eo maiorem esse oportet, quo antea publicae hilaritatis cursus effusior, &solemnis pompae apparatus ornatior, de exitus luctuosior fuit, qui te quasi ex astris dclapsam ad omnium extremas depressit

calamitateS.

x. Antae quidem cladi non modo Italia, sed uniuersa pari- ter Euro ingemuit, & nullus adeo serus fuit, aut ferreus,qui tuis miserijs non illacrymaret. At noster hic ordo, quem priuatis beneficiorum nominibus regia domus tenet aes strictum, priuatum quoque animo ex morte sui Principis hausit dolorem. Nunc vero eropenso studio desiderat, pil alicu-A 3 iur

8쪽

a . HENRICO MAGNO ius ossicij lenimentis tuos permulcere cruciatus, quo erga d functi Regis memoriam, & sepultos cineres, a quo illi, tan quam a parente optimo eodemque munificentissimo,omnia beneficiorum genera sunt concessa, sempiterni amoris & ob-- .il seruantiae statuat monumenta. Reuerendus Generalis,Pater titialis, Claudius Aquauiua tibi animi sui vulnus, quod ex tam inopinato casu contraxerat litteris, aperuit, suaque & suorum om. nium studia Maiestati, tuae consecrata lubenter obtulit, & per totamSocietatem,quae quatulacunque est j per uniuersum orbem terrarum sparsa est, ad subleuanctos mortui manes, piacularia sacra indixit: tum vero ijs,qui sunt in Gallia, praecepit, ut non modo suis laboribus & vigilijs, sed etiam corporum si res ferret oppositu,tui Imperij statum tuerentur Uidi ego acerbis. simum doloris sensum quem ex publica calamitate omnes huiusce Societatis nationes perceperunt, cuius cum primum fama ad nos delata est, tanto stupore omnium perculit an in os

ut fulminis ictum sensisse viderentur. Quod si Christianissimi

Regis salus alienae vitae iactura constaret, scio permultos esse ex eo numero,vel exteros, qui hac emptionem 1uo sanguine tincitam vellent. Et certe nemo est,qui tuam Maiestatem aliquo amoris & obseruantiae pignore non studeat consolari. 3. U Go vero inter caeteros eo calamitosior quo viribus debilior & Christianis. Regis memoriae arctioribus vinculis sum deuinctus, unus multorum concursu, omnium vero nomine, nostras litteris mandare aggredior querimonias, si forte tibi doloris societas aliqua ex parte aegrituginem minuat. f ciam equidem lubentissime, quanquam me dc casus acerbItas, S meae tenuitatis conscientia non mediocriter deterreat. Est enim adeo funestus , ut meam non solum cogitationem, sed

multorum fidem superet, qui fictum esse, non factum putant. quo fit, ut mihi sensius adimat, & vocem suspirijs interclusam pene comprimat. habet hoc mediocris calamitas,ut parem sim . . bi luctum inueniat. at haec malorum moles stupore sensus s . . confundit, & nos in miserijs facit elingues. parui nempe dolo-fensus res loquuntur, ingentes stupent. Optandum mihi esset pectus ' φ Iob, quod infestus tantς cladis turbo non conuelleret. Quae

9쪽

IusTA ANNIVERsARIA. 7renda vox Ieremiae , quae rem funestam latis digne lamentare rur. exciendus quoque stylus ferreus, qui eadem ipsam in ho minum medullas & viscera sempiternis notis incideret. . colent qui vivos in amicorura morte consolantur: seneia fu-

bres texere laudationes quΙbus mortuorum memoriae pa- isci.

rcntent. quod quidem ego si in augustissimi Regis exequi jsfacere conatus fuero, verendum erit credo, ne tot doloris aculeos excitem, quot laudum fundam argumenta, & si omnia pro dignitate dixero , qui te doloris vortices & miserrimam Franciam abripienti Etenim si regias eius virtutes prudentiam dico, & bellicam industriam, clementiam, mansuetudinem, comitatem , religionem, pietatem, pugnas, victorias, trium phos, omnia denique ornamenta, quae in eum Caelestes plena congesserant manu, vel minimo dictioissis apparatu percensere coner, publicae calamitatis sensus moestim ma quadam nube omnium inuoluet animos, noui lacrymarum imbres erumpent, noui scaturient fontes, singuli quidem per se magni , & si

confluxerint uniuersi, immensum veluti moeroris Oceanum effcient. s. TAIcam tamen. neq; enim tacendo nunc licet affictos con sblati, &atrocillimum casum,quantum maxime pote-rO,lamentabor. Exprimit has natura querimonias, tantis praesertim lacessita miserijs, quς dum apposite fiunt, nescio quot acto confusam dolore mentem deonerant, & quibusdam so-atiolis leniunt acerbitates. Mihi quidem sensum Sc vocem, vis doloris eripit, at ratio ipsa, quς loqui iubet, materiam & verba suggerit; si iusta est animi affectio, menti nimirum obtempe-Vatura est; si rationis expers , omnino non est audienda. S.C Ed quo me vertam Regina Christianissima) unde mihi Q ad tam tristem & tam funestam orationem adit .s, Vnde etiam exitus huic meae imbecillitati, saluo quod alut) clypeo, dabitur 3 Ostendam equidem in eo Rege, quem mecum tota vicissim luget Europa, ingenij &corposis dotes,susceptum a- uitae religionis institutum,imperi j cursum & vitae finem pro sus admirabilem fuisse ,eόque orbatam Galliam fecille iacturam Qη

incredibilem. Quinquo sunt capita per quae haec funebris Tu, α

10쪽

8 HENRICO MAGNO lamentatio excurret, eadem erunt fundamenta eius consolationis, quam tuae maiestati, & Vniuerso populo simul afferre conor, si forte praeter ussitatum naturae cursum,contraria exc6trarijs,e luctu solatium, frigus ex incendio, lumen ex umbra,extristitia gaudium, ex iactura denique lucrum cliciam, erit omnino ratione caussarum effectus admirabilis, neque minus admirationis habebit consolatio, quam luctus ipse. B. κ .F. 7. Ordiar igitur ab ipsa Regis persona,vi de eius ornamentis dicam breuiter: longas enim narrationes praetermittam iustis voluminibus, quae posteritati relinquentur consignandas .Duae potissimum virtutes regem admirabilem & omnino dignum impetio praestare solent; prudentia, & armorum peritia : quarum una pacis est & togae, altera sagi atque bellorum: illa theasaurus est legum, haec magistra disciplinae militaris : illa sapien. ter amicis imperat, haec feliciter holies expugnat. Et ista quiadem duo virtutum lumina, tanta dignitatis laude in Henrico Quarto effulserunt, ut non modo praeter caeteros aetatis siue Principes, sed & su pra illos antiquitatis Imperatores,qui sup rioribus seculis floruerunt, sui nominis admirationem excitaret. Habebat in rerum administratione tam celeres ingenij motus ut dissicultatis nodos statim pervideret,ideq; explicatissime dissolueret. Nullus in promouendis negotijs tum ciuIlibus, tum militaribus subtilior, aut in dijudicandis consilijs sapientior, aut in eligendis cautior fuit. Vix res ad deliberan dum erat proposita,cum ipse quasi igneamentis subtilitate coincludebat. Ex capite retia uas corporis partes,& ex tenui principio totam orationis seriem facile coniectabat. Erat rex pacis Marmorum An uno quidem Augustus, in altero Alexander bel- lator prudentissimus, idemque fortissimus Imperator, quem Vtriusque.temporis eXperimenta comprobarant. Qui in pace

atque otio,sapientiae, in bello fortitudinis infinita protulit exempla. Erat in consilijs sagax & peracutus, in praelijs acermo, να animosus, iDter prudentes sapiens consiliarius,inter bellicosost: Σ' duces Imperator fortissimus.

8. Et Bearniae quidem atque Nauarrae regna, quae a parenti-ν. - bus acceperat,admodum adolescens, tanta prudentia tutatus est,